Αγορά ΑΠΕ: Οι κρίσιμες πρόσφατες νομοθετικές τομές και οι αλλαγές που επέρχονται στις επενδύσεις φωτοβολταϊκών

Όλως προσφάτως (στις 23 Ιουλίου 2021) δημοσιεύθηκε ο Νόμος 4819/2021 (ΦΕΚ 129/Α/23-07-2021), οι διατάξεις του οποίου θεσπίζουν ένα ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο για τη διαχείριση των αποβλήτων και μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας. Με τον ως άνω εκδοθέντα νόμο εισάγονται, επίσης, τροποποιήσεις και εξειδικεύσεις που αφορούν, μεταξύ άλλων, σε ουσιώδεις ρυθμίσεις για την αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας Στο πλαίσιο αυτό, οι κάτωθι συνοπτικές αναφορές επικεντρώνονται σε κρίσιμες νομικές παραμέτρους αφορώσες τη διαδικασία αδειοδότησης των ΑΠΕ, τα μικρά φωτοβολταϊκά, τις Βεβαιώσεις Παραγωγών κ.α. Ειδικότερα, οι ανωτέρω θεματικές ρυθμίζονται υπό το Μέρος Η΄ του νόμου (άρθρα 128 έως 147) και αφορούν: α) στη διαδικασία προσδιορισμού περιθωρίου ισχύος σε κορεσμένα δίκτυα και β) στην υποχρεωτική προσκόμιση Εγγυητικής Επιστολής Βεβαίωσης Παραγωγών και Βεβαίωσης Παραγωγών Ειδικών Έργων. 

Τις αξιοσημείωτες αυτές ρυθμίσεις του ως άνω εκδοθέντος νόμου, συμπληρώνει ο επίσης προσφάτως δημοσιευθείς Νόμος 4821/2021 (ΦΕΚ 134/Α/31-07-2021). Επί τη βάσει επιμέρους διατάξεων του εν λόγω Νόμου αφενός τροποποιούνται τα κριτήρια ως προς το επιτρεπτό της σύναψης σύμβασης λειτουργικής ενίσχυσης εκτός διαγωνιστικών διαδικασιών (με «σταθερή τιμή») για φωτοβολταϊκούς σταθμούς μικρής ισχύος (άρθρο 98), αφετέρου εισάγεται κομβικής σημασίας διάταξη, δια της οποίας αναπροσαρμόζεται κατά 10%, υπό προϋποθέσεις, η τιμή αναφοράς ήδη λειτουργούντων φ/β σταθμών, διασυνδεδεμένων στο σύστημα των Μη Διασυνδεμένων Νησιών (άρθρο 99). 

Οι σημαντικότερες νεοεισαχθείσες νομοθετικές ρυθμίσεις παρουσιάζονται αναλυτικά ως ακολούθως: 

1. Εγκατάσταση φ/β σταθμών σε κορεσμένα δίκτυα

Το άρθρο 132 του Ν. 4819/2021 προσδιορίζει το περιθώριο ισχύος εγκατάστασης φ/β σταθμών σε κορεσμένα δίκτυα, δίδοντας τη δυνατότητα σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα να υποβάλλουν μόνο μία αίτηση χορήγησης οριστικής προσφοράς σύνδεσης για την εγκατάσταση φ/β σταθμού ισχύος έως 400 kW, κατά προτεραιότητα και κατά παρέκκλιση της νομοθεσίας περί κορεσμένου δικτύου. Πιο συγκεκριμένα, στην Πελοπόννησο ορίζεται η εγκατάσταση φ/β σταθμών έως 86 MW, στις Κυκλάδες έως 45 MW, στην Εύβοια έως 40 MW, στη δε περίπτωση του δικτύου της Κρήτης, δύναται να υποβληθούν αιτήσεις ισχύος έως 140 MW. 

Κατά τη λογική της εν λόγω ρύθμισης, δεν ελέγχεται το κριτήριο της παρ. 3α του άρθρου 7 του Ν. 4414/2016, και επιπλέον, δεν εφαρμόζεται ο περιορισμός της σύναψης σύμβασης λειτουργικής ενίσχυσης κατόπιν συμμετοχής σε ανταγωνιστική διαδικασία υποβολής προσφορών, όπως ορίζει η παρ. 3β του ιδίου άρθρου. Συνεπώς κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο δύναται κατ΄αρχήν να υποβάλει αίτηση για ένα μόνο έργο άνευ συμμετοχής σε διαγωνιστική διαδικασία. Δεν μπορεί εδώ να αποκλεισθεί η ύπαρξη νομικών αμφισημιών κατά την εφαρμογή της διάταξης, οι οποίες (αμφισημίες) κατά κανόνα επιλύονται με συνδυαστική εφαρμογή των κρίσιμων σχετικών διατάξεων της ενεργειακής νομοθεσίας και των ειδικών χαρακτηριστικών και της νομικής διαμόρφωσης εκάστου επενδυτικού σχήματος.

Επιπλέον, οι κάτοχοι σταθμών ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ που συνδέονται σε περιοχές που έχουν χαρακτηρισθεί ως κορεσμένο δίκτυο, των οποίων οι άδειες παραγωγής έχουν παραταθεί σύμφωνα με το άρθρο 25 παρ. 3 του Ν. 4685/2020 και για τους οποίους σταθμούς είχαν εκδοθεί οριστικές προσφορές σύνδεσης, δύνανται να υποβάλλουν αίτημα χορήγησης οριστικής προσφοράς σύνδεσης εντός ενός μηνός από την έναρξη ισχύος του υπό κρίση νόμου. 

Τέλος, δέον όπως σημειωθεί ότι η υποβολή σχετικών αιτήσεων χορήγησης προσφοράς σύνδεσης θα λαμβάνει χώρα ηλεκτρονικά, μέσω ενός πληροφοριακού συστήματος, η κανονική λειτουργία του οποίου αναμένεται να καθοριστεί, σύμφωνα με τα άρθρα 132 παρ. 3 και 146 του Ν. 4819/2021, με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας εντός δύο (2) μηνών από την έναρξη ισχύος του. 

2. Εγγυητική Επιστολή για την έκδοση Βεβαίωσης Παραγωγού 

Ακολούθως, το άρθρο 137 του Ν. 4819/2021 ρυθμίζει την υποχρέωση προσκόμισης Εγγυητικής Επιστολής για την έκδοση Βεβαίωσης Παραγωγού ή Βεβαίωσης Ειδικών Έργων. Για τη διαδικασία έκδοσης της εκάστοτε Βεβαίωσης, προσκομίζεται επιστολή ύψους 35.000 ευρώ/MW μεγίστης ισχύος παραγωγής, η οποία πρέπει να αποστέλλεται εντός πέντε ημερών από την υποβολή της αίτησης. Το ποσό αυτό μπορεί να καλύπτεται από περισσότερες από μια Εγγυητικές Επιστολές. Επιπλέον, ορίζεται ότι σε περίπτωση αύξησης της αναγραφόμενης στη Βεβαίωση ή στη Βεβαίωση Ειδικών Έργων ή στην άδεια παραγωγής μέγιστης ισχύος παραγωγής, ο αιτών οφείλει να αυξήσει το συνολικό ύψος της ή των Εγγυητικών Επιστολών.

Με τη διάταξη αυτή ρυθμίζονται αφενός ζητήματα σχετιζόμενα με την επιστροφή της Εγγυητικής Επιστολής Βεβαίωσης Παραγωγού, η οποία λαμβάνει χώρα με την υποβολή πλήρους αιτήματος χορήγησης οριστικής προσφοράς σύνδεσης στον αρμόδιο Διαχειριστή, ο οποίος στη συνέχεια χορηγεί βεβαίωση πληρότητας υποβολής αίτησης χορήγησης οριστικής προσφοράς σύνδεσης. Επίσης, η Εγγυητική Επιστολή δύναται να επιστραφεί είτε κατόπιν αιτήματος του κατόχου της Βεβαίωσης, εν συνεχεία του οποίου παύει αυτοδικαίως να ισχύει η Βεβαίωση Παραγωγού ή η Βεβαίωση Ειδικών Έργων, καθώς και κάθε άδεια που έχει εκδοθεί για τον σταθμό αυτό, είτε έπειτα από αίτημα του ενδιαφερόμενου κατά το διάστημα από την υποβολή της αίτησης μέχρι την έκδοση της Βεβαίωσης Παραγωγού ή Βεβαίωσης Ειδικών Έργων. Στην περίπτωση δε αυτή, η αίτηση χορήγησης της Βεβαίωσης απορρίπτεται.

Αφετέρου, το νέο πλαίσιο καθορίζει και τις εξαιρέσεις από την υποχρέωση προσκόμισης Εγγυητικής Επιστολής, συγκεκριμένων κατηγοριών σταθμών, όπως είναι α) οι σταθμοί με μέγιστη ισχύ παραγωγής μικρότερη ή ίση του 1 MW, β) οι σταθμοί που είναι ενταγμένοι στις στρατηγικές επενδύσεις του Ν. 4608/2019 πριν την έναρξη ισχύος του νόμου, και γ) οι σταθμοί Ο.Τ.Α Α΄ και Β΄ Βαθμού, ιδρυμάτων καθώς και Ν.Π.Δ.Δ. και Ν.Π.Ι.Δ., όπως νοσοκομεία, κέντρα υγείας και σχολεία όλων των βαθμίδων. 

Τέλος, προβλέπεται υποχρεωτική προσκόμιση της Εγγυητικής Επιστολής μέχρι τις 31-01-2022 για τους κατόχους υφιστάμενων αδειών παραγωγής και βεβαιώσεων, οι οποίοι μέχρι την ως άνω ημερομηνία δεν θα έχουν υποβάλει αίτημα για χορήγηση Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης, προκειμένου να διατηρήσουν σε ισχύ τις άδειες παραγωγής ή τις βεβαιώσεις τους. 

3. Εξαίρεση φ/β σταθμών μικρής ισχύος από ανταγωνιστικές διαδικασίες 

Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 98 του ως άνω νόμου ορίζεται ότι κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, άμεσα ή έμμεσα μέσω της συμμετοχής του στη διοίκηση ή ως μέτοχος, εταίρος ή μέλος νομικού προσώπου με οποιοδήποτε ποσοστό συμμετοχής, δύναται να συνάπτει σύμβαση λειτουργικής ενίσχυσης εκτός διαγωνιστικών διαδικασιών υποβολής προσφορών για έναν (1) φ/β σταθμό μικρής ισχύος, εφόσον συντρέχουν σωρευτικώς οι εξής προϋποθέσεις: α) δεν έχει ήδη στην κατοχή του δύο (2) έργα της ίδιας τεχνολογίας με σύμβαση λειτουργικής ενίσχυσης εκτός διαγωνιστικών διαδικασιών, και β) οι τεχνολογίες αυτές ενισχύονται μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών υποβολής προσφορών. Από τα ως άνω καθίσταται σαφές ότι αντικαθίσταται με την ανωτέρω διάταξη το κριτήριο της «σύναψης, άμεσα ή έμμεσα, από τον αιτούντα σύμβασης λειτουργικής ενίσχυσης εκτός ανταγωνιστικών διαδικασιών υποβολής προσφορών για περισσότερα από δύο (2) έργα της ίδιας τεχνολογίας» με το πραγματικό γεγονός της «κατοχής (κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης για την υπογραφή σύμβασης λειτουργικής ενίσχυσης) δύο (2) έργων της ίδιας τεχνολογίας με σύμβαση λειτουργικής ενίσχυσης εκτός ανταγωνιστικών διαδικασιών».

Παράλληλα, εισάγεται με την ανωτέρω διάταξη σημαντική ρύθμιση σύμφωνα με την οποία, οι προϋποθέσεις των περ. α) και β) δεν ελέγχονται για τις περιπτώσεις μεταβίβασης σταθμών, οι οποίοι έχουν ήδη τεθεί σε λειτουργία.

Από την εκτενή σχετική εμπειρία της δικηγορικής μας εταιρείας στο χειρισμό νομικών ζητημάτων που έχουν προκύψει σε περιπτώσεις μεταβιβάσεων έργων επισημαίνουμε ότι και εδώ δύναται να ανακύψουν σύνθετα νομικά ζητήματα που χρήζουν εξατομικευμένης θεώρησης και διευθέτησης.

4. Αναπροσαρμογή τιμών αποζημίωσης φ/β σταθμών στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά 

Μια επιπλέον κομβικής σημασίας εισαχθείσα ρύθμιση αφορά στην αναπροσαρμογή των τιμών αποζημίωσης φ/β σταθμών στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά, κατά την οποία αναπροσαρμόζεται η τιμή αναφοράς κατά 10%. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 99 του Ν. 4821/2021 ορίζεται ότι λειτουργούντες φ/β σταθμοί, που κατά τον χρόνο διασύνδεσής και θέσης τους σε λειτουργία βρίσκονταν εγκατεστημένοι στο Μη Διασυνδεδεμένο Σύστημα και εμπίπτουν στην υποπαρ. ΙΓ1 του άρθρου 1 του Ν. 4254/2014, αποζημιώνονται με βάση τις τιμές του πίνακα Α του άρθρου 1 της ως άνω υποπαρ., προσαυξημένες κατά ποσοστό 10%, εφόσον η τιμή που προκύπτει μετά από αυτόν τον υπολογισμό δεν υπερβαίνει την αντίστοιχη τιμή με την οποία αποζημιωνόταν κάθε σταθμός κατά περίπτωση την 1η Ιανουαρίου 2014. 

Η εν λόγω ρύθμιση αποτελεί κατ΄ουσίαν νέα παραδοχή από τον ίδιο τον νομοθέτη της ανάγκης «άρσης αδικιών» του περίφημου «New Deal». Σε αυτό έχει συνδράμει καθοριστικά και η εξειδικευμένη ανάδειξη των ποικίλων εστιών ασυμβατότητας διατάξεων και ρυθμίσεων του New Deal με διατάξεις και αρχές υπερνομοθετικής ισχύος σε ανώτατο επίπεδο σε αρμόδια δικαιοδοτικά fora. Τούτο είναι σημαντικό καθότι η έννομη προστασία έναντι δικαιοκρατικά έκθετων νομοθετημάτων δεν προκύπτει μόνο συνεπεία δικαστικών αποφάσεων αλλά και συνεπεία αναδιπλώσεων του ιδίου του νομοθέτη προς αποφυγή δικαιοδοτικής στηλίτευσης της δικαιοκρατικά προβληματικής του δράσης. 

5. Καταληκτική επισήμανση 

Με τις νεοθεσπισθείσες διατάξεις εισάγονται ουσιώδεις ρυθμίσεις για την εγχώρια αγορά των ΑΠΕ, όπως λ.χ. η δυνατότητα ανάπτυξης σχετικής επενδυτικής δραστηριότητας στα κορεσμένα δίκτυα ανά την Ελλάδα, καθώς και η υποχρεωτική προσκόμιση Εγγυητικής Επιστολής για την έκδοση Βεβαίωσης Παραγωγού άνω του 1 MW. Χωρίς να παραγνωρίζονται οι σημαντικές προκλήσεις για τον νομοθέτη που απορρέουν από το δυναμικό χαρακτήρα που έχει η ανάπτυξη της εν λόγω αγοράς και οδηγούν στην ανάγκη περιοδικών συχνών νομοθετικών παρεμβάσεων, γεγονός είναι πως η εγχώρια νομοθεσία περί ΑΠΕ παρουσιάζει χαρακτηριστική πληθωρικότητα αλλά και διασπορά σε πλείονα νομοθετικά κείμενα. Τούτο συνιστά ένα μάλλον προβληματικό πλαίσιο που δυσχεραίνει την εποπτεία του συνόλου των ισχυουσών κανονιστικών ρυθμίσεων από τους ενδιαφερόμενους επενδυτές αλλά και από τους ίδιους τους εφαρμοστές των κάθε φορά επίμαχων νομοθετικών ρυθμίσεων (θεσμικούς φορείς της αγοράς, Διαχειριστές, διοικητικές Αρχές κλπ.). 

Επιμέλεια: Δικηγορική Εταιρεία «Μεταξάς & Συνεργάτες – Δικηγόροι & Νομικοί Σύμβουλοι» (www.metaxaslaw.gr)