«Γιατρειά» με... μαθηματικό τύπο ψάχνουν οι μικροί εργολάβοι

Οι διοικήσεις των επιχειρήσεων υποστηρίζουν πως οι μεγάλες εκπτώσεις στα δημόσια έργα, που οδήγησαν σε λουκέτο σχεδόν μία στις τρεις μικρές τεχνικές εταιρείες, μπορούν να αντιμετωπιστούν με εφαρμογή «μαθηματικού τύπου». Η θέση του Υπ. Υποδομών.

Την επαναφορά ενός πιο σύνθετου μαθηματικού τύπου στα μικρότερα έργα, ώστε να μην επαναληφθούν τα απίστευτα φαινόμενα του παρελθόντος με το στήσιμο πλήθους διαγωνισμών δημοσίων έργων επί σχεδόν έξι χρόνια, ζητούν οι διοικήσεις μικρών τεχνικών εταιρειών. Οι τελευταίες υποστηρίζουν πως οι πολύ μεγάλες εκπτώσεις με τις οποίες ανατίθενται τα δημόσια έργα έχουν οδηγήσει στο κλείσιμο εκατοντάδων τεχνικών εταιρειών την περίοδο 2015 – 2018.

Για αποδεκατισμό του κλάδου κάνει λόγο ο Δημ. Μανδρούκας, που εκπροσωπεί τις μικρές τεχνικές εταιρείες στο διοικητικό συμβούλιο του εργοληπτικού συνδέσμου ΣΑΤΕ. Οπως επισημαίνει σε επιστολή που έστειλε προ ημερών στη διοίκηση του συνδέσμου, τα μέλη του ΣΑΤΕ με μεγαλύτερα εργοληπτικά πτυχία (από 3ης έως 7ης τάξης) μειώθηκαν κατά 15% την τελευταία τριετία, αλλά τα μέλη με μικρότερα πτυχία (μέχρι 2ης τάξης) κατά 35%! Τον Φεβρουάριο του 2015 στο σύνδεσμο συμμετείχαν 398 τεχνικές εταιρείες με πτυχία μέχρι 2ης τάξης και σήμερα έχουν περιοριστεί σε 258, δηλαδή περισσότερες από μία στις τρεις βγήκαν εκτός αγοράς.

Οι διοικήσεις των τεχνικών εταιρειών που θεωρούν πως πρέπει να επιστρέψει ο μαθηματικός τύπος στην επιλογή αναδόχου στα δημόσια έργα υποστηρίζουν πως η κατάρρευση εκατοντάδων τεχνικών εταιρειών συνδέεται με το φαινόμενο των πολύ μεγάλων εκπτώσεων στους διαγωνισμούς ή αλλιώς «ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές» (ΑΧΠ), όπως είναι γνωστές. Σε πλήθος διαγωνισμών «ο μειοδότης κατά τον υπολογισμό της προσφοράς του όχι μόνο έχει μηδενίσει το κέρδος του, αλλά ούτε καν έχει προβλέψει την στοιχειώδη κάλυψη των γενικών εξόδων του (προσφορά κάτω του κόστους), πρακτική που ευνοεί τον άκρατο ανταγωνισμό που οδηγεί σε κατάρρευση των υγιών και βιώσιμων επιχειρήσεων».

Προβληματίζουν οι υψηλές εκπτώσεις

Η διοίκηση του ΣΑΤΕ έχει ήδη προτείνει στην ηγεσία του υπουργείου Υποδομών την επαναφορά του μαθηματικού τύπου σε έργα εκτιμώμενης αξίας χαμηλότερης του κατωτάτου ορίου εφαρμογής των Οδηγιών 2014/24/ΕΕ, 2014/25/ΕΕ και 2014/23/ΕΕ (δηλαδή κάτω των 5.548.000 ευρώ). Ο Χρήστος Σπίρτζης είχε από την πρώτη στιγμή εμφανιστεί επιφυλακτικός, χωρίς όμως να μένει ασυγκίνητος και από τα απανωτά λουκέτα στο χώρο των τεχνικών εταιρειών. Στην πρόσφατη γενική συνέλευση του ΣΑΤΕ τους υποσχέθηκε μάλιστα πως θα εξετάσει το θέμα «όταν βγούμε από το μνημόνιο» ώστε να μην προσκρούσει στους θεσμούς.

Στο υπουργείο έχει, πάντως, συσταθεί Οικονομοτεχνική Επιτροπή με στόχο να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο των μεγάλων εκπτώσεων καθώς ανησυχούν και οι κοινοτικές υπηρεσίες επειδή πολλά έργα καθυστερούν ή μένουν ημιτελή.

Οσοι θεωρούν πως πρέπει να επιστρέψει ο μαθηματικός τύπος υποστηρίζουν πως μπορεί να είναι μια πιο σύνθετη μαθηματική φόρμουλα η οποία θα περιλαμβάνει και άλλα στοιχεία (π.χ. που συνδέονται με τη στελέχωση μιας τεχνικής εταιρείας) προκειμένου να μην είναι εύκολο το «μαγείρεμα» των προσφορών ώστε να οδηγηθεί το έργο σε εργολάβο που έχει προσυμφωνηθεί.

Υπενθυμίζεται πως στα τέλη της δεκαετίας του ’90 οι κοινοτικές υπηρεσίες είχαν αποδεχθεί την εφαρμογή μαθηματικού τύπου σε όλα τα δημόσια έργα με αφορμή και πάλι τις μεγάλες εκπτώσεις που είχαν οδηγήσει σε μεγάλα κανόνια τεχνικών εταιρειών και σε ημιτελή έργα. Ομως, σύντομα ο μαθηματικός τύπος καταστρατηγήθηκε και στην ουσία αποτέλεσε επί εξαετία (καταργήθηκε το 2005 επί θητείας Γ. Σουφλιά στο υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ) εργαλείο στησίματος χιλιάδων διαγωνισμών.

Οι εργολάβοι αποφάσιζαν εκ των προτέρων για το ποιος θα πάρει το έργο και κατέθεταν προσυμφωνημένες προσφορές ώστε να οδηγηθεί ο διαγωνισμός στον εργολάβο της επιλογής τους, με βάση τον μαθηματικό τύπο. Για χρόνια υπήρχαν οι «συμμετέχοντες» (αυτοί που κατέθεταν στημένες προσφορές) και οι «ενδιαφερόμενοι» (αυτοί στους οποίους θα πήγαινε το έργο), ενώ οι υπηρεσίες σφύριζαν αδιάφορα σε προσφορές που είχαν γραφτεί με το ίδιο χέρι. Μέχρι και κοινή εταιρεία είχε συσταθεί για τη διαχείριση των στημένων προσφορών.

Μαθηματικός τύπος νέας κοπής;

Μια ιδέα για τον νέας κοπής μαθηματικό τύπο δίνει ο κ. Μανδρούκας στην επιστολή του προς το Δ.Σ. του ΣΑΤΕ. Οπως υποστηρίζει, «στη σημερινή συγκυρία όμως των μεγάλων εκπτώσεων και του ισοπεδωτικού ανταγωνισμού, επιβάλλεται ως «μοναδική λύση» λίγο πριν την απόλυτη καταστροφή, η επαναφορά της διαδικασίας εντοπισμού των «ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών» (ΑΧΠ) με αυτόματο αποκλεισμό χωρίς αιτιολόγηση , για συμβάσεις έργων τουλάχιστον κάτω του κοινοτικού ορίου».

Συγκεκριμένα προτείνεται επαναφορά στην εφαρμογή του μαθηματικού τύπου σε έργα εκτιμώμενης αξίας χαμηλότερης του κατωτάτου ορίου εφαρμογής των Οδηγιών 2014/24/ΕΕ, 2014/25/ΕΕ και 2014/23/ΕΕ - σήμερα 5.548.000 ευρώ - με βάση έναν αντικειμενικό αλγόριθμο που θα καθορίζει εγκύκλιος του υπουργείου.

Προτείνεται, επίσης, «ένα αναμορφωμένο σύστημα (μαθηματικού τύπου) που να στηρίζεται περισσότερο στην Οργάνωση της Εργοληπτικής Επιχείρησης και λιγότερο στην τύχη, να εξασφαλίζει την «εύλογη» έκπτωση, με βελτιώσεις στην διαδικασία ανάδειξης αναδόχου, χωρίς τα λάθη και τα προβλήματα του παρελθόντος, π.χ. δημιουργία άτυπων ομάδων Εργοληπτικών Επιχειρήσεων, που μεθόδευαν το ποσοστό της έκπτωσης και καθόριζαν τον ανάδοχο πριν την κατάθεση των προσφορών».

Οι εργολάβοι θεωρούν πως με το νέο σύστημα μαθηματικού τύπου «θα προσδιορίζει τον ανάδοχο με βασικό κριτήριο την οικονομική του προσφορά, αλλά θα δίδεται η δυνατότητα στην Αναθέτουσα Αρχή να προσθέτει και άλλα κριτήρια επιλογής κατ’ εφαρμογή του άρθρου 75 του Ν. 4412/16 (που ενσωμάτωσε το άρθρο 58 της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ) τα οποία θα συνεκτιμώνται και θα συνυπολογίζονται στον (μαθηματικό τύπο) με νομοθετική ρύθμιση, χωρίς να παρέχεται στις Αναθέτουσες Αρχές η ευχέρεια παρέκκλισης».

Εκτιμούν, τέλος, πως απαιτείται «ένας συνθετότερος αλγόριθμος ο οποίος θα καταδεικνύει και εν συνεχεία θα αποκλείει τις «ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές» και θα προσδιορίζει αυτόματα την ανάδειξη του αναδόχου. Ταυτόχρονα να προβλεφθεί μέριμνα για συχνή αλλαγή / βελτίωση του συστήματος εντοπισμού των ΑΧΠ και ανάδειξης του αναδόχου, ώστε να διασφαλίζεται το αξιόπιστο του αποτελέσματος των διαγωνιστικών διαδικασιών των έργων».

Μάλιστα, «η κοινή Ομάδα Εργασίας ΠΕΔΜΕΔΕ-ΣΑΤΕ έχει ήδη συντάξει την μεθοδολογία για τον προσδιορισμό των «Ασυνήθιστα Χαμηλών Προσφορών» (ΑΧΠ) με αυτόματο αποκλεισμό χωρίς αιτιολόγηση και μάλιστα με αναλυτικό παράδειγμα εφαρμογής που αναδεικνύει μονοσήμαντα τον ανάδοχο σε κάθε δημοπρασία».

Οι τελικές αποφάσεις θα ληφθούν από την ηγεσία του υπουργείου Υποδομών για την οποία «μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα»: Από την μία πλευρά οι μεγάλες εκπτώσεις αποδεκατίζουν ακόμα και τις υγιείς τεχνικές εταιρείες και οδηγούν σε καθυστερήσεις έργων. Από την άλλη, η αμαρτωλή ιστορία του μαθηματικού τύπου δυσκολεύει τις αποφάσεις...

Φώτης Κόλλιας
[email protected]