Δεκαοχτώ (18) μύθοι και ανακρίβειες για τις αντλίες θερμότητας

Κάθε πρόταση για την περικοπή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου περιλαμβάνει τις αντλίες θερμότητας ως εναλλακτική λύση στους λέβητες και τις ξυλόσομπες προκειμένου να εξασφαλίζεται εσωτερική θέρμανση χωρίς ρυπογόνες λύσεις, τονίζεται σε ρεπορτάζ της Έρης Δρίβα στο economix.gr. Για παράδειγμα, η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) εκτιμά με μεγάλη βεβαιότητα ότι τα ενεργειακά συστήματα μηδενικών εκπομπών θα βασίζονται ουσιαστικά στις αντλίες θερμότητας. Πιθανή εξαίρεση ίσως αποτελέσουν μόνο περιοχές με ακραίες θερμοκρασίες. Ο Διεθνής Οργανισμός ενέργειας (ΙΕΑ), επίσης, αναφέρει ότι οι αντλίες θερμότητας μειώνουν σημαντικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τη θερμότητα των κτιρίων και αποτελούν την «κεντρική τεχνολογία στην παγκόσμια μετάβαση προς έναν ασφαλή και βιώσιμο τρόπο θέρμανσης». Σε χώρες όπως η Νορβηγία, η Σουηδία και η Φινλανδία, οι αντλίες θερμότητας αποτελούν μία ώριμη τεχνολογία και κυριαρχούν στις επιλογές θέρμανσης. Στις ΗΠΑ το 2022 και το 2023, οι αντλίες θερμότητας ξεπέρασαν σε πωλήσεις τους λέβητες αερίου. Παρόλα αυτά, σε μεγάλες αγορές όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία, οι αντλίες θερμότητας αντιμετωπίζονται μάλλον εχθρικά, ενώ υπάρχουν και αρκετά ανακριβή ρεπορτάζ σε κεντρικά ΜΜΕ. Ο Οργανισμός Carbon Brief εντόπισε τους 18 πιο διαδεδομένους μύθους για τις αντλίες θερμότητας, και αποκαθιστά την αλήθεια.

Μύθος 1: Οι αντλίες θερμότητας δεν λειτουργούν σε υπάρχοντα κτίρια

Στην πραγματικότητα, σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν τοποθετηθεί αντλίες θερμότητας σε εκατομμύρια κτίρια όλων των ηλικιών. Επίσης, ο δημόσιος φορέας Historic England στη Βρετανία, κατέληξε έπειτα από έρευνα ότι οι αντλίες θερμότητας «δουλεύουν καλά σε μία γκάμα ιστορικών κτιρίων διαφορετικών τύπων και χρήσεων». Ο οργανισμός έρευνας Fraunhofer Institute στη Γερμανία, διεξήγαγε εκτενείς δοκιμές στο πεδίο ελέγχοντας και παρακολουθώντας τη λειτουργία των αντλιών θερμότητας σε υπάρχοντα κτίρια. Το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε ήταν ότι δουλεύουν αξιόπιστα και χωρίς προβλήματα.

Μύθος 2: Οι αντλίες θερμότητας λειτουργούν μόνο σε κτίρια με πολύ καλή μόνωση

Οι αντλίες θερμότητα μπορούν να δουλέψουν σε οποιοδήποτε κτίριο, εφόσον έχουν το σωστό μέγεθος, έχουν σχεδιαστεί και τοποθετηθεί σωστά. Αρκετά μη μονωμένα σπίτια και κτίρια ήδη ζεσταίνονται επαρκώς με αντλίες θερμότητας, όπως φανερώνουν πολλές περιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένης και πέτρινης εκκλησίας χωρίς μόνωση. Ένα σπίτι που δεν είναι καλά μονωμένο χρειάζεται μία μεγαλύτερη αντλία. Για κάθε σπίτι, το σύστημα σχεδιάζεται ώστε να καλύψει τις ανάγκες στην πιο κρύα μέρα του χρόνου.

Μύθος 3: Οι αντλίες θερμότητας λειτουργούν μόνο σε ενδοδαπέδια θέρμανση

Οι αντλίες θερμότητας δουλεύουν πολύ καλά και με καλοριφέρ. Σε κάποιες περιπτώσεις απαιτείται αναβάθμιση του καλοριφέρ, ωστόσο, αποτελεί κοινή πρακτική τα τελευταία χρόνια τα καλοριφέρ να είναι μεγαλύτερα για να ανταποκρίνονται σε υψηλότερα στάνταρ ασφαλείας και να παρέχουν ικανοποιητική θερμότητα. Πολλές ιδιοκτησίες που έχουν καταγραφεί στην πλατφόρμα ανοιχτής πληροφόρησης Heat Pump Monitor, έχουν αντλίες θερμότητας και παλιά καλοριφέρ και δεν διαθέτουν ενδοδαπέδια θέρμανση.

Μύθος 4: Οι αντλίες θερμότητας δεν θα δουλέψουν σε διαμερίσματα

Το να βρεις χώρο για την εξωτερική μονάδα σε αντλία θερμότητας αέρος, μπορεί πραγματικά να αποτελέσει μεγάλη πρόκληση, όταν πρόκειται για πολυκατοικίες. Λύσεις, πάντως, υπάρχουν όπως καταγράφεται σε διάφορες τέτοιες περιπτώσεις διαμερισμάτων που χρησιμοποιούν μία ποικιλία τεχνολογιών όπως αντλίες θερμότητας δαπέδου, αέρος και νερού. Υπάρχει, επίσης, και η εναλλακτική του συστήματος αέρος-αέρος που μοιάζει με το κλιματιστικό.

Μύθος 5: Οι αντλίες θερμότητας δεν δουλεύουν όταν κάνει κρύο

Σε βόρειες χώρες όπως η Σουηδία, η Φινλανδία και η Νορβηγία η πρακτική δείχνει το αντίθετο. Σε αυτές τις τρεις χώρες σημειώνονται οι υψηλότερες πωλήσεις αντλιών θερμότητας, ενώ είναι και οι πιο κρύες χώρες της Ευρώπης. Οι αντλίες θερμότητας έχουν πάνω από διπλάσια αποτελεσματικότητα από ό,τι οι λέβητες αερίου ακόμα και σε θερμοκρασίες κάτω από το όριο του ψύχους σύμφωνα με ανάλυση της Regulatory Assistance Project (RAP). Οι λέβητες ορυκτών καυσίμων δεν είναι ποτέ 100% αποδοτικοί καθώς ποσοστό της θέρμανσης χάνεται με τα αέρια που εκπέμπονται. Οι λέβητες αερίου λειτουργούν με περίπου 85% αποτελεσματικότητα. Αντίθετα, οι αντλίες θερμότητας χρησιμοποιούν ηλεκτρισμό για τη συγκέντρωση της επιπλέον θερμότητας από τον αέρα ή το έδαφος, που σημαίνει ότι παράγουν τουλάχιστον δύο μονάδες θέρμανσης για κάθε μονάδα απώλειας. Αυτό σημαίνει ότι είναι 200%, 300% και παραπάνω αποτελεσματικότερες.

Μύθος 6: Οι αντλίες θερμότητας απαιτούν πάντα ένα εφεδρικό σύστημα θέρμανσης για να σας κρατούν ζεστούς

Το 79% των σπιτιών που ελέγχθηκαν στο πλαίσιο προγράμματος στη Βρετανία δεν διαθέτουν κανέναν εφεδρικό σύστημα θέρμανσης και χρησιμοποιούν αντλίες θερμότητας για την κάλυψη του συνόλου των αναγκών τους σε ζεστό νερό και θέρμανση εσωτερικού χώρου.

Μύθος 7: Οι αντλίες θερμότητας δεν θα σας ζεστάνουν

Δεν υπάρχει απόδειξη που να στηρίζει τον ισχυρισμό ότι οι αντλίες θερμότητας δεν θα διατηρήσουν ζεστό ένα σπίτι. Αν σχεδιαστούν και εγκατασταθούν σωστά, μπορούν να προσφέρουν το ίδιο επίπεδο θερμικής άνεσης με συστήματα που στηρίζονται σε ορυκτά καύσιμα, αλλά και παραπάνω.

Ανακρίβεια 8: Θα παγώσετε σε περίπτωση διακοπής ρεύματος και θα είστε καλύτερα με λέβητα αερίου

Είναι ανακριβές ότι η αντλία θερμότητας δεν δουλεύει σε περίπτωση διακοπής ρεύματος. Ωστόσο, το ίδιο ισχύει και με τους λέβητες αερίου που χρειάζονται ηλεκτρισμό για την λειτουργία των καλοριφέρ. Η διαδικτυακή εταιρεία πώλησης λεβητών Boiler Central αναφέρει στον ιστότοπό της ότι οι περισσότεροι λέβητες δεν λειτουργούν χωρίς ρεύμα. «Οι περισσότεροι σύγχρονοι λέβητες εξαρτώνται από το ρεύμα για να λειτουργήσουν, έτσι όταν υπάρχει διακοπή, ο λέβητας δεν θα μπορεί να θερμάνει το σπίτι σας» αναφέρει.

Μύθος 9: Οι αντλίες θερμότητας κάνουν θόρυβο

Στην πραγματικότητα, στοιχεία από τη Βρετανία δείχνουν πολύ χαμηλό ποσοστό παραπόνων για θόρυβο των αντλιών θερμότητας. Σε 300.000 εγκαταστάσεις έχουν καταγραφεί μόλις 100 παράπονα για θόρυβο, ποσοστό 0,03%, σύμφωνα με έρευνα της Apex Acoustics. Είναι αλήθεια ότι ο ανεμιστήρας που διαθέτουν παράγει έναν συγκεκριμένο βαθμό θορύβου στην εξωτερική μονάδα, ωστόσο, μπορούν τα συστήματα μπορούν να είναι αρκετά αθόρυβα, ενώ ο ήχος που βγαίνει από τις αντλίες θερμότητας δεν έχει αναφερθεί ως άξιος αναφοράς από τους συμμετέχοντες στην έρευνα που διενεργήθηκε για λογαριασμό της βρετανικής κυβέρνησης. Επίσης, σύμφωνα με έρευνα της Ομοσπονδίας Master Builders οι αντλίες θερμότητας από το έδαφος δεν παράγουν κανέναν ήχο εκτός σπιτιού καθώς δεν έχουν ανεμιστήρα, ενώ μέσα στο σπίτι ο ήχος είναι όπως αυτός του συνηθισμένου ψυγείου.

Ανακρίβεια 10: Οι αντλίες θερμότητας κοστίζουν περισσότερο στην λειτουργία τους και θα αυξήσουν τους λογαριασμούς

Πρόκειται για έναν από τους πιο διαδεδομένους μύθους, ενώ ισχύει το αντίθετο καθώς εξαιτίας της μεγάλης αποτελεσματικότητάς τους τα καλά σχεδιασμένα συστήματα μπορούν να εξοικονομήσουν εκατοντάδες λίρες ετησίως στα βρετανικά νοικοκυριά, παρότι το ρεύμα είναι ακριβότερο από το αέριο.

Μύθος 11: Η μετατροπή αερίου σε ηλεκτρική ενέργεια μέσω αντλίας θερμότητας είναι λιγότερο αποδοτική από την καύση αερίου σε λέβητα

Αυτό είναι αναληθές καθώς μία στάνταρ αντλία θερμότητας αποτελεσματικότητας 300% μπορεί να προσφέρει την ίδια θερμότητα με έναν κοινό λέβητα αερίου, ενώ ταυτόχρονα μειώνει την ανάγκη για αέριο κατά 2/5, ακόμα και αν λειτουργεί με 100% ηλεκτρική ενέργεια από αέριο. Σε ένα πιο ρεαλιστικό σενάριο, η ίδια αντλία θερμότητας μπορεί αν μειώσει τις ανάγκες σε αέριο – και την εκπομπή CO2 – τουλάχιστον κατά ¾ τα επόμενα 15 χρόνια.

Μύθος 12: Οι αντλίες θερμότητας δεν θα αντισταθμίσουν ποτέ τις εκπομπές άνθρακα που προκύπτουν από την κατασκευή τους

Όπως και με τα ηλεκτρικά οχήματα, τα ηλιακά πάνελ και τις ανεμογεννήτριες, τα εργοστάσια κατασκευής αντλιών θερμότητας χρειάζονται πρώτες ύλες και ενέργεια, κάτι που οδηγεί σε εκπομπές CO2. Αυτό οδηγεί με τη σειρά του σε ακόμα ένα λάθος συμπέρασμα ότι η μείωση εκπομπών από μία αντλία θερμότητας κατά τη λειτουργία της ακυρώνεται από τις εκπομπές που δημιουργούνται κατά την κατασκευή της. Η αντίληψη ότι είναι λογικό να χρησιμοποιήσεις έναν λέβητα αερίου μέχρι το τέλος της ζωής του πριν τον αντικαταστήσεις με αντλία θερμότητας είναι ευρέως διαδεδομένη. Βασίζεται στην πεποίθηση ότι οι ενσωματωμένες εκπομπές άνθρακα μίας αντλίας θερμότητας είναι μεγαλύτερες από την εξοικονόμηση κατά τη λειτουργία. Παρά την ελκυστικότητα μίας τέτοιας αντίληψης, λεπτομερείς αναλύσεις δείχνουν ότι είναι λάθος. Στην πραγματικότητα η αντικατάσταση ενός λέβητα αερίου με μία αντλία θερμότητας εξοικονομεί 25 με 28 τόνους CO2 σε μία 15ετία, μία μείωση άνω των ¾. Συμπερασματικά: οι ενσωματωμένες εκπομπές από μία αντλία εκμηδενίζονται σε λίγους μήνες. Κατά τη διάρκεια ζωής τους, οι αντλίες θερμότητας εξοικονομούν σημαντικό όγκο εκπομπών άνθρακα σε σχέση με τον λέβητα αερίου.

Μύθος 13: Οι αντλίες θερμότητας ρίχνουν την τιμή του ακινήτου

Τα στοιχεία δείχνουν το αντίθετο: Οι αντλίες θερμότητας αυξάνουν την αξία της ιδιοκτησίας. Έρευνα στις ΗΠΑ κατέληξε ότι «κατοικίες με σύστημα αντλίας θερμότητας αέρος απολαμβάνουν τιμές αυξημένες κατά 4,3 έως 7,1% σε σχέση με τον μέσο όρο». Έρευνα στη Βρετανία έδειξε ότι οι αντλίες θερμότητας προσθέτουν 1,7% και 3,0% στη μέση αξία ενός σπιτιού. Το κτηματομεσιτικό Savills επίσης αναφέρει ότι οι αγοραστές πληρώνουν παραπάνω για σπίτια με αντλίες θέρμανσης.

Ανακρίβεια 14: Οι αντλίες θερμότητας δεν είναι οικονομικά προσιτές

Είναι αλήθεια ότι οι αντλίες θερμότητας είναι πιο ακριβές από τους λέβητες αερίου, ωστόσο, οι περισσότερες προβλέψεις για τα κόστη εγκατάστασης αντλιών θερμότητας αναφέρουν μείωση του κόστους στο μέλλον, σύμφωνα με τακτική έκθεση του Κέντρου Ερευνών για την Ενέργεια στη Βρετανία. Η πλειονότητα των εκτιμήσεων δείχνουν μείωση συνολικά στα κόστη εγκατάστασης κατά 20-25% έως το 2030. Επίσης σημαντικό, ενώ ο αντλίες θερμότητας είναι σήμερα σχετικά πιο ακριβές, αναμένεται να αποτελέσουν τον πιο οικονομικά συμφέρον τρόπο για την απανθρακοποίηση της θέρμανσης.

Ανακρίβεια 15: Το δίκτυο δεν μπορεί να «σηκώσει» τις αντλίες θερμότητας

Οι πιο πρόσφατες έρευνες στη Βρετανία δείχνουν ότι η μέγιστη ζήτηση θερμότητας από τις αντλίες θερμότητας θα είναι 8% χαμηλότερη από ό,τι για τη θέρμανση με φυσικό αέριο, επειδή οι αντλίες θερμότητας είναι σχεδιασμένες να παρέχουν θερμότητα σταθερά σε μεγαλύτερες περιόδους.

Ανακρίβεια 16: Οι αντλίες θερμότητας δεν λειτουργούν με σωληνώσεις μικρής διαμέτρου

Είναι σωστό ότι οι σωλήνες μικρής διαμέτρου δεν είναι πάντα ιδανικές για τις αντλίες θερμότητας, ωστόσο, είναι λάθος η αναφορά ότι οι αντλίες θερμότητας δεν δουλεύουν με μικρής διαμέτρου σωλήνες (microbore piping).

Μύθος 17: Οι αντλίες θερμότητας δεν κρατούν πολύ

Παρά τους επίμονους ισχυρισμούς για το αντίθετο στα social media, οι αντλίες θερμότητας έχουν κύκλο ζωής τις δύο δεκαετίες και ακόμα περισσότερο. Η βρετανική κυβέρνηση αναφέρει έναν κύκλο ζωής 20 ετών στην επίσημη εκτίμηση επιπτώσεων για τις επιδοτήσεις αντλιών θερμότητας.

Μύθος 18: Οι αντλίες θερμότητας είναι νέα και μη δοκιμασμένη τεχνολογία

Οι αντλίες θερμότητας είναι μία πολύ ώριμη τεχνολογία και υπάρχει εδώ και πάνω από 100 χρόνια. Η πρώτη αντλία θερμότητας όπως τη γνωρίζουμε σήμερα κατασκευάστηκε από τον Αυστριακό μηχανικό Πέτερ φον Ρίτινγκερ το 1856. Η αντλία θερμότητας που εγκαταστάθηκε στο Δημαρχείο της Ζυρίχης το 1938 αντικαταστάθηκε το 2001. Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν σήμερα σχεδόν 200 εκατ. αντλίες θερμότητας σε λειτουργία.