Αιγιαλός και παραλία: Το ισχύον πλαίσιο για Δόμηση, Αυθαίρετα και Περιφράξεις

Ένα από τα μεγάλα ζητήματα , που ακόμα προσπαθεί να επιλύσει η πολιτεία, είναι το ξεκαθάρισμα της δημόσιας και ιδιωτικής έκτασης. Για να επιτευχθεί όμως αυτό απαιτείται η ολοκλήρωση του κτηματολογίου και του δασολογίου, η οριοθέτηση αρχαιολογικών χώρων καθώς και η χάραξη αιγιαλού και παραλίας σε όλη την ακτογραμμή.

Ιδιαίτερα, η χάραξη αιγιαλού και παραλίας είναι μία επίπονη διαδικασία διότι θίγει πολλών χρόνων δικαιώματα ιδιωτών. Το κράτος προσπαθεί να βάλει μία τάξη στον δημόσιο χώρο και για αυτό προχώρησε στην «ηλεκτρονική» χάραξη της Προσωρινής Οριογραμμής Αιγιαλού επί των ψηφιακών χαρτών του Κτηματολογίου (έτους 2007-2009) για όλη τη χώρα. Oλες λοιπόν οι οριοθετήσεις αιγιαλών, μαζί με τις παλαιότερες (που ψηφιοποιούνται) καθώς και τις νέες που προκύπτουν από επαναχάραξη «ανεβαίνουν» σε έναν ενιαίο ψηφιακό χάρτη, στη ηλεκτρονική διεύθυνση https://www1.gsis.gr/gspp/dhpe/publicgis/faces/homeShore, του Υπουργείου Οικονομικών και κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να δει που είναι ο αιγιαλός σε μια συγκεκριμένη περιοχή ώστε να γνωρίζει ποια έκταση του ανήκει και πως μπορεί να δομήσει πλησίον της θάλασσας.

Σε ποιον ανήκει ο αιγιαλός και η παραλία ;

• Ο αιγιαλός και η παραλία είναι πράγµατα κοινόχρηστα και ανήκουν κατά κυριότητα στο Δηµόσιο, το οποίο έχει υποχρέωση να τα προστατεύει και να τα διαχειρίζεται.
• Κύριος προορισµός των κοινοχρήστων πραγµάτων είναι η ελεύθερη και ακώλυτη πρόσβαση του κοινού προς αυτά, καθώς και η επικοινωνία της ξηράς µε τη θάλασσα. Με απόφαση του Υπουργού Οικονοµικών, επιτρέπεται η εξαίρεση τµηµάτων των κοινοχρήστων πραγµάτων από την κοινή χρήση, αποκλειστικά και µόνο για την εξυπηρέτηση επιτακτικού δηµοσίου συµφέροντος που αφορά τη δηµόσια ασφάλεια, την υγεία και την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος.
• Επιτρέπεται, επίσης, η παραχώρηση των πραγµάτων αυτών µόνο κατά χρήση.
• Απαγορεύεται η κατασκευή κτισµάτων και εν γένει η τοποθέτηση κατασκευασµάτων στον αιγιαλό και την παραλία. Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται µόνο η εκτέλεση έργων για την επιδίωξη των σκοπών του κοινόχρηστου χαρακτήρα, καθώς και για τη διευκόλυνση πρόσβασης στους χώρους αυτούς ατόµων µε ειδικές ανάγκες (ΑµεΑ).
• Αν µεταξύ αιγιαλού και δηµόσιας οδού, παρεµβάλλεται ιδιωτικό ακίνητο, πρέπει να υπάρχει ελεύθερη δίοδος για την ακώλυτη και ασφαλή πρόσβαση στον αιγιαλό από τη δηµόσια οδό, σύµφωνα µε την πολεοδοµική νοµοθεσία.
• Η παραλία όπως και ο αιγιαλός ανήκει στην κατηγορία των κοινοχρήστων πραγµάτων , µε µόνη διαφορά ότι η παραλία δεν είναι δηµιούργηµα της φύσης όπως ο αιγιαλός, αλλά προϊόν πολιτειακής πράξης και δηµιουργείται µε διοικητική πράξη. Αυτό σηµαίνει ότι η παραλία για να αποκτήσει τον κοινόχρηστο χαρακτήρα της και να περιέλθει στην κυριότητα του Ελληνικού ∆ηµοσίου είναι απαραίτητη η κίνηση και ολοκλήρωση της απαλλοτριωτικής διαδικασίας.

Τι ισχύει με τη δόμηση ακινήτων πλησίον του αιγιαλού ;

Ανάλογα με την θέση του ακινήτου, δηλαδή αν βρίσκεται εντός ή εκτός σχεδίου πόλης ή ορίων οικισμού, υπάρχουν και ειδικές διατάξεις που καθορίζουν τη δόμηση κοντά στον αιγιαλό και την παραλία.

• Εκτός σχεδίου και εκτός οικισμού: η απόσταση είναι 30 μ. (αν η παραλία οριστεί στα 0 μ. από τον αιγιαλό 0 + 30) μέχρι 65 μ. αν η παραλία οριστεί στα 50 μ. από τον αιγιαλό (50 + 15 Δ). Η ζώνη μεταξύ αιγιαλού και παραλίας απαλλοτριώνεται.
• Εντός οικισμού υφισταμένων προ του έτους 1923: Η απόσταση είναι 15 μ. (αν η παραλία οριστεί στα 0 μ. από τον αιγιαλό) και κατ’ εξαίρεση αν υφίσταται εν τοις πράγμασι οικοδομική γραμμή, τότε η οικοδομή τοποθετείται επί της γραμμής αυτής.
• Γήπεδα εκτός σχεδίου και εντός ορίων οικισμού μέχρι 2000 κατοίκους: Η απόσταση είναι 15 μ. από την καθορισμένη γραμμή αιγιαλού και οπωσδήποτε μετά τη γραμμή παραλίας.
• Σε περίπτωση σχεδίου πόλης η γραμμή παραλίας είναι συνήθως και η ρυμοτομική γραμμή.
• Σε περίπτωση που υπάρχει στην περιοχή Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου ( Ζ.Ο.Ε.) υφίστανται συνήθως μεγαλύτερες αποστάσεις.

• Ιδιοκτησιακά σε ποιόν ανήκει η έκταση μεταξύ γραμμής αιγιαλού και γραμμής παραλίας ;

Μετά τη χάραξη του ο αιγιαλός είναι κοινόχρηστος χώρος. Η ζώνη μεταξύ αιγιαλού και παραλίας, μπορεί να είναι ιδιωτική περιουσία που όμως βάση της νομοθεσίας απαλλοτριώνεται για λόγους δημόσιας ωφέλειας.

Μεταβιβάζεται με το ακίνητο και η ζώνη παραλίας;

Ναι μεταβιβάζεται με τις εξής προϋποθέσεις:

1) Να μην έχει συντελεστεί απαλλοτρίωση

2) Να μην έχει παραχωρηθεί σε Κοινή Χρήση με την έκδοση οικοδομικής άδειας στο ακίνητο

3) Να περιγράφεται στο τοπογραφικό που θα συνοδεύει το συμβόλαιο ως τμήμα ρυμοτομούμενο για το οποίο δεν έχει συνταχθεί πράξη αναλογισμού από τον αρμόδιο δήμο.

4) Το εμβαδό της ζώνης παραλίας αφαιρείται από την τελική ιδιοκτησία και δεν προσμετράται για την αρτιότητα και την οικοδομησιμότητα αυτής.

Επιτρέπεται η τακτοποίηση αυθαιρέτων εντός ζώνης παραλίας;

Ναι, μπορεί να γίνει τακτοποίηση αυθαιρέτου εντός της ζώνης παραλίας , αρκεί να κατασκευάστηκε το κτίσμα πριν τη δημοσίευση της χάραξης του αιγιαλού στην εφημερίδα της κυβερνήσεως.

Τι ισχύει με τις περιφράξεις που κλείνουν την πρόσβαση στον αιγιαλό ;

Σύμφωνα με το άρθρο 23 του νόμου 1337/83, γνωστού ως νόμο Τρίτση, δεν επιτρέπονται οι περιφράξεις σε περιοχές εκτός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων ή οικισμών προ του 1923 και σε ζώνη πλάτους 500 μ. από την ακτή ή την όχθη δημόσιων λιμνών (εκτός αν έχει οριστεί μεγαλύτερο πλάτος Ζ.Ο.Ε.)

Επίσης, είναι δυνατό με απόφαση της αρμόδιας πολεοδομικής υπηρεσίας να επιβληθεί η διακοπή των εργασιών κάθε είδους περίφραξης, καθώς και η κατεδάφιση περιφράξεων που έχουν τελειώσει, εφόσον οι περιφράξεις αυτές παρεμποδίζουν την πρόσβαση προς την ακτή ή την όχθη δημόσιας λίμνης και στο μέτρο που η διακοπή ή η κατεδάφιση εξυπηρετεί την πρόσβαση αυτή ή που συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος. Οι περιφράξεις κατά παράβαση, των διατάξεων του άρθρου αυτού θεωρούνται αυθαίρετες και εφαρμόζονται οι προβλεπόμενες από το νόμο για την κατεδάφισή τους διαδικασίες.

Πότε επιτρέπεται περίφραξη κατ΄ εξαίρεση ;

Κατ’ εξαίρεση από τις διατάξεις της παραγράφου του άρθρου 23 του νόμου 1337/1983 επιτρέπονται οι περιφράξεις σε ζώνη πλάτους 500 μ. από την ακτή ή την όχθη δημόσιας λίμνης για την προστασία των εξής καλλιεργειών ή ειδικών χρήσεων:

• Ειδικών καλλιεργειών, που η περίφραξή τους είναι αναγκαία για την προστασία τους και την προστασία του κοινού από φυτοφάρμακα. Οι καλλιέργειες αυτές είναι Κηπευτική, οπωροφόρα, εσπεριδοειδή, ανθοκομικές καλλιέργειες, καλλιέργειες υπό κάλυψη, νέες φυτείες, φυτώρια.
• Κτιριακών και λοιπών εγκαταστάσεων γεωργικών, κτηνοτροφικών, αλιευτικών και λοιπών αγροτικών δραστηριοτήτων.
• Τουριστικών – Ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων.
• Βιομηχανικών εγκαταστάσεων.
• Χώρων και εγκαταστάσεων εξυπηρέτησης οικισμών
• Στρατιωτικές εγκαταστάσεις ,βιολογικούς , αρχαιολογικούς χώρους, σχολεία, παιδικές κατασκηνώσεις, κλινικές, αθλητικές εγκαταστάσεις, οργανωμένες πλαζ, παιδότοπων, θέατρα κλπ.
• Οι περιφράξεις πρέπει να τοποθετούνται σε απόσταση 50 μ. από τη γραμμή αιγιαλού.
• Για τις ειδικές καλλιέργειες, επιτρέπεται η περίφραξή τους και σε απόσταση μικρότερη των 50μ. όταν δεν παρεμποδίζεται η παράλληλη προς τη γραμμή αιγιαλού ή την όχθη της λίμνης, προσπέλαση του κοινού. Η απόσταση αυτή καθορίζεται κατά περίπτωση από τις κατά τόπους Πολεοδομικές Υπηρεσίες ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες και δεν μπορεί να είναι μικρότερη από 1,5 μ.
• Η περίφραξη των τουριστικών εγκαταστάσεων τοποθετείται σε απόσταση όχι μεγαλύτερη από 5 μ. γύρω από το περίγραμμα του κτιρίου ή γύρω από τα ακραία κτίσματα του συγκροτήματος των οικίσκων, όταν πρόκειται για διεσπαρμένα κτίρια. Για τα camping και τις κατασκηνώσεις οι περιφράξεις καθορίζονται κατά περίπτωση από τις πολεοδομικές υπηρεσίες, ύστερα από πρόταση του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού.

Της ΓΡΑΜΜΑΤΗΣ ΜΠΑΚΛΑΤΣΗ, τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού, [email protected]