Κτηματολόγιο και Δασικοί Χάρτες: Το ζήτημα των Εκχερσωμένων Εκτάσεων

Ένα από τα μεγάλα αγκάθια των Δασικών Χαρτών και του κτηματολογίου είναι οι παράνομες εκχερσωμένες δασικές εκτάσεις. Υπολογίζεται ότι 1,3 εκατ. στρέμματα, που αποτελούσαν δάση στο παρελθόν εκχερσώθηκαν χωρίς άδεια, κυρίως τη δεκαετία του 1970 , με σκοπό την αγροτική εκμετάλλευση. Με το νόμο 5037/2023 (ΦΕΚ Α’ 78/28.3.2023) επετράπη η απόδοση παρανόμως εκχερσωθέντων δασών και δασικών εκτάσεων, που φαίνονται στον Αναρτημένο Δασικό Χάρτη ως ( ΔΑ) , σε αγροτική χρήση, με την προϋπόθεση οι εκτάσεις αυτές να επιδοτούνται από τον ΟΠΕΚΕΠΕ και για όσο χρόνο λαμβάνονται οι επιδοτήσεις και συνεχίζεται η καλλιέργεια.

Πολλοί ήταν οι πολίτες, που νόμισαν ότι μπορούν να υποβάλλουν αίτηση για την εξαγορά αυτών των δημοσίων εκτάσεων στα πλαίσια του πρόσφατου νόμου 5113/2024 του Υπουργείου Οικονομικών, όμως όσο αναφορά τις δασικές εκτάσεις, αυτές εξαιρούνται της εξαγοράς σύμφωνα με άρθρο 5 του Ν. 5024/2023.

Μέχρι σήμερα, το κτηματολόγιο δεν έχει ολοκληρωθεί στις περισσότερες περιοχές της χώρας και οι αγρότες συνεχίζουν να λαμβάνουν τις επιδοτήσεις χωρίς να τους επιβάλλονται διοικητικά μέτρα και κυρώσεις κατ’ εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας, με αποτέλεσμα να νομίζουν, ότι το θέμα έχει λυθεί και κανένας πλέον δεν θα τους προξενήσει πρόβλημα .

Όμως, τα πράγματα θα αλλάξουν άμεσα με τη λειτουργία από 1η Ιανουαρίου 2025 των περισσότερων Κτηματολογικών Γραφείων της χώρας και την οριστικοποίηση των αρχικών εγγραφών. Διότι οι ξεχερσωμένες εκτάσεις, σύμφωνα με τους κυρωμένους δασικούς χάρτες έχουν χαρακτήρα «ΔΑ» ή «ΧΑ» και ανήκουν στο Ελληνικό δημόσιο και οι Δασικές Υπηρεσίες θα πρέπει να κινήσουν τη διαδικασία της Αναδάσωσης και της διοικητικής αποβολής σε όσους κατέχουν αυτές τις εκτάσεις.

Επίσης , σύμφωνα με το νόμο, θα υπάρξει διασύνδεση κτηματολογίου και ΟΠΕΚΕΠΕ και επομένως θα δημιουργηθεί μεγάλη εμπλοκή στη συνέχιση των αγροτικών επιδοτήσεων αυτών των εκτάσεων.

Σήμερα οι Δασικές Υπηρεσίες διατηρούν σε εκκρεμότητα ενστάσεις που έχουν υποβληθεί από τους αγρότες και εξακολουθούν να καταθέτουν αγωγές διεκδίκησης των εκτάσεων υπέρ του δημοσίου. Για αυτό, θα πρέπει πλέον το αρμόδιο υπουργείο – ΥΠΕΝ να δώσει ένα οριστικό τέλος στο μεγάλο αυτό πρόβλημα που απασχολεί εκατοντάδες χιλιάδες αγρότες και κτηνοτρόφους.

Τι ισχύει με το νέο νόμο για την γεωργική εκμετάλλευση δασικών εκτάσεων;

Σύμφωνα με τη δασική νομοθεσία :

1. Απαγορεύεται η εκχέρσωση δασών προς απόδοση σε αγροτική οποιασδήποτε φύσης καλλιέργεια
2. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η από γεωργικούς συνεταιρισμούς, ομάδες παραγωγών ή φυσικά πρόσωπα εκχέρσωση δασικών εκτάσεων ή η χρήση από αυτούς ασκεπούς έκτασης ή διάκενου εντός δάσους ή δασικής έκτασης, εμβαδού έως 30 στρέμματα όταν πρόκειται για φυσικά πρόσωπα, για γεωργική ή δενδροκομική καλλιέργεια ή για φύτευση σε ανάμειξη αγρίων και οπωροφόρων ή καρποφόρων δένδρων ή για φύτευση δασικών ειδών για την απόδοση προϊόντων, ιδίως, κάστανων, καρυδιών και τρούφας, ή για δημιουργία αμπελώνων ή φυτειών αρωματικών φυτών.
3. Επιτρέπεται, επίσης, η δια εμβολιασμού εξημέρωση άγριων οπωροφόρων ή καρποφόρων δένδρων.
4. Εντός των ως άνω εκτάσεων επιτρέπονται κατασκευές που εξυπηρετούν τη γεωργική εκμετάλλευση, όπως δεξαμενές νερού, γεωτρήσεις, μετρητές Δ.Ε.Η., υπόστεγα κατ’ εφαρμογή της σχετικής περί των κατασκευών αυτών νομοθεσίας.

Σε ποιες περιπτώσεις δίνεται η έγκριση για γεωργική εκμετάλλευση ;

Η έγκριση για τη γεωργική εκμετάλλευση χορηγείται, εφόσον διαπιστωθεί, κατόπιν σχετικής οικονομοτεχνικής μελέτης βιωσιμότητας της γεωργικής εκμετάλλευσης, ότι οι εδαφολογικές και οικολογικές συνθήκες συνηγορούν υπέρ αυτού του τρόπου εκμετάλλευσης χωρίς να παραβλάπτεται η λειτουργία του δασικού οικοσυστήματος, από την απώλεια του φυσικού του στοιχείου, καθώς και ότι τηρούνται οι απαιτούμενες από το προϋποθέσεις .

Η μελέτη συντάσσεται από ιδιώτη γεωτεχνικό επιστήμονα, σε περίπτωση δε που αυτός δεν είναι δασολόγος, απαιτείται συνυπογραφή αυτής και από δασολόγο, περιέχεται δε σε αυτήν ειδικό κεφάλαιο για την τυχόν οικολογική αναβάθμιση του φυσικού οικοσυστήματος λόγω της συγκεκριμένης εκμετάλλευσης.

Τι ισχύει για τα δάση και τις δασικές εκτάσεις που εκχερσώθηκαν;

Δάση, δασικές εκτάσεις που εκχερσώθηκαν για γεωργική εκμετάλλευση, χωρίς άδεια της οικείας δασικής αρχής, οι οποίες εμφαίνονται στους αναρτημένους δασικούς χάρτες με τον πρωτεύοντα χαρακτηρισμό «ΔΑ» ή «ΧΑ», εφόσον συνεχίζουν τη χρήση αυτή μέχρι σήμερα ή τελούν σε καθεστώς αγρανάπαυσης και είναι ενταγμένες στο Ολοκληρωμένο Σύστημα Υποβολής Δηλώσεων (Ο.Σ.Δ.Ε.), διατηρούν τη γεωργική χρήση για όσο χρόνο λαμβάνουν ενιαία ενίσχυση. Οι εκτάσεις αυτές εξακολουθούν να φέρουν τον χαρακτηρισμό «ΔΑ» ή «ΧΑ» στο δασικό χάρτη, ο οποίος δεν μεταβάλλεται.

Πως συνδέονται τα αρχεία του ΟΠΕΚΕΠΕ με κτηματολόγιο και δασικούς χάρτες ;

Για την αποτύπωση των εκτάσεων αυτών, ο Οργανισμός Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων, Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε.) αποστέλλει στη Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος της Γενικής Γραμματείας Δασών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και στον φορέα «Ελληνικό Κτηματολόγιο», το γεωχωρικό περίγραμμα του συνόλου των εκτάσεων που έχουν δηλωθεί με Ενιαία Αίτηση Ενίσχυσης στο Ο.Σ.Δ.Ε..

Τα περιγράμματα αυτά προσαρμόζονται στα χαρτογραφικά υπόβαθρα των δασικών χαρτών και οι εκτάσεις που τελούν σε καθεστώς ενίσχυσης επισημαίνονται, καταχωριζόμενης της σχετικής πληροφορίας με την αντίστοιχη ένδειξη της νόμιμης αλλαγής χρήσης. Τα στοιχεία του Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε. επικαιροποιούνται ανά τρία (3) έτη.

Το ειδικό αρχείο που δημιουργείται από τα παραπάνω στοιχεία του δασικού χάρτη και του Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε., ενημερώνεται και τηρείται από το Τμήμα Δασικών Χαρτογραφήσεων της οικείας Διεύθυνσης Δασών.

Θα πληρώσουν πρόστιμο όσοι αγρότες δηλώσουν ξεχερσωμένες εκτάσεις ;

Όχι . Στις εκτάσεις αυτές, για όσο χρόνο τελούν υπό καθεστώς ενίσχυσης, δεν επιβάλλονται διοικητικά μέτρα και κυρώσεις κατ’ εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας, ενώ η εκτέλεση σχετικών διοικητικών πράξεων που έχουν εκδοθεί αναστέλλεται.

Τι ισχύει με το ιδιοκτησιακό καθεστώς και το κτηματολόγιο ;

Έως την οριστικοποίηση των πρώτων εγγραφών των δικαιωμάτων στο κτηματολόγιο το ιδιοκτησιακό καθεστώς έναντι του ελληνικού δημοσίου των ανωτέρω εκτάσεων δεν εξετάζεται, προκειμένης της υπαγωγής σε καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης.

Για την εφαρμογή των ανωτέρω, ο φορέας «Ελληνικό Κτηματολόγιο» αποστέλλει, τόσο στον Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε., όσο και στο Τμήμα Δασικών Χαρτογραφήσεων των Διευθύνσεων Δασών, καθώς και στη Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος της Γενικής Γραμματείας Δασών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σε ετήσια βάση, γεωχωρικό και περιγραφικό αρχείο, για τις εγγραφές με δικαιούχο κυριότητας το Ελληνικό Δημόσιο, των περιοχών, στις οποίες οριστικοποιούνται οι πρώτες εγγραφές.

Θα μπορούν να μεταβιβαστούν αυτές οι εκτάσεις ;

Μετά την κύρωση του δασικού χάρτη κάθε μεταβίβαση, σύσταση, αλλοίωση και γενικά κάθε μεταβολή των εμπραγμάτων δικαιωμάτων, στις δασικές εν γένει εκτάσεις, που περιλαμβάνονται σε αυτόν, είναι άκυρη και ανίσχυρη, αν δεν συνοδεύεται από σχετικό πιστοποιητικό της αρμόδιας υπηρεσίας της οικείας Διεύθυνσης Δασών, με το οποίο βεβαιώνεται ο χαρακτήρας της έκτασης.

Μπορεί ένας ιδιώτης να διεκδικήσει την κυριότητα έκτασης ΔΑ ;

Σε περίπτωση που αγρότης θελήσει να διεκδικήσει την ιδιοκτησία της έκτασης που καλλιεργεί , υπάρχουν διάφοροι δρόμοι που μπορεί να ακολουθήσει, όπως μέσω της κτηματογράφησης ή με άσκηση προσφυγής ενώπιον των Συμβουλίων Ιδιοκτησίας Δασών ή των δικαστηρίων.

Πως συνδέονται ΟΣΔΕ με κτηματολόγιο και Ε9;

Με σχετική εγκύκλιο του ΟΣΔΕ 2023 από τον ΟΠΕΚΕΠΕ διευκρινίστηκε ότι οι παραγωγοί θα πρέπει να καταθέσουν στοιχεία απόδειξης νόμιμης κατοχής των αγροτεμαχίων . Όπως :

Α. Μισθωτήρια αγροτεμαχίων

Β. Αναγραφή – ΚΑΕΚ : Κωδικός Αριθμός Εθνικού Κτηματολογίου

Γ. Αναγραφή Α.Τ.ΑΚ : Αριθμός Ταυτότητας Ακινήτου

Τα στοιχεία που θα δηλωθούν από τους δικαιούχους μέσω του ΚΑΕΚ θα ταυτοποιούνται με τη βάση δεδομένων του κτηματολογίου καθώς και τη βάση δεδομένων της ΑΑΔΕ ( Ε9)

Της ΓΡΑΜΜΑΤΗΣ ΜΠΑΚΛΑΤΣΗ, τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού, [email protected]