Ανακυκλώνοντας Κτίρια: Προβληματικές επαναχρησιμοποίησης δομικών υλικών

[Engineer]

Στην παρούσα ερευνητική εργασία, παρουσιάζονται τεχνικές επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης οικοδομικών υλικών, ως εναλλακτικές διατήρησης της βιωσιμότητας. Σε πολλά αρχαία κείμενα αναλύονται τεχνικές ανακύκλωσης ή ανακύκλησης, όπως η επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων ή μη υλικών που δεν είχαν πλέον τις ίδιες ιδιότητες και χρήσεις με την αρχική τους. Ιδιαίτερα διαδεδομένος ήταν ο λατινικός όρος spolia, ο οποίος παραπέμπει στα «επαναχρησιμοποιούμενα μέλη αρχιτεκτονικών κατασκευών τα οποία ανακτώνται από κατεδαφισμένα κτίρια»¹.

Επαναχρησιμοποιημένα τμήματα του κατεστραμμένου ναού της Αθηνάς στη βόρεια πλευρά της Ακρόπολης 

Παράλληλα παρατηρείται η διατήρηση των λαϊκών παραδόσεων και η δημιουργία αισθητικών προτύπων, ενσωματώνοντας τη μέθοδο της επαναχρησιμοποίησης οικοδομικών υλικών ως τεχνοτροπία από προηγούμενους χρόνους. Το έργο του Δημήτρη Πικιώνη αποτελεί μια σύγχρονη εκδοχή λαϊκής παράδοσης, καθώς αναδεικνύεται η συλλογική μνήμη του παρελθόντος σε συνομιλία με το τοπίο.

Δημήτρης Πικιώνης: περιοχή γύρω από την Ακρόπολη και τον λόφο του Φιλοπάππου

Διαχείριση αποβλήτων κατασκευών & κατεδαφίσεων  

Στις σύγχρονες κοινωνίες, λαμβάνοντας υπόψη τον βαθμό με τον οποίο παρεμβαίνει ο οικοδομικός κλάδος στο φυσικό περιβάλλον, η ανάπτυξη διαδικασιών επαναχρησιμοποίησης παρουσιάζεται αναγκαία. Η εξέταση της στάσης του ανθρώπινου παράγοντα απέναντι στο περιβάλλον χρήζει επαναπροσδιορισμού. Για τον λόγο αυτόν παρουσιάζονται εναλλακτικές διαχείρισης οικοδομικών απορριμμάτων, προερχόμενων από διαδικασίες κατεδάφισης, ως μια νέα μορφή αρχιτεκτονικού σχεδιασμού και κατασκευής.

1413 House / HARQUITECTES (Φέρουσα τοιχοποιία από επαναχρησιμοποιημένους λίθους, που συλλέχθηκαν από τον παλαιότερο τοίχο) (Πηγή: archdaily.com)

Ο κύκλος ζωής του κτιρίου ολοκληρώνεται με την κατεδάφισή του, η οποία μεταβάλλει, όσο και η νέα κατασκευή, το κλίμα της γύρω περιοχής. Τα υλικά απορρίπτονται στο φυσικό περιβάλλον και, ανάλογα με τη σύστασή τους, αφομοιώνονται με διαφορετικές ταχύτητες, με αποτέλεσμα την «περιβαλλοντική υποβάθμιση». Πιο συγκεκριμένα, η βέλτιστη διαχείριση απόβλητων εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων (Α.Ε.Κ.Κ) αποτελεί προτεραιότητα για τις σύγχρονες κοινωνίες.

The Resource Rows Lendager (Επαναχρησιμοποίηση τούβλων) (Πηγή: Studio lendager.com)

Μέσω της ευρωπαϊκής οδηγίας¹ (Οδηγία 2008/98/εκ, 19 Νοεμβρίου 2008) σχετικά με τη διαχείριση των οικοδομικών αποβλήτων, προτείνονται κατά σειρά η πρόληψη, η επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση, η ανάκτηση και ως τελική λύση η διάθεση (υγειονομική ταφή). Είναι θεμιτό στη διαδικασία επεξεργασίας να ακολουθείται ο κατάλληλος έλεγχος απόδοσης σε εξοπλισμένες μονάδες, ώστε το παραγόμενο νέο υλικό που προέρχεται από την επαναχρησιμοποίηση αποβλήτων να έχει ίδια χαρακτηριστικά με αυτά για τα οποία κατασκευάστηκε.

Ανακύκλωση υλικών

Προς μια ανοικοδόμηση της ανακύκλωσης

Η ανοικοδόμηση αποτελεί μια διαδικασία κατά την οποία η πόλη ξαναχτίστηκε, με την απουσία κάθε πρόθεσης επαναχρησιμοποίησης οικοδομικών υλικών από τα νεοκλασικά που κατεδαφίστηκαν. Τίθεται ένα σημαντικό ερώτημα σχετικά με την κατάληξη των αποβλήτων που προήλθαν από τις κατεδαφίσεις, ιδιαίτερα τις δεκαετίες ’60 & ’70 που η οικοδομή είχε ανοδική πορεία. Ωστόσο, το κάποτε σύγχρονο μοντέλο κατοίκησης στην πολυκατοικία θεωρείται πλέον αποτυχημένο, ως μια ατυχής ελληνική επινόηση με συνέπειες στον αστικό ιστό. Σήμερα, τα πολυάριθμα προβλήματα στις συνθήκες κατοίκησης επηρεάζουν την ποιότητα ζωής του χρήστη.

Πολυκατοικία Πεσματζόγλου

Πολλοί κάτοικοι αναγνωρίζουν την πολυκατοικία ως κύριο κομμάτι της ταυτότητας του αστικού τοπίου, ακόμα και αν ο κύκλος ζωής της κατασκευής την καθιστά με τα χρόνια μη βιώσιμη². Πλέον τα χαρακτηριστικά για τη νέα κατασκευή κτιρίων εστιάζουν σημαντικά στην αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής υποβάθμισης, που επιτυγχάνεται σε μεγάλο ποσοστό από τα ανακυκλώσιμα υλικά σε συνάρτηση με νέους τρόπους δόμησης και τεχνολογιών³. Όταν ο κύκλος ζωής των υλικών ολοκληρωθεί, οι πολυκατοικίες προτείνεται να αντικατασταθούν από ανακυκλωμένα υλικά, εφόσον με την κατάλληλη επεξεργασία κριθούν βιώσιμα. Η δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης οικοδομικών υλικών των πολυκατοικιών, όπως του σκυροδέματος, των κεραμικών υλικών, του ξύλου και των μετάλλων, όταν πλέον αντικατασταθούν, αποτελεί μια διαδικασία αξιοποίησης με ιδιαίτερα περιβαλλοντικά οφέλη.

 

 

 

Κλείνοντας, η αντικατάσταση της παλιάς τυπολογίας της πολυκατοικίας αποτελεί ένα σημαντικό πεδίο έρευνας των σύγχρονων κοινωνιών, η οποία είναι θεμιτό να εφαρμοστεί κυκλικά με κατάλληλη μέριμνα των οικοδομικών απορριμμάτων, μέσω διαδικασιών επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης. Η πρόληψη μέσω του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού (σχεδιάζοντας για τα απόβλητα) αλλά και η επιλεκτική κατεδάφιση με επιτόπου διαχωρισμό των υλικών, επηρεάζουν σημαντικά το αποτέλεσμα της ανακύκλωσης. 

Οικοδομικά Υλικά Προς Αντικατάσταση

Εφαρμογή Ανακυκλωμένων Υλικών

Δείτε ολόκληρη την εργασία ΕΔΩ.

 

¹ Beat Brenk, Spolia from Constantine to Charlemagne: Aesthetics versus Ideology, Dumbarton Oaks, 1987, σελίδα 103

² Η Ανώνυμη Παράδοση Της Πολυκατοικίας Ή Η Ωσμωση Της Ιδιωτικής Και Της Δημόσιας Σφαίρας Στο Σύγχρονο Αστικό Περιβάλλον-Richard Woditsch

³ Αιτιολογική Έκθεση στο σχέδιο νόμου ‘Νέος Οικοδομικός Κανονισμός’ 08-03-2012

View full είδηση