Εσείς τι θα γκρεμίζατε στην Αθήνα; Τέσσερις αρχιτεκτονικές προτάσεις για νέο αστικό τοπίο

Η Αθήνα είναι μία ταλαιπωρημένη -από οικοδομικής πλευράς άποψη- πόλη. Πολλές ίδιες και αδιάφορες πολυκατοικίες, πυκνοκατοικημένες γειτονιές, ελάχιστη θέα και πολύ τσιμέντο είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά της που κάνουν τα κάλλη της όπως ο Παρθενώνας και οι άλλοι λόφοι, το ιστορικό κέντρο και πολλά άλλα σημεία της να παραμένου αναξιοποίητα και απροσπέλαστα.

Τέσσερα αρχιτεκτονικά γραφεία χτίζουν εκεί όπου γκρεμίζουν και μας παρουσιάζουν τις προτάσεις τους για την πόλη με ανεμπόδιστη θέα στο μέλλον.

Ομόνοια: ο πράσινος πύργος: Lianou/Chalvatzis Architects, (Νατάσα Λιανού, Ερμής Χαλβατζής )

To project ATHENS UP αφορά την αναδιαμόρφωση μιας πολυσυζητημένης και «ταλαιπωρημένης» περιοχής, αυτής της πλατείας Ομονοίας, με την εισαγωγή ψηλών κτιρίων και τοποσήμων. Η πλατεία αποτελεί κομβικό σημείο πολεοδομικά λόγω των αξόνων και του τριγώνου από το ιστορικό σχέδιο του Κλεάνθη και Σάουμπερτ αλλά και των σημαντικών οδών που την διαπερνούν.

Σήμερα η Ομόνοια έχει μετατραπεί σε οδικό κόμβο, ενώ η εικόνα της σύγχρονης Αθήνας υστερεί ιεραρχίας σε ύψη, προβάλλοντας ένα ομοιόμορφο πυκνό αστικό χαλί χωρίς έντονες διακυμάνσεις ύψους και χαρακτηριστική αστική κορυφογραμμή.

Ταυτόχρονα παρά την εγγύτητα του κέντρου με την Ακρόπολη, η θέαση προς αυτή έχει χαθεί λόγω των πυκνού και συμπυκνωμένου αστικού ιστού. Ετσι η πρόταση ATHENS UP δημιουργεί ένα παρατηρητήριο - πύργο, ύψους ανάλογο με τον Λυκαβηττό, 200 μ. και το οποίο αναδύεται μέσα από μια πράσινη νησίδα. Μετασχηματίζει την πλατεία σε μια πράσινη όαση με πλούσια φύτευση και νερό. Στο επίπεδο της πλατείας δημιουργούμε πορείες για τους επισκέπτες από τους υπάρχοντες γύρω δρόμους. Ενώ η πλατεία ξαναπαίρνει την αρχική της υπόσταση με περιμετρική κίνηση των οχημάτων γύρω από αυτή.

Με την μορφή αυτή του αστικού περισκοπίου, ο πύργος αποτελεί ένα νέο σύμβολο για την πόλη σε ένα από τα πιο κομβικά σημεία της Αθήνας, προσκαλώντας τους κατοίκους και τους επισκέπτες της πόλης να «ξαναδιαβάσουν» την πλατεία Ομονοίας, που ξαναενεργοποιείται και γίνεται πόλος έλξης για τους κατοίκους και για τους τουρίστες.

Πλατεία Κοτζιά: πάρκο με γρασίδι: Point Supreme (Κωνσταντίνος Πανταζής, Μαριάννα Ρέντζου)

Η Αθήνα χρειάζεται πολλών ειδών γκρεμίσματα. Οι άμεσα υλοποιήσιμες ρεαλιστικές προτάσεις, οι οποίες θα άλλαζαν δραστικά την εμπειρία της πόλης μας και την ποιότητα του δημόσιου χώρου, αφορούν οτιδήποτε καταλαμβάνει έστω και ελάχιστο από τον στενόχωρο δημόσιο χώρο: μπετονένια πεζούλια γύρω από τα δέντρα και το ελάχιστο χώμα αυτών, μπετονένιες κολόνες που φέρουν αστική σήμανση και καταλαμβάνουν σημαντικό μέρος του πλάτους του πεζοδρομίου, μπετονένιοι πυλώνες της ΔΕΗ, μεταλλικές κολόνες για τα καλώδια των τρόλεϊ, κολόνες που φέρουν άλλο αστικό εξοπλισμό όπως κάδοι απορριμμάτων.

Ολα τα παραπάνω, μαζί με την οδική σήμανση, πρέπει να ενσωματώνονται στους τοίχους των κτιρίων, στο κατάλληλο ύψος, συντονισμένα, ώστε να καταλαμβάνουν τον ελάχιστο χώρο στο επίπεδο του δρόμου και άρα χωρίς να αποτελούν εμπόδιο στην κίνηση των πεζών.Εξίσου σημαντικό με το γκρέμισμα εμποδίων και τοίχων είναι η αποξήλωση του σκληρού εδάφους της πόλης όπου δεν είναι απαραίτητο, προκειμένου να μεγιστοποιηθούν η επιφάνεια του χώματος και οι φυτεύσεις (προσοχή: χωρίς προστατευτικά τσιμεντένια τοιχάκια). Για να μεταδώσουμε ξεκάθαρα αυτή την ιδέα προτείναμε πρόσφατα την ολοκληρωτική αποξήλωση της σκληρής επιφάνειας στην Πλατεία Κοτζιά και την αντικατάστασή της με γρασίδι, σαν σημαιοφόρο της ιδέας του γκρεμίσματος, μπροστά από το δημαρχείο της πόλης.

Λεωφόσος Ιλισού: οι δρόμοι του νερού: Πάνος Δραγώνας, Βαρβάρα Χριστοπούλου

Η αθηναϊκή ιστορία του εικοστού αιώνα περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό κατεδαφίσεων και καταστροφών. Μία από τις λιγότερο προβεβλημένες καταστροφές ήταν αυτή του φυσικού δικτύου απορροής των βρόχινων υδάτων. Το πυκνό δίκτυο ρεμάτων της Αττικής καταστράφηκε κατά τη φάση δημιουργίας των νέων δικτύων κυκλοφορίας και αποχέτευσης της πόλης. Τα «βρώμικα» ρέματα καλύφθηκαν, νέοι δρόμοι δημιουργήθηκαν δίχως να απαιτηθούν δαπανηρές απαλλοτριώσεις και η πόλη απέκτησε νέα σύμβολα νεωτερικότητας στις πρωτοποριακές για την εποχή διαμορφώσεις της Λεωφόρου Ιλισού, που σήμερα γνωρίζουμε ως Μιχαλακοπούλου, των Βασ. Κωνσταντίνου, Αρδηττού και Καλλιρρόης.

Η βιώσιμη ανάπτυξη της Αθήνας προϋποθέτει τον εκσυγχρονισμό των μεταπολεμικών υποδομών. Η σύγχρονη τοπιακή πολεοδομία (landscape urbanism) δίνει έμφαση στο πλέξιμο των φυσικών και τεχνητών δικτύων. Οι διαδρομές του νερού προσφέρουν την αφορμή για τη δημιουργία νέων δικτύων δημόσιου χώρου και την επέκταση των μέσων βιώσιμης κινητικότητας. Σε μια μελλοντική Αθήνα, όπου το αυτοκίνητο δεν θα αποτελεί το κυρίαρχο μέσο μετακίνησης, μπορούμε να φανταστούμε την κατεδάφιση της Λεωφόρου Ιλισού και την ανάδυση ενός νέου αττικού τοπίου στη θέση της.

Οδός Φυλής: επιστροφή στη γειτονιά: AREA - Architecture Research Athens (Στυλιανή Δαούτη, Γιώργος Μητρούλιας, Μιχάλης Ραυτόπουλος)

Ισως η ερώτηση «Τι θα κρατούσατε όρθιο στην Αθήνα;» θα ήταν ευκολότερο να απαντηθεί. Παρ' όλα αυτά, η ιδέα της δημιουργίας ανοιχτού χώρου ύστερα από μια κατεδάφιση υπονοεί ότι ο νέος κενός χώρος μπορεί να λειτουργήσει αυτόματα ως δημόσιος: μια ανάσα για την πυκνοκατοικημένη Αθήνα. Το παράδειγμα της κατεδάφισης του κτιρίου του ΝΑΤ στις οδούς Βερανζέρου και Μενάνδρου πριν από μερικά χρόνια δείχνει ότι κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει, αντίθετα μπορεί να δημιουργήσει νέα προβλήματα.

Παρά τη γενικευμένη αντίληψη για έλλειψη ανοιχτών χώρων στην Αθήνα, πιστεύουμε ότι υπάρχουν ήδη πάρα πολλοί διασκορπισμένοι ανοιχτοί χώροι μικρού μεγέθους με τη μορφή κενών οικοπέδων, πλατωμάτων και αποσπασματικών χώρων πρασίνου, περισσευμάτων γύρω από μεγάλους οδικούς άξονες, αλλά και αρχαιολογικών χώρων, προαυλίων δημόσιων κτιρίων και σχολείων που παραμένουν ανενεργοί και άδειοι. Αντί για οποιαδήποτε κατεδάφιση, αυτό που θα προτείναμε περισσότερο είναι το γέμισμα των κενών αυτών με πρόγραμμα και δραστηριότητες, και απόδοσή τους στις γειτονιές ώστε να λειτουργήσουν σαν ένα δίκτυο μικροπάρκων μέσα στην πόλη.

Πηγή: http://www.koolnews.gr/ellada/525536-aseis-ti-tha-gremizate-stin-athena-tesseris-arxitektonikes-protaseis-gia-neo-astiko-topio/ και http://www.tanea.gr/news/culture/article/5182432/ti-tha-gkremizate-sthn-athhna/