Ερνέστο Τσίλερ, ο διακεκριμένος αρχιτέκτονας που άφησε το αποτύπωμά του στην Αθήνα

[kan62]

Μετά τις παραπάνω επανορθώσεις, να συμπληρώσω :

Ο Τσίλλερ ήταν πολλά παραπάνω για τη χώρα μας από ότι μπορούν να δείξουν σποραδικές, αποσπασματικές αναφορές γι' αυτόν. Κυρίως όταν ακόμη δεν έχουμε ανακαλύψει πλευρές της προσωπικότητάς του. Συνεχίζουμε όμως ακόμη και τώρα να ανακαλύπτουμε ...

Ειδικά εμείς πρέπει να αναλύσουμε την πλευρά του μηχανικού (όχι απλά αρχιτέκτονα και το μηχανικός με κεφαλαία). Η επαγγελματική του ζωή μπορεί άνετα να συμπυκνώσει δεκάδες ζωές σύγχρονων συναδέλφων του. Πολλά δε από αυτά που τον απασχολούσαν, ακόμη και στην αρχή της καριέρας του, είναι ακόμη και σήμερα ζητούμενα.

Ως προς τον νεοκλασικισμό, επειδή ήταν ο μόνος που είχε τη δυνατότητα να τροφοδοτείται (και να τροφοδοτεί) με άμεσα ερεθίσματα από το πρωτότυπο έφτασε σχεδόν να δημιουργήσει το δικό του κίνημα.

Οι πελάτες του (πλην Κάϊζερ) ήταν όλοι Έλληνες κοσμοπολίτες. Τον Κάϊζερ ειδικά τον πλήρωσε ακριβά και δυσανάλογα όταν οι Έλληνες, κρίνοντας ένα επαγγελματία για μια ακόμη φορά με πολιτικά κριτήρια, τον απομόνωσαν για να εκφράσουν το αντιγερμανικό τους μένος μετά τον πόλεμο του '97...

Πάντως ήταν περισσότερο Έλληνας από πολλούς γηγενείς της εποχής του, έζησε όλη του τη ζωή σαν Έλληνας και ο ίδιος υπέγραφε πάντα Ερνέστος.

 

[Konstantinos IB]

2 ώρες πριν, AlexisPap said:

Ασφαλώς και δεν ισχύουν τα παραπάνω. Ούτε στο ελάχιστο.

Μακάρι. Για πες. Τη γνώμη σου τη μετράω ιδιαιτέρως.

[georgios_m]

Κι εγώ πιστεύω πως δεν ισχύουν, τουλάχιστον στην ευρύτερη κλίμακα του τότε ελληνισμού. Μπορεί η Αθήνα να ήταν χωριό, αλλά ο ευρύτερος χώρος (δηλ. η οθωμανική αυτοκρατορία) όχι μόνο είχε αρχιτεκτονική και πολύπλοκη κτιριακή παραγωγή, αλλά ήταν τόσο πρωτοπόρα που θεωρείται ότι εξήγαγε κιόλας στη δύση τα διάφορα ρεύματα (όχι μόνο τα αρχιτεκτονικά).

[Konstantinos IB]

12 ώρες πριν, curzondax said:

Αυτά εννοούνται, αλλά είναι άλλες εποχές. Και ο Έλληνας που έβγαζε ΑΕΙ μέχρι τη δεκαετία του 1960 ήταν σα να έχει σήμερα 3 διδακτορικά.

Καμία σχέση με αυτό που εννοώ.

Το εργαστήρι του Χάνσεν και όλοι οι ονομαστοί  οίκοι της εποχής, δεν ήταν τίποτε άλλο από πανίσχυρα παγκόσμια "αρχιτεκτονικά γραφεία". Τα γραφεία λοιπόν αυτά, είχαν δυνατότητα να αυτοχρηματοδοτούν τα έργα τους, να πληρώνουν μηχανικούς και σχεδιαστές για κρατικά έργα στην Ευρώπη, τη Ρωσία, την Οθωμανική Αυτοκρατορία κλπ, και να εξοφλούνται σταδιακά και μακροπρόθεσμα από τα κράτη. Ο Τσίλερ και ο κάθε ταλαντούχος και ευφυής "Τσίλερ", δεν είχε και την δυνατότητα εξ' αρχής να μπει μέσα σε αυτή την πίτα. Συνεπώς ώσπου να κάνει λεφτά έπρεπε να δουλέψει γι αυτούς πάρα πολύ σκληρά. Η Ελλάδα λοιπόν τον βόλεψε αρκετά και μπόρεσε και ανέδειξε αμέσως το ταλέντο του, όντας μικρός σε οικονομικές δυνατότητες. Κι εμείς κερδίσαμε πολλά από αυτόν.

Αυτό είναι όλο. Δεν πιστεύω ότι ήταν προσπάθεια πολιτισμικής επιβολής των Γερμανών στην Ελλάδα, ούτε ένας "εγκάθετος" αρχιτέκτονας της Γερμανοκρατίας. 

[AlexisPap]

10 ώρες πριν, Konstantinos IB said:

Μακάρι. Για πες. Τη γνώμη σου τη μετράω ιδιαιτέρως.

 

Ασφαλώς, η Αθήνα δεν ήταν κέντρο κοσμικής αρχιτεκτονικής. Επιπλέον, η τυπολογία της οικίας την εποχή αυτή είναι παγιωμένη και δεν αποτελεί αντικείμενο σχεδιασμού. Κοσμική αρχιτεκτονική υπάρχει στην Πόλη και σε άλλα μεγάλα αστικά κέντρα. Ειδικά η αρχιτεκτονική της Πόλης έχει συνεχή ζύμωση με τις δυτικές τάσεις και έναν ιδιαίτερο τρόπο να αφομοιώνει τους αναχρονιστικούς ευρωπαϊκούς προσανατολισμούς, από το τουρκομπαρόκ μέχρι τον νεοκλασικισμό. Στον νεοκλασικισμό αναπτύσσεται μία ιδιαίτερη γλώσσα, κατ' εξοχήν λόγια, που διαφέρει ριζικά από την γερμανική προσέγγιση και την αρχιτεκτονική της ελεύθερης Ελλάδας. Κύρια διαφορά  είναι η ουσιαστική αφομοίωση και μεταποίηση της μορφολογίας, ο εκλεκτικισμός και η άρνηση της αρχαιολατρίας. Σε όλη την περίοδο από τον 18 αιώνα μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα.

Για σχετικά νέους αρχιτέκτονες δες:
Κλεάνθης Ζάννος, Περικλης Φωτιάδης, Βασίλης Κουρεμένος, Κωντίνος Κυριακίδης, Λύσανδρος Καυτάντζογλου, Βασιλάκης Ιωαννίδης, Πάτροκλος Καμπανάκης.

Επίσης δες:
Νίκειος σχολή (Νυμφαίο), Δημαρχείο Πολυγύρου, Διοικητήριο Θεσσαλονίκης, Φιλοσοφική σχολή Θεσσαλονίκης, όλη η Μυτιλήνη, Δημοτικό σχολείο Αγίας Παρασκευής Λέσβου και πολλά άλλα, σε κάθε κομβική κωμόπολη των Βαλκανίων και της Μικράς Ασίας.

Μόνο για την Πόλη ρίξε μία ματιά εδώ: http://constantinople.ehw.gr/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaID=11046

Edited Ιούνιος 30 , 2020 by AlexisPap

[Konstantinos IB]

On 30/6/2020 at 8:42 ΠΜ, AlexisPap said:

Ασφαλώς, η Αθήνα δεν ήταν κέντρο κοσμικής αρχιτεκτονικής. Επιπλέον, η τυπολογία της οικίας την εποχή αυτή είναι παγιωμένη και δεν αποτελεί αντικείμενο σχεδιασμού. Κοσμική αρχιτεκτονική υπάρχει στην Πόλη και σε άλλα μεγάλα αστικά κέντρα. Ειδικά η αρχιτεκτονική της Πόλης έχει συνεχή ζύμωση με τις δυτικές τάσεις και έναν ιδιαίτερο τρόπο να αφομοιώνει τους αναχρονιστικούς ευρωπαϊκούς προσανατολισμούς, από το τουρκομπαρόκ μέχρι τον νεοκλασικισμό. Στον νεοκλασικισμό αναπτύσσεται μία ιδιαίτερη γλώσσα, κατ' εξοχήν λόγια, που διαφέρει ριζικά από την γερμανική προσέγγιση και την αρχιτεκτονική της ελεύθερης Ελλάδας. Κύρια διαφορά  είναι η ουσιαστική αφομοίωση και μεταποίηση της μορφολογίας, ο εκλεκτικισμός και η άρνηση της αρχαιολατρίας. Σε όλη την περίοδο από τον 18 αιώνα μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα.

Άριστα. Εκτός του ότι συμφωνούμε, περιγράφεις σύντομα και την εξέλιξη του ανατολίτικου πολιτισμού. "Ανατολίτικος" στην ελληνική (υπάρχουν αντίστοιχοι ορισμοί και στις άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες), είναι ο πολιτισμός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. 

Να σου δώσω και τον ορισμό της "Ισοπέδωσης" τώρα. Ισοπέδωση είναι το ότι κατ' αρχήν την Αγία Σοφία την κάνω τζαμί και όταν διευκολυνθώ, θα φτιάξω ένα δικό μου πολύ μεγαλύτερο, και θα το βάψω μπλε. Τα υπόλοιπα δικά σου τα γκρεμίζω όλα, (αψίδες, ναούς, αγάλματα, αρχοντικά, μνημεία κλπ) και σε αφήνω να υπάρχεις υπό όρους. Οι ναοί σου θα είναι χαμηλότεροι από τα τζαμιά και με πολύ μικρότερη επιφάνεια. Τα σπίτια σου, όσα λεφτά και να έχεις, δεν θα ξεπερνούν σε πολυτέλεια αυτά των πατσάδων και των βεζίρηδων. Αν θέλεις να κάνεις κάτι μεγαλόπρεπο για τον εαυτό σου, απλώς ξέχασέ το. Και όλα αυτά γιατί είσαι "ραγιάς". Αν είχες οργανωμένο και δυνατό κράτος,  και σε είχα ανάγκη να αγοράζω όπλα, και να πουλάω αγροτικά προϊόντα, θα προσπαθούσα να αφομοιώσω κάποια πράγματα και από τον δικό σου πολιτισμό για να διευκολύνει την προσέγγιση.

Ευτυχώς που την υπόλοιπη Ελλάδα την είχαν οργανώσει μόνο σε παραγωγικά πρότυπα και δεν τους ενδιέφερε να δηλώσουν τόσο έντονα την παρουσία τους, οπότε μας δόθηκε η δυνατότητα να αναπτύξουμε κάποια δικά μας κτίσματα, κυρίως ηπειρωτικού και νησιωτικού στυλ.

Συνεπώς - μιλάω γενικά από δω και κάτω - κι εγώ αν ζούσα την εποχή του Τσίλερ στην Αθήνα και είχα φράγκα, δεν θα έφερνα τον σουλτανικό αρχιτέκτονα "Αλί Καρασεμπτά", να μου φτιάξει οντάδες, αλλά θα τα έδινα του Τσίλερ για νεοκλασική έπαυλη. Όσο για τα ρυμοτομικά και τα δημόσια κτίρια, αφού με δανείζουν Ευρωπαίοι για να με κάνουν Ευρωπαίο, δε νομίζω ότι έστεκε ως αντιπρόταση το νεοκλασικό των ανακτόρων να αντικατασταθεί με Σεράι.

Επίσης, δεν γνωρίζω το πόσο Έλληνας ήταν ο Τσίλερ, δεν έχω "ελληνόμετρο", αλλά είμαι σίγουρος ότι αυτός μας ταίριαζε και αυτός μας ήρθε. Όποιος θέλει να τον εκθειάζει είναι ελεύθερος. Ίσως να βλέπει κάτι που δεν βλέπουμε εμείς. Αλλά διαφωνώ με την αποκαθήλωσή του και πιστεύω ότι τα έργα του αποτελούν μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς του νεώτερου ελληνικού κράτους.  

Edited Ιούλιος 1 , 2020 by Konstantinos IB

[georgios_m]

Χρειάζεται καλύτερη τεκμηρίωση και με παραδείγματα επί κτιρίων, για να δούμε αν ο Τσίλερ έφτιαξε κάτι "ξένο" από αυτό που θα παραγόταν από Έλληνες αρχιτέκτονες. Σε καμία περίπτωση βέβαια δε βαρύνεται με κάποιας μορφής προσωπική ευθύνη. Τη δουλειά του έκανε.

Ή ακόμα αν εμείς ως πελάτες "ξεφύγαμε" από κάποιο υφιστάμενο ρυθμό και αναζητήσαμε κάτι διαφορετικό από τον ευρωπαίο αυτό δημιουργό.

Επίσης, για το αν τα Οθωμανικά κτίρια περιορίζονταν σε οντάδες και σαράια και αν ακόμα και αυτά στερούνταν ελληνικών επιρροών. Εδώ νομίζω πως πρέπει να δούμε τα κτίρια και τους μηχανικούς στο σύνολό τους, χωρίς διάκριση εθνική ή θρησκευτική. Τι δηλαδή συνέβαινε γενικώς στην "πιάτσα" της εποχής.

 

Edited Ιούλιος 2 , 2020 by georgios_m

[Konstantinos IB]

Είναι αργά για οποιαδήποτε σύγκριση. Όταν μπροστά σου ξαπλώνουν κακόγουστα τσιμεντένια θηρία και από την άλλη αντικρίζεις κάποιο αναστηλωμένο νεοκλασικό, ή κάποια νεώτερη αντιγραφή του, ο Τσίλερ, έχει ήδη βάλει γκολ από τα αποδυτήρια. 

[curzondax]

Ας μη συγκρινόμαστε τόσο με το εξωτερικό με κίνδυνο να μας παίρνει από κάτω. Πολεοδομικά - όπως και συμβολαιογραφικά - είμαστε πάρα πολύ νέα χώρα σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη (ακόμα και τη νοτιο-δυτική) οπότε μη ξεχνάμε ότι και αυτοί ξεκίνησαν με τερατώδη πολεοδομικά λάθη αλλά είχαν αιώνες να τα διορθώσουν, συχνά μόνο περιμένοντας να χτίσουν στα συντρίμμια. 

[georgios_m]

άραγε αν ο τσίλερ ερχόταν 100 χρόνια μετά, τι κτίρια θα είχε φτιάξει;