Τα έργα που σχεδιάζουν ΥΠΕΝ και ΕΥΔΑΠ για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας

Σε τροχιά υλοποίησης βάζουν υπουργείο Περιβάλλοντος – Ενέργειας και ΕΥΔΑΠ το σχέδιο για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας προκειμένου να προλάβουν τα χειρότερα στον ορίζοντα της τετραετούς επάρκειας σε νερό που έχει στη διάθεσή της η Αθήνα εφόσον δεν αλλάξουν οι υδρολογικές συνθήκες για την πρωτεύουσα.

Το σχέδιο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων εφεδρικές γεωτρήσεις του μέσου ρου του Βοιωτικού Κηφισού, οι οποίες θα προσθέσουν 75 εκατ. κυβικά μέτρα/έτος, την ενίσχυση του ταμιευτήρα Ευήνου από ποταμούς που τροφοδοτούν τη λίμνη των Κρεμαστών και συγκεκριμένα τον Κρικελοπόταμο και τον Καρπενησιώτη (έως περίπου 200 εκατ. κ.μ. ανάλογα με τις ανάγκες), αλλά και τη μελέτη λειτουργίας μονάδων αφαλάτωσης, οι οποίες θεωρούνται στρατηγική εφεδρεία.

Η ΕΥΔΑΠ βρίσκεται ήδη σε συζητήσεις με τη ΔΕΗ την τελευταία τριετία, όπως αποκάλυψε πρόσφατα ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας, Χάρης Σαχίνης με αντικείμενο τη μονάδα της ΔΕΗ στο Λαύριο.

Στο μεταξύ ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρος Σκυλακάκης με απόφασή του, η οποία αναρτήθηκε στη «Διαύγεια», ανέθεσε την εκπόνηση μελετών και εκτέλεσης έργων του Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος (Ε.Υ.Σ.) της μείζονος περιοχής Πρωτευούσης στην ΕΥΔΑΠ με στόχο τη θωράκιση της Αθήνας απέναντι στη λειψυδρία.

Αναλυτικά η ΕΥΔΑΠ θα προχωρήσει σε μελέτη έργου ενίσχυσης του υδροδοτικού συστήματος Ευήνου – Μόρνου από τις Λεκάνες του Ανατολικού Αχελώου και μελέτη έργου εγκατάστασης μονάδων αφαλάτωσης, συμπεριλαμβανομένης της πιθανής αφαλάτωσης υφάλμυρων υδάτων.

Παράλληλα θα μελετηθούν και έργα σε υφιστάμενες υποδομές και συγκεκριμένα:

• Έργο σταθεροποίησης και στεγανοποίησης στη Διώρυγα Κιθαιρώνα στην περιοχή Κοκκίνι.
• Έργο για την ολοκλήρωση της Κατασκευής Συμπληρωματικού Υδαταγωγού Διατομής Φ2000 του Υδραγωγείου Μόρνου Ανάντη Κοκκινίου έως τη Μονάδα Επεξεργασίας Νερού Αχαρνών (Τμήμα ΙΙ).
• Έργο για την προστασία του Υδραγωγείου Μόρνου από πτώσεις βράχων στη Διώρυγα Κιθαιρώνα.
• Έργο Ολοκλήρωσης Επεμβάσεων στη Διώρυγα Θηβών του Υδραγωγείου Μόρνου

Στις νέες μελέτες και έργα σε υφιστάμενες υποδομές που ανατίθενται στην ΕΥΔΑΠ συγκαταλέγονται:

• Η επαναφορά της λειτουργικότητας και επανένταξη στο ΕΥΣ, των γεωτρήσεων Μέσου Ρου Βοιωτικού Κηφισού, η οποία θα υλοποιηθεί σε δύο στάδια
• Η μελέτη τρωτότητας του Ε.Υ.Σ. η οποία θα αναδείξει τις ελλείψεις και τις αδυναμίες του έναντι των κλιματικών κινδύνων
• Η χρηματοδότηση των ανωτέρω έργων και μελετών θα πραγματοποιηθεί από το καταβαλλόμενο τίμημα για την προμήθεια του ακατέργαστου ύδατος που αποδίδεται από την ΕΥΔΑΠ στην Εταιρεία Παγίων ΕΥΔΑΠ (Ν.Π.Δ.Δ.) και διατίθεται περαιτέρω από το Ελληνικό Δημόσιο για τη χρηματοδότηση της λειτουργίας, συντήρησης και αναβάθμισης του Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος (Ε.Υ.Σ.) της μείζονος περιοχής Πρωτευούσης

Να σημειωθεί ότι όπως αναφέρεται στη σχετική απόφαση του κ. Σκυλακάκη, η Γενική Γραμματεία Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας διατηρεί το δικαίωμα να διαθέτει εναλλακτική πρόταση σε περίπτωση τυχόν/πιθανών προβλημάτων και γενικότερης αδυναμίας υλοποίησης συγκεκριμένων έργων και μελετών των ανωτέρω έργων και μελετών από την ΕΥΔΑΠ.

Πιο κοντά οι μονάδες αφαλάτωσης

Υπενθυμίζεται ότι βάσει των στοιχείων που έχουν ανακοινωθεί, η Αθήνα υφίσταται οξεία μείωση των αποθεμάτων νερού, τα οποία έπεσαν από 1100 εκατ. κ.μ. τον Οκτώβριο 2022 σε κάτω από 700 εκατ. κ.μ. (εκτίμηση για Οκτώβριο 2024), ενώ αν συνεχιστεί η ανομβρία, τα υφιστάμενα αποθέματα νερού επαρκούν για περίπου τέσσερα έτη.

Η μείωση των αποθεμάτων στους ταμιευτήρες είναι και η βασική αιτία εκκίνησης των συζητήσεων για τις μονάδες αφαλάτωσης.

Η μία εξ αυτών, εφόσον προχωρήσουν οι συζητήσεις με την ΔΕΗ, μπορεί να γίνει στην περιοχή του Λαυρίου και οι άλλες δύο ή τρεις στην πλευρά του Κορινθιακού Κόλπου και κατά μήκος του αγωγού μεταφοράς νερού από το Μόρνο στην Αθήνα.

Το κόστος του νερού από αφαλάτωση ωστόσο είναι σημαντικό και φτάνει το 1 ευρώ ανά κυβικό, ενώ σήμερα η ΕΥΔΑΠ χρεώνει το κυβικό κατά 0,35 λεπτά.

Όπως ανέφερε ο κ. Σαχίνης, στη διάρκεια του «Olympia Forum V», προ τριετίας ξεκίνησαν συζητήσεις με τη ΔΕΗ για την εγκατάσταση μονάδας αφαλάτωσης στο Λαύριο, κοντά στη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής της επιχείρησης.

Η ΕΥΔΑΠ μάλιστα στη φάση αυτή δεν αποκλείει ακόμα και τις υποθαλάσσιες μονάδες αν και αναγνωρίζει ότι η αφαλάτωση απαιτεί ενέργεια, οπότε το ζητούμενο δεν είναι μόνο η ποιότητα του νερού της μονάδας, αλλά και το κόστος μεταφοράς του.

Να σημειωθεί ότι σήμερα το δίκτυο είναι βαρυτικό, από τον Εύηνο πηγαίνει στον Μόρνο, από εκεί στην Αθήνα και στα παράλιά της.

Αντίθετα το νερό των αφαλατώσεων πρέπει να μεταφερθεί από τη θάλασσα προς τα πάνω, διαδικασία η οποία είναι πιο κοστοβόρα.

Πιο άμεση είναι η λύση της σύνδεσης των Κρεμαστών με τον Μόρνο όπου το νερό θα έρχεται με βαρύτητα και με χαμηλό ενεργειακό κόστος στην Αττική. Οι προμελέτες έχουν ήδη παραδοθεί, ενώ εκτιμάται ότι από τη στιγμή που θα ολοκληρωθούν οι μελέτες και αναδειχθεί ανάδοχος από τον διαγωνισμό που θα προκηρυχθεί, απαιτούνται δύο έτη για την κατασκευή του, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι δε θα υπάρχουν δικαστικές περιπέτειες στον διαγωνισμό.

Υψηλό το κόστος των έργων

Για το σχέδιο άντλησης νερού από τη λίμνη Κρεμαστών έχουν προβλεφθεί δύο έργα που αναμένεται να γίνουν σε δύο φάσεις. Περιλαμβάνουν την μεταφορά νερού μέσω δύο σηράγγων από τους παραπόταμους Κρικελοπόταμο και Καρπενησιώτη με ένα έργο εκτιμώμενου προϋπολογισμού 450 εκατ. ευρώ.

Η δεύτερη φάση του έργου αφορά μια τρίτη σήραγγα μέχρι την λίμνη Κρεμαστών ενώ περιλαμβάνει και ένα έργο αντλησιοταμίευσης για αποθήκευση υδάτων και ενέργειας.

Το έργο, προϋπολογισμού 250 εκατ. ευρώ, εξετάζεται να βγει με ΣΔΙΤ και θα εξυπηρετεί ανάγκες αποθήκευση ενέργειας, αλλά και εφεδρείας ως δεξαμενή υδάτων.

Σε ό,τι αφορά τα απαιτούμενα έργα για το ΕΥΣ, είχαν αποτιμηθεί ήδη από το 2021 σε περίπου 300 εκατ. ευρώ.

Σε έγγραφο της αρμόδιας διεύθυνσης του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, στο οποίο υπαγόταν τότε η ΕΥΔΑΠ, επισημαινόταν ότι «άμεσα, σε βάθος 10ετίας απαιτούνται , σύμφωνα με τις τεχνικές εκτιμήσεις των Υπηρεσιών του Δημοσίου, για το ΕΥΣ έργα και μελέτες άμεσης προτεραιότητας και επείγοντα αξίας 300 εκατ. ευρώ, ενώ σε βάθος 30ετίας έργα αξίας πολλών εκατομμυρίων ευρώ, προκειμένου η περιοχή της πρωτεύουσας να υδρεύσει με ασφάλεια».

Ειδικά στις παρεμβάσεις που αφορούν τον Κιθαιρώνα, έχουν κατ’ επανάληψη εκδηλωθεί σε διάφορα υποτμήματα φαινόμενα αστάθειας, όπως βραχοκαταπτώσεις, ολισθήσεις κλπ, τα οποία έχουν προκαλέσει ρωγματώσεις, θραύσεις πυθμένα και μετακινήσεις αρμών στον υδαταγωγό.

Κατά καιρούς έχουν εκπονηθεί από την ΕΥΔΑΠ τεχνικογεωλογικές και γεωτεχνικές έρευνες, παρακολούθηση αποκλισιομέτρων και τοπογραφικών μαρτύρων, έχουν ληφθεί τοπικά μέτρα αντιστήριξης και αποστράγγισης και έχουν γίνει επιδιορθώσεις του υδαταγωγού.

Σε επίπεδο επικράτειας, πάντως, τα έργα που έχουν προταθεί, ξεπερνούν κατά πολύ τους διαθέσιμους πόρους, με τον κ. Σκυλακάκη να επισημαίνει πριν λίγες ημέρες ότι οι προτάσεις αφορούν έργα που ανέρχονται πανελλαδικά σε 6 δισ. ευρώ, ενώ την ίδια στιγμή οι

διαθέσιμοι πόροι από το ΕΣΠΑ φτάνουν τα 500 εκατ. ευρώ και από το ΠΔΕ δεν υπάρχουν καθόλου.