Ποιες περιπτώσεις αυθαίρετης αλλαγής χρήσης κτίσματος τακτοποιούνται και ποια είναι τα πρόστιμα

Η διόρθωση του Ε9, το κτηματολόγιο, η βεβαίωση νομιμότητας του μηχανικού, αλλά και η ταυτότητα του κτιρίου έφεραν στο φως πολλές αυθαιρεσίες στα ακίνητα. Εκτός από τα μη δηλούμενα για πολλά χρόνια τετραγωνικά, μεγάλος είναι και ο αριθμός των αυθαιρέτων, που αφορούν στην παράνομη αλλαγή χρήσης.

Γράφει η Γραμματή Μπάκλατση

Το ζήτημα αφορά κυρίως στους κατόχους οριζοντίων ιδιοκτησιών σε πολυκατοικίες αλλά και σε πολλές μονοκατοικίες.

Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα, οι αυθαιρεσίες σχετικά με τη νόμιμη και πραγματική χρήση του ακινήτου είναι εν άγνοια που σημερινού ιδιοκτήτη. Για αυτό το λόγο αρχικά ταυτοποιούμε το σχέδιο της πολεοδομίας στο οποίο αναφέρονται οι νόμιμες χρήσεις με την πραγματικότητα και ελέγχουμε για ενδεχόμενες αυθαιρεσίες.

• Τι είναι η αυθαίρετη αλλαγή χρήσης;

Αυθαίρετη αλλαγή χρήσης είναι η μεταβολή της χρήσης χωρίς να έχει εκδοθεί η απαιτούμενη κάθε φορά οικοδομική άδεια.

• Πώς διαχωρίζονται οι αυθαίρετες αλλαγές χρήσης πολεοδομικά ανάλογα με τον χρόνο εγκατάστασής τους;

Η 28/7/2011 αποτελεί τη διαχωριστική γραμμή των αυθαιρεσιών που μπορούν να υπαχθούν στο Νόμο 4495/2017 και να τακτοποιηθούν πληρώνοντας εφάπαξ ένα πρόστιμο. Προσοχή! Τακτοποιούνται οι αυθαίρετες αλλαγές χρήσης, εφόσον έχουν συντελεστεί σε περιοχές εντός σχεδίου και με την προϋπόθεση ότι η εν λόγω χρήση είναι σύμφωνη με τις επιτρεπόμενες χρήσεις της περιοχής

Οποια αλλαγή χρήσης έχει πραγματοποιηθεί από την 28/07/2011 και μετά δεν τακτοποιείται και σε περίπτωση καταγγελίας στην πολεοδομία πληρώνει πρόστιμο ανέγερσης και διατήρησης.

• Πώς αποδεικνύεται ο χρόνος εγκατάστασης αυθαιρέτων χρήσεων σε κτίρια;

Επειδή η αλλαγή χρήσης αφορά στο εσωτερικό του κτιρίου και δεν μπορεί να φανεί στην αεροφωτογραφία, ο χρόνος κατασκευής αποδεικνύεται από έγγραφο φορολογικής ή άλλης δημόσιας αρχής (π.χ. Ε9, συμβόλαια, μισθώσεις κτλ). Επίσης σε περίπτωση αλλαγής χρήσης από βοηθητική σε κύρια, στα κτίρια με οικοδομική άδεια, μπορεί να ληφθεί υπόψη ο χρόνος θεώρησης της οικ.άδειας για ηλεκτροδότηση του ακινήτου.

• Ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες περιπτώσεις παράνομης αλλαγής χρήσης σε ακίνητο;

1) Αλλαγή χρήσης αποθήκης στο υπόγειο της πολυκατοικίας.

 Αυτό συμβαίνει σε πολλές περιπτώσεις, γιατί το υπόγειο ή ημιυπόγειο- όπως αναφέρονταν σε παλιό οικοδομικό κανονισμό - έχει βοηθητική χρήση και αποτελεί χώρο αποθήκευσης, λεβητοστασίου κλπ και δεν προσμετράται στην δόμηση της οικοδομής. Έτσι πολλοί εργολάβοι/ιδιοκτήτες έβγαζαν την οικοδομική άδεια σύμφωνα με τα απαιτούμενα στοιχεία δόμησης της πολεοδομικής νομοθεσίας και στη συνέχεια μετέτρεψαν τις υπόγειες αποθήκες σε διαμερίσματα τα οποία μεταβίβαζαν με συμβολαιογραφικά έγγραφα ως διαμερίσματα με τα σχέδια μηχανικού.

2) Αλλαγή χρήσης διαμερίσματος από κατοικία σε γραφείο.

Αυτό αν και αφορά αλλαγή χρήσης από κύρια χρήση σε κύρια χρήση και δεν επηρεάζει την δόμηση και την κάλυψη του κτιρίου, θεωρείται αυθαιρεσία και γίνονταν κυρίως από τους εργολάβους οικοδομών στο κέντρο των πόλεων, οι οποίοι δεν ήθελαν να κατασκευάσουν ή να εξαγοράσουν τις απαιτούμενες από το νόμο θέσεις στάθμευσης, που αντιστοιχούν στην οικοδομή, ανάλογα με τη χρήση των χώρων της. Για παράδειγμα για διαμέρισμα ( κατοικία) αντιστοιχεί μια θέση στάθμευσης ανά 100 τετραγωνικά, αλλά για χρήση γραφείου 50 τετραγωνικά. Έτσι «βαφτίζανε» ως διαμερίσματα με χρήση κατοικία τις οριζόντιες ιδιοκτησίες στην πολεοδομία, αλλά μεταβιβάζονταν ως επαγγελματικές στέγες – γραφεία, αποφεύγοντας με αυτόν τον τρόπο την υποχρέωση δημιουργίας χώρων στάθμευσης.

3) Αλλαγή χρήσης διαμερίσματος από κατοικία σε ιατρείο, γραφείο λογιστή, μηχανικού κ.λπ.

Αυθαίρετη είναι σύμφωνα με την πολεοδομική νομοθεσία και η χρήση γραφείου για στέγαση ελευθέρων επαγγελματιών σε διαμερίσματα ή κατοικίες που δεν ανήκουν σε αυτόν που ασκεί το επάγγελμα.

4) Αλλαγή χρήσης εσωτερικού εξώστη - πατάρι από βοηθητική σε κύρια χρήση.

Αυτό αφορά κυρίως στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, που είτε έχουν μετατρέψει το πατάρι σε χώρους για καθήμενους πελάτες, είτε έχουν εγκαταστήσει τα W.C. και τα αποδυτήρια στο πατάρι.

5) Μετατροπή του παλιού προβλεπόμενου από τον ΓΟΚ πλυστιαριού που βρίσκεται στο δώμα των πολυκατοικιών σε γκαρσονιέρα.

6) Αλλαγή του κλειστού χώρου στάθμευσης σε χώρο κατοικίας.

7) Ξεμπάζωμα του υπογείου και μετατροπή του υπόγειου βοηθητικού χώρου σε ισόγειο.

Αυτό συμβαίνει συχνά στα εκτός σχεδίου γήπεδα τα οποία έχουν και κλίση στο έδαφος, με αποτέλεσμα πλευρά ή πλευρές του να βρίσκονται μέχρι 1,50 μέτρο από τη στάθμη του εδάφους και άρα να θεωρείται υπόγειο, ενώ υπάρχει πλευρά που βρίσκεται πάνω από 1,5 μέτρο και είναι ισόγειο.

Μετατροπή βοηθητικού χώρου υπογείου σε υπόγειο χώρο κατοικίας.

Αυτό γίνεται επειδή δεν μετρά στο συντελεστή δόμησης το υπόγειο και το θέλουν κυρίως οι γονείς για να μένουν στο υπόγειο, μεταβιβάζοντας τους πάνω ορόφους στα παιδιά τους.

9) Μετατροπή ισόγειας ανεξάρτητης αποθήκης σε κατοικία.

10) Αλλαγή παλιού καλυβίου ή στάβλου που προϋφίσταται του 1955 σε χώρο κατοικίας με την προσθήκη τουαλέτας, κουζίνας και νέας διαρρύθμισης.

11) Κλείσιμο στεγάστρου και μετατροπή σε κύριο χώρο (δωμάτιο, κατάστημα κλπ.

12) Κλείσιμο πιλοτής και μετατροπή σε διαμέρισμα.

• Ποιο είναι το πρόστιμο για την τακτοποίηση αυθαίρετης αλλαγής χρήσης, που έγινε μέχρι τις 28/07/2011;

Το πρόστιμο εξαρτάται από την παλαιότητα, τα τετραγωνικά μέτρα και την Τιμή Ζώνης του αντικειμενικού συστήματος του 2016 και υπολογίζεται ως εξής:

 0,15 x T.Z.της περιοχής x επιφάνεια της αυθαιρεσίας x λοιποί συντελεστές.

Επιπλέον μειώσεις του ενιαίου ειδικού προστίμου.

• Αν οι αυθαίρετες αλλαγές χρήσης προϋφίστανται της 1/1/1983 υπάρχει έκπτωση 85% του προστίμου.
• Αν οι αυθαίρετες αλλαγές χρήσης έχουν γίνει από 1/1/1983-1/1/1993 υπάρχει έκπτωση 40% του προστίμου.
• Αν οι αυθαίρετες αλλαγές χρήσης έχουν γίνει από 1/1/1993-31/12/2003 υπάρχει έκπτωση 20% του προστίμου.
• Για υπόγεια που δεν αποτελούν αυτοτελή χώρο αλλά συνδέονται λειτουργικά με τον υπερκείμενο όροφο υπάρχει έκπτωση 70% του προστίμου.
• Για πατάρια και σοφίτες υπάρχει έκπτωση 70% του προστίμου.
• Για υπόγεια που αποτελούν αυτοτελή χώρο υπάρχει έκπτωση 50% του προστίμου.
• Ισόγειος βοηθητικός χώρος (αποθήκη, χώρος στάθμευσης) με επιφάνεια έως 50τ.μ. εφαρμόζεται μειωτικός συντελεστής 0,50.
• Σε ειδικές κατηγορίες πληθυσμού(π.χ. ΑΜΕΑ, τρίτεκνους, μονογονεϊκές οικογένειες, παλινοστούντες και μακροχρόνια άνεργοι) υπάρχουν επιπλέον μειώσεις του προστίμου (αφορούν κυρίως την κύρια κατοικία και υπάρχουν περιορισμοί στο εισόδημα).
• Για την αλλαγή χρήσης από κύριο σε κύριο χώρο ή από βοηθητικό σε βοηθητικό εφόσον ο προϋπολογισμός των εργασιών που εκτελέσθηκαν δεν υπερβαίνει τις 15000€, καταβάλλεται μόνο παράβολο (και όχι πρόστιμο) 250€.

• Τι πρόστιμο πληρώνω για αυθαίρετη αλλαγή χρήσης, που έχει συντελεστεί μετά τις 28/7/2011;

Δεν μπορούν να ενταχθούν στο Ν.4495/2017 και επιβάλλεται πρόστιμο ανέγερσης εφάπαξ και διατήρησης, το οποίο καταβάλλεται ετησίως.

α) Για αλλαγή χρήσης σε υπόγειο που ξεμπαζώθηκε κι έγινε ισόγειο, το πρόστιμο ανέγερσης είναι: Επιφάνεια αυθαίρετης κατασκευής x Τ.Ζ. x Σ.Π. με μικρότερη τιμή τα 250€ (όπου Σ.Π.=1,20 για ευαίσθητες περιβαλλοντικά περιοχές και ΣΠ=1 για τις λοιπές περιπτώσεις).

Το πρόστιμο διατήρησης (πληρώνεται κάθε χρόνο) είναι: 0,50 x Πρόστιμο ανέγερσης με μικρότερη τιμή τα 100€.

β) Αλλαγή χρήσης από κύρια σε κύρια εφόσον επιτρέπεται, το πρόστιμο ανέγερσης υπολογίζεται με 70% έκπτωση (ελάχιστο ποσό 250€) και το διατήρησης είναι 10% του ανέγερσης και δεν μπορεί να είναι μικρότερο από το 20% του ελαχίστου προστίμου ανέγερσης το οποίο είναι 250€.

γ) Αλλαγή χρήσης βοηθητικού υπόγειου χώρου σε κατοικία(εφόσον παραμένει υπόγειο) το πρόστιμο ανέγερσης έχει έκπτωση 95% και το διατήρησης είναι 10% του ανέγερσης.

• Τι ισχύει για τα διαμερίσματα που δημιουργήθηκαν με την αλλαγή χρήσης κοινόχρηστου χώρου της πολυκατοικίας π.χ. λεβητοστάσιο ή αποθήκη; Χρειάζεται συναίνεση των λοιπών συνιδιοκτητών για την τακτοποίησή τους;

Εάν η υπάρχουσα κατάσταση απεικονίζεται στα σχέδια της Σύστασης του κτιρίου, δεν απαιτείται συναίνεση. Όταν η αυθαίρετη αλλαγή χρήσης καταλαμβάνει κοινόχρηστο/κοινόκτητο χώρο τότε ο ιδιοκτήτης μπορεί να προβεί στην τακτοποίηση του, χωρίς την συναίνεση των συνιδιοκτητών του οικοπέδου όταν:

α) η αυθαίρετη κατασκευή έχει συντελεστεί από την ανέγερση της οικοδομής ή

β) υφίσταται η ίδια σε όλους τους ορόφους.

Αν δεν συντρέχει ένας από τους δυο λόγους τότε για την υπαγωγή στον Ν.4495/17 απαιτείται η συναίνεση άνω του 50% των συνιδιοκτητών.

• Εχω αγοράσει ένα υπόγειο διαμέρισμα σε παλιά πολυκατοικία του 1970. Σύμφωνα με το συμβόλαιο και την πραγματικότητα είναι κατοικία, ενώ σύμφωνα με την οικοδομική άδεια είναι αποθήκη. Πρέπει να κάνω τακτοποίηση και πόσο είναι το πρόστιμο;

Ναι, πρέπει να ενταχθεί στον νόμο 4495/2017 και να πληρώσετε ένα παράβολο 250 ευρώ. Προσοχή όμως! θα πρέπει να αποδεικνύεται από το συμβόλαιο αγοράς που κάνατε ότι αγοράσατε διαμέρισμα. Διαφορετικά θα πρέπει να βρείτε άλλα νομιμοποιητικά έγγραφα (π.χ. έγγραφα εφορίας, ΔΕΗ κλπ) που να αποδεικνύουν τον χρόνο μετατροπής της χρήσης από βοηθητική σε κατοικία.