6.000 γέφυρες στο κεντρικό οδικό δίκτυο της χώρας απαιτούν έλεγχο

Οι γέφυρες κινδυνεύουν με κατάρρευση περισσότερο εξαιτίας της ηλικίας και των κυκλοφοριακών φόρτων και λιγότερο από ενδεχόμενο σεισμό.

Έξι χιλιάδες γέφυρες υπάρχουν στο κεντρικό οδικό δίκτυο όλης της χώρας, που απαιτείται να ελεγχθούν πρωτίστως για τους κυκλοφοριακούς φόρτους που δέχονται και για τη φθορά του χρόνου και δευτερευόντως για την αντισεισμική τους θωράκιση, όπως προκύπτει από τη μεγάλη μελέτη που έκανε δεκαμελής ομάδα εργασίας του ΤΕΕ/ΤΚΜ.

Σύμφωνα με τη μελέτη, οι 3.000 γέφυρες είναι στο δίκτυο των αυτοκινητοδρόμων της χώρας και οι άλλες 3.000 στο παλιό εθνικό δίκτυο.

Η έκθεση της ομάδας εργασίας για τη μελέτη «Διεξαγωγή ελέγχων για τη διαπίστωση της δομικής επάρκειας των γεφυρών της Κεντρικής Μακεδονίας» τονίζει δυο παραμέτρους:

1.Ο αντισεισμικός έλεγχος των γεφυρών, σύμφωνα με τη δοθείσα εντολή, δεν πρέπει να αποτελέσει πρώτη προτεραιότητα ελέγχου, καθώς ο μείζων κίνδυνος προέρχεται από την ανεπάρκεια σε φέρουσα ικανότητα οφειλόμενη, αφενός στα διαρκώς αυξανόμενα φορτία κυκλοφορίας και αφετέρου στη γήρανσης των γεφυρών.

2.Προκειμένου να γίνει η αρχή στην ίδρυση ενός Ενεργού Εθνικού Μητρώου Γεφυρών προτείνεται ένας Πρωτοβάθμιος Έλεγχος, ώστε να απογραφούν οι υπάρχουσες γέφυρες και να εντοπισθούν αυτές που έχουν τα μεγαλύτερα προβλήματα. Κατόπιν να εξετασθούν άμεσα από Δευτεροβάθμια Επιτροπή, η οποία θα προτείνει τα ληπτέα μέτρα αποφυγής κατάρρευσης, αφού διεξαγάγει λεπτομερέστερο έλεγχο συγκριτικώς με εκείνον της πρωτοβάθμιας Επιτροπής.

Οι πτώσεις γεφυρών για διάφορους λόγους δεν είναι σπάνιο γεγονός, ούτε στην Ελλάδα, ούτε στο εξωτερικό. Μετά την κατάρρευση της γέφυρας στη Γένοβα της Ιταλίας, αλλά και την κατάρρευση της γέφυρας στην Καβάλα και τη Μινεάπολη των ΗΠΑ, το ΤΕΕ/ΤΚΜ αποφάσισε να συστήσει ομάδα εργασίας, προκειμένου να καταθέσει μια έκθεση για τα βήματα που πρέπει να γίνουν, ώστε να θωρακιστούν οι γέφυρες στο οδικό δίκτυο της Κεντρικής Μακεδονίας και να περιοριστούν οι κίνδυνοι νέων καταρρεύσεων.

Στην ουσία η χώρα είναι πολύ πίσω σε τέτοια ζητήματα, καθώς ήδη από τους αρμόδιους φορείς έχουν επισημανθεί προβλήματα διασποράς αρμοδιοτήτων, ελλείψεων καταλλήλου προσωπικού, πλημμελών επιθεωρήσεων και τονίζεται η δυσκολία αντιμετώπισης του προβλήματος, καθώς και το υπέρογκο μέγεθος του κόστους της αποκατάστασης, οψέποτε αυτή αποφασισθεί.

Η ομάδα εργασίας του ΤΕΕ/ΤΚΜ, με συντονιστή τον Ι. Τέγο και μέλη τους Ι. Μοσχονά, Μ. Τσιτώτα, Χ. Καρακώστα, Β. Λεκίδη, Κ. Μορφίδη, Ι. Μαυράκη, Δ. Κωνσταντινίδη, Π. Πανέτσο και Π. Δασκαλούδη (όλοι πολιτικοί μηχανικοί) ολοκλήρωσε μέσα σε διάστημα ενός έτους μια επίπονη εργασία.

Στην εισηγητική έκθεσή τους αναφέρουν ότι «εκτός από τη γέφυρα της Καβάλας, που κατέρρευσε εγκλωβίζοντας δύο οχήματα και ένα γερανοφόρο όχημα, χωρίς, ευτυχώς, να υπάρξουν θύματα, υπάρχει και η γέφυρα του Ιάσμου στη Ροδόπη που κατέρρευσε πριν από δύο, περίπου έτη. Επίσης, υπάρχουν και οι γέφυρες του Νέστου και του Αξιού των οποίων είναι γνωστή η ανεπάρκεια στη φέρουσα ικανότητα. Υπάρχει, ακόμη, η γνωστή για τα πολλά προβλήματά της γέφυρα άνω διάβασης επί της οδού σύνδεσης του Λιμένα Θεσσαλονίκης με το Καλοχώρι, του ΠΑΘΕ και την Εγνατία Οδό. Είναι γνωστό ότι με εξαίρεση τις γέφυρες των σύγχρονων αυτοκινητοδρόμων που κατασκευάστηκαν τα τελευταία χρόνια και υπόκεινται σε συστηματικούς ελέγχους, οι υπόλοιπες γέφυρες του παλιού εθνικού και επαρχιακού δικτύου είναι αφημένες στην τύχη τους. Υπάρχει μάλιστα, ενίοτε, σύγχυση αρμοδιοτήτων ως προς τις ευθύνες μεταξύ Περιφερειών και Δήμων, γεγονός που ανεδείχθη πολύ άσχημα με αφορμή την κατάρρευση της μνημονευθείσας ήδη γέφυρας της Καβάλας. Όσον αφορά το κόστος αποκατάστασης των πασχουσών από δομική ανεπάρκεια ελληνικών γεφυρών αυτό εκτιμάται ότι είναι της τάξεως μερικών δισεκατομμυρίων ευρώ. Αυτά, από πολλά ολίγα, αναφορικώς με τις υπάρχουσες ελληνικές γέφυρες».

Όσον αφορά τις εκτός των συνόρων γέφυρες: «Στις ΗΠΑ μετά την κατάρρευση μιας 40ετούς γέφυρας στη Μινεάπολη την 1n Αυγούστου του 2007, που συμπαρέσυρε στην άβυσσο 50 αυτοκίνητα και 133 ανθρώπους, η αμερικανική κοινή γνώμη πληροφορήθηκε έκπληκτη ότι οι μηχανικοί έχουν εκδώσει ανάλογα αρνητικές ετυμηγορίες και για άλλες 74.000 γέφυρες που κρίθηκαν «ανεπαρκείς σε δομικό επίπεδο». Μηχανικοί και αρμόδιοι αξιωματούχοι έσπευσαν να ζητήσουν επισκευές στις γέφυρες αυτές, αλλά οι γενόμενες εκτιμήσεις για το συνολικό κόστος των αναγκαίων επεμβάσεων πλησιάζουν τα 188 δισεκατομμύρια δολάρια. Ένας βουλευτής του Δημοκρατικού Κόμματος, πρότεινε τη θέσπιση προσωρινού φόρου 5% στο φυσικό αέριο για την κάλυψη των δαπανών επισκευής, αλλά οι συνάδελφοί του αντέτειναν πως το Κονγκρέσο και οι Πολιτείες θα πρέπει να διανείμουν σοφότερα τα κονδύλια από τα διόδια αντί να τα κατασπαταλούν σε άχρηστα προγράμματα για κατοικίδια. Έτσι το Κονγκρέσο δέσμευσε τότε μόλις ένα δισεκατομμύριο δολάρια για τις επισκευές, δηλαδή 13.500 δολάρια ανά γέφυρα. Το πρόβλημα της γήρανσης και της έλλειψης συντήρησης των υποδομών αφορά και στην Ευρώπη. Πρόσφατα στη Γαλλία η υπουργός Μεταφορών εκτίμησε ότι το·1/3 από τις 12.000 γέφυρες της χώρας θέλει ενίσχυση. Μάλιστα, στο 7% των περιπτώσεων η κατάσταση κρίνεται επικίνδυνη για κατάρρευση και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση και για τον λόγο αυτόν προτείνεται ο περιορισμός των φορτίων σε αυτές. Την ίδια ώρα, στη Γερμανία, μόλις το 12,5% κρίνεται ότι ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις. Οι υπόλοιπες είναι σαφές ότι δεν σχεδιάστηκαν για τα σημερινά φορτία κυκλοφορίας. Επίσης στην Ιταλία εκτιμούν ότι περίπου 300 γέφυρες αντιμετωπίζουν κίνδυνο κατάρρευσης, όπως η μνημονευθείσα ήδη γέφυρα της Γένοβας».

Η κατάρρευση της γέφυρας στην Καβάλα στις 9 Νοεμβρίου 2018 αποδίδεται από το ΤΕΕ/ΤΚΜ «αφενός στην εξαιτίας της διάβρωσης των οπλισμών μείωση της φέρουσας ικανότητας του φορέα της γέφυρας και αφετέρου στην υπέρβαση των επιτρεπόμενων από τα φορτία καταπονήσεων...».

Μάλιστα, στην έκθεση επισημαίνεται ότι κατά πάσα πιθανότητα «η κατάρρευση της γέφυρας της Καβάλας, ήταν δυνατόν να αποσοβηθεί», εννοείται μετά από έλεγχο της γέφυρας, ο οποίος θα είχε προηγηθεί.

«Οι καταρρεύσεις των γεφυρών λόγω σεισμού σχετίζονται σχεδόν αποκλειστικώς με ανεπάρκεια των μεσοβάθρων, καθώς και με τα μικρά μήκη εδράσεως του φορέα σε αυτά. Επίσης, ο κίνδυνος κατάρρευσης λόγω σεισμού είναι στατιστικώς πολύ μικρότερος, συγκρινόμενος με τον κίνδυνο κατάρρευσης του φορέα εξαιτίας κυρίως της γήρανσης και ενδεχομένως της αύξησης του μεγέθους των φορτίων κυκλοφορίας. Εξάλλου σύμφωνα με τους Αντισεισμικούς Κανονισμούς, η περίοδος επαναλήψεως του σεισμού σχεδιασμού είναι 475 έτη με πιθανότητα υπέρβασης 10% για χρόνο ζωής της γέφυρας τα 50 έτη, και 19% για τα 100 έτη», τονίζεται.

Έτσι προτεραιοποιήθηκε η παράμετρος της ηλικίας των γεφυρών, που συνιστά πολύ πιο άμεσο και συχνό κίνδυνο, οπότε οι έλεγχοι στις γέφυρες πρέπει να γίνουν σε δυο επίπεδα, πρώτον για τις φθορές του χρόνου και δεύτερον για την ασφάλεια του φορέα της γέφυρας έναντι των φορτίων κυκλοφορίας και ακολούθως για την αντισεισμική της ασφάλεια.