Τι πρέπει να προσέξουν οι κατασκευαστές σχετικά με τον Φ.Π.Α στα ακίνητα

Σε συνέχεια του προηγούμενου άρθρου, που είχε δημοσιευθεί στο Capital.gr στις 26 Φεβρουαρίου 2020 μετά την έκδοση της εγκυκλίου Ε.2006/2020, με την οποία δόθηκαν οδηγίες από την ΑΑΔΕ για την αναστολή του ΦΠΑ στις οικοδομές και με αφορμή της πρόσφατης εκδοθείσας εγκυκλίου Ε.2221/2021, με την οποία δίνονται -αν και καθυστερημένα- αρκετές οδηγίες, θα παρουσιάσω συνοπτικά, τις διευκρινίσεις του Υπουργείου και τι αλλάζει μετά την έκδοση της τελευταίας εγκυκλίου.

Καταρχήν θα πρέπει να υπενθυμίσουμε σε όλους τους ενδιαφερόμενους ότι η αίτηση χορήγησης της αναστολής του ΦΠΑ, για άδειες που έχουν εκδοθεί πριν τις 30.6.2021, πρέπει να υποβληθεί στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. της κατασκευάστριας επιχείρησης έως την 31.12.2021. Για κάποιο ανούσιο λόγο η ΑΑΔΕ και το Υπουργείο Οικονομικών επιμένουν στην ύπαρξη της παραπάνω καταληκτικής ημερομηνίας (η οποία έχει παραταθεί τουλάχιστον 3 φορές), πέραν της οποίας δεν υπάρχει το δικαίωμα της μετάπτωσης των απούλητων οριζοντίων ιδιοκτησιών στο καθεστώς αναστολής του ΦΠΑ, παρόλο που δεν επιφέρει καμία επιβάρυνση στον κρατικό προϋπολογισμό, δεδομένου ότι πρόκειται για ακίνητα που είναι απούλητα από το 2006 και η αναστολή του ΦΠΑ καθιερώθηκε προκειμένου να διευκολυνθεί η πώληση τους.

Πιο συγκεκριμένα με την πρόσφατη εγκύκλιο διευκρινίζονται τα εξής:

- Ότι δεν υπάρχει η δυνατότητα ανάκλησης της απόφασης αναστολής από το ΦΠΑ, η οποία ισχύει από τη στιγμή της αίτησης έως την 31.12.2022 ή μέχρι την ημερομηνία που ενδεχομένως παραταθεί η ισχύς του Νόμου της αναστολής. Ωστόσο, υπάρχει το δικαίωμα αίτησης ανάκλησης του αιτήματος, εφόσον αυτό γίνει πριν την έκδοση της απόφασης αναστολής του ΦΠΑ. 

- Ότι στην κατάσταση των αδιάθετων ακινήτων σε περίπτωση αντιπαροχής δεν συμπεριλαμβάνονται τα κτίσματα του οικοπεδούχου και ο επιμερισμός του ΦΠΑ προκειμένου να υποβληθεί η παραπάνω κατάσταση υπολογίζεται σύμφωνα με τα χιλιοστά της σύστασης οριζόντιας ιδιοκτησίας. Εννοείται ότι υπάρχει η δυνατότητα ορθής επανάληψης της κατάστασης των αδιάθετων ακινήτων, εφόσον υπάρχουν τα δικαιολογητικά που τεκμηριώνουν την μεταβολή αυτή.

- Ότι η υποβολή της έκτακτης περιοδικής δήλωσης ΦΠΑ στη ΔΟΥ του υποκαταστήματος της οικοδομής, προκειμένου να πληρωθεί ο αναλογούν φόρος των ακινήτων που βρίσκονται σε καθεστώς απαλλαγής από τον ΦΠΑ, είναι υποχρεωτική και στην περίπτωση που το ακίνητο πωληθεί με απαλλαγή Α’ κατοικίας. Δυστυχώς, για ακόμη μια φορά η ΑΑΔΕ μας απογοητεύει, διότι ενώ έχει θέσει ως κύριο σκοπό την ηλεκτρονική υποβολή για όλες τις δηλώσεις μεταβιβάσεων ακινήτων (ήδη από τις 13.12.2021 ισχύει και η ηλεκτρονική υποβολή μεταβίβασης ακινήτου λόγω γονικής παροχής και δωρεάς εν ζωή),η έκτακτη περιοδική δήλωση ΦΠΑ πρέπει να κατατεθεί χειρόγραφα στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. με ότι αυτό συνεπάγεται σε γραφειοκρατία και ενδεχόμενες καθυστερήσεις, διότι εμπλέκεται ο ανθρώπινος παράγοντας.

- Ότι στις περιπτώσεις: α) πώλησης με το καθεστώς της αναστολής του ΦΠΑ, β) ιδιοκατοίκησης, β)παράδοσης σε μη φορολογητέα δραστηριότητα του ιδίου υποκειμένου, γ) μίσθωσης, δ) δωρεάν παραχώρησης της χρήσης και ε)χρησιμοποίησης για οποιονδήποτε σκοπό ξένο προς την επιχείρηση, διενεργείται διακανονισμός του φόρου (σύμφωνα με τα χιλιοστά συνιδιοκτησίας) που είχε εκπέσει ως το χρόνο αναστολής της οικοδομής από τον ΦΠΑ και ο φόρος που διακανονίζεται περιλαμβάνεται στην περιοδική δήλωση του ΦΠΑ που πραγματοποιείται η παράδοση.

- Ότι στις περιπτώσεις που έχει υποβληθεί δήλωση διακοπής υποκαταστήματος, ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν σε αυτό αδιάθετα ακίνητα, γίνεται επανέναρξη του υποκαταστήματος με ημερομηνία έναρξης την επομένη της ημερομηνίας διακοπής του και ακολούθως μεταβάλλεται η αντίστοιχη καταχώρηση στο φορολογικό μητρώο σε "υπό αναστολή ακίνητο του άρθρου 6 του Κώδικα ΦΠΑ.".

- Ότι κατά την παράδοση κτισμάτων προς τον οικοπεδούχο εκδίδεται δελτίο παράδοσης κτισμάτων με χαρτόσημο 3,6%, το οποίο υπολογίζεται στο συνολικό κόστος κατασκευής, σύμφωνα με το βιβλίο κοστολογίου επιμερισμένο με τα χιλιοστά των κτισμάτων που θα παραδοθούν στον οικοπεδούχο. Προσοχή! Η επιλογή σε χαρτόσημο ή ΦΠΑ του δελτίου παράδοσης κτισμάτων εξαρτάται μόνο από τον κατασκευαστή και προϋποθέτει το κτίσμα να είναι έτοιμο προς παράδοση στους οικοπεδούχους μετά την έναρξη ισχύος των διατάξεων του Ν.4646/2019,ήτοι μετά τις 12.12.2019 και όχι πριν την 31.12.2022, εκτός και αν η ημερομηνία της αναστολής του ΦΠΑ παραταθεί. 

- Ότι ακίνητο που έχει μεταβιβασθεί με προσύμφωνο θεωρείται αδιάθετο, επομένως θα πρέπει να συμπεριληφθεί στην κατάσταση των αδιάθετων ακινήτων για τα οποία αναστέλλεται ο ΦΠΑ έως 31/12/2020, εκτός και αν στο προσύμφωνο ισχύουν σωρευτικά οι τρεις όροι που ορίζει το άρθρο 16 του Κώδικα ΦΠΑ (ν. 2859/2000), δηλ. α) ο όρος της αυτοσύμβασης, β) η εξόφληση του τιμήματος και γ) η παράδοση της νομής. Στην περίπτωση αυτή ο χρόνος γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης και το απαιτητό του φόρου έχει προκύψει κατά το χρόνο υπογραφής του προσυμφώνου και ο ΦΠΑ οφείλεται κατά τον χρόνο αυτό. Είναι η πρώτη φορά που δίνονται οδηγίες σχετικά με τα προσύμφωνα αγοράς και την αναστολή του ΦΠΑ.

- Ότι το έντυπο του προϋπολογιστικού κόστους της οικοδομής υποβάλλεται στη ΔΟΥ πριν την πρώτη πώληση με ΦΠΑ, διαφορετικά δεν απαιτείται η υποβολή του. Επιτέλους λύθηκε και εδώ ένα πρόβλημα που διαρκεί 15 χρόνια σχεδόν σχετικά με το πρόστιμο που επέβαλαν πολλές ΔΟΥ με την δικαιολογία της μη έγκαιρης κατάθεσης του προϋπολογιστικού κόστους. Τέλος, το απολογιστικό κόστος υποβάλλεται μέσα σε 30 ημέρες από το τελευταίο τιμολόγιο του βιβλίου κοστολογίου στις περιπτώσεις που έχει πωληθεί ακίνητο με ΦΠΑ ή για να προσδιοριστεί στην αντιπαροχή το χαρτόσημο 3,6%.

Κλείνοντας, θα πρέπει να επισημάνουμε την πολύ σημαντική απόφαση του Ecofin, σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα έχει το δικαίωμα να διαπραγματευτεί και να πετύχει τη διατήρηση της αναστολής του ΦΠΑ 24% στις μεταβιβάσεις νεόδμητων ακινήτων για ακόμη δύο χρόνια. Ειδικότερα, έως το τέλος του 2024 και από την 1-1-2025 ο ανώτερος συντελεστής ΦΠΑ 24% στις νέες οικοδομές καταργείται και ανάλογα με τις δημοσιονομικές συνθήκες η Ελλάδα θα έχει τη δυνατότητα να επιλέξει εάν θα εφαρμόσει στις μεταβιβάσεις νέων οικοδομών μειωμένο συντελεστή 13% ή ακόμη και μηδενικό, όπως ισχύει σε άλλες χώρες της ΕΕ (π.χ. Λουξεμβούργο).

* Ο κ. Ηλίας Κοτσιμπογεώργος είναι Πρόεδρος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Θεσσαλίας