Μέτρα θωράκισης των αρχαιολογικών χώρων από τον κίνδυνο πυρκαγιών

Την ανανέωση του Μνημονίου Συνεργασίας για τον σχεδιασμό και τη λήψη μέτρων θωράκισης των αρχαιολογικών χώρων στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής από τον κίνδυνο πυρκαγιών υπέγραψαν η υπουργός Πολιτισμού και ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, όπως αναφέρει κοινή ανακοίνωση των δυο υπουργείων. Από το 2021, τα δύο υπουργεία συνεργάζονται στενά με κοινές ομάδες εργασίας για την ενίσχυση των σχεδίων πολιτικής προστασίας υπό το πρίσμα των φυσικών κινδύνων και των ακραίων φαινομένων που αναπτύσσονται και λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Μέχρι σήμερα, σε περισσότερους από 30 αρχαιολογικούς χώρους, δρομολογήθηκαν έργα και δράσεις που σχετίζονται με τη λήψη προσθέτων προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων πυροπροστασίας, τόσο για τους υπαίθριους χώρους, όσο και για τις κτηριακές υποδομές, τη διεξαγωγή ασκήσεων και την εκπαίδευση του προσωπικού του ΥΠΠΟ, καθώς και την εξέταση μελετών και την εκπόνηση ή την αναθεώρηση σχεδίων Πολιτικής Προστασίας.

Το νέο μνημόνιο, επικεντρώνεται στη θωράκιση των αρχαιολογικών χώρων από τον κίνδυνο πυρκαγιάς, εμπλουτίζοντας το πλαίσιο συνεργασίας που ήδη έχει διαμορφωθεί μεταξύ των δύο υπουργείων για τα συγκεκριμένα θέματα. Η επιλογή των αρχαιολογικών χώρων στηρίχτηκε στη συνδυαστική εκτίμηση του κλιματικού κινδύνου εκδήλωσης πυρκαγιάς, της τρωτότητας των χώρων στο συγκεκριμένο κίνδυνο, της υψηλής επισκεψιμότητας και της φιλοξενίας πολιτιστικών εκδηλώσεων. Ωστόσο, η πραγματικότητα που διαμορφώνεται στο πλαίσιο της κλιματικής κρίσης επιβάλει την ανάγκη ταχύτερης προσαρμογής στις νέες συνθήκες με τον πιο ολιστικό τρόπο. Σήμερα, εστιάζεται η περαιτέρω θωράκιση περισσότερων αρχαιολογικών χώρων, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τα νέα δεδομένα που προέκυψαν κατά την διάρκεια της προηγουμένης αντιπυρικής περιόδου, όσο και τις καλές πρακτικές που έχουν αναπτυχθεί μέχρι σήμερα, με προτεραιότητα την ενίσχυση και βελτίωση των θεσμικών μας εργαλείων, των υποδομών πυροπροστασίας και του επιχειρησιακού μας σχεδιασμού. Σε αυτή την προσπάθεια ήταν και παραμένει καθοριστική η επιστημονική συνδρομή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών υπό το συντονισμό και την επιστημονική ευθύνη του Κώστα Καρτάλη.

Στόχος είναι η προστασία των αρχαιολογικών χώρων που αποτελούν κομμάτι και του προγράμματος ΑΙΓΙΣ -ύψους 2,1 δις ευρώ- το οποίο προχωράει με ταχείς ρυθμούς στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Πρόκειται για ένα εμβληματικό έργο το οποίο περιλαμβάνει την προμήθεια όχι μόνο μέσων αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών, όπως αεροσκάφη, ελικόπτερα και πυροσβεστικά οχήματα, αλλά και τεχνολογικά συστήματα με στόχο την πρόληψη που είναι και το μείζον. Σκοπός μας είναι να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία για την ενημέρωση και την έγκαιρη ειδοποίηση -εν προκειμένω στους αρχαιολογικούς χώρους με συστήματα πυροπροστασίας και πυρανίχνευσης- έτσι ώστε να έχουμε τη δυνατότητα να προλαβαίνουμε πυρκαγιές εν τη γενέσει τους, προτού επεκταθούν και θέσουν σε κίνδυνο τον φυσικό πλούτο της χώρας μας, τα μνημεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, τις περιουσίες των πολιτών, αλλά πρωτίστως ανθρώπινες ζωές».

Τι προβλέπει το Μνημόνιο

Για την υλοποίηση των δράσεων του μνημονίου προβλέπεται συγκρότηση Κοινής Ομάδας Εργασίας, η οποία θα διενεργεί αυτοψίες σε επιλεγμένους αρχαιολογικούς όπου θα καταγράφει την υφιστάμενη κατάσταση και θα διατυπώνει οδηγίες για τη βελτίωση των μέτρων και μέσων πυροπροστασίας. Επίσης, θα διεξάγει δειγματοληπτικούς ελέγχους των μέσων πυροπροστασίας στους αρχαιολογικούς χώρους και στα μουσεία που είχαν εξεταστεί στο πλαίσιο του προηγούμενου μνημονίου, τα έτη 2022 και 2023. Το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας συνδράμει κατά τον έλεγχο των μελετών πυροπροστασίας του υπουργείου Πολιτισμού. Παράλληλα, συνεχίζεται και ενισχύεται η συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Εσωτερικών και τους φορείς της Αποκεντρωμένης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης για θέματα αρμοδιότητάς τους που σχετίζονται με την προστασία των αρχαιολογικών χώρων και με την εφαρμογή των σχεδίων Πολιτικής Προστασίας σε αυτούς. Τέλος, σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, προβλέπεται επικαιροποίηση των σχεδίων απομάκρυνσης πληθυσμού σε περίπτωση πυρκαγιάς, καθώς και συνεργασία των δυο υπουργείων για την εγκατάσταση συστημάτων έγκαιρου εντοπισμού φωτιάς και προειδοποίησης σε επιλεγμένους αρχαιολογικούς χώρους. Επίσης, θα διοργανώνουν και διενεργούν ασκήσεις απομάκρυνσης πληθυσμού σε αρχαιολογικούς χώρους και Μουσεία. Στο πλαίσιο αυτό έχει προβλεφθεί η εκπαίδευση στελεχών του υπουργείου Πολιτισμού σε θέματα πυροπροστασίας αρχαιολογικών χώρων και Μουσείων. Σε συνεργασία των δύο υπουργείων δρομολογούνται δράσεις προβολής και ενημέρωσης για τα αποτελέσματα που καταγράφονται από τις δράσεις του μνημονίου, προς όφελος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.