Μετάβαση στο περιεχόμενο
  • HoloBIM Structural
    HoloBIM Structural

  • Αρθρογραφία

    Αρθρογραφία

    419 ειδήσεις in this category

    1. Αρθρογραφία

      Οι αθλητικές εγκαταστάσεις είκοσι (20) χρόνια μετά τους Ολυμπιακούς

      Engineer

      Ευχαριστούμε Αθήνα. Ευχαριστούμε Ελλάδα. Με τα σπαστά ελληνικά του ο τότε πρόεδρος της ΔΟΕ και αείμνηστος πια, Ζακ Ρογκ, σηματοδοτούσε το τέλος των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.
      Το ημερολόγιο έδειχνε τότε 29 Αυγούστου. Μεσολαβούν δηλαδή άλλοι επτά μήνες μέχρι τη συμπλήρωση είκοσι ετών ακριβώς από το βράδυ που η χώρα μας παρέδιδε τη σκυτάλη στην Κίνα για το ραντεβού του 2008.
      Ήδη όμως η ηγεσία της χώρας γιορτάζει την επέτειο. Προ ημερών, στη διάρκεια της κοπής της πρωτοχρονιάτικης πίτας στο Υπουργείο Αθλητισμού παρόντος του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη όπως και της προέδρου της οργανωτικής επιτροπής Γιάννας Αγγελοπούλου, έγινε γνωστό πως η Τράπεζα της Ελλάδας, ύστερα από αίτημα του Γιάννη Βρούτση, θα προχωρήσει στην έκδοση συλλεκτικού νομίσματος. «Για να συμβάλει στη συλλογική μνήμη», όπως υποστήριξε ο διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Σουρνάρας.
      Τι ακριβώς χωρά αυτή η «συλλογική μνήμη» είναι ένα δισυπόστατο ζήτημα. Σήμερα, δύο δεκαετίες αργότερα, εκτός των πανηγυρικών λόγων για το τι είχε καταφέρει η μικρή (σε έκταση) Ελλάδα συνεχίζεται η αναζήτηση των κατάλληλων τρόπων εκμετάλλευσης των (μόνιμων) αθλητικών εγκαταστάσεων που της έμειναν αμανάτι.
      Ένα περίπλοκο πρόβλημα για δυνατούς λύτες που με την πάροδο των χρόνων διογκώθηκε, καθώς το κόστος συντήρησης στα χρόνια της μεγάλης οικονομικής κρίσης γιγαντώθηκε. Ορισμένες από τις εγκαταστάσεις δεν έπαψαν να λειτουργούν, σε άλλες δόθηκε λύση μέσα από την παραχώρησή τους, είτε σε ιδιώτες είτε σε συλλόγους, ενώ υπάρχουν κι αυτές που κατέληξαν να σαπίζουν.
      Η λογικότερη των εξηγήσεων; Η προαπαιτούμενη πρόβλεψη για την επαναχρησιμοποίηση όλων των εγκαταστάσεων, ειδικά δε εκείνων που χτίστηκαν από την αρχή, ήταν επιεικώς ανύπαρκτη.
      Το λανθασμένο μοντέλο και το παράδειγμα προς αποφυγή
      Τα βήματα έπρεπε να είναι συγκεκριμένα. Αφότου ακούστηκε το ιστορικό «…is Athens» δια στόματος Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ, η Ελλάδα «ανέλαβε την τιμή και την ευθύνη» για το χτίσιμο νέων αθλητικών εγκαταστάσεων. Αυτό άλλωστε προέβλεπε και ο φάκελος υποψηφιότητας που είχε κατατεθεί από την επιτροπή διεκδίκησης των Αγώνων.
      Είχε έτσι την ευκαιρία η χώρα ν’ αποκτήσει σύγχρονα κι αναγκαία στάδια, παντός τύπου, ακολουθώντας το παράδειγμα κυρίως της Αυστραλίας. Αυτό το σχέδιο θα είχε γερή βάση, εάν υπήρχε τουλάχιστον η εκτίμηση για την επόμενη μέρα.
      Δεν θα έπρεπε να είχε προσπεραστεί το γεγονός πως ισχυρότερες οικονομίες παγκοσμίως όπως οι ΗΠΑ είχαν επιλέξει άλλες οδούς. Προκάτ κατασκευές και χρησιμοποίηση ακόμα και χώρων στάθμευσης είχαν προσφέρει λύσεις στην Ατλάντα.
      Ο φουσκωμένος λογαριασμός παραμένει άγνωστος
      Από την ημέρα που ολοκληρώθηκαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας και μέχρι σήμερα ουδείς είναι βέβαιος επί του ακριβούς ποσού που δαπανήθηκε για την κατασκευή των εγκαταστάσεων – όπως και των υπόλοιπων έργων. Η συζήτηση επικεντρώνονται μόνο στα στάδια και ξεχνάμε άλλα ποσά όπως αυτά που δόθηκαν για την αναβάθμιση κλινών στα νοσοκομεία, έργα υποδομών και πολλά ακόμα.
      Το κόστος των Αγώνων εξακολουθεί ν’ αποτελεί σημείο τριβής μεταξύ ΝΔ και ΠαΣοΚ, ωστόσο ο πραγματικά χαμένος της διαδικασίας αποδείχθηκε πως ήταν ο ελληνικός που πλήρωσε εκ των υστέρων τον φουσκωμένο λογαριασμό.
      Το προφανές είναι ότι η Πολιτεία δεν φρόντισε να επωφεληθεί της παρακαταθήκης που άφησε η διοργάνωση κι ας πήρε πίσω ένα μέρος αυτών των χρημάτων με τις παραχωρήσεις ακινήτων σε ιδιωτικά κεφάλαια.
      Τα χρόνια της μαργαρίτας
      Μετά την ολοκλήρωση των Ολυμπιακών Αγώνων και σε συνδυασμό με την αλλαγή της Κυβέρνησης που είχε προηγηθεί γεννήθηκε το ιδανικό περιβάλλον για πολιτική αντιπαράθεση.
      Επί σειρά ετών ΝΔ και ΠαΣοΚ αντάλλασσαν πυρά για το συνολικό λογαριασμό των Αγώνων με την «αντιπαλότητα» να φτάνει στη Βουλή. Τα μαθηματικά για το κόστος άλλαξαν πολλές φορές μέσα σε έναν χορό δισεκατομμυρίων ευρώ.
      Εν συνεχεία το πεδίο της πολιτικής κόντρας μεταφέρθηκε στην εκμετάλλευση των εγκαταστάσεων. Το μπαλάκι των ευθυνών πηγαινοερχόταν, με τους πολίτες να νιώθουν σαν να παρακολουθούν αγώνα τένις χωρίς αποτέλεσμα.
      Ωστόσο, το αποτέλεσμα και στις δύο περιπτώσεις ήταν ακριβώς το ίδιο. Μηδέν εις το πηλίκο. Η πλειονότητα των εγκαταστάσεων βρέθηκε στα αζήτητα και ακόμη δεν έχει γίνει η αποτίμηση.
      Εγκαταλελειμμένα, λεηλατημένα και στα αζήτητα
      Τα χρόνια πέρασαν, η οικονομική κρίση θέριεψε και μπήκε η ταφόπλακα. Η ένταξη των εγκαταστάσεων στο ΤΑΙΠΕΔ και οι προσπάθειες για εκμετάλλευσή τους κατέληξαν σε μια μεγάλη μαύρη τρύπα. Δεν είναι τυχαίο πως σε αρκετές περιπτώσεις οι διαγωνισμοί που έγιναν δεν κέντρισαν το ενδιαφέρον.
      Οι λόγοι που συνέβη αυτό;
      Από το 2004 και έπειτα τα έργα συντήρησης που έπρεπε να γίνουν στην πλειονότητα τους μπήκαν στο αρχείο. Το κόστος των εργασιών που χρειάζονταν για να γίνουν ξανά λειτουργικές οι ολυμπιακές εγκαταστάσεις σε πολλές περιπτώσεις ήταν τεράστιο. Πολλές από αυτές έπεσαν θύμα λεηλασιών, με τις ηλεκτρονικές συσκευές και τα καλώδια να γίνονται λεία ελαφροχέρηδων.  
      Προσπάθεια να σωθεί ό,τι σώζεται
      Λογικό ήταν το χαλί κάτω από το οποίο θάβονταν τα προβλήματα να χάσει την επαφή του με το έδαφος και ν’ αποκαλυφθούν όσα δεν έγιναν τα προηγούμενα χρόνια.
      Το πρόβλημα στατικότητας στο περίφημο στέγαστρο Καλατράβα είναι ένα από τα αμέτρητα θέματα που έχουν οι εγκαταστάσεις και χρήζουν άμεσης παρέμβασης.
      ΟΑΚΑ: Τα μερεμέτια και το «μεγάλο αγκάθι»
      Αρχίζουμε από το ΟΑΚΑ. Την καρδιά των Αγώνων, το στάδιο των τελετών έναρξης και λήξης, εκεί που έκαιγε η φλόγα για δύο σερί εβδομάδες.
      Το κεντρικό στάδιο φιλοξένησε τους αγώνες του στίβου, όπως και τελικό ποδοσφαίρου. Σπανίως χρησιμοποιήθηκαν τα κουλουάρ του έκτοτε. Αντίθετα αποτέλεσε έδρα κυρίως του Παναθηναϊκού ή της ΑΕΚ και παραχωρήθηκε για αρκετές συναυλίες.
      Σήμερα το στέγαστρο Καλατράβα αποτελεί τον μεγάλο βραχνά, ο οποίος πρέπει να λυθεί. Την ίδια ώρα όμως υπάρχει ένα ογκωδέστερο πρόβλημα για το οποίο η συζήτηση δεν έχει αρχίσει. Κι αν έγιναν τα «μερεμέτια» και το κεντρικό στάδιο ανοίξει εκ νέου τις πύλες του, με δεδομένο ότι τόσο η ΑΕΚ όσο και ο Παναθηναϊκός έλυσαν ή θα λύσουν το γηπεδικό τους πρόβλημα ποιος θα το συντηρήσει; Θα φτάνουν τα έσοδα από αγώνες στίβου και συναυλίες;
      Η ετοιμόρροπη εξέδρα, το κλειστό που έμπαζε και οι σωστές κινήσεις
      Δυστυχώς, το κεντρικό στάδιο είναι μόνο ένα σκέλος του ΟΑΚΑ. Παράλληλα για τους Ολυμπιακούς χρησιμοποιήθηκαν το κλειστό, το ποδηλατοδρόμιο, τα κολυμβητήρια, οι εγκαταστάσεις του τένις και τα προπονητήρια του στίβου.
      Με εξαίρεση το κλειστό του μπάσκετ, σ’ όλες τις άλλες εγκαταστάσεις τα προβλήματα ήταν γιγαντιαία.
      Για παράδειγμα η πτυσσόμενη εξέδρα που είχε τοποθετηθεί στο ανοικτό κολυμβητήριο αποτελούσε δημόσιο κίνδυνο, ενώ στο διάζωμά της υπήρχαν δύο κοντέινερ στα οποία είχαν βρει στέγη άνθρωποι.
      Στο ποδηλατοδρόμιο το νερό της βροχής εισχωρούσε στο εσωτερικό με συνέπεια να φθείρεται μια από τις καλύτερες πίστες στον κόσμο. Μάλιστα αποδείχθηκε εκ των υστέρων πως το πρόβλημα άρχιζε από την οροφή η οποία δεν είχε συντηρηθεί.
      Προβλήματα είχαν διαπιστωθεί επίσης στο εξωτερικό καταδυτήριο και στην πισίνα της συγχρονισμένης κολύμβησης. Ακόμη στο προπονητήριο του στίβου δεν υπήρχε θέρμανση και τα βρόχινα νερά δημιουργούσαν λίμνες. Πρόκειται για τον χώρο που ασκούνται αθλητές και αθλήτριες όπως ο Τεντόγλου, η Στεφανίδη, ο Καραλής.
       
      Σε ό,τι έχει να κάνει με τις εγκαταστάσεις του τένις, την ώρα που η Ελλάδα διαθέτει τη Μαρία Σάκκαρη και τον Στέφανο Τσιτσιπά στην ελίτ της Παγκόσμιας κατάταξης, κορτ να φιλοξενήσει τουρνουά δεν υπάρχει διαθέσιμο.
      Η αιτία; Οι εγκαταστάσεις – κόσμημα που είχαν δημιουργηθεί για τους Ολυμπιακούς στο συγκρότημα του ΟΑΚΑ έπρεπε να περάσουν σε χέρια ιδιώτη για να σωθούν από την εγκατάλειψη.
      Τουλάχιστον η νυν διοίκηση του ΟΑΚΑ, σε συνεργασία με την Κυβέρνηση, έχει επιχειρήσει να διορθώσει αρκετά από αυτά τα προβλήματα. Μόλις ολοκληρωθούν οι βελτιώσεις, η εικόνα των εγκαταστάσεων του ΟΑΚΑ θα είναι δεδομένα καλύτερη.
      Το φιάσκο του Ελληνικού σώθηκε μόνο από τη μαρίνα
      Στα νότια προάστια δέσποζαν κάποτε οι εγκαταστάσεις του Ελληνικού. Είχαν ανεγερθεί γήπεδα για το σοφτμπολ, το μπέιζμπολ, την ξιφασκία και το μπάσκετ, ενώ στις εγκαταστάσεις του Αγίου Κοσμά υπήρχαν προπονητήρια και μια μαρίνα – στολίδι.
      Το κλειστό μπάσκετ χρησιμοποιήθηκε ενίοτε προτού καταλήξει στα αζήτητα. Το γήπεδο μπέιζμπολ μετατράπηκε σε ποδοσφαιρικό, αλλά γρήγορα εγκαταλείφθηκε.
      Οι εγκαταστάσεις δεν δικαιολόγησαν στο ελάχιστο τις τεράστιες δαπάνες και σε συνέχεια της μεταμόρφωσης της περιοχής κατέληξαν στους κάδους με τα μπάζα.
      Μοναδική εξαίρεση η εγκατάσταση της ξιφασκίας, η οποία μεταφέρθηκε στα Γιάννινα με στόχο τη δημιουργία ενός πολυχώρου.
      Η κατάσταση ήταν ακόμα χειρότερη στην απέναντι πλευρά της Ποσειδώνος, όπου έδερευαν τα προπονητήρια της ενόργανης γυμναστικής, του στίβου, της συγχρονισμένης κολύμβησης και της Εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου.
      Με εξαίρεση την τελευταία εγκατάσταση οι υπόλοιπες μαράζωσαν. Αρκούν κουβέντες με τους αθλητές, που έμεναν και προετοιμάζονταν εκεί, για να γίνει κατανοητό το μέγεθος της εγκατάλειψης.
      Οροφές που έσταζαν και ηλεκτρολογικά συστήματα που δεν λειτουργούσαν συνέθεταν επί χρόνια ένα θλιβερό σκηνικό, μέσα στο οποίο μεγαλούργησαν αθλητές όπως ο Λευτέρης Πετρούνιας, η Νικόλ Κυριακοπούλου και τόσοι άλλοι. Πρόκειται για εγκαταστάσεις που θα «εξαφανιστούν» δεδομένης της μετατροπής της παραθαλάσσιας περιοχής. Συνεπώς όσα εκατομμύρια κι αν ξοδεύτηκαν έπεσαν στον κάλαθο των αχρήστων.
      Το μοναδικό έργο που διέσωσε τις εντυπώσεις ήταν η μαρίνα του Αγίου Κοσμά. Όχι ότι κι εκεί δεν υπήρξαν πολλά λειτουργικά προβλήματα στη διάρκεια αυτών των 20 χρόνων. Παρόλα αυτά η εικόνα της βελτιώθηκε επί της προηγούμενης Κυβέρνησης και οι εντυπώσεις αντιστράφηκαν.
      Οι δύο όψεις του Φαλήρου
      Ο τρίτος μεγάλος πόλος των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ο φαληρικός όρμος, στον οποίο το ίδιο νόμισμα είχε δύο όψεις.
      Κόντρα στον αρχικό σχεδιασμό, εκεί ήταν που χτίστηκαν το κλειστό του τάε κβον ντο και το γήπεδο του μπιτς βόλεϊ. Επίσης ανακατασκευάστηκαν το «Γ. Καραϊσκάκης» κι ανακαινίστηκε το ΣΕΦ, το οποίο φιλοξένησε αγώνες βόλεϊ.
      Είναι πρόδηλο πως το ΣΕΦ και το «Γ. Καραϊσκάκης» σώθηκαν χάρη στην εμπλοκή του Ολυμπιακού. Από την άλλη το κλειστό του τάε κβον ντο φιλοξένησε αγώνες βόλεϊ και χάντμπολ προτού καταλήξει χώρος εκδηλώσεων.
      Αντίθετα, το στολίδι του μπιτς βόλεϊ μαραζώνει. Μια εγκατάσταση με τεράστιες δυνατότητες έχει αφεθεί στη μοίρα της, η κορυφαία άμμος έχει πετρώσει και όλος ο σκελετός έχει παραδοθεί στην σκουριά.
      Το κωπηλατοδρόμιο χρειάζεται άμεσα επέμβαση
      Μια ιδιαίτερη περίπτωση εγκατάστασης είναι αυτή του κωπηλατοδρομίου στον Σχοινιά, όπου έγιναν οι αγώνες της κωπηλασίας και του κανόε καγιάκ.
      Η περιοχή αν μη τι άλλο εντυπωσιακή. Το κωπηλατοδρόμιο λειτουργεί μέχρι σήμερα αποτελώντας το σπίτι των εθνικών ομάδων. Βέβαια τα πράγματα μόνο ρόδινα είναι. Λόγω της οικονομικής κρίσης οι «πληγές» στο κορμί των κτηρίων είναι ολοφάνερες.
      Οι ξύλινες επιφάνειες έχουν φαγωθεί από την υψηλή υγρασία και απαιτούνται αλλαγές. Επίσης θα πρέπει να δοθεί λύση σε λειτουργικά ζητήματα όπως η θέρμανση.
      Τα «σπίτια» των ξεριζωμένων, τα ερωτηματικά και οι λοιπές εγκαταστάσεις
      Μια σειρά εγκαταστάσεων δημιουργήθηκαν για να φιλοξενήσουν συγκεκριμένα αθλήματα. Υπήρξαν το «Σπίτι της Άρσης Βαρών» και το «Σπίτι της Πάλης». Εκ του αποτελέσματος άστεγοι έμειναν εν τέλει οι αθλητές.
      Στην ουσία εγκαταστάσεις όπως αυτές που οικοδομήθηκαν στο Περιστέρι, στα Άνω Λιόσια, στο Γαλάτσι και στο Γουδή είτε πέρασαν σε χέρια ιδιωτών, άλλαξαν χαρακτήρα και σώθηκαν, με τρανό παράδειγμα το κλειστό του Μπάντμιντον, είτε μαράζωσαν.
       
      Το κλειστό των Άνω Λιοσίων πέρασε στα χέρια της ΚΑΕ ΑΕΚ και τουλάχιστον έγινε ξανά λειτουργικό. Στο κλειστό του Γαλατσίου φιλοξενούνται από τηλεοπτικά θεάματα μέχρι κοινωνικές εκδηλώσεις, ενώ αυτό στο Περιστέρι ψάχνει ακόμα να βρει το «δρόμο» του.
      Ιδιαίτερες περιπτώσεις αποτελούν οι εγκαταστάσεις του Μαρκόπουλου. Το ιππικό κέντρο και το σκοπευτήριο. Αμφότερες κόστισαν αρκετά εκατομμύρια. Για την πρώτη, εκτάσεως 26 στρεμμάτων, πάγωσε η επένδυση που ήταν να πραγματοποιηθεί μετά από σχετικό διαγωνισμό του ΤΑΙΠΕΔ και παραμένει στην Ομοσπονδία, ενώ το δεύτερο έχει περάσει στα χέρια της ΕΛ.ΑΣ.
      Τα τέσσερα μεγάλα στάδια εκτός Αττικής
      Εκτός Αττικής υπήρξαν τέσσερα μεγάλα πρότζεκτ. Το Καυτανζόγλειο ήταν το μοναδικό που δεν χτίστηκε εξ αρχής. Φυσικά υπέστη ανακαίνιση (2002-04) για να φιλοξενήσει αγώνες ποδοσφαίρου. Χρησιμοποιείται κυρίως ως έδρα της ποδοσφαιρικής ομάδας του Ηρακλή, ωστόσο και αυτή αντιμετωπίζει προβλήματα τα οποία πρέπει να λυθούν.
      Το Παγκρήτιο Στάδιο, το πέμπτο μεγαλύτερο στάδιο στην ελληνική επικράτεια, χτισμένο μόλις 50μ. από τη θάλασσα. Ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 2004 και ήταν από τα γήπεδα για το ολυμπιακό τουρνουά ποδοσφαίρου. Τόσο ο ΟΦΗ όσο και ο Εργοτέλης το υπενοικίασαν ως έδρα. Λειτουργεί ως πολυδύναμο αθλητικό κέντρο που το διαχειρίζεται η Ανάπτυξη Αθλητισμού Ηρακλείου – ανώνυμη εταιρία του Δήμου.
      Στο Βόλο έχουμε το Πανθεσσαλικό το οποίο και αυτό οικοδομήθηκε για να το ολυμπιακό τουρνουά ποδοσφαίρου. Έκτοτε έγινε για ένα διάστημα η έδρα της ΑΕΛ και του Ολυμπιακού Βόλου, έχει φιλοξενήσει τελικούς κυπέλλου και πλέον αποτελεί το «σπίτι» του ποδοσφαιρικού Βόλου.
      Τέλος, το Παμπελοποννησιακό ανήκε και αυτό στις εγκαταστάσεις που φτιάχτηκαν για το ποδόσφαιρο. Προϋπήρχε ως Εθνικό Στάδιο Πατρών, αλλά ανακατασκευάστηκε. Αρχικά φιλοξένησε κάποιους αγώνες, όπως και την Παναχαϊκή, πριν καταστεί ένα γήπεδο – φάντασμα. Όλα αυτά άλλαξαν τα τελευταία χρόνια. Ο Δήμαρχος Πατρέων, Κώστας Πελετίδης, με μελέτη, μέθοδο και υλοποίηση σχεδιασμού κατάφερε να του δώσει ζωή και σήμερα λειτουργεί ως πολυχώρος άθλησης για τους δημότες της πόλης.
      Όλες οι εγκαταστάσεις
      OAKA
      Ολυμπιακό στάδιο στίβου: Κατασκευάστηκε το Αποτέλεσε το σπίτι των Ολυμπιακών Αγώνων. Φιλοξένησε τις τελετές έναρξης και λήξης, τους αγώνες του στίβου, αλλά και τον τελικό του τουρνουά ποδοσφαίρου. Μετά τους Αγώνες της Αθήνας ήταν κατά περιόδους έδρα της ΑΕΚ και του Παναθηναϊκού στο ποδόσφαιρο, φιλοξένησε κάποιους αγώνες στίβου, ενώ διεξήχθησαν σε αυτό και αρκετές συναυλίες. Όλα αυτά μέχρι πριν από μερικούς μήνες όταν προέκυψε το πρόβλημα στατικότητας της στέγης Καλατράβα. Το μέλλον του όταν ανοίξει ξανά τις πύλες του παραμένει αβέβαιο.
      Κλειστό γήπεδο μπάσκετ: Ήταν ήδη κλειστό γήπεδο μπάσκετ, από το 1995 που κατασκευάστηκε, ανακαινίστηκε και συνέχισε να είναι τέτοιο. Στους Ολυμπιακούς φιλοξένησε αγώνες ενόργανης γυμναστικής, τραμπολίνο, αλλά και την τελική φάση του τουρνουά μπάσκετ. Εκτός από μεμονωμένους αγώνες και διεθνείς διοργανώσεις έχει φιλοξενήσει επίσης συναυλιακά events. Σήμερα ανήκει στην ΚΑΕ Παναθηναϊκός μετά την προ μηνών οριστική έγκριση της αποκλειστικής χρήσης του για 49 χρόνια υπό την προϋπόθεση της διασφάλισης του δημόσιου συμφέροντος, των ερασιτεχνικών αθλημάτων και της εύρυθμης λειτουργίας του.
      Ολυμπιακό Κέντρο αντισφαίρισης: Το μακρινό 2004 φάνταζε ιδανικό να αναλάβει τη διεξαγωγή ακόμη και μεγάλα τουρνουά. Είκοσι χρόνια αργότερα δεν έχει εκσυγχρονιστεί στο ελάχιστο. Ναι μεν έχουν εγκριθεί έργα ανακαίνισης τόσο από το 2020 όσο και από το 2021, αλλά μέχρι το 2023 που ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε νέα επένδυση αναβάθμισης ύψους 1.9 εκατ. ευρώ (οι 500.000 για το κέλυφος) ουσιαστικές παρεμβάσεις δεν είχαν γίνει.
      Ολυμπιακό Ποδηλατοδρόμιο: Προϋπήρχε από το 1991, ως έργο για τους Μεσογειακούς Αγώνες, αλλά πήρε την τελική μορφή του το 2004 με τροποποιήσεις που αφορούσαν κυρίως το στέγαστρο Καλατράβα και τον εξαερισμό. Η πρόσφατη επιθεώρηση από τα αρμόδια κλιμάκια φανέρωσε πρόβλημα ευστάθειας του στεγάστρου, άρα και ασφαλείας. Γι’ αυτό κι έκλεισε αρχικά και έπειτα άνοιξε ξανά μερικώς.
      Ελληνικό – Άγιος Κοσμάς
      Κλειστό γήπεδο μπάσκετ: Ανεγέρθη για τους Ολυμπιακούς, φιλοξένησε αγώνες μπάσκετ και τους τελικούς του χάντμπολ. Μετά το τέλος των Αγώνων αποτέλεσε έδρα ομάδων όπως η ΑΕΚ και ο Πανιώνιος, φιλοξένησε και μεμονωμένα παιχνίδια όπως τελικούς. Κι αυτό όμως το κατάπιε η κρίση. Σιγά σιγά άρχισε να τίθεται σε απραξία και τελικά κατεδαφίστηκε το 2022 στο πλαίσιο των έργων του Ελληνικού.
      Αίθουσα ξιφασκίας: Ανήκε στο ολυμπιακό κέντρο του Ελληνικού και ήταν χωρητικότητας 5.000 θέσεων. Εν αχρηστία για χρόνια, ο σκελετός του μεταφέρθηκε στα Ιωάννινα και μέχρι τώρα παραμένει άγνωστο τι θα γίνει.
      Ολυμπιακό Κέντρο Κανόε/Καγιάκ Σλάλομ: Ακόμα ένα έργο που δημιουργήθηκε για τους Ολυμπιακούς Αγώνες στην περιοχή του Ελληνικού, χρησιμοποιήθηκε για το σλάλομ. Μετά τους Αγώνες υπήρχε σκέψη να μετατραπεί σ’ ένα υδάτινο πάρκο προς επίσκεψη, αλλά η ιδέα παραπέμφθηκε στις καλένδες. Πλέον δεν υπάρχει ούτε στάλα…
      Ολυμπιακό κέντρο σόφτμπολ – μπέιζμπολ: Τρία τα γήπεδα που αποτελούσαν την συγκεκριμένη εγκατάσταση στο Ελληνικό, μαζί με άλλα δύο μικρότερα που είχαν χρήση ως βοηθητικών χώρων – προπονητηρίων. Το μεγαλύτερο μετατράπηκε τρία χρόνια αργότερα (2007) σε ποδοσφαιρικό γήπεδο με ταυτόχρονη αύξηση της χωρητικότητας. Το χρησιμοποίησε ο Εθνικός, η Γλυφάδα και παρ’ ολίγον η ΑΕΚ μετά τον υποβιβασμό της. Αποτέλεσμα; Να καταλήξουν όλες οι εγκαταστάσεις μια άμορφη μάζα σιδερικών, ένα χωράφι που χρειαζόταν όργωμα.
      Ολυμπιακό κέντρο χόκεϊ επί χόρτου: Ακόμα ένα έργο που δημιουργήθηκε για τους Ολυμπιακούς Αγώνες και μας αποχαιρέτησε μαζί με αυτούς. Δίχως μέριμνα για το πώς δύναται να εξελιχθεί σε μια ωφέλιμη εγκατάσταση, ουδέποτε χρησιμοποιήθηκε για το οτιδήποτε μετά το 2004. Έμεινε εκεί, καθηλωμένη να «σαπίζει».
      Μαρίνα Αγίου Κοσμά: Η μοναδική εγκατάσταση της περιοχής που χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα. Πέρασε και εκείνη κάποιες δύσκολες περιόδους, ωστόσο άντεξε κυρίως λόγω των μεγάλων σκαφών που την επισκέπτονταν.
      Φάληρο
      «Γεώργιος Καραϊσκάκης»: Ήταν το τελευταίο γήπεδο που εντάχθηκε στον φάκελο των Αγώνων. Αφού γκρεμίστηκε το παλιό κτίσμα, η ανέγερσή του με ιδιωτικά κεφάλαια και αλλαγή φοράς προχώρησε με γοργούς ρυθμούς. Γι’ αυτό και ήταν έτοιμο να υποδεχθεί παιχνίδια του τουρνουά ποδοσφαίρου ως τα ημιτελικά. Είναι, φυσικά, η παραδοσιακή έδρα του ποδοσφαιρικού Ολυμπιακού και αναμφίβολα ο λόγος που γλίτωσε από την άσχημη μοίρα των υπόλοιπων ποδοσφαιρικών γηπέδων. Οι «ερυθρόλευκοι» φρόντισαν ανά διαστήματα να βελτιώσουν την εικόνα του, με αποτέλεσμα πέρυσι να φιλοξενήσει ευρωπαϊκό τελικό (Super Cup) και να λάβει τα εύσημα από την UEFA.
      ΣΕΦ: Το ιστορικό Παλέ του Φαλήρου, το γήπεδο που συνδέθηκε με το εθνικό έπος του ’87, ήταν από τις αρχές των 90s και παραμένει η έδρα του μπασκετικού Ολυμπιακού. Η συμφωνία ανάμεσα στην ερυθρόλευκη ΚΑΕ και το κράτος για την παραχώρησή του για τα επόμενα πενήντα χρόνια δεν έχει πάρει την τελική μορφή της, όμως ήδη οι ερυθρόλευκοι έχουν προχωρήσει σε βελτιώσεις σε όλους τους τομείς. Προβλέπεται αύξηση χωρητικότητας που θα αγγίξει τις 15.000 για να εξυπηρετεί τις σύγχρονες ανάγκες αγώνων.
      Κλειστό Τάε Κβον Ντο: Το «μικρό ΣΕΦ» με την κυρτή οροφή έχει φιλοξενήσει κατά βάση μουσικά κι άλλα πολιτιστικά events, όπως συναυλίες και εκθέσεις. Ειδάλλως θα ‘χε πάει επίσης στράφι η επένδυση των 38 εκατ. ευρώ. Όχι πως δεν έχει υποστεί φθορές, κυρίως σε σιδερένιες κατασκευές που απαιτούν επισκευή. Απλώς είναι σε καλύτερη κατάσταση από άλλα. Πριν από τρεις μήνες εντάχθηκε σε προκήρυξη διαγωνισμού προς μίσθωση 40ετίας με στόχο την αξιοποίηση της Ζώνης ΙΙΙ και τη μετατροπή της σε συνεδριακό κέντρο. Το ετήσιο μίσθωμα έχει οριστεί όχι χαμηλότερο των 2.4 εκατ. ευρώ με ταυτόχρονη καταβολής εφάπαξ ποσού 2 εκατ. ευρώ κατά τη διαδικασία μεταβίβασης.
      Ολυμπιακό Κέντρο Μπιτς Βόλεϊ: Από τα «στολίδια» που έδωσαν πνοή στο Φάληρο έως ότου εγκαταληφθεί και μετατραπεί σε ξέφραγο αμπέλι. Είχε κοστίσει 9 εκατομμύρια ευρώ, αλλά όπως έχει καταλήξει πια η αξία του είναι μηδαμινή. Θυμίζει περισσότερο έναν σκουπιδότοπο, μια τεράστια εστία μόλυνσης. Η προ ετών απόπειρα να παραχωρηθεί στο υπουργείο Δικαιοσύνης και να φιλοξενήσει νέες κτηριακές εγκαταστάσεις απέτυχε και το κέντρο ρημάζει στο έλεος των καιρικών φαινομένων και της φύσης.
      Κλειστά γήπεδα Αττικής
      Γήπεδο Μπάντμιντον:  Το όνομά του προδίδει τον σκοπό για τον οποίο ανεγέρθη. Αμέσως μετά το πέρας των Ολυμπιακών Αγώνων παραχωρήθηκε για 20 χρόνια μέσω διαγωνισμού στην εταιρία στην εταιρία «Athens Badminton Cultural Development Α.Ε.» και μετατράπηκε σε πολυχώρο θεάματος. Αποκαλείται πλέον θέατρο και στους χώρους του έχουν ανέβει πολλές παραγωγές του διεθνούς και του εγχώριου καλλιτεχνικού στερεώματος.
      Κλειστό Πυγμαχίας: Ήταν το τελευταίο ολυμπιακό ακίνητο που χωροθετήθηκε. Αρχικά ήταν να κατασκευαστεί στο Φάληρο, αλλά μεταφέρθηκε στο Περιστέρι. Λεηλατήθηκε, προτού αποφασιστεί η ανακατασκευή του με αφαίρεση μέρους των κερκίδων. Το Περιστέρι έχει δώσει κάποιους αγώνες μπάσκετ, όταν ήταν ακόμη σε χαμηλές κατηγορίες, κυρίως έχει στεγάσει εκδηλώσεις.
      Σπίτι της Άρσης Βαρών: Υποτίθεται πως στη Νίκαια θα στεγαζόταν το «εθνικό άθλημα» της χώρας. Από το 2007 αποτελεί «παράρτημα» του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Αρχικά κάλυψε τις ανάγκες για διαλέξεις και συνέδρια. Από το 2020 άρχισε να διαμορφώνεται με τέτοιον τρόπο έτσι ώστε να φιλοξενούνται τα μεταπτυχιακά προγράμματα του ιδρύματος, χάρη στη δημιουργία 20 αιθουσών διδασκαλίας και 4 εξοπλισμένων εργαστηρίων.
      Σπίτι της Πάλης: Ο χώρος στα Άνω Λιόσια που εντάχθηκε στον φάκελο των ολυμπιακών εγκαταστάσεων για να λειτουργήσει ως η γερή βάση ανάπτυξης του σπορ. Με χωρητικότητα μεγαλύτερης των 8.000 θέσεων, παραμελήθηκε και αφέθηκε για χρόνια στην τύχη του, με αποτέλεσμα να προκληθούν αναπόφευκτες φθορές κυρίως στην οροφή. Νοικιάστηκε για τηλεοπτικές παραγωγές που απαιτούσαν χώρο και κατέληξε τουλάχιστον να γίνει η μπασκετική έδρα της ΑΕΚ μετά τη σύμβαση 20ετίας που υπογράφηκε το 2020. Πάλης τελείωμα δηλαδή…
      Ολυμπιακό Γυμναστήριο Γαλατσίου: Από αίθουσα αντισφαίρισης και γυμναστικής έγινε αρχικά γήπεδο μπάσκετ για τις ανάγκες της ΑΕΚ. Από το 2013 ανήκει στον τοπικό Δήμο με σύμβαση χρήσης τουλάχιστον ως το 2025. Πλέον αξιοποιείται εναλλάξ για αθλητικές συναντήσεις, πολιτιστικές ή ψυχαγωγικές υπηρεσίες. Στις εγκαταστάσεις έχουν μεταφερθεί και κάποιες δημοτικές υπηρεσίες προς εξοικονόμηση δαπανών. Είχε λειτουργήσει παροδικά κι ως κέντρο υποδοχής προσφύγων.
      Ανοικτά γήπεδα Αττικής
      Κέντρο ιππασίας: Φιλοξένησε τους αγώνες ιππασίας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Πέρασε στα χέρια του ΤΑΙΠΕΔ το οποίο έκανε δύο διαγωνισμούς. Στον πρώτο δεν υπήρξε ενδιαφέρον, ενώ η δεύτερη περίπτωση ναυάγησε με τις εγκαταστάσεις να παραμένουν στην Ομοσπονδία.
      Κέντρο σκοποβολής: Κατασκευάστηκε για να εξυπηρετήσει όλες τις κατηγορίες του αθλήματος κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων. Στη συνέχεια πέρασε στα χέρια της αστυνομίας για την εκπαίδευση των ένστολων παρά τη διαμάχη με την Ομοσπονδία.
      Κωπηλατοδρόμιο Σχοινιά: Εκεί έγιναν οι αγώνες της κωπηλασίας και του κανόε καγιάκ (σπριντ) σε μια εντυπωσιακή περιοχή. Το κωπηλατοδρόμιο λειτουργεί μέχρι και σήμερα αποτελώντας το σπίτι των εθνικών μας ομάδων, ωστόσο χρειάζεται επισκευές.
      Στην υπόλοιπη επικράτεια
      Καυτανζόγλειο: Πρόκειται για την παλαιότερη εγκατάσταση που χρησιμοποιήθηκε στη διάρκεια των Ολυμπιακών, καθώς τα εγκαίνιά του έγιναν τον Οκτώβριο του 1960. Φυσικά υπέστη ανακαίνιση (2002-04) για να φιλοξενήσει αγώνες ποδοσφαίρου. Χρησιμοποιείται κυρίως ως έδρα της ποδοσφαιρικής ομάδας του Ηρακλή, φιλοξενεί στιβικά αγωνίσματα και γραφεία, ωστόσο αντιμετωπίζει προβλήματα τα οποία πρέπει οπωσδήποτε να λυθούν για να παραμείνει ωφέλιμη.
      Παγκρήτιο: Το πέμπτο μεγαλύτερο στάδιο στην ελληνική επικράτεια, χτισμένο μόλις 50μ. από τη θάλασσα. Ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 2004 και ήταν από τα γήπεδα για το ολυμπιακό τουρνουά ποδοσφαίρου. Τόσο ο ΟΦΗ όσο και ο Εργοτέλης το υπενοικίασαν ως έδρα κατά διαστήματα. Λειτουργεί πια ως πολυδύναμο αθλητικό κέντρο που το διαχειρίζεται η Ανάπτυξη Αθλητισμού Ηρακλείου – ανώνυμη εταιρία του Δήμου.
      Kornilios Sarantioglou
      Πανθεσσαλικό: Μια από τις εγκαταστάσεις στην ελληνική περιφέρεια που χρησιμοποιήθηκαν για το ολυμπιακό τουρνουά ποδοσφαίρου. Έκτοτε έγινε για ένα διάστημα η έδρα της ΑΕΛ (στην Ευρώπη) και του Ολυμπιακού Βόλου, έχει φιλοξενήσει τελικούς κυπέλλου και πλέον αποτελεί το «σπίτι» του Βόλου ΝΠΣ που φροντίζει για τη διατήρησή του σε σχετικά υποφερτή κατάσταση.
      Παμπελοποννησιακό: Αν ο Δήμος Πατρέων, δια του Κώστα Πελετίδη, δεν είχε αναλάβει τη διαχείρισή του, θα ήταν ένα στάδιο – φάντασμα. Εγκαταλελειμμένο, λεηλατημένο, άνευ άδεια λειτουργίας και χρέη που διογκώνονταν. Με μελέτη, μέθοδο και υλοποίηση σχεδιασμού λειτουργεί σήμερα ως πολυχώρος άθλησης για τους δημότες της πόλης. Είναι σίγουρα ένα από τα πιο κατάλληλα παραδείγματα αξιοποίησης.
      Περισσότερα...

      843 • 2

    2. Αρθρογραφία

      H πρώτη εικόνα του Ευρωπαϊκού μετεωρολογικού δορυφόρου τρίτης γενιάς MTG-I1

      GTnews

      Ο Ευρωπαϊκός οργανισμός για την εκμετάλλευση των μετεωρολογικών δορυφόρων (EUMETSAT) έδωσε στην δημοσιότητα την πρώτη εικόνα του νέου γεωστατικού μετεωρολογικού δορυφόρου MTG-I1 ο οποίος εκτοξεύτηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2022. Ο MTG-I1 είναι ο πρώτος από μια σειρά γεωστατικών μετεωρολογικών δορυφόρων τρίτης γενιάς (MTG) οι οποίοι σταδιακά θα αντικαταστήσουν αυτούς της δεύτερης (MSG). Οι νέοι δορυφόροι θα φέρουν μια σειρά από νέα όργανα παρακολούθησης του καιρού ενώ παράλληλα θα είναι βελτιωμένοι τόσο σε ότι αφορά την ανάλυση των εικόνων τους όσο και στον ρυθμό λήψης αυτών. Η υψηλή ανάλυση των εικόνων σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι εικόνες θα παράγονται πιο συχνά, σημαίνει ότι οι μετεωρολόγοι θα μπορούν να ανιχνεύουν και να προβλέψουν τα έντονα καιρικά φαινόμενα πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη ακρίβεια. Περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε να βρείτε και στο άρθρο μας Νέο κεφάλαιο για τους Ευρωπαϊκούς μετεωρολογικούς δορυφόρους με την εκτόξευση του MTG-I1 το βράδυ της Τρίτης 13 Δεκεμβρίου 2022.  
      Η πρώτη δημοσιοποιημένη εικόνα του Meteosat Third Generation – Imager 1 (MTG-I1) που βρίσκεται σε ύψος 36.000 χιλιομέτρων, τραβήχτηκε στις 11:50 UTC της 18ης Μαρτίου 2023 από το όργανο Flexible Combined Imager (FCI). Παρέχει ένα επίπεδο λεπτομέρειας σχετικά με τον καιρό στην Ευρώπη και την Αφρική που δεν ήταν προηγουμένως δυνατό. Η υψηλή ανάλυση της μας παρέχει λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τα νέφη που καλύπτουν μεγάλο μέρος της Ευρώπης, της ισημερινή Αφρικής και του Ατλαντικού Ωκεανού. Άμμος και ιζήματα στα νερά ανοιχτά της Ιταλίας είναι επίσης ορατά, καθώς και σκόνη ή αιθαλομίχλη που μεταφέρεται από τη νότια Ασία.

      Εικόνα 1. Ψευδοχρώματισμένη εικόνα του δορυφόρου MTG-I1 που ελήφθη στις 11:50 UTC του Σαββάτου 18 Μαρτίου 2023
      Η Εικόνα 2 εστιάζει στη Μεσόγειο και αποκαλύπτει πολλές ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες που είτε δεν ήταν ορατές από τον MSG είτε υπολείπονταν σε ανάλυση. Σε αυτή τη «μεγέθυνση» είναι ορατή η θολότητα στα παράκτια νερά, το χιόνι στις Άλπεις, τα Απέννινα Όρη και τις Διναρικές Άλπεις, καθώς και περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τις δομές των νεφών, μεταξύ των οποίων και οι νεφικοί σχηματισμοί σε γραμμική διάταξη που δημιουργούνται από τον άνεμο στην περιοχή του Αιγαίου.

      Εικόνα 2. Ψευδοχρώματισμένη εικόνα του δορυφόρου MTG-I1 που ελήφθη στις 11:50 UTC του Σαββάτου 18 Μαρτίου 2023, εστιασμένη στη Μεσόγειο
      Το βίντεο που ακολουθεί δημιουργήθηκε από εικόνες του δορυφόρου που ελήφθησαν από τις 11:50 UTC του Σαββάτου 18 Μαρτίου 2023 έως τις 11:50 UTC της Κυριακής 19 Μαρτίου 2023.

      full_disk_24h_true_color_with_night_layer_animation.mp4 Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών / meteo.gr παρακολουθεί, εκμεταλλεύεται και συμμετέχει ενεργά στην ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών. Με την χρήση των δεδομένων του MTG-I1, δορυφορικά προϊόντα όπως για παράδειγμα το METEONOW, το οποίο απεικονίζει σε σχεδόν πραγματικό χρόνο τις περιοχές βροχόπτωσης, θα προσφέρουν ακόμη αναλυτικότερη και ακριβέστερη πληροφορία.
      Πηγή πληροφοριών, εικόνων και βίντεο: EUMETSAT
      Περισσότερα...

      837 • 0

    3. Αρθρογραφία

      Διαγωνισμός Ελληνικών Τοπίων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας

      GTnews

      Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας διοργανώνει διαγωνισμό αναγνώρισης ελληνικών τοπίων, με θέμα: «Το δικό μου τοπίο». Στον διαγωνισμό μπορεί να συμμετέχει κάθε πολίτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άνω των 18 ετών.
      Στόχος του διαγωνισμού είναι να κινητοποιήσει και να εμπνεύσει το ευρύ κοινό να εξερευνήσει, να εντοπίσει και να αναδείξει το ελληνικό τοπίο, μέσω της φωτογραφίας, προβάλλοντας την ιδιαιτερότητα του ελληνικού φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.
      Η φωτογραφία, καθώς και το επεξηγηματικό κείμενο στην ελληνική ή την αγγλική γλώσσα, που θα τη συνοδεύει, θα αποτυπώνουν το ελληνικό τοπίο, όπως αυτό γίνεται αντιληπτό από την οπτική γωνία και την ερμηνευτική ματιά κάθε συμμετέχοντα.
      Ο διαγωνισμός απευθύνεται στο ευρύ κοινό και το αντικείμενό του αφορά στον εντοπισμό ενός τοπίου φυσικού ή/και δομημένου περιβάλλοντος. Το προτεινόμενο τοπίο μπορεί να αφορά σε ένα τοπίο φυσικού κάλλους, σε ένα τοπίο αλληλεπίδρασης του ανθρώπου με τη φύση ή σε ένα βιομηχανοποιημένο ή αποβιομηχανοποιημένο τοπίο, ως εξαίρεση, στο πλαίσιο του ευρύτερου περιβάλλοντος ή και σε γειτνίαση με άλλο τοπίο, επίσης διακριτού χαρακτήρα.
      Το προτεινόμενο τοπίο μπορεί να είναι φυσικό, πολιτισμικό, αγροτικό, αστικό ή περιαστικό, αλλά θα πρέπει να παρουσιάζει, κατά την άποψη των συμμετεχόντων, μια διακριτή ταυτότητα και αυθεντικότητα, ανεξάρτητα αν θεωρείται εξαιρετικό με αισθητικούς όρους.
      Η υποβολή των συμμετοχών ορίζεται από την 25 Ιουλίου 2023 και έως την 10η Σεπτεμβρίου 2023, στις 12 π.μ. Οι συμμετοχές θα αξιολογηθούν από πενταμελή κριτική επιτροπή, η οποία απαρτίζεται από διακεκριμένους εκπρόσωπους του φωτογραφικού, εικαστικού και αρχιτεκτονικού χώρου.
      Οι συμμετοχές που θα διακριθούν θα λάβουν χρηματικά έπαθλα ως εξής: πρώτο βραβείο 2.000 ευρώ, δεύτερο βραβείο 1.500 ευρώ, τρίτο βραβείο 1.000 ευρώ και βραβείο κοινού 1.000 ευρώ, ενώ θα υπάρξουν και δύο έπαινοι των 500 ευρώ ο καθένας.
      Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αναζητήσουν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον παρόντα διαγωνισμό, στο site του: www.photocontestypen.gr, όπου μπορούν να καταθέτουν και πιθανές ερωτήσεις. Επίσης, για επιπλέον υλικό μπορούν να επικοινωνήσουν με την κυρία Μαρία Δημητροπούλου, e-mail: [email protected], τηλέφωνο: 210 2113333 και 6948 884018.
      Ο διαγωνισμός διοργανώνεται από την Ειδική Υπηρεσία «Επιτελική Δομή ΕΣΠΑ του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας», στο πλαίσιο του έργου «Σχέδιο δράσεων επικοινωνίας του ΥΠΕΝ», το οποίο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, από πόρους του ΕΣΠΑ 2014-2020, μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη». Περισσότερες πληροφορίες για το έργο είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα του: https://www.ypengreenpolicy.gr/
       
      Περισσότερα...

      830 • 0

    4. Αρθρογραφία

      Mετ' εμποδίων η αποκατάσταση της Νοτρ Νταμ

      Engineer

      Δύο χρόνια μετά την καταστροφική πυρκαγιά οι εργασίες αποκατάστασης προχωρούν. Ωστόσο οικολόγοι αντιδρούν: Μήλον της έριδος οι βελανιδιές αλλά και ο μόλυβδος.
      Η επίσημη τελετή για το κόψιμο των απαραίτητων για την αποκατάσταση του ιστορικού καθεδρικού ναού της Παναγίας των Παρισίων στις αρχές Μαρτίου επισκιάστηκε για άλλη μια φορά από διαμαρτυρίες. Για τις εργασίες αποκατάστασης πρέπει να κοπούν περίπου 2000 βελανιδιές από δασική έκταση έξω από το Παρίσι. Για την υπουργό Πολιτισμού της Γαλλίας Ροζελίν Μπασελό η διαδικασία αυτή είναι απαραίτητη προκειμένου να αποκατασταθεί η Νοτρ Νταμ όσο το δυνατόν καλύτερα και να επιστρέψει στο μέτρο του εφικτού στην παλιά της εικόνα. Τα ξύλα βελανιδιάς αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι του παλιού σκελετού της. Ωστόσο η υπόσχεση για πλήρη αποκατάσταση του μνημείου μέσα σε πέντε χρόνια φαίνεται μάλλον μη ρεαλιστική.
      Μια πυρκαγιά που σόκαρε τον κόσμο
      Οι μνήμες από τη μεγάλη πυρκαγιά στην Παναγία των Παρισίων είναι ακόμη νωπές. Η μεγαλειώδης στέγη του ναού καταστράφηκε ολοσχερώς. Για μέρες τηλεοπτικά δίκτυα από όλο τον κόσμο μετέδιδαν τις θλιβερές εικόνες από την καρδιά κυριολεκτικά της γαλλικής πρωτεύουσας. Ο Ροντόλφ Νερόν, εθελοντής πυροσβέστης που συμμετείχε στις αγωνιώδεις προσπάθειες κατάσβεσης της πυρκαγιάς και διάσωσης του Μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, θυμάται δύο χρόνια μετά: «Πρόκειται για ένα ιστορικό μνημείο που είναι συνυφασμένο με την καρδιά της Γαλλίας. Την ίδια στιγμή όταν καλείσαι να λάβεις μέρος σε μια πυροσβεστική αποστολή δεν σκέφτεσαι πολλά. Σκέφτεσαι τι θα κάνεις και πώς. Σε πρώτο πλάνο βρίσκεται η διεκπεραίωση του καθήκοντος που καλείσαι να επιτελέσεις».
      Λίγο μετά την πυρκαγιά δωρητές από όλο τον κόσμο δεσμεύτηκαν να συγκεντρώσουν ένα δις ευρώ για τις εργασίες ανοικοδόμησης. Μέχρι στιγμής έχουν μαζευτεί 833 εκατομμύρια από 340.000 δωρητές από 150 χώρες. «Μέχρι σήμερα συνειδητοποιούμε ότι μας ευχαριστούν άνθρωποι για τη δουλειά μας. Τότε δεν είχαμε αντίληψη του τι κάναμε. Ένιωθα απλά ότι έκανα το καθήκον μου» αναφέρει ο Φαμπιέν Φρεμόν, επικεφαλής της πυροσβεστικής υπηρεσίας του Σεν Ζερμέν συρ Μοράν.
      Διαμαρτυρίες και περιβαλλοντικές ενστάσεις
      Η ιστορία με τις βελανιδιές όμως δεν βοηθά τη διαδικασία ανοικοδόμησης -το αντίθετο. Τα μισά δέντρα προέρχονται από δημόσια δάση, τα άλλα μισά από ιδιωτικές εκτάσεις. Πρόκειται ωστόσο για γέρικα δέντρα, που θα κόβονταν έτσι κι αλλιώς, εξηγεί στην DW o Γκιγιόμ Λαριέρ, εκπρόσωπος της γαλλικής υπηρεσίας που είναι αρμόδια για την προστασία των δασών. Ωστόσο αυτή η αιτιολόγηση δεν επαρκεί για τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και τους ακτιβιστές που αντιδρούν. Σύμφωνα με τη γαλλική περιβαλλοντική οργάνωση Ρομπέν των Δασών το κόψιμο των δέντρων συνεπάγεται τoν ακρωτηριασμό του δάσους. Παράλληλα χρειάζονται πολλά χρόνια για την αναγέννηση των δασικών εκτάσεων, οι οποίες αποτελούν βιοτόπους για ζώα και πουλιά.

      Ενδιαφέρον έχει επίσης ότι μετά την πυρκαγιά το δημόσιο ινστιτούτο Ineris, το οποίο μελετά το βιομηχανικό περιβάλλον και τη μόλυνση, κατέγραψε μεγάλες ποσότητες μολύβδου που είχαν απελευθερωθεί στην περιοχή γύρω από την Παναγία των Παρισίων. Η γαλλική οργάνωση Ρομπέν των Δασών προσέφυγε μάλιστα δικαστικά κατά των γαλλικών αρχών επειδή δεν έλαβαν άμεσα μέτρα για την προστασία της δημόσιας υγείας. Η προσφυγή απορρίφθηκε μετά από μερικούς μήνες. Η οργάνωση εκτιμά μέχρι σήμερα ότι άλλα οικοδομικά υλικά, πιο σύγχρονα και πιο φιλικά προς το περιβάλλον, θα έπρεπε καλύτερα να προτιμηθούν για την αποκατάσταση της Νοτρ Νταμ, δείχνοντας μάλιστα αποφασισμένη να συνεχίσει τον δικαστικό αγώνα.
      Την ίδια ώρα, αν και με αργούς ρυθμούς, οι εργασίες στην Παναγία των Παρισίων συνεχίζονται. Eκατοντάδες εργάτες συνεχίζουν να δουλεύουν στη Νοτρ Νταμ για να την επαναφέρουν στην αρχική της κατάσταση. Ένα δύσκολο εγχείρημα και συγχρόνως μια μεγάλη πρόκληση. Ο τεχνίτης Φερντινάντ ντε Γκιλμπόν που εργάζεται σε μια σκαλωσιά αναφέρει: «Εργαζόμαστε σε ένα κτίσμα που είναι πραγματικά συναρπαστικό από αρχιτεκτονική άποψη. Είναι μοναδική ευκαιρία να μπορείς να βλέπεις το μνημείο από τόσο κοντά καθώς δουλεύεις».
      Λίζα Λουί, Παρίσι/ Afp/ France Télévision
      Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη
      https://www.dw.com/
      Περισσότερα...

      829 • 0

    5. Αρθρογραφία

      Σε νησιωτικούς δήμους εκδόθηκε ο μεγαλύτερος αριθμός νέων οικοδομικών αδειών το 2023

      Engineer

      ε νησιωτικούς δήμους εκδόθηκε ο μεγαλύτερος αριθμός νέων οικοδομικών αδειών το 2023. Στην πρώτη πεντάδα βρίσκονται δύο νησιά του Ιονίου (Λευκάδα και Ζάκυνθος), δύο των Κυκλάδων (Πάρος και Νάξος) και ένα των Δωδεκανήσων (Ρόδος). Διαφορετική είναι η εικόνα ως προς τα τετραγωνικά στα οποία οι νέες οικοδομικές άδειες αντιστοιχούν: πρώτος στη χώρα έρχεται ο Δήμος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης και ακολουθούν η Γλυφάδα, η Ζάκυνθος, η Αθήνα και η Λευκάδα. «Εκπληξη» ο Δήμος Παγγαίου Καβάλας, που βρίσκεται μέσα στην πρώτη δεκάδα όσον αφορά τόσο τον αριθμό νέων αδειών όσο και τα τετραγωνικά στα οποία αυτές αντιστοιχούν.
      Χθες η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) δημοσίευσε τα συνολικά στατιστικά στοιχεία για την οικοδομική δραστηριότητα στη χώρα την προηγούμενη χρονιά. Συνολικά το 2023 εκδόθηκαν 11.079 οικοδομικές άδειες σε όλη τη χώρα, οι οποίες αντιστοιχούν σε 4.631.730 τετραγωνικά μέτρα κτιρίων. Σε επίπεδο περιφερειών, η Αττική διατηρεί τα πρωτεία (με μεγάλη διαφορά) τόσο ως προς τον αριθμό των νέων αδειών (2.209) όσο και των τετραγωνικών στα οποία αντιστοιχούν (1.584.062). Ακολουθεί η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου με 1.378 άδειες (411.357 τ.μ.) και Κεντρικής Μακεδονίας με 1.367 άδειες (αλλά πολύ περισσότερα τετραγωνικά, 614.851 τ.μ.). Περίπου στα ίδια επίπεδα βρίσκονται η Περιφέρεια Κρήτης (1.320 άδειες, 416.814 τ.μ.) και Ιονίων νήσων (1.093 άδειες, 285.820 τ.μ.). Στη χαμηλότερη θέση της λίστας βρίσκεται η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, στην οποία εκδόθηκαν μόλις 92 οικοδομικές άδειες (44.754 τ.μ.).

      Τα στοιχεία αυτά, ωστόσο, δίνουν μια πολύ γενική εικόνα. Το τοπίο ξεκαθαρίζει κατά τη θεώρηση των στοιχείων του 2023 ανά δήμο. Πιο συγκεκριμένα:
      • Τις πρώτες δύο θέσεις σε αριθμό νέων οικοδομικών αδειών καταλαμβάνουν δύο νησιά του Ιονίου: η Λευκάδα με 316 άδειες (84.231 τ.μ.) και η Ζάκυνθος με 253 άδειες (86.344 τ.μ.). Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και στα υπόλοιπα μεγάλα νησιά του Ιονίου: στην Κέρκυρα (αν αθροιστούν οι τρεις δήμοι της) εκδόθηκαν 257 άδειες για 62.317 τετραγωνικά. Και στην Κεφαλονιά (επίσης τρεις δήμοι), 225 άδειες για 43.622 τετραγωνικά.
      • Ακολουθούν δύο δήμοι των Κυκλάδων: η Πάρος με 242 οικοδομικές άδειες (66.603 τ.μ.) και ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων με 194 νέες άδειες (54.175 τ.μ.).
      • Στην πέμπτη θέση βρίσκεται η Ρόδος με 182 νέες άδειες (50.707 τ.μ.).
      • Στην Αττική, τα «πρωτεία» κρατούν τα νότια προάστια. Ο Δήμος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης βρίσκεται στην πρώτη θέση στην Ελλάδα όσον αφορά τα τετραγωνικά μέτρα (92.947) στα οποία αντιστοιχούν οι οικοδομικές άδειες του 2023 (119). Σε επίπεδο νέων τετραγωνικών μέτρων κτιρίων, τη δεύτερη θέση στην Ελλάδα έχει η Γλυφάδα με 86.576 τ.μ. (αντιστοιχούν σε 94 οικοδομικές άδειες). Ακολουθούν στην τέταρτη θέση ο Δήμος Αθηναίων με 84.231 τ.μ. (96 οικοδομικές άδειες) και στην έκτη ο Δήμος Κηφισιάς με 78.440 τ.μ. (από 116 οικοδομικές άδειες). Ψηλά βρίσκονται και η Παλλήνη με 44.059 τ.μ. και 111 νέες άδειες, το Χαλάνδρι (80 άδειες, 22.948 τ.μ.) και οι Αχαρνές (67 άδειες, 24.387 τ.μ.).
      • Στην Κεντρική Μακεδονία ξεχωρίζουν οι βασικοί δήμοι της Χαλκιδικής: Κασσάνδρας με 180 νέες άδειες το 2023 (61.126 τ.μ.), Νέας Προποντίδας με 135 άδειες (40.386 τ.μ.) και Σιθωνίας με 114 άδειες (39.907 τ.μ.). Στο ευρύτερο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης επιβεβαιώνεται η ξέφρενη οικοδόμηση της Θέρμης (97 νέες άδειες για 59.384 τ.μ.), ενώ ακολουθεί ο Δήμος Πυλαίας – Χορτιάτη (71 άδειες, 28.822 τ.μ.). Στον Δήμο Θεσσαλονίκης εκδόθηκαν πέρυσι 51 νέες άδειες για 35.427 τ.μ.
      • Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η Κρήτη. Σε επίπεδο περιφερειακής ενότητας το «σκήπτρο» κρατάει το Ηράκλειο με 522 νέες άδειες για 142.979 τ.μ. κτιρίων. Ακολουθούν τα Χανιά με 367 άδειες για 138.831 τ.μ. Σε τοπικό επίπεδο τις περισσότερες άδειες έχουν οι δήμοι Χανίων (173), Ρεθύμνης (157), Ηρακλείου (126), Χερσονήσου (122), Φαιστού (113), Αποκορώνου (85), Αγίου Βασιλείου (78), Μαλεβιζίου (73), Αγίου Νικολάου (72).
      • Η δόμηση στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης είναι γενικώς χαμηλή, αλλά ένας παραλιακός δήμος της Καβάλας κάνει την έκπληξη: πρόκειται για τον Δήμο Παγγαίου, που βρίσκεται μέσα στην πρώτη δεκάδα τόσο σε αριθμό νέων αδειών (160, 9ος στη χώρα) όσο και νέων τετραγωνικών κτιρίων (64.475, 10η θέση στη χώρα).
      Σταθερότητα
      Πολλοί είναι οι δήμοι της χώρας –τρεις νησιωτικοί και τρεις στην ηπειρωτική Ελλάδα– στους οποίους το 2023 δεν εκδόθηκε ούτε μία νέα οικοδομική άδεια. Πρόκειται για τους δήμους Υδρας, Πρεσπών, Κόνιτσας, Γεωργίου Καραϊσκάκη Αρτας, Οινουσσών και Χάλκης. Μία οικοδομική άδεια το 2023 εκδόθηκε στους δήμους Ηράκλειας Σερρών, Παλαμά Καρδίτσας, Βοΐου Κοζάνης, Ψαρών, Αγαθονησίου, Μεγίστης, Γαύδου, αλλά και Αγίας Βαρβάρας Αττικής. Ακολουθούν οι δήμοι Νέας Ζίχνης Σερρών, Μετσόβου, Φιλιατών Ηγουμενίτσας, Αλοννήσου, Μακρακώμης Φθιώτιδας, Φούρνων Κορσεών, Ανάφης, Κάσου και Τήλου. Τέλος, τρεις οικοδομικές άδειες εκδόθηκαν το 2023 στους δήμους Σερβίων Κοζάνης, Δωδώνης Ιωαννίνων, Κεντρικών Τζουμέρκων Αρτας, Ορχομενού Φθιώτιδας και Αγράφων Ευρυτανίας.
      Σε σχέση με το 2022 ο αριθμός των νέων οικοδομών έχει αυξηθεί κατά 13,1% (από 9.793 σε 11.079) και τα τετραγωνικά στα οποία αυτές αντιστοιχούν κατά 13,8% (από 4 εκατ. τ.μ. σε 4,6 εκατ. τ.μ.).
      Οσον αφορά τους πρωταθλητές του 2023:
      • Στη Λευκάδα και στη Ζάκυνθο το 2023 η δόμηση εκτοξεύτηκε, καθώς εκδόθηκαν αντιστοίχως 72% και 80% περισσότερες άδειες από το 2022.
      • Στην Πάρο ο αριθμός των αδειών για νέες οικοδομές αυξήθηκε κατά 57% σε σχέση με το 2022 και στον Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων κατά 43%.
      • Στον δήμο «3Β» ο αριθμός των αδειών αυξήθηκε κατά 9% το 2023 και στον Δήμο Αθηναίων κατά 12,9%.
      Μειώθηκε αισθητά η δραστηριότητα στις δύο «ναυαρχίδες» του τουρισμού
      Μια άνευ προηγουμένου οικοδομική δραστηριότητα βίωσαν πέρυσι η Πάρος και η Νάξος. Η Πάρος παραμένει στην πρώτη θέση στις Κυκλάδες σε αριθμό οικοδομικών αδειών για νέα κτίρια για έκτη συνεχόμενη χρονιά, ενώ ξεπέρασε τη Μύκονο και τη Σαντορίνη όσον αφορά τα τετραγωνικά των κτιρίων στα οποία αυτές οι άδειες αντιστοιχούν.
      Σημαντική παραμένει η οικοδομική δραστηριότητα και σε κάποια από τα μικρότερα νησιά, όπως η Αντίπαρος και η Φολέγανδρος.
      Σύμφωνα με τα στοιχεία για το 2023, που δημοσιοποίησε χθες η Ελληνική Στατιστική Αρχή, στην Πάρο εκδόθηκαν πέρυσι 242 άδειες για νέες οικοδομές, που αντιστοιχούν σε 66.603 τ.μ. Σ’ αυτές πρέπει να προστεθούν ακόμη 49 οικοδομικές άδειες για προσθήκες, που αντιστοιχούν σε επιπλέον 8.229 τετραγωνικά (συνολικά 74.832 τ.μ.).
      Αν προστεθούν και τα 281.094 τ.μ. που έχουν χτιστεί από το 2018 έως και το 2022, αυτό συνεπάγεται ότι στην Πάρο από το 2018 έχουν χτιστεί περίπου 356.000 τ.μ.
      Σημαντική είναι η οικοδομική δραστηριότητα και στον Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων. Το 2023 εκδόθηκαν 194 άδειες (έναντι 151 το 2022) που αντιστοιχούν σε 54.715 τ.μ. νέων οικοδομών. Σ’ αυτές πρέπει να προστεθούν και ακόμη 48 άδειες για προσθήκες (7.264 τ.μ.). Ολα δείχνουν ότι η Νάξος, παρότι τα προηγούμενα χρόνια παρέμενε εκτός της τουριστικής φρενίτιδας, υφίσταται πλέον σημαντική οικιστική πίεση.
      Στις «ναυαρχίδες» του τουρισμού (και τα τελευταία χρόνια υπερτουρισμού) στις Κυκλάδες, Σαντορίνη και Μύκονο, η οικοδομική δραστηριότητα μειώθηκε αισθητά το 2023 σε σχέση με το 2022, παραμένοντας βέβαια σε υψηλά επίπεδα σε σχέση με τα υπόλοιπα νησιά. Στη Σαντορίνη πέρυσι εκδόθηκαν 134 άδειες, έναντι 187 το 2022 (μείωση 28%), για 44.515 τ.μ. νέων οικοδομών. Ενώ στη Μύκονο εκδόθηκαν 82 νέες άδειες (έναντι 98 το 2022, μείωση 16%) για επιπλέον 30.690 τ.μ. Για τη Μύκονο, πάντως, είναι η πρώτη χρονιά από το 2018 που η έκδοση αδειών για νέες οικοδομές πέφτει κάτω από τις 100 ετησίως. Σε κάθε περίπτωση, από το 2018 το κτιριακό απόθεμα της Σαντορίνης έχει αυξηθεί κατά 500.000 τ.μ. και της Μυκόνου κατά 350.000 τ.μ., επιτείνοντας τη σταδιακή «αστικοποίησή» τους.
      Αύξηση στην οικοδομική δραστηριότητα πέρυσι είχαν: η Σύρος, όπου εκδόθηκαν 53 άδειες (έναντι 32 το 2022, αύξηση 65%) για 12.246 τ.μ. νέων οικοδομών. Η Φολέγανδρος, όπου εκδόθηκαν 18 άδειες (έναντι 6 το 2022, αύξηση 200%) για 5.727 τ.μ. (αριθμός σημαντικός για το μέγεθος του νησιού). Η Μήλος, όπου εκδόθηκαν 38 άδειες (έναντι 30 το 2022, αύξηση 26%) για 13.919 τ.μ. και η γειτονική της Κίμωλος, όπου εκδόθηκαν 10 νέες άδειες (έναντι μιας το 2022) για 3.178 τ.μ. Και η Τήνος, όπου εκδόθηκαν 28 νέες άδειες (έναντι 19 το 2022, αύξηση 47%) για 8.444 τμ.
      Στα υπόλοιπα νησιά οι ρυθμοί ήταν σε γενικές γραμμές οι ίδιοι: η Αντίπαρος παρέμεινε σταθερά σε υψηλά επίπεδα, καθώς εκδόθηκαν 49 νέες άδειες (έναντι 51 το 2022) για 12.783 τ.μ. Στη Σίφνο παρατηρήθηκε μικρή μείωση, με 27 νέες άδειες (έναντι 21 το 2022) για 4.381 τ.μ. Στην Ανδρο εκδόθηκαν 20 οικοδομικές άδειες (έναντι 21 το 2022) για 5.144 τ.μ. κτιρίων. Στην Κύθνο εκδόθηκαν 14 άδειες (έναντι 13 το 2022) για 3.625 τ.μ. Στην Ιο εκδόθηκαν 13 άδειες (έναντι 20 το 2022) για 2.176 τ.μ. Στην Κέα εκδόθηκαν 10 νέες άδειες (έναντι 13 το 2022) για 8.319 τ.μ. Στη Σέριφο εκδόθηκαν 10 άδειες (έναντι 13 το 2022) για 4.893 τ.μ. Στην Αμοργό εκδόθηκαν 8 νέες άδειες (έναντι 10 το 2022) για 1.763 τ.μ. Τέλος, στην Ανάφη εκδόθηκαν 2 άδειες (έναντι 3 το 2022) για 61 τ.μ.
      Υπενθυμίζεται ότι την περίοδο αυτή βρίσκεται σε εξέλιξη η εκπόνηση πολεοδομικών σχεδίων για όλα τα κυκλαδονήσια. Τα πρώτα που ανατέθηκαν είναι εκείνα της Σαντορίνης και της Μυκόνου (τον Αύγουστο του 2022) και σύμφωνα με τις συμβάσεις τους έπρεπε να είχαν ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2023, ωστόσο λαμβάνουν διαδοχικές παρατάσεις.
      Περισσότερα...

      814 • 0

    6. Αρθρογραφία

      Αγορά Ακινήτων: Απειλείται η ισχυρή δυναμική - προκλήσεις και προοπτικές

      Engineer

      Μια σειρά σημαντικών προκλήσεων έχει να αντιμετωπίσει πλέον η αγορά ακινήτων καθώς έρχεται αντιμέτωπη με σημαντικές αβεβαιότητες, που σχετίζονται κυρίως με το συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία, μια σοβαρή παράμετρος που επηρεάζει το κόστος ενέργειας, υλικών και μεταφορών, τις επενδύσεις του κλάδου ή ακόμη την δυναμική που προσφέρει ο τουρισμός στην αγορά.
      Οι επιπτώσεις από τη σταδιακή αύξηση του κόστους των υλικών και της ενέργειας, την άνοδο των επιτοκίων και τις πληθωριστικές πιέσεις αποτυπώνονται ήδη στη μείωση της οικοδομικής δραστηριότητας και στην υποχώρηση των προσδοκιών για την πορεία της αγοράς ακινήτων και της οικονομίας στη χώρα, αλλά και διεθνώς. Άραγε θα μπορέσει (και κατά πόσο) να διατηρήσει την - ισχυρή δυναμική, που πράγματι, έχει το πρώτο 11μηνο η αγορά;
      Είναι χαρακτηριστικό πως το εννεάμηνο του 2022 οι τιμές των διαμερισμάτων (σε ονομαστικούς όρους) ήταν αυξημένες κατά 10,4% σε ετήσια βάση, έναντι αύξησης κατά 6,8% το αντίστοιχο διάστημα του 2021.
      Ειδικότερα, την εν λόγω χρονική περίοδο η ελληνική αγορά ακινήτων προσέλκυσε έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον και υψηλή ζήτηση για κατοικίες και υψηλών προδιαγραφών επαγγελματικές χρήσεις, όπως αναφέρει, μεταξύ άλλων, η Ενδιάμεση Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος. Ειδικότερα, σε ετήσια βάση ο δείκτης τιμών διαμερισμάτων κατέγραψε επιτάχυνση του ρυθμού αύξησης των τιμών για το σύνολο της χώρας στα επιμέρους τρίμηνα του 2022.
      Σε τοπικό επίπεδο, οι τιμές των κατοικιών εμφανίζουν ετερογένεια ως προς τις μεταβολές τους, με σημαντικές αυξήσεις κυρίως σε περιοχές με έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον και οριακές μεταβολές σε άλλες.
      Σε ρόλο καταλύτη Αθήνα και Θεσσαλονίκη
      Σύμφωνα με την έκθεση, στην αύξηση των τιμών των διαμερισμάτων για το σύνολο της χώρας κατά το εννεάμηνο του 2022 συνέβαλαν σημαντικά οι υψηλοί ρυθμοί αύξησης των τιμών των δύο μεγάλων αστικών κέντρων της χώρας, δηλ. της Αθήνας (12,0%) και της Θεσσαλονίκης (10,5%), καθώς στις άλλες μεγάλες πόλεις και τις λοιπές περιοχές της χώρας οι ρυθμοί που καταγράφηκαν (9,4% και 7,6% αντίστοιχα) ήταν μικρότεροι από τον αντίστοιχο μέσο όρο για το σύνολο της χώρας.
      Την ίδια περίοδο οι τιμές των νέων διαμερισμάτων (ηλικίας έως 5 ετών) αυξήθηκαν με μέσο ετήσιο ρυθμό 11,4%, αρκετά ενισχυμένες έναντι των παλαιών διαμερισμάτων (9,7%)
      Τουρισμός, Airbnb, επενδύσεις έδωσαν τον τόνο
      Αν και οι θετικοί ετήσιοι ρυθμοί μεταβολής στις αξίες των διαμερισμάτων είναι υψηλοί, όπως αναφέρει η ΤτΕ, μικτές τάσεις καταγράφονται στους συναφείς δείκτες της αγοράς ακινήτων.
      H θετική πορεία του τουρισμού, η ανάπτυξη των βραχυχρόνιων μισθώσεων και η αύξηση των επενδύσεων από το εξωτερικό συνεχίζουν να τροφοδοτούν τη δυναμική της αγοράς. Οι επενδύσεις σε κατοικίες (εποχικώς διορθωμένα στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ, σε σταθερές τιμές) αυξήθηκαν, σε ετήσια βάση, κατά 13,3% το εννεάμηνο του 2022 (έναντι 34,8% την αντίστοιχη περίοδο του 2021), ενώ εξακολουθούν να βρίσκονται σε χαμηλό επίπεδο ως ποσοστό του ΑΕΠ (1,4%).
      Οι θετικές επιχειρηματικές προσδοκίες για την κατασκευή κατοικιών (στοιχεία ΙΟΒΕ) ενισχύονται περαιτέρω το ενδεκάμηνο του 2022 σε ετήσια βάση (6,5%), παρά την υποχώρηση το β’ και γ΄ τρίμηνο του 2022.
      Μειώθηκαν οι νέες οικονομικές άδειες
      Παράλληλα, το οκτάμηνο του 2022 καταγράφεται μείωση, σε ετήσια βάση, τόσο στον αριθμό όσο και στον όγκο των νέων οικοδομικών αδειών κατοικιών σε επίπεδο χώρας (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ) κατά 0,6% και 3,1% αντίστοιχα, ανακόπτοντας τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης της κατασκευαστικής δραστηριότητας κατοικιών που σημειώθηκαν την τελευταία πενταετία. Σημαντική άνοδο, 8,5% σε ετήσια βάση, καταγράφηκε το εννεάμηνο του 2022 στο συνολικό κόστος κατασκευής νέων κτιρίων κατοικιών (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ), ενώ υψηλότερος ήταν ο ρυθμός αύξησης στο κόστος υλικών (10,8%).
      Δάνεια, επαγγελματικά ακίνητα και καταστήματα υψηλών προδιαγραφών
      Τέλος, το συνολικό ύψος των νέων στεγαστικών δανείων, παρότι καταγράφει άνοδο κατά το δεκάμηνο του 2022 (28,2%), παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της Έρευνας Τραπεζικών Χορηγήσεων (γ΄ τρίμηνο 2022), παρατηρείται μείωση της ζήτησης στεγαστικών δανείων επί δεύτερο κατά σειρά τρίμηνο, μετά από δύο έτη συνεχούς καταγραφής αύξησης της ζήτησης (από το β΄ τρίμηνο του 2020).
      Στον κλάδο των επαγγελματικών ακινήτων, με βάση τα στοιχεία που συλλέγει η Τράπεζα της Ελλάδος, το πρώτο εξάμηνο του 2022 οι τιμές γραφείων υψηλών προδιαγραφών αυξήθηκαν κατά 0,7% σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο εξάμηνο. Στην Αθήνα ο αντίστοιχος ρυθμός αύξησης των τιμών γραφείων ανήλθε σε 2,0%, αποτυπώνοντας το συγκριτικά μεγαλύτερο επενδυτικό ενδιαφέρον της συγκεκριμένης αγοράς, σε σχέση με τη Θεσσαλονίκη (0,4%) και κυρίως με την υπόλοιπη Ελλάδα (-0,9%).
      Αναφορικά με τα καταστήματα υψηλών προδιαγραφών, το πρώτο εξάμηνο του 2022 οι τιμές αυξήθηκαν κατά 2,4% στο σύνολο της χώρας, ενώ η Αθήνα, και σ' αυτή την περίπτωση, σημείωσε τον υψηλότερο ρυθμό ανόδου (3,1%) σε σχέση με το προηγούμενο εξάμηνο. Οι αντίστοιχες αυξήσεις στη Θεσσαλονίκη εκτιμήθηκαν στο 1,4% και στην υπόλοιπη Ελλάδα στο 1,5%. Τέλος, τα μισθώματα των γραφείων και των καταστημάτων, για το σύνολο της χώρας, παρουσίασαν αύξηση 0,9% και 2,5% αντίστοιχα, σε σχέση με το τέλος του δεύτερου εξαμήνου του 2021.
      Επίσης, όπως αναγνωρίζει η ΤτΕ, η επίδραση της ανόδου του κόστους των υλικών και της ενέργειας έχει ήδη αρχίσει να αποτυπώνεται έντονα στην οικοδομική δραστηριότητα, η οποία μετά το πρώτο δίμηνο του 2022 υποχωρεί σημαντικά, μετά από ένα έτος ισχυρών και επιταχυνόμενων ρυθμών αύξησης.
      Το οκτάμηνο του 2022 η κατασκευαστική δραστηριότητα για επαγγελματικές χρήσεις (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ) κατέγραψε αρνητικούς ρυθμούς μεταβολής στο σύνολό της, αλλά και στις επιμέρους βασικές επαγγελματικές χρήσεις, με εξαίρεση την κατηγορία των ξενοδοχείων, η οποία διατήρησε θετικό πρόσημο.
      Εν κατακλείδι
      Σύμφωνα με την ΤτΕ, οι προσδοκίες για την ελληνική αγορά ακινήτων, αν και παραμένουν θετικές για το υψηλών προδιαγραφών τμήμα της, διαφαίνεται πλέον ότι είναι περισσότερο συγκρατημένες σε σχέση με την αρχή του έτους.
      Η συμπίεση των καθαρών αποδόσεων των επενδύσεων και των προσδοκώμενων υπεραξιών από τα ακίνητα, σε συνδυασμό με την αύξηση των επιτοκίων και της αβεβαιότητας, εκτιμάται ότι σταδιακά οδηγεί, εκ νέου, μέρος των επενδυτών σε στάση αναμονής.
      Σε κάθε περίπτωση, η ελληνική αγορά ακινήτων, μετά από την υποτονική οικοδομική δραστηριότητα και την υποβάθμιση του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος επί μία δεκαετία και άνω, αναμένεται να διατηρήσει το αυξημένο ενδιαφέρον για ακίνητα υψηλών προδιαγραφών.
      Εκτιμάται ότι σημαντικό μέρος των επενδυτικών κεφαλαίων θα κατευθύνεται πλέον προς νέα κτίρια –ή ανακατασκευασμένα παλαιότερα– σύγχρονων περιβαλλοντικών προδιαγραφών, συμβατά με τη διεθνή τάση για βιώσιμες λύσεις.
      Παράλληλα, οι αναπλάσεις μεγάλης εμβέλειας που πραγματοποιούνται ή προγραμματίζονται, η βελτίωση των υποδομών, η σταδιακή ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων (με τη συμβολή και του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας) και οι ελκυστικές αποδόσεις των ακινήτων υψηλών προδιαγραφών αναμένεται να λειτουργήσουν αντισταθμιστικά στην τρέχουσα δυσμενή συγκυρία και να συντηρήσουν σε ικανοποιητικό βαθμό τη θετική δυναμική της αγοράς.
      Περισσότερα...

      810 • 0

    7. Αρθρογραφία

      Έρευνα διαΝΕΟσις: Τα Έργα Του Ταμείου Ανάκαμψης στην Ελλάδα

      Engineer

      Οευρωπαϊκός Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), το λεγόμενο "Ταμείο Ανάκαμψης", πρόκειται να χρηματοδοτήσει με εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ χιλιάδες επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην Ελλάδα μέχρι στιγμής1 έχει αποφασιστεί η ένταξη περισσότερων από 300 έργων στο πλαίσιο 105 ευρύτερων δράσεων, με συνολικό προϋπολογισμό περίπου €22 δισ. Τα έργα αυτά είναι προγραμματισμένο να ολοκληρωθούν μέχρι το 2026 και συνοδεύονται από περισσότερους από 550 επιμέρους στόχους ή ορόσημα για την πρόοδό τους.
      Όμως, ακολουθούν και πολλά άλλα. Το ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRP), γνωστό ως "Ελλάδα 2.0", προβλέπει συνολικά 184 δράσεις με επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις ύψους €31 δισ.
      Οι αριθμοί είναι ιλιγγιώδεις και, όπως φάνηκε στην πρόσφατη έρευνα για τον σχεδιασμό και τη φιλοσοφία του Ταμείου Ανάκαμψης, ο χρόνος είναι σχετικά λίγος, συνεπώς είναι αρκετά δύσκολο κάποιος να διατηρήσει μια εικόνα για το πώς έχει σχεδιαστεί να αξιοποιηθούν αυτά τα χρήματα, αλλά και για το πώς προχωράει η αξιοποίησή τους.
      Όμως οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης είναι μια σημαντική υπόθεση για την Ελλάδα. Η χώρα, που είναι η πιο ωφελημένη στην ΕΕ, χρειάζεται αυτούς τους πόρους για να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η οικονομία της και για να προσαρμοστεί στις μεγάλες προκλήσεις ενός αρκετά αβέβαιου μέλλοντος, όπως η κλιματική αλλαγή και οι δημογραφικές εξελίξεις.
      Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε μια καταγραφή μερικών βασικών μεγεθών του ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και της προόδου του, όπως προκύπτουν μέσα από δημόσια στοιχεία, τα οποία, όμως, δεν είναι πάντοτε διαθέσιμα σε μηχαναγνώσιμη ή εύκολα επεξεργάσιμη μορφή.
      Πώς λειτουργεί το RRF
      Πριν, όμως, δει κάποιος αυτά τα μεγέθη είναι σκόπιμο να γνωρίσει λίγο καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το Ταμείο Ανάκαμψης, ο οποίος είναι αρκετά διαφορετικός από τον τρόπο λειτουργίας των "τακτικών" ευρωπαϊκών πόρων, δηλαδή του ΕΣΠΑ ή της ΚΑΠ. Οι περισσότερες χώρες κατέθεσαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα σχέδιά τους για την αξιοποίηση των πόρων του RRF μέχρι τα μέσα του 2021.
      Τα σχέδια αυτά ήταν ιδιαίτερα λεπτομερή -το ελληνικό ήταν περίπου 750 σελίδες- και πρότειναν επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις στο πλαίσιο τεσσάρων πυλώνων: της πράσινης μετάβασης (πυλώνας 1), της ψηφιακής μετάβασης (2), του πυλώνα απασχόλησης, δεξιοτήτων και κοινωνικής συνοχής (3) και του πυλώνα ιδιωτικών επενδύσεων και μετασχηματισμού της οικονομίας (4). Οι πυλώνες αυτοί χωρίζονται σε 18 επιμέρους άξονες και ο κάθε άξονας περιλαμβάνει μια σειρά από σχετικές δράσεις. Στο πλαίσιο αυτών των δράσεων, οι οποίες ορίζονται από τον πυλώνα και τον άξονα στους οποίους ανήκουν, εντάσσονται τα επιμέρους έργα που τελικά πραγματοποιούνται.
      Η παραπάνω δομή δίνει μεγάλη -και ασυνήθιστη, συγκριτικά με το ΕΣΠΑ- βαρύτητα στον προσανατολισμό και στον χαρακτήρα των έργων. Άλλωστε, μεταξύ των έργων που έχουν ενταχθεί μέχρι σήμερα υπάρχουν και 13 μεταρρυθμίσεις με μηδενικό προϋπολογισμό· πρόκειται κυρίως για ρυθμιστικά θέματα, όπως η δημιουργία νομοθετικού πλαισίου για τους φορτιστές των ηλεκτρικών οχημάτων, ή η νομοθεσία για την προώθηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών.

      Τα περισσότερα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης συνοδεύονται, επίσης, από ορόσημα σχετικά με την πρόοδό τους: συγκεκριμένα τρίμηνα των επόμενων τεσσάρων ετών, μέσα στα οποία θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί συγκεκριμένα μέρη του έργου. Τα περισσότερα από αυτά τα ορόσημα, τα οποία αφορούν συνολικά 17 τρίμηνα (μαζί με όσα έχουν παρέλθει), συνδέονται επίσης με τις πληρωμές του Ταμείου Ανάκαμψης, ενώ τα υπόλοιπα είναι απλώς επιχειρησιακά.
      Όλα τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης έχουν ένα ή δύο υπουργεία ως "υπουργεία ευθύνης", τα οποία παρακολουθούν την πρόοδό τους. Εκτός από τα υπουργεία, η ΑΑΔΕ εμφανίζεται επίσης ως "υπουργείο ευθύνης" σε 17 έργα, τα οποία, ασφαλώς, αφορούν τη λειτουργία της ανεξάρτητης αρχής. Αντίστοιχα, το κάθε έργο έχει και τους δικούς του φορείς υλοποίησης -τα έργα που έχουν ενταχθεί μέχρι στιγμής έχουν από έναν έως οκτώ φορείς υλοποίησης. Συνήθως οι φορείς υλοποίησης είναι γενικές γραμματείες των αντίστοιχων υπουργείων, εποπτευόμενοι φορείς ή και δημόσιες επιχειρήσεις: από το ΤΑΙΠΕΔ και την Κοινωνία της Πληροφορίας μέχρι την Εθνική Σχολή Δικαστών και δημοτικά λιμενικά ταμεία ή εφορίες αρχαιοτήτων σε όλη την Ελλάδα. 
      Τα "μεγάλα" έργα
      ­
      Διαβάστε Μια Συνοπτική Παρουσίαση Των Ευρημάτων Της Έρευνας (PDF)
      Παρατηρώντας τα έργα του RRF, τα οποία έχουν ενταχθεί μέχρι τώρα στον Μηχανισμό, πριν καν δούμε τις ομαδοποιήσεις ανά πυλώνα, δράση, κλπ., γίνεται σαφές ότι το έργο με τον μεγαλύτερο προϋπολογισμό απέχει κατά πολύ -κατά περισσότερο από €10 δισ.-, από τα επόμενα. Πρόκειται για τη "Δανειακή Στήριξη Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας", που έχει προϋπολογισμό €11,7 δισ. (το σύνολο του προϋπολογισμού της σχετικής δράσης ανέρχεται σε €12,7 δισ.). Είναι ένα ποσό μεγαλύτερο από το ένα τρίτο ολόκληρου του προϋπολογισμού του Ταμείου Ανάκαμψης και περίπου το μισό του προϋπολογισμού των έργων που έχουν ήδη ενταχθεί.
      Περί τίνος πρόκειται; Το "έργο" είναι κατά βάση τα χαμηλότοκα δάνεια με επιδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, τα οποία δίνονται μέσω των τραπεζών. Ο στόχος είναι μέχρι το τέλος του 2022 να έχει απορροφηθεί περισσότερο από μισό δισ. ευρώ και, αντίστοιχα, €3,5 δισ. μέχρι το τέλος του 2023. Τα κεφάλαια αυτά δίνονται με τραπεζικά κριτήρια, συνήθως από κοινού με τραπεζικό δανεισμό και κεφάλαια του ιδιώτη, για επενδύσεις που στην πλειοψηφία τους σχετίζονται είτε με την πράσινη είτε με την ψηφιακή μετάβαση.
      Το δεύτερο μεγαλύτερο έργο είναι και το μεγαλύτερο "κανονικό" έργο: το γνωστό "Εξοικονομώ", που επιδοτεί την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, για το οποίο έχει προβλεφθεί προϋπολογισμός περίπου €1,3 δισ.
      Κάποιος μπορεί να πάρει μια πολύ καλύτερη εικόνα για τις προτεραιότητες του Ταμείου Ανάκαμψης αν δει τους προϋπολογισμούς ανά δράση, και όχι ανά έργο. Κάθε δράση, μέχρι στιγμής, περιλαμβάνει από ένα έως 31 έργα. Ακόμα και με αυτή την κατάταξη, η ίδια εικόνα διατηρείται για τα πιο "ακριβά" έργα: συνεχίζουν να είναι στην κορυφή ο μηχανισμός των δανείων και το "Εξοικονομώ". Είναι κάπως αναμενόμενο, επίσης, το ότι η ενεργειακή και "πράσινη" μετάβαση, μέσω του ανασχεδιασμού των κτηρίων και των πόλεων, υπερ-εκπροσωπείται στις είκοσι δράσεις με τον μεγαλύτερο προϋπολογισμό. Εκτός από το "Εξοικονομώ", υπάρχει η δράση για μια σειρά "πράσινων" αναπλάσεων (π.χ. στον Ελαιώνα) και έργα ενεργειακής απόδοσης ιδιωτικών κτιρίων (€475 εκατ. συνολικός προϋπολογισμός -έχουν ενταχθεί έργα που καλύπτουν περίπου το μισό). Ακόμη υπάρχει μία δράση για τις τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας με προϋπολογισμό €450 εκατ., η οποία όμως προς το παρόν δεν περιλαμβάνει κάποιο έργο, παρά μόνο τεχνική βοήθεια. Τέλος, τα έργα που αφορούν τη μεταρρύθμιση του πολεοδομικού σχεδιασμού, και κυρίως τα τοπικά και ειδικά πολεοδομικά σχέδια σε όλη την Ελλάδα, έχουν ξεπεράσει τον προβλεπόμενο προϋπολογισμό της αντίστοιχης δράσης (€400 έναντι €250 εκατ.), αντλώντας επιπλέον πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.

      Η δράση με τον τρίτο μεγαλύτερο προϋπολογισμό, που υπερβαίνει το €1 δισ., προβλέπει τον εκσυγχρονισμό του συστήματος διά βίου μάθησης ("Νέα στρατηγική για τη διά βίου μάθηση και το εθνικό σύστημα αναβάθμισης δεξιοτήτων"). Ωστόσο, τα έργα που έχουν, προς το παρόν, ενταχθεί στη συγκεκριμένη δράση αντιστοιχούν μόνο σε περίπου 10% αυτού του προϋπολογισμού. Μεταξύ των 20 δράσεων με τον πιο μεγάλο προϋπολογισμό υπάρχει μια ακόμη δράση που σχετίζεται με τις δεξιότητες του πληθυσμού, οι "ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης" -σε αυτή την περίπτωση τα έργα που έχουν ενταχθεί (ύψους €496 εκατ.) πλησιάζουν τον συνολικό προϋπολογισμό (€541 εκατ., πέμπτος κατά σειρά).
      Στις είκοσι πρώτες δράσεις με τον μεγαλύτερο προϋπολογισμό κάποιος συναντάει συνολικά τέσσερις δράσεις οι οποίες έχουν σχέση με τον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους. Είναι η "ψηφιοποίηση των αρχείων" (αφορά την ψηφιοποίηση αρχείων της πολεοδομίας, των υποθηκοφυλακείων και της μετανάστευσης, με προϋπολογισμό €600 εκατ.), ο ψηφιακός μετασχηματισμός των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (επιδοτεί σχετικές δαπάνες - €465 εκατ.), ο ψηφιακός μετασχηματισμός της εκπαίδευσης (με έργα για την προμήθεια διαδραστικών συστημάτων και εξοπλισμού ρομποτικής, αλλά και τη γνωστή "ψηφιακή μέριμνα" που επιδοτεί ηλεκτρονικό εξοπλισμό μαθητών και φοιτητών - €377 εκατ.) και ο ψηφιακός μετασχηματισμός της υγείας (ηλεκτρονικός φάκελος, τηλεϊατρική, ψηφιοποίηση ΕΟΠΥΥ, κ.ά., - €344 εκατ.).
      Αρκετές από τις "μεγαλύτερες 20" δράσεις του Ταμείου Ανάκαμψης αφορούν στην υγεία. Εκτός από την ψηφιοποίηση, προβλέπονται πόροι για την ανακαίνιση νοσοκομείων (€317 εκατ., με έργα ύψους €315 εκατ.), για τη μεταρρύθμιση της πρωτοβάθμιας υγείας (€271 και €247 εκατ. αντίστοιχα), για την εφαρμογή Εθνικού Σχεδίου για την Πρόληψη (€253 εκατ., αλλά μόνο €50 εκατ. σε έργα μέχρι στιγμής) καθώς και για τον συμψηφισμό του clawback με δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης (€250 εκατ.). Αντίστοιχα, εκτός από την ψηφιοποίηση, ανάμεσα στις "20 πρώτες" υπάρχει και μια ακόμη δράση που σχετίζεται με την εκπαίδευση, η "προώθηση της ποιότητας, της καινοτομίας και της εξωστρέφειας στα πανεπιστήμια" με συνολικό προϋπολογισμό €471 εκατ. αλλά με μόλις ένα, σχετικά μικρό, έργο για την ψηφιοποίηση των βιβλιοθηκών (€9,5 εκατ.) να έχει ενταχθεί σε αυτή μέχρι στιγμής.
      Τέλος, είναι ενδιαφέρον ότι μεταξύ των 20 μεγαλύτερων σε προϋπολογισμό έργων υπάρχουν μόλις δύο "παραδοσιακά" μεγάλα έργα οδικού δικτύου: το τμήμα Τρίκαλα-Εγνατία του αυτοκινητόδρομου Ε-65 (με έργα €480 εκατ.) και ο Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης με προϋπολογισμό €427 εκατ. και ενταγμένα έργα ύψους €290 εκατ. Την εικοσάδα ολοκληρώνουν μια δράση για τον μετασχηματισμό του αγροτικού τομέα (κυρίως επιδοτεί επενδύσεις στην αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, κλπ.) με προϋπολογισμό €519 εκατ. και ένα πρόγραμμα επενδύσεων στον τουρισμό, με έργα €326 εκατ.
      Μεταξύ των 20 δράσεων με τον μεγαλύτερο προϋπολογισμό, τα 13 είναι επενδύσεις και τα υπόλοιπα μεταρρυθμίσεις. Είναι μάλιστα ενδιαφέρον ότι η ίδια περίπου αναλογία διατηρείται και για το σύνολο των δράσεων: 116 επενδύσεις και 68 μεταρρυθμίσεις. 
      Όπως φαίνεται και από πολλές από τις παραπάνω περιπτώσεις, το ύψος του προϋπολογισμού των έργων που έχει ενταχθεί στην κάθε δράση μπορεί είτε να είναι είτε μικρότερο του προϋπολογισμού του Σχεδίου Ανάκαμψης, αν δεν έχουν ακόμη ενταχθεί όλα τα προβλεπόμενα έργα, είτε μεγαλύτερο, αν για την ίδια δράση προβλέπονται πόροι από άλλες χρηματοδοτικές πηγές, όπως στην περίπτωση των τοπικών πολεοδομικών σχεδίων. Επομένως, αν κάποιος αλλάξει τα κριτήρια της κατάταξης με βάση τον συνολικό προϋπολογισμό των ενταγμένων έργων, βλέπει μια ελαφρώς διαφορετική λίστα. Απουσιάζουν οι δράσεις για τη διά βίου μάθηση, για τα πανεπιστήμια, για την αποθήκευση ενέργειας και για το Εθνικό Σχέδιο Πρόληψης, οι οποίες βρίσκονται σε αρχικό ακόμη στάδιο. Αντίθετα, προστίθενται στη λίστα τέσσερις άλλες δράσεις: η προμήθεια μικροδορυφόρων (€200 εκατ.), η διασύνδεση της Νάξου, της Θήρας, της Μήλου, της Φολεγάνδρου και της Σερίφου στο ηλεκτρικό δίκτυο (€194 εκατ.), τα κίνητρα για την προσέλκυση επενδύσεων "εξαιρετικής σημασίας" (€173 εκατ.) και η αναβάθμιση των υπηρεσιών cloud του Δημοσίου (€118 εκατ. -τα €95 εκατ. στον προϋπολογισμό του Ταμείου Ανάκαμψης).
      Τέλος, οι δύο δράσεις με τον μεγαλύτερο αριθμό έργων είναι, με διαφορά, αυτές που αφορούν τον πολιτισμό: "ο πολιτισμός ως μοχλός ανάπτυξης" και οι "πολιτιστικές διαδρομές", με συνολικά 61 έργα σχετικά μικρού προϋπολογισμού. Με τα έργα αυτά επισκευάζονται ή συντηρούνται δεκάδες αρχαιολογικοί χώροι, εκκλησίες και άλλα μνημεία. Επιπλέον, έχουν ήδη ενταχθεί και επτά έργα προϋπολογισμού €46 εκατ. για την ανάπτυξη του πρώην βασιλικού κτήματος στο Τατόι.
      Οι τομείς που προχωρούν πιο γρήγορα
      Ηανάλυση των δράσεων δίνει, ασφαλώς, μια εικόνα για τη γενικότερη φύση των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης. Όμως η κατάταξη των έργων ανά πυλώνα, παρότι οι ενταγμένοι προϋπολογισμοί δεν ταυτίζονται πάντοτε με τη συμμετοχή του Ταμείου Ανάκαμψης, δίνει μια ενδεικτική εικόνα για το ποια μέρη του "Ελλάδα 2.0" προχωρούν πιο γρήγορα και ποια λιγότερο.

      Ο πυλώνας με "ενταγμένο" το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού του μέχρι στιγμής είναι ο πυλώνας 4, που αφορά τις ιδιωτικές επενδύσεις και τον μετασχηματισμό της οικονομίας. Εκεί τα 166 έργα που έχουν ενταχθεί αντιστοιχούν σε περίπου 85% των πόρων, δηλαδή €15 από τα €17,6 δισ. Ωστόσο, αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον δανειακό μηχανισμό, που "καταλαμβάνει" περισσότερα από €12 δισ. Μέχρι στιγμής, τα έργα σε τρεις από τους επτά άξονες του συγκεκριμένου πυλώνα, η "βελτίωση της φορολογικής διοίκησης" (4.1), η "ενίσχυση του χρηματοπιστωτικού τομέα" (4.4) και η "προώθηση της "έρευνας και καινοτομίας" (4.5) αντιστοιχούν σε λιγότερο από 20% του προϋπολογισμού του Σχεδίου.
      Ακολουθεί στην κατάταξη ο πυλώνας 2, που αφορά τον ψηφιακό μετασχηματισμό, με δεσμευμένα €1,6 από τα €2,2 δισ. -δηλαδή περίπου το 72%- σε 25 έργα. Η εικόνα είναι περισσότερο ομοιόμορφη εκεί, αφού τα έργα σε καθέναν από τους τρεις άξονες του πυλώνα αντιστοιχούν σε τουλάχιστον 40% του συνολικού προϋπολογισμού. Ο πυλώνας 3 για την απασχόληση, τις δεξιότητες και την κοινωνική συνοχή ακολουθεί με τον προϋπολογισμό των 88 ενταγμένων έργων στο 53% του προϋπολογισμού (€2,8 από τα €5,2 δισ.). Δύο άξονες, η "επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση" (3.2) και η "πρόσβαση σε χωρίς αποκλεισμούς πολιτικές" (3.4) φαίνεται να μένουν συγκριτικά πιο πίσω, με έργα που αντιστοιχούν σε λιγότερο από 33% του προϋπολογισμού.
      Τελευταίος έρχεται ο πυλώνας 1, του πράσινου μετασχηματισμού, με 38 έργα που αντιστοιχούν στο 42% του συνολικού προϋπολογισμού των €6,2 δισ. Μάλιστα, η "υστέρηση" αυτή φαίνεται να "οδηγείται" από τους άξονες 1.1, 1.3 και 1.4, που αφορούν την ενεργειακή μετάβαση (ενταγμένα έργα στο 16% της πρόβλεψης του "Ελλάδα 2.0"), τις "πράσινες" μεταφορές (8%) και την "αειφόρο χρήση των πόρων, ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή και διατήρηση της βιοποικιλότητας" (5%) αντίστοιχα. Αντίθετα, ο άξονας 1.2, που αφορά την ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων έχει ενταγμένα έργα €2,3 δισ. από τα €2,7 δισ., στο 84% του προϋπολογισμού του Σχεδίου Ανάκαμψης. Το μεγαλύτερο από αυτά τα έργα είναι το "Εξοικονομώ".
      Τα ορόσημα και ο χρόνος
      Όμως, πώς και πότε είναι σχεδιασμένο να ολοκληρωθούν όλα αυτά τα έργα; Τα 317 έργα που περιλαμβάνονται σε αυτή τη συνοπτική καταγραφή "κουβαλούν" μαζί τους 567 ορόσημα, δηλαδή μέρη του έργου που πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί σε συγκεκριμένο χρόνο -από μηδέν έως επτά το κάθε έργο. Τα ορόσημα αυτά, που τις περισσότερες φορές συνδέονται και με την εκταμίευση των δόσεων του Ταμείου (άρα έχουν ευρύτερη σημασία, αφού η μη εκπλήρωση κάποιων θεωρητικά μπορεί να "μπλοκάρει" τις πληρωμές) αντιστοιχούν το καθένα σε ένα τρίμηνο, μέχρι και το δεύτερο τρίμηνο του 2026.

      Όπως φαίνεται, η χρονιά με τα περισσότερα ορόσημα είναι το 2025 και ειδικά το τελευταίο τρίμηνο της χρονιάς, που θα είναι και το πιο "φορτωμένο" τρίμηνο από όλα, καθώς τότε πρέπει να ολοκληρωθεί περίπου το ένα τρίτο του συνόλου των οροσήμων: 190 από τα 567. Όμως και η χρονιά που διανύουμε, το 2022, έχει αρκετά ορόσημα: 145 στο σύνολο με τα 96 από αυτά να αφορούν το τελευταίο εξάμηνο του χρόνου.
      Συμπέρασμα
      Το Ταμείο Ανάκαμψης, λόγω του μεγέθους του και της φύσης του, ως ένα ταμείο με συγκεκριμένα έργα και στόχους, έχει μεγάλη σημασία για την Ελλάδα. Η χώρα μπορεί με αυτούς τους πόρους να πραγματοποιήσει με σχετική άνεση αναγκαίους, και "ακριβούς" μετασχηματισμούς που θα τη βοηθήσουν, εν μέσω αβεβαιότητας και κρίσεων, να προσαρμοστεί σε προκλήσεις του μέλλοντος. Πλέον, περισσότερα από 300 έργα έχουν ενταχθεί για χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και "τρέχουν", επομένως υπάρχει μια "πρώτη εικόνα" για το πώς προχωράει η αξιοποίηση αυτών των πόρων. Ξεχωρίζει η "δανειακή στήριξη μέσω του RRF", όπου προβλέπεται να απορροφηθεί περισσότερο από το ένα τρίτο του συνολικού προϋπολογισμού· η επιτυχία της δράσης αυτής θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό και την επιτυχία ολόκληρου του "Ελλάδα 2.0". Όμως δεν είναι μόνο τα δάνεια: οι πόροι που προβλέπονται για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών και για την αναβάθμιση των δεξιοτήτων του πληθυσμού είναι επίσης μαζικής κλίμακας. Όπως και η χρηματοδότηση δράσεων ψηφιοποίησης, εκπαίδευσης, υγείας αλλά και κάποιων έργων υποδομών. Πώς θα προχωρήσουν όλα αυτά τα έργα;
      Τα επόμενα τέσσερα χρόνια η χώρα θα πρέπει να εκπληρώσει εκατοντάδες ορόσημα και στόχους που σχετίζονται με επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις του RRF και συνδέονται επίσης με τις πληρωμές. Ταυτόχρονα θα αξιοποιεί και τους υπόλοιπους ευρωπαϊκούς πόρους, του ΕΣΠΑ και της ΚΑΠ. Το ελληνικό κράτος δεν έχει διαχειριστεί ποτέ στο παρελθόν τόσους πολλούς πόρους σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Είναι μια πρωτόγνωρη συνθήκη, που ίσως τελικά να κρίνει και το αποτέλεσμα.
      Περισσότερα...

      804 • 0

    8. Αρθρογραφία

      Δημόσιο: Για πρώτη φορά επιχειρεί καταγραφή της πάγιας περιουσίας του

      GTnews

      Στην καταγραφή, για πρώτη φορά, όλης της πάγιας περιουσίας του Δημοσίου προχωράει το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους στο πλαίσιο της λογιστικής μεταρρύθμισης και της συμμόρφωσης στα διεθνή λογιστικά πρότυπα του Δημόσιου τομέα. Με εγκύκλιο, η γενική γραμματέας Δημοσιονομικής Πολιτικής καλεί όλους τους φορείς της Κεντρικής Διοίκησης, την Προεδρία της Δημοκρατίας, τα Υπουργεία, τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις να προχωρήσουν στην καταγραφή του συνόλου των ενσώματων και άυλων παγίων περιουσιακών τους στοιχείων σε ιδιαίτερο βιβλίο, το Μητρώο Παγίων
      Μετά την ολοκλήρωση του έργου, η Κεντρική Διοίκηση θα αποκτήσει, όπως αναφέρεται στην εγκύκλιο, για πρώτη φορά λειτουργικό Μητρώο Παγίων, μέσω του οποίου θα πραγματοποιηθεί η ορθή αποτίμηση της πάγιας περιουσίας του κράτους.
      Σύμφωνα με τις οδηγίες που παρέχονται στην εγκύκλιο η καταγραφή της περιουσίας περιλαμβάνει από έπιπλα γραφείου και καρέκλες, πλοία, σιδηροδρομικές άμαξες, αεροσκάφη έως πολεμικά πλοία, υποβρύχια, στρατιωτικά αεροσκάφη, τανκς, φορείς πυραύλων και εκτοξευτήρες.
      Τα ενσώματα και άυλα πάγια που πρέπει να συμπεριληφθούν στο Μητρώο Παγίων χωρίζονται στις εξής κατηγορίες:
      Κτίρια και συναφείς υποδομές (Ακίνητα), δηλαδή Βελτιώσεις γης, Κατοικίες, Λοιπά κτίρια, Υποδομές μεταφορών και Λοιπές υποδομές Μηχανήματα και εξοπλισμός, δηλαδή Μηχανήματα και εργαλεία, Μεταφορικά μέσα, Εξοπλισμός πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών, Έπιπλα, Λοιπά μηχανήματα και εξοπλισμός Οπλικά συστήματα Προϊόντα πνευματικής ιδιοκτησίας, δηλαδή Έρευνα και ανάπτυξη, Έρευνες ορυκτών πόρων, Λογισμικό υπολογιστών και βάσεις δεδομένων, Λοιπά προϊόντα πνευματικής ιδιοκτησίας Μη παραγόμενα περιουσιακά στοιχεία, Έδαφος (Γη), Ορυκτά και ενεργειακά αποθέματα, Μη καλλιεργούμενοι βιολογικοί πόροι, Υδάτινοι πόροι, Ηλεκτρομαγνητικό φάσμα (ραδιοφάσμα), Λοιποί φυσικοί πόροι, Μη παραγόμενα άυλα περιουσιακά στοιχεία Λοιπά πάγια περιουσιακά στοιχεία, όπως Καλλιεργούμενοι βιολογικοί πόροι Πάγια υπό κατασκευή, όπως Ενσώματα πάγια υπό κατασκευή και Άυλα πάγια υπό κατασκευή Ποια πάγια στοιχεία καταγράφονται
      Ενδεικτικά ορισμένες κατηγορίες καταγραφής προβλέπουν:
      Υποδομές μεταφορών (Transportation infrastructure). Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει όλες τις υποδομές που σχετίζονται με τις επίγειες, θαλάσσιες και αεροπορικές συγκοινωνίες. Τυπικά παραδείγματα είναι οι αυτοκινητόδρομοι, οι οδοί, οι δρόμοι, οι γέφυρες, οι υπερυψωμένοι αυτοκινητόδρομοι, οι σήραγγες οδικού δικτύου, οι σιδηροδρομικές γραμμές, οι υπόγειοι σιδηρόδρομοι, τα πλωτά κανάλια, τα λιμάνια και τα αεροδρόμια.
      Μηχανήματα και εξοπλισμός (Machinery and equipment).   Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει τα μηχανήματα και εργαλεία, το μεταφορικό εξοπλισμό, τον εξοπλισμό πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών, τα έπιπλα, καθώς και τα μηχανήματα και τον εξοπλισμό που δεν εντάσσονται σε άλλη κατηγορία. Μηχανήματα και εξοπλισμός που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος ενός κτιρίου ή άλλης υποδομής περιλαμβάνονται στην αξία του κτιρίου ή της υποδομής και όχι στα μηχανήματα και τον εξοπλισμό.
      Φθηνά εργαλεία που αποκτώνται με σχετικά σταθερό ρυθμό, όπως τα εργαλεία χειρός, δεν θεωρούνται πάγια περιουσιακά στοιχεία, εκτός εάν αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό μέρος (ουσιώδες μέγεθος) του συνόλου των μηχανημάτων και του εξοπλισμού. Μηχανήματα και εξοπλισμός που αποκτώνται για στρατιωτικούς σκοπούς, εκτός από τα οπλικά συστήματα, ταξινομούνται επίσης στην κατηγορία αυτή. Τα οπλικά συστήματα αποτελούν ξεχωριστή κατηγορία. 
      Λοιπά κτίρια (Buildings other than dwellings). Στα λοιπά κτίρια περιλαμβάνονται ολόκληρα κτίρια ή μέρη κτιρίων που δεν ορίζονται ως κατοικίες. Περιλαμβάνονται επίσης τα εξαρτήματα, οι εγκαταστάσεις και ο εξοπλισμός που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των κτιριακών εγκαταστάσεων. Για τα νέα κτίρια, περιλαμβάνεται το κόστος καθαρισμού και προετοιμασίας της γης μέχρι το κτίριο να καταστεί λειτουργικό.
      Παραδείγματα τύπων κτιρίων που περιλαμβάνονται σε αυτή την κατηγορία είναι τα γραφεία, τα σχολεία, τα νοσοκομεία, τα κτίρια για δημόσια αναψυχή, οι αποθήκες και τα βιομηχανικά κτίρια, τα εμπορικά κτίρια, τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια. Περιλαμβάνονται επίσης τα δημόσια μνημεία που δε χαρακτηρίζονται ως κατοικίες. Οι φυλακές, τα σχολεία και τα νοσοκομεία θεωρούνται κτίρια εκτός κατοικιών, παρά το γεγονός ότι μπορεί να φιλοξενούν άτομα. Τα κτίρια που αποκτώνται για στρατιωτικούς σκοπούς συμπεριλαμβάνονται στην εν λόγω κατηγορία, στο βαθμό που η οικονομική τους ζωή είναι μεγαλύτερη του έτους.
      Μηχανήματα και εργαλεία (Machinery and tools). Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει 7 περιουσιακά στοιχεία όπως είναι τα γενικού και ειδικού σκοπού μηχανήματα, γραφειακό και λογιστικό εξοπλισμό, ηλεκτρικά μηχανήματα, ιατρικές συσκευές, όργανα ακριβείας, οπτικά όργανα, μουσικά όργανα, κλπ. 
      Μεταφορικά μέσα (Transport equipment). Τα μεταφορικά μέσα περιλαμβάνουν τον εξοπλισμό για τη μετακίνηση ανθρώπων και αντικειμένων, συμπεριλαμβανομένων των μηχανοκίνητων οχημάτων, των ρυμουλκούμενων και ημιρυμουλκούμενων, των πλοίων, των σιδηροδρομικών αμαξών και του τροχαίου υλικού, των πολιτικών αεροσκαφών, των μοτοσικλετών και των ποδηλάτων. Οπλικά συστήματα (Weapons systems). Τα οπλικά συστήματα περιλαμβάνουν εξειδικευμένα οχήματα και εξοπλισμό, όπως πολεμικά πλοία, υποβρύχια, στρατιωτικά αεροσκάφη, τανκς, φορείς πυραύλων, εκτοξευτήρες, κλπ. Τα οπλικά συστήματα αντιμετωπίζονται ως πάγια περιουσιακά στοιχεία που χρησιμοποιούνται σε συνεχή βάση για την παροχή υπηρεσιών άμυνας, ακόμη και εάν η χρήση τους σε καιρό ειρήνης απλώς εξασφαλίζει αποτροπή. Ως εκ τούτου, η ταξινόμηση τους ως πάγια περιουσιακά στοιχεία πρέπει να βασίζεται στα ίδια κριτήρια όπως και των λοιπών παγίων περιουσιακών στοιχείων που παράγονται για χρήση σε επαναλαμβανόμενη ή συνεχή βάση για περισσότερο από ένα έτος. Τα περισσότερα όπλα μιας χρήσης, όπως πυρομαχικά, πύραυλοι, ρουκέτες, βόμβες, κλπ., αντιμετωπίζονται ως αποθέματα στρατιωτικού εξοπλισμού.
      Ορυκτά και ενεργειακά αποθέματα (Mineral and energy reserves). Τα ορυκτά και τα ενεργειακά αποθέματα περιλαμβάνουν αποθέματα ορυκτών κοιτασμάτων που βρίσκονται πάνω ή κάτω από την επιφάνεια της γης προ εξόρυξης, που είναι οικονομικά εκμεταλλεύσιμα δεδομένης της τρέχουσας τεχνολογίας και των σχετικών τιμών. Τα δικαιώματα ιδιοκτησίας επί των ορυκτών και ενεργειακών πόρων είναι συνήθως διαχωρίσιμα από εκείνα της ίδιας της γης. Τα αποθέματα μπορεί να βρίσκονται πάνω ή κάτω από την επιφάνεια της γης, συμπεριλαμβανομένων των αποθεμάτων κάτω από τη θάλασσα, αλλά πρέπει να είναι οικονομικά εκμεταλλεύσιμα.
      Οι ορυκτοί και ενεργειακοί πόροι είναι γνωστά αποθέματα πετρελαίου, φυσικού αερίου, άνθρακα, μεταλλευμάτων (συμπεριλαμβανομένων των σιδηρούχων, μη σιδηρούχων και πολύτιμων μεταλλευμάτων), και μη μεταλλικών ορυκτών αποθεμάτων (συμπεριλαμβανομένων λατομείων πέτρας, πηλού και άμμου, αποθεμάτων χημικών και λιπασμάτων, 10 αποθεμάτων άλατος, χαλαζία και γύψου, φυσικής πέτρας, ασφάλτου, πίσσας, και τύρφης). Φρεάτια ορυχείων, πηγάδια και άλλες εγκαταστάσεις εξόρυξης στο υπέδαφος, είναι πάγια περιουσιακά στοιχεία που εντάσσονται στις λοιπές υποδομές και όχι στα περιουσιακά στοιχεία υπεδάφους.
      Περισσότερα...

      804 • 0

    9. Αρθρογραφία

      Μια κυκλική οικονομία για την Ελλάδα

      Engineer

      αθώς ο πληθυσμός του πλανήτη μεγαλώνει και οι κοινωνίες αναπτύσσονται, εμφανίζεται ολοένα και πιο έντονο το πρόβλημα της διαχείρισης των διαθέσιμων πόρων. Πλέον οι παραγωγικές δραστηριότητες και η κατανάλωση χρησιμοποιούν πολύ μεγάλες ποσότητες υλικών πόρων που, εξ ορισμού, είναι πεπερασμένοι, ενώ το περιβάλλον επίσης επιβαρύνεται από απόβλητα και τα κατάλοιπα διαδικασιών. Έχει εμφανιστεί ως επιτακτική ανάγκη παγκοσμίως, λοιπόν, η εφαρμογή μετατροπών στην αλυσίδα παραγωγής προϊόντων αλλά και στην κατανάλωση, για να γίνει συνολικά ολόκληρη η οικονομική δραστηριότητα πιο βιώσιμη και λιγότερο σπάταλη. Η μετατροπή, ουσιαστικά, της οικονομίας από γραμμική σε "κυκλική".
      Κυκλική Οικονομία: Ευκαιρίες, Προκλήσεις Και Επιδράσεις Στην Ελληνική Οικονομία (PDF)
      Είναι μια ανάγκη επιτακτική και για τη χώρα μας που έχει, άλλωστε, αναλάβει και τις αντίστοιχες δεσμεύσεις μαζί με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τι είναι, όμως, μια "κυκλική οικονομία"; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της, ποια τα οφέλη που φέρνει και πώς μπορεί να γίνει πράξη και εδώ; Μια ερευνητική ομάδα του ΙΟΒΕ υπό τον συντονισμό του γενικού διευθυντή Νίκου Βέττα ανέλαβε για λογαριασμό της διαΝΕΟσις τη σύνταξη μιας πλήρους και αναλυτικής μελέτης για τις απαραίτητες αλλαγές που πρέπει να συμβούν και στην ελληνική οικονομία προς αυτή την κατεύθυνση. Στην πολυσέλιδη έκθεσή τους, την οποία μπορείτε να διαβάσετε εδώ (PDF) αναλύουν τα βασικά δεδομένα, τις θεσμικές αλλαγές που έχουν υλοποιηθεί ή δρομολογηθεί, τους στόχους της χώρας για το μέλλον και τις σημαντικότερες προκλήσεις που προκύπτουν. Κάνουν, δε, και μια εκτίμηση για το όφελος μιας στροφής σε μια κυκλική οικονομία με όρους επίδρασης στο ΑΕΠ και δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας.
      Παρακάτω θα αναφερθούμε στα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν από την έρευνα.
      1. Τι είναι "κυκλική οικονομία";
      ­Διαβάστε Μια Συνοπτική Παρουσίαση Των Αποτελεσμάτων (PDF)
      Όλα τα προϊόντα που αγοράζουμε και καταναλώνουμε παράγονται μέσα από μια συγκεκριμένη διαδικασία που πάντα ξεκινά με την εξαγωγή/εξόρυξη κάποιων πρώτων υλών από το περιβάλλον. Οι πόροι αυτοί πωλούνται, μεταφέρονται, και μετατρέπονται σε άλλες μορφές μέσα από τις διαδικασίες της βιομηχανικής παραγωγής. Μετά από διάφορα στάδια, φτάνουν στη διαμόρφωση του τελικού προϊόντος, το οποίο καταναλώνεται και, όταν ο κύκλος ζωής του ολοκληρωθεί, πετιέται στα σκουπίδια, καταστρέφεται ή ανακυκλώνεται. Κάθε αντικείμενο που υπάρχει μπροστά σας αυτή τη στιγμή, από την οθόνη που κοιτάζετε και την καρέκλα στην οποία κάθεστε μέχρι το κυπελάκι του καφέ (και τον ίδιο τον καφέ), περνάει από αυτή τη διαδικασία.
      Όπως γνωρίζουμε όλες και όλοι, σήμερα αυτή είναι κατά κανόνα μια διαδικασία σπάταλη, όχι πάντα ορθολογικά σχεδιασμένη, που σε πολλές περιπτώσεις δημιουργεί πιέσεις και προβλήματα στο φυσικό περιβάλλον. Γι’ αυτό η συζήτηση εδώ και μερικές δεκαετίες είναι έντονη για τη μετάβαση από το παραπάνω μοντέλο σε έναν πιο βιώσιμο, πιο "κυκλικό" τρόπο λειτουργίας της οικονομίας.
      Τι είναι, όμως, "κυκλική οικονομία"; Ο όρος ουσιαστικά περιγράφει ένα οικονομικό σύστημα που βασίζεται στη δραστική μείωση των αποβλήτων που παράγει η οικονομική δραστηριότητα, με την ανακύκλωση/επαναχρησιμοποίηση μεγάλου μέρους των πόρων που χρησιμοποιεί. Έρχεται να αντικαταστήσει το "γραμμικό" μοντέλο που χρησιμοποιείται ακόμα σε μεγάλο βαθμό στο οποίο, όπως το περιγράψαμε και παραπάνω, οι πόροι και οι πρώτες ύλες μετατρέπονται σε προϊόντα τα οποία διανέμονται, καταναλώνονται και, όταν φτάνουν στο τέλος του κύκλου ζωής τους, απορρίπτονται.

      Η "κυκλική οικονομία", ως εκ τούτου, δεν περιλαμβάνει μόνο την ανακύκλωση των απορριμμάτων στο τελευταίο στάδιο, αλλά και παρεμβάσεις σε όλα τα προηγούμενα στάδια, για πιο αποτελεσματική χρήση των πρώτων υλών και για την επιμήκυνση του χρόνου ζωής του προϊόντος, με τελικό στόχο την ελαχιστοποίηση της σπατάλης φυσικών πόρων.
      Για παράδειγμα, τα προϊόντα μιας κυκλικής οικονομίας πρέπει να είναι σχεδιασμένα εξαρχής έτσι ώστε να επισκευάζονται ευκολότερα και να μην χρειάζεται να αντικαθίστανται (και να πετιούνται) όποτε χαλάνε. Η ίδια η διαδικασία της παραγωγής, εξάλλου, πρέπει να είναι σχεδιασμένη έτσι ώστε να περιορίζει τα απόβλητα και να επαναχρησιμοποιεί διαθέσιμους πόρους. Δεν είναι καθόλου απλό πράγμα.

      Ποια είναι τα οφέλη; Πρώτα απ’ όλα, ο περιορισμός της σπατάλης (για οικονομικούς αλλά και για ηθικούς λόγους). Είναι γνωστό ότι περίπου το ένα τρίτο του συνόλου των τροφίμων που παράγονται παγκοσμίως -1,3 δισ. τόνοι, αξίας 1 τρισ. δολαρίων- καταλήγει ως απόβλητα ή αλλοιώνεται λόγω κακών πρακτικών μεταφοράς και συγκομιδής. Παράλληλα, η μείωση των αποβλήτων μειώνει τις πιέσεις στο φυσικό περιβάλλον, και όλες τις επάλληλες δραματικές συνέπειες (οικολογικές, κοινωνικές, οικονομικές) που προκύπτουν από αυτές. Υπάρχουν, όμως, και άλλα οφέλη. Μια κυκλική οικονομία μπορεί να προστατεύει τις επιχειρήσεις από απρόοπτα, όπως προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, αιφνίδιες αλλαγές στις τιμές της ενέργειας και των πρώτων υλών, ή άλλους παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την οικονομική δραστηριότητα. Η υιοθέτηση της κυκλικής οικονομίας από τις χώρες του πλανήτη, δε, σχετίζεται με τουλάχιστον 7 από τους 17 στόχους του ΟΗΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη. 

      2. Πόσο κυκλική είναι η ελληνική οικονομία;
      Στην Ελλάδα, ως γνωστόν, κατά κανόνα εισάγουμε πολλά πράγματα και εξάγουμε λιγότερα. Αυτό ισχύει για τα περισσότερα πράγματα, αλλά ισχύει και για τα υλικά που χρησιμοποιεί η βιομηχανία και η μεταποίηση. Οι περισσότεροι υλικοί πόροι που μπαίνουν στην ελληνική οικονομία εισάγονται από το εξωτερικό. Και στις τέσσερις κατηγορίες στις οποίες κατατάσσονται τα διάφορα υλικά, η Ελλάδα εμφανίζεται πιο εξαρτημένη από τις εισαγωγές από ό,τι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος.

      Εκτός από τις εισαγωγές, όμως, διαφέρουμε σε σχέση με τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη και στην κατανάλωση. Στην Ελλάδα καταναλώνουμε λιγότερα υλικά κατά κεφαλήν από ό,τι οι περισσότερες χώρες της ΕΕ: 9,8 τόνους ο καθένας και η καθεμιά μας κατά μέσο όρο το 2021, έναντι 35 τόνων για κάθε Φινλανδό την ίδια χρονιά. Μάλιστα, η ποσότητα των υλικών που καταναλώνουμε έχει μειωθεί κατά 34% την τελευταία 20ετία, κυρίως χάρη στη δραματική μείωση (σχεδόν 60%) της κατανάλωσης ορυκτών ενεργειακών υλικών στη χώρα σε αυτό το διάστημα, με τη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που έχει υλοποιηθεί σε αξιοσημείωτο βαθμό.
      Τα απόβλητα που παράγονται σήμερα στην Ελλάδα προέρχονται από διάφορες πηγές, κάποιες εκ των οποίων πολλοί και πολλές δεν γνωρίζουν. Για παράδειγμα, το 2018 το μεγαλύτερο μέρος των 45,6 εκατ. τόνων στερεών αποβλήτων που δημιουργήθηκαν στη χώρα -σχεδόν τα μισά- προέρχονταν από τα ορυχεία και τα λατομεία. Άλλες κατηγορίες αποβλήτων περιλαμβάνουν τις ηλεκτρικές μπαταρίες, ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, αυτοκίνητα και άλλα προϊόντα, ενώ πολλά απόβλητα παράγει και ο πρωτογενής τομέας (εκτιμώνται περί τους 12,5 εκατ. τόνους το 2018 -εκ των οποίων το 80% από την κτηνοτροφία). Σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2015, παράγουμε, δε, 142 κιλά απόβλητα τροφίμων ανά κάτοικο κάθε χρόνο -τα περισσότερα στην ΕΕ- την ώρα που ως χώρα είμαστε πέμπτοι ως προς το ποσοστό του πληθυσμού που βρίσκεται σε επισιτιστική ανασφάλεια.

      Μια πολύ σημαντική υποκατηγορία των στερεών αποβλήτων είναι τα αστικά στέρεα απόβλητα (ΑΣΑ) που περιλαμβάνουν τα σκουπίδια των νοικοκυριών, αλλά και σκουπίδια από γραφεία, καταστήματα και δημόσιους οργανισμούς. Κάθε Έλληνας και κάθε Ελληνίδα κατά μέσο όρο παράγουμε πάνω από μισό τόνο τέτοια απόβλητα κάθε χρόνο. Όπως φαίνεται στο διάγραμμα, το πόσα ΑΣΑ παράγουμε εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την πορεία της οικονομίας μας -πάντως κατά κεφαλήν παράγουμε περισσότερα από ό,τι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος.

      Τι τα κάνουμε αυτά τα απόβλητα; Τα θάβουμε σε χωματερές, σχεδόν όλα. Το 77,6% των ΑΣΑ οδηγούνται σε ταφή, το τέταρτο υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ. Μόνο το 19,9% πάνε για ανακύκλωση ή κομποστοποίηση (έναντι 48,5% στη Γερμανία και 32,5% στη Σουηδία), ενώ μόνο το 1,3% χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ενέργειας.
      Η Ελλάδα ανακυκλώνει περίπου το 60% των αποβλήτων συσκευασιών (που πάνε στους γνωστούς μπλε κάδους), ένα ποσοστό κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ. Ανακυκλώνουμε σχεδόν όλες τις χάρτινες και μεταλλικές συσκευασίες που πετιούνται, αλλά μόνο το 1/3 των πλαστικών συσκευασιών και ένα μικρότερο ποσοστό συσκευασιών από γυαλί και ξύλο. 
      Η όποια ανακύκλωση, δε, γίνεται κυρίως στο εξωτερικό. Το 55,6% των χάρτινων συσκευασιών που πετιούνται στην Ελλάδα, εξάγονται σε τρίτες χώρες για να ανακυκλωθούν. Όλες οι γυάλινες συσκευασίες που πετιούνται, εξάλλου, ανακυκλώνονται στη Βουλγαρία, από εργοστάσιο ελληνικών συμφερόντων.
      Υπάρχουν και άλλες δομές που ανακυκλώνουν ή επαναχρησιμοποιούν υλικά. Στην Ελλάδα έχουμε 143 εγκεκριμένα διαλυτήρια αυτοκινήτων. Ένα μεγάλο ποσοστό των αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις (περίπου 44%) επαναχρησιμοποιούνται σε άλλες χρήσεις (επιχώσεις, επιστρώσεις αγροτικών δρόμων κλπ.). Ένα επίσης μεγάλο ποσοστό, όμως, (άγνωστο πόσα ακριβώς) απορρίπτονται ανεξέλεγκτα στα φυσικά οικοσυστήματα.
      Όλα αυτά οδηγούν στο αποτέλεσμα ότι η ελληνική οικονομία απέχει πάρα πολύ από το να μπορεί να χαρακτηριστεί "κυκλική". Το 2020 μόλις το 5,4% των υλικών πόρων που χρησιμοποιούνται από την οικονομία προέρχονταν από ανακυκλωμένα απόβλητα -έναντι 12,8% στην ΕΕ, 21,6% στην Ιταλία και 30,9% στην Ολλανδία. Πώς μπορεί να αλλάξει αυτή η κατάσταση; Χρειάζονται τα συνήθη συστατικά μεγάλων μεταβολών: ένα στιβαρό θεσμικό πλαίσιο και ένας πλούτος από εργαλεία, χρηματοδοτικά και άλλα.

      3. Τα εργαλεία και το πλαίσιο
      Το τρέχον Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία, που παρουσιάστηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2020, καθώς και μια σειρά από οδηγίες, προτάσεις και αποφάσεις που περιγράφουν το πώς πρέπει να διαχειρίζονται διάφορες κατηγορίες αποβλήτων τα κράτη-μέλη, αποτελούν το βασικό θεσμικό πλαίσιο πάνω στο οποίο τα κράτη-μέλη αναπτύσσουν τις επιμέρους σχετικές στρατηγικές. Η ΕΕ σε αυτά τα κείμενα θέτει φιλόδοξους στόχους σε διάφορους τομείς, όπως για την οριζόντια ανακύκλωση των αστικών στέρεων αποβλήτων για το 2025 (55%) και το 2030 (60%) και για τον περιορισμό της ταφής στο 10% των διαχειριζόμενων αποβλήτων έως το 2035.
      Στην Ελλάδα, που βεβαίως απέχει πάρα πολύ από αυτούς τους στόχους, το θεσμικό πλαίσιο περιλαμβάνει κείμενα όπως το νέο Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία (2021), τον Εθνικό Σχεδιασμό για τη Διαχείριση Αποβλήτων (2020), το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων (2021), αλλά και τον Εθνικό Κλιματικό Νόμο (2022). Όλα αυτά τα κείμενα πολιτικής ουσιαστικά περιγράφουν τη συμμόρφωση της ελληνικής νομοθεσίας με τις ευρωπαϊκές οδηγίες και κρίνονται επαρκή και πλήρη.
      Σήμερα υπάρχει, δε, και μια μεγάλη ποικιλία από εργαλεία (τεχνολογικά και άλλα) σε κάθε στάδιο της διαδικασίας παραγωγής, από τη συλλογή-διαλογή των αποβλήτων και τη μηχανική ή βιολογική επεξεργασία με διάφορες τεχνικές και μεθόδους σε ειδικές εγκαταστάσεις, μέχρι οικονομικά κίνητρα για τον περιορισμό της σπατάλης και την αποτελεσματικότερη διαχείριση των αποβλήτων. Πολλά από αυτά περιγράφονται αναλυτικά στο κεφάλαιο 4 της μελέτης.
      Αλλά μόνο τα στρατηγικά σχέδια και οι τεχνικές και μέθοδοι δεν αρκούν: χρειάζονται και χρήματα. Ο Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων που αναφέρθηκε παραπάνω περιγράφει την ανάγκη για επενδύσεις ύψους μεταξύ €3 και €3,5 δισ., που περιλαμβάνουν την κατασκευή ειδικών Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων (με κόστος €1,1 δισ. περίπου), μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης υπολειμμάτων (άλλο €1 δισ. περίπου) και άλλες δαπάνες για μελέτες, χώρους υγειονομικής ταφής, μονάδες επεξεργασίας βιοαποβλήτων κλπ.
      Κάποια πρώτα έργα έχουν ήδη δρομολογηθεί, όπως η Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων του Κεντρικού Πάρκου Κυκλικής Οικονομίας Αττικής, το αντίστοιχο "Πάρκο" στον Πειραιά, δύο Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων σε Χίο και Κεφαλονιά, αλλά και ιδιωτικά έργα για παραγωγή πλαστικών συσκευασιών, για τη διαχείριση των αποβλήτων της Τήλου κλπ. Χρειάζονται, όμως, πολύ περισσότερες επενδύσεις. Ευτυχώς, από ό,τι φαίνεται, κεφάλαια για τη χρηματοδότησή τους υπάρχουν. Στο κεφάλαιο 5 η έρευνα περιγράφει τις διαθέσιμες πιθανές πηγές χρηματοδότησης αυτών των έργων, όπως το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 (με συνολικό προϋπολογισμό €3,61 δισ. στον αντίστοιχο άξονα), οι πόροι που έχουν προβλεφθεί για το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (γνωστό ως "Ελλάδα 2.0"), από τον εθνικό προϋπολογισμό και (κυρίως) από το Ταμείο Ανάκαμψης, το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης της πενταετίας 2021-2025, το Πράσινο Ταμείο, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και διάφορα τομεακά ευρωπαϊκά προγράμματα.
      Αν όμως υπάρχει το θεσμικό πλαίσιο, τα τεχνικά εργαλεία και οι πηγές χρηματοδότησης, γιατί δεν έχουμε ήδη μια "κυκλική οικονομία"; Τι πρέπει να γίνει για να προχωρήσει η μετάβαση;
      4. Το πρόβλημα και οι λύσεις
      Όπως αναφέρεται στην έρευνα, ως προς τη μετάβασή μας σε μια κυκλική οικονομία "τα βασικά προβλήματα στη χώρα είναι τα διοικητικά εμπόδια και η καταναλωτική συμπεριφορά". Υπάρχουν οικονομικά και νομοθετικά εμπόδια για τις σχετικές επενδύσεις, παρουσιάζονται δυσκολίες και καθυστερήσεις στη χωροθέτηση των υποδομών, αλλά εμφανίζονται και αντικειμενικά γεωγραφικά ή τεχνολογικά εμπόδια.
      Εξάλλου, εμφανίζονται αρκετά μεγάλα προβλήματα και ελλείψεις στην καταγραφή και τη συλλογή στοιχείων -κι αν δεν γνωρίζουμε πόσα και τι είδους απόβλητα έχουμε, δεν υπάρχει περίπτωση να υλοποιηθεί σχεδιασμός για τη συλλογή και την ανακύκλωσή τους. Όπως αναφέρεται στην έρευνα, σήμερα η καταγραφή είναι πολύ προβληματική, κυρίως για κάποια είδη αποβλήτων -στοιχεία για τα απόβλητα τροφίμων, ας πούμε, αναμένονται στο τέλος του 2022 ενώ σε άλλες κατηγορίες τα στοιχεία είναι ένα ή δύο χρόνια πίσω.
      Στη σελίδα 190 της έκθεσης (και στον παρακάτω πίνακα) μπορείτε να δείτε συνοπτικά καταγεγραμμένες όλες τις προτάσεις πολιτικής στις οποίες καταλήγουν οι ερευνητές. Περιλαμβάνουν μια σειρά από κρίσιμες και απαραίτητες παρεμβάσεις, από την εφαρμογή πιο αποτελεσματικής μεθοδολογίας για την καταγραφή των αποβλήτων και την αξιοποίηση του ηλεκτρονικού μητρώου αποβλήτων, μέχρι την υλοποίηση παρεμβάσεων για την καλύτερη παρακολούθηση της μετάβασης, που σήμερα είναι ελλιπής και εξαιτίας της απουσίας δεδομένων.
      Γίνεται εκτενής αναφορά, επιπλέον, και στην εφαρμογή οικονομικών κινήτρων και την υιοθέτηση (ακριβότερων) τεχνολογικών λύσεων για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων από τις επιχειρήσεις και την υιοθέτηση του τέλους ταφής για τα απόβλητα, το οποίο πρέπει να αντικατοπτρίζει το πραγματικό περιβαλλοντικό κόστος της ταφής των αποβλήτων. "Ο σκοπός", γράφουν οι ερευνητές, "είναι η ταφή να μετατραπεί σε 'ακριβή' λύση για τη διαχείριση των αποβλήτων, αναγκάζοντας τους φορείς που τα διαχειρίζονται να αναζητήσουν άλλες λύσεις".
      Επιπλέον, οι ερευνητές δίνουν μεγάλη έμφαση σε δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης για καταναλωτές, σε σχολεία και εταιρείες, -για το ότι "κυκλική οικονομία" δεν είναι μόνο τα σκουπίδια. Είναι η διαχείριση τροφίμων, το πώς αγοράζουμε, νοικιάζουμε και χρησιμοποιούμε προϊόντα. Τέτοιες δράσεις είναι κρίσιμες, μεταξύ άλλων, και για την κάμψη των αντιδράσεων που εμφανίζονται συχνά σε τοπικές κοινωνίες που εμποδίζουν ή καθυστερούν επενδύσεις. Ο Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων, θυμίζει η μελέτη, προβλέπει την αύξηση του αριθμού Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων στην Ελλάδα σε 38 μέχρι το τέλος του 2023, αλλά πολλές τοπικές κοινωνίες αντιδρούν. Χωρίς αυτές τις υποδομές, δεν μπορεί να υπάρξει κυκλική οικονομία στην Ελλάδα.

      5. Ένας υπολογισμός για το όφελος μιας κυκλικής οικονομίας
      Στην Ελλάδα το 2019 οι κλάδοι που συνδέονται με την κυκλική οικονομία δημιούργησαν €735 εκατ. προστιθέμενης αξίας στην ελληνική οικονομία, ένα ποσό που αντιστοιχεί σχεδόν στο 0,4% του ΑΕΠ το ίδιο έτος, ενώ απασχολούσαν περίπου 68 χιλιάδες εργαζόμενους. Κι αυτό, χωρίς να υπολογίζεται ο ρόλος των ΟΤΑ σε ένα μεγάλο κομμάτι της σχετικής δραστηριότητας (τη συλλογή απορριμμάτων). Αυτά είναι τα μεγέθη σε μια οικονομία που είναι ελάχιστα "κυκλική". Τι θα γινόταν αν υλοποιούνταν τα σχέδια που περιέχουν τα στρατηγικά σχέδια; Στο κεφάλαιο 6 οι ερευνητές διατυπώνουν μια σειρά από διαφορετικά σενάρια, και αποτιμούν την επίπτωση του καθενός στην οικονομία της χώρας.
      Για παράδειγμα, υπολόγισαν πως αν όντως υλοποιηθούν επενδύσεις ύψους €2,4 δισ. για την κατασκευή νέων μονάδων ανακύκλωσης και επεξεργασίας υλικών στη χώρα, όπως περιγράφονται στον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων, σε ορίζοντα δεκαετίας η επίπτωση στο ΑΕΠ θα φτάνει το €1,1 δισ., ενώ σε όρους εργασίας, η αναμενόμενη επίδραση υπολογίζεται σε περίπου 4,6 χιλ. θέσεις εργασίας ανά έτος, σταθερές σε ορίζοντα οκταετίας. Στο ίδιο διάστημα, τα επιπλέον έσοδα του Δημοσίου από φόρους και εισφορές θα φτάνουν τα 390 εκατομμύρια.
      Οι επιπτώσεις όμως μιας μετάβασης σε μια κυκλική οικονομία μπορεί να είναι θετικές μόνο υπό κάποιες προϋποθέσεις. Αν οι ανάγκες μιας ελληνικής κυκλικής οικονομίας για δευτερογενείς πρώτες ύλες καλύπτονται αποκλειστικά ή σχεδόν αποκλειστικά από εγχώρια ανακύκλωση, τότε η επίπτωση μπορεί να είναι θετική στο ΑΕΠ (κατά €70 εκατ. τον χρόνο μέχρι το 2030, σύμφωνα με το βέλτιστο σενάριο), δημιουργώντας και δεκάδες χιλιάδες θέσεις απασχόλησης (44.000 στο ίδιο σενάριο). Αυτό όμως δεν είναι το μόνο ρεαλιστικό σενάριο. Οι ελληνικές επιχειρήσεις στον κλάδο της μεταποίησης οφείλουν κι αυτές να συμμορφώνονται με ευρωπαϊκούς στόχους και θα είναι αναγκασμένες στο μέλλον να χρησιμοποιούν ανακυκλωμένους δευτερογενείς υλικούς πόρους. Αν δεν γίνουν οι απαραίτητες επενδύσεις στη χώρα και αυτές οι ανάγκες της οικονομίας καλύπτονται μόνο ή κυρίως από εισαγωγές, τότε η μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ερευνητών, σε αυτό το σενάριο θα έχουμε απώλεια θέσεων εργασίας (19.000 σύμφωνα με το χειρότερο σενάριο) αλλά και συρρίκνωση του ΑΕΠ της τάξης των €220 εκατ. τον χρόνο.

      Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη τη μελέτη εδώ:
      ΚΥΚΛΙKH ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: ΕΥΚΑΙΡIΕΣ, ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΙΔΡAΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜIΑ (PDF)
      ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ (PDF)
      Περισσότερα...

      794 • 0

    10. Αρθρογραφία

      Παραχώρηση αιγιαλών και παραλιών: Οι αλλαγές που φέρνει ο Ν.5092/2024

      Engineer

      Ο νέος νόμος 5092/2024 για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές άπτεται σημαντικών θεμάτων που σχετίζονται με την παραχώρηση των αιγιαλών, όπως η οριοθέτησή τους, οι διαγωνισμοί για την παραχώρησή τους, οι υποχρεώσεις των παραχωρησιούχων και η αντιμετώπιση των παραβάσεων.  
      Στοχεύοντας στη μεγαλύτερη διαφάνεια των διαγωνισμών παραχώρησης μέσω κεντρικής ηλεκτρονικής διαδικασίας και την υψηλότερη αποτελεσματικότητα των ελέγχων μέσω της αξιοποίησης της σύγχρονης τεχνολογίας σε συνδυασμό με την αυστηροποίηση των ποινών, προσπαθεί να αντιμετωπίσει διαχρονικές παθογένειες. Από την άλλη, όμως, έχει προκαλέσει έντονη κριτική από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, κυρίως αναφορικά με την οριοθέτηση του αιγιαλού.
      Οριοθέτηση του αιγιαλού και απάτητες παραλίες
      Η οριοθέτηση του αιγιαλού αποτελεί ένα εξαιρετικά κρίσιμο θέμα, το οποίο επηρεάζει απόλυτα τη δόμηση στην περιοχή και ειδικότερα την απόσταση από την οριογραμμή, όπου αυτή επιτρέπεται.
      Η προϋφιστάμενη διάταξη (άρθρο 1 παρ. 2 εδ. β’ ν. 2971/2001) για ελάχιστο πλάτος 30 μέτρων από την οριογραμμή του αιγιαλού που συνιστά αδόμητη ζώνη καταργείται (άρθρο 3) με την αιτιολογία ότι σε πολλές περιπτώσεις δεν επιφέρει κάποιο προστατευτικό αποτέλεσμα, ιδίως με δεδομένη την ποικιλομορφία του παραλιακού μετώπου της χώρας. Ωστόσο, αν και καταργείται το κατώτατο όριο των 30 μέτρων, δεν καταργείται το ανώτατο όριο των 50 μέτρων από την οριογραμμή του αιγιαλού, πράγμα που σημαίνει ότι σε κάθε περίπτωση επιτρέπεται η δόμηση στα 50 μέτρα ανεξάρτητα από τυχόν ιδιαιτερότητες της εκάστοτε παραλίας. 
      Το άρθρο 5 περιγράφει αναλυτικά τη διαδικασία οριοθέτησης του αιγιαλού, τονίζοντας ότι λαμβάνονται υπόψη οι φυσικές και λοιπές ενδείξεις που επηρεάζουν το πλάτος του αιγιαλού και της παραλίας, όπως για παράδειγμα η γεωμορφολογία του εδάφους, οι παράκτιοι πόροι και η ύπαρξη νομίμως υφιστάμενων τεχνικών έργων στην περιοχή. Επιπλέον, διατυπώνονται και ειδικότερες προβλέψεις για την οριογραμμή παραλίας ανά περίπτωση, όπως η ύπαρξη σχεδίου πόλης, παραδοσιακοί οικισμοί,  πόλη ή οικισμός που προϋφίστανται του 1923 ή με πληθυσμό κατά των 2.000 κατοίκων.
      Ο καθορισμός γίνεται από επιτροπή, η οποία συγκροτείται σε επίπεδο περιφερειακής ενότητας με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, ενώ προβλέπεται και η συγκρότηση δευτεροβάθμιας επιτροπής, στην οποία υποβάλλεται ενδικοφανής προσφυγή και κατά της οποίας παρέχεται η δυνατότητα άσκησης αίτησης ακύρωσης ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας.
      Η όσο το δυνατόν ευρύτερη δυνατότητα ελέγχου της οριοθέτησης του αιγιαλού συμπληρώνεται και με τους απαιτούμενους όρους δημοσιότητας (δημοσίευση σε ΦΕΚ, μόνιμη ανάρτηση στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, τοιχοκόλληση στις αποκεντρωμένες διοικήσεις). Επιπλέον, η καταγραφή του αιγιαλού, της παραλίας και του παλαιού αιγιαλού γίνεται σε ορθοφωτογραφικά υπόβαθρα τηρούμενα στο Ελληνικό Κτηματολόγιο.
      Ενδιαφέρον έχουν και οι διατάξεις των άρθρων 4 και 22, όπου για πρώτη φορά καθιερώνεται η έννοια των απάτητων παραλιών. Πρόκειται για αιγιαλούς και παραλίες ιδιαίτερης αισθητικής, γεωμορφολογικής ή οικολογικής αξίας σε περιοχές Natura 2000, όπου απαγορεύονται η παραχώρηση απλής χρήσης, η οποία ορίζεται ως "κάθε χρήση, από την οποία δεν παραβιάζεται ο προορισμός του αιγιαλού και της παραλίας ως κοινόχρηστων πραγμάτων και δεν επέρχεται αλλοίωση στη φυσική μορφολογία τους και τα βιοτικά στοιχεία τους", και εν γένει όλες οι δραστηριότητες οι οποίες μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τη μορφολογία  και την ακεραιότητά τους από οικολογικής άποψης. Μάλιστα, βάσει της αιτιολογικής έκθεσης η απαγόρευση θα περιλαμβάνει και την τοποθέτηση κινητών στοιχείων στις απάτητες παραλίες (όπως ομπρελών, ξαπλωστρών κλπ). 
      Παρόλη τη θέσπιση των απάτητων παραλιών αλλά και την έμφαση στον καθορισμό του αιγιαλού με αδιάβλητα κριτήρια και ανεξάρτητη διαδικασία, η διάταξη για την κατάργηση του ελάχιστου ορίου προστασίας των 30 μέτρων παραλίας οδήγησε στις αντιδράσεις γνωστών περιβαλλοντικών οργανώσεων, όπως η WWF Ελλάς, η Greenpeace και η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης.
      Η διαδικασία της παραχώρησης
      Η παραχώρηση τμημάτων αιγιαλού και της παραλίας βρίσκεται στο επίκεντρο της τουριστικής αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, όμως έχει απασχολήσει στο παρελθόν ουκ ολίγες φορές τις αρχές και την κοινή γνώμη με τις συχνές και ευρείες παραβάσεις των παραχωρησιούχων. Υπό αυτό το πρίσμα, στόχος του νέου νόμου είναι να εκσυγχρονιστεί η διαδικασία δημοπράτησης αλλά και να τεθούν συγκεκριμένα όρια για την κάλυψη του αξιοποιούμενου τμήματος.
      Σύμφωνα με το άρθρο 9 του νέου νόμου, ο ορισμός των τμημάτων του αιγιαλού και της παραλίας όπου επιτρέπεται η παραχώρηση απλής χρήσης κατόπιν πλειοδοτικής δημοπρασίας θα γίνεται με απόφαση του αρμόδιου οργάνου του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών έως την 15η Ιανουαρίου κάθε έτους μετά από γνώμη των οικείων δήμων που διατυπώνεται έως την 1η Ιανουαρίου κάθε έτους και σχετική εισήγηση της Κτηματικής Υπηρεσίας έως την 1η Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους. Γίνεται σαφές, επομένως, ότι ο βασικός άξονας είναι η αρκετά έγκαιρη ολοκλήρωση της διαδικασίας από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, ώστε να περιοριστούν και μελλοντικά προβλήματα.
      Για να αποφευχθούν ζητήματα υπερβολικής κάλυψης της παραλίας, όπου δεν θα παρέχεται η δυνατότητα στους λουόμενους να αξιοποιήσουν το ελεύθερο μέρος της, εισάγονται από τον νόμο συγκεκριμένες προστατευτικές διατάξεις. Συγκεκριμένα, το ανώτατο εμβαδόν παραχώρησης ορίζεται στα 500 τ.μ. και σε κάθε περίπτωση απαγορεύεται η κάλυψη άνω του 50% του εμβαδού ή του μήκους του μετώπου του διακριτού τμήματος. Επιπλέον, είναι απαραίτητη η απόσταση 6 μέτρων μεταξύ των τμημάτων που παραχωρούνται, ενώ επιβάλλεται και απαγόρευση παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας όταν το μήκος ή το πλάτος είναι μικρότερο των 4 μέτρων ή όταν το συνολικό εμβαδόν του αιγιαλού είναι μικρότερο των 150 τ.μ. 
      Αναφορικά με την πλειοδοτική δημοπρασία για την παραχώρηση απλής χρήσης, στο επίκεντρο των ρυθμίσεων του νέου νόμου βρίσκεται το Πληροφοριακό Σύστημα "Μητρώο Συμβάσεων Παραχώρησης Απλής Χρήσης Αιγιαλού και Παραλίας", έτσι ώστε να επιτυγχάνεται κεντρική εκτέλεση των διαγωνισμών παραχώρησης με διαφανή και σύγχρονη ηλεκτρονική διαδικασία. Στο εν λόγω σύστημα θα υπάρχουν όλα τα δεδομένα σχετικά με τις δημοπρασίες, τις παραχωρήσεις απλής χρήσης τμημάτων αιγιαλών και παραλιών, καθώς και δεδομένα σχετικά με αυτοψίες, καταγγελίες, αλλά και φωτογραφικό υλικό για τη διενέργεια ελέγχων. Έτσι, η δημοπράτηση θα ολοκληρώνεται ευκολότερα και γρηγορότερα, ενώ ταυτόχρονα θα είναι πιο αποτελεσματική η παρακολούθηση της συμμόρφωσης των παραχωρησιούχων με τους όρους των συμβάσεων.  
      Σύμφωνα με το άρθρο 10, η ηλεκτρονική διενέργεια των διαγωνισμών γίνεται μέχρι την 31η Μαρτίου κάθε έτους από την Κτηματική Υπηρεσία. Επομένως, πλέον, η εκτέλεση γίνεται κεντρικά και όχι από τους δήμους, όπως συνέβαινε με το προϋφιστάμενο καθεστώς. Το πληροφοριακό σύστημα συλλέγει πληροφορίες για τις αντικειμενικές αξίες των όμορων ακινήτων και παράγει τη διακήρυξη του διαγωνισμού, η οποία αναρτάται τουλάχιστον 20 ημέρες πριν τη διεξαγωγή της δημοπρασίας στην εν λόγω πλατφόρμα. Η τιμή πρώτης προσφοράς εξάγεται αυτόματα βάσει του προβλεπόμενου στο άρθρο 10 παρ. 5 μαθηματικού τύπου.
      Υποχρεώσεις παραχωρησιούχων και δήμων
      Το άρθρο 8 θεσπίζει ελάχιστες υποχρεώσεις των παραχωρησιούχων που στοχεύουν στην απρόσκοπτη πρόσβαση του κοινού στην παραλία καθώς και στη διευκόλυνση των καταγγελιών. Καινοτόμο ρύθμιση αποτελεί η υποχρέωση του παραχωρησιούχου για ανάρτηση πινακίδας με σκοπό την πρόσβαση του κοινού στο σύστημα ηλεκτρονικών καταγγελιών. 
      Οι υποχρεώσεις του παραχωρησιούχου μετά τη λήξη της σύμβασης ορίζονται στο άρθρο 13, σύμφωνα με το οποίο πρέπει να αφαιρούνται από τον αιγιαλό τα κινητά στοιχεία που τοποθετήθηκαν για τους σκοπούς της παραχώρησης και ο χώρος να παραδίδεται καθαρός από κάθε είδους ρύπο.
      Εφόσον ο παραχωρησιούχος δεν συμμορφώνεται με τις εν λόγω υποχρεώσεις που πηγάζουν εκ του νόμου αλλά και τις συμβατικές του υποχρεώσεις, η σύμβαση μπορεί να καταγγελθεί αζημίως από τον παραχωρούντα φορέα.
      Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η διάταξη του άρθρου 8 ότι οι συμβάσεις παραχώρησης είναι προσωποπαγείς και συνεπώς δεν μπορούν να μεταβιβαστούν. Η επαναφορά αυτής της πρόβλεψης αποτρέπει το εμπόριο που είχε δημιουργηθεί, κυρίως στις δημοφιλείς παραλίες, εξασφαλίζοντας κατά το δυνατόν τη μη εμπορευματοποίηση της παράκτιας ζώνης και την τήρηση των υποχρεώσεων των παραχωρησιούχων. 
      Στο άρθρο 14 του νόμου αναφέρονται και οι υποχρεώσεις των δήμων ως προς τους αιγιαλούς και τις παραλίες της χωρικής τους αρμοδιότητας. Τέτοιες υποχρεώσεις αφορούν την καθαριότητα, την ανάρτηση σχεδίου όπου φαίνονται οι παραχωρήσεις, την ενημέρωση της αστυνομίας σε περίπτωση διαπίστωσης καταπατήσεων των κοινόχρηστων χώρων, την πρόσληψη ναυαγοσωστών και την άσκηση των ελεγκτικών αρμοδιοτήτων τους. Η απαρίθμηση των υποχρεώσεων των δήμων αναδεικνύει το γεγονός ότι ο ρόλος τους είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την προστασία του περιβάλλοντος, την ασφάλεια των λουομένων και των εργαζομένων και γενικά για την τήρηση της νομιμότητας στους αιγιαλούς και τις παραλίες.  
      Καταγγελίες και κυρώσεις
      Η διευκόλυνση των καταγγελιών εκ μέρους του κοινού και η αυστηροποίηση των κυρώσεων για τις παραβάσεις των παραχωρησιούχων αποτελούν χαρακτηριστικά των διατάξεων του ν. 5092/2024, έτσι ώστε να καταπολεμηθούν αποτελεσματικά τα ουκ ολίγα περιστατικά που είχαν παρατηρηθεί τα προηγούμενα έτη με καταπάτηση μεγαλύτερης επιφάνειας του αιγιαλού και την παρεμπόδιση του κοινού στην πρόσβασή του στην παραλία. 
      Το άρθρο 16 παρέχει τη δυνατότητα ηλεκτρονικών καταγγελιών από το κοινό μέσω της χρήσης ηλεκτρονικών μέσων, ιδίως με χρήση QR – code, ο οποίος βρίσκεται στην πινακίδα σήμανσης του αιγιαλού ή της παραλίας. Κατά συνέπεια, οποιοσδήποτε διαπιστώνει παράβαση σε μια συγκεκριμένη παραλία, θα μπορεί να σκανάρει με το κινητό του τον κωδικό και να αποστέλλει την καταγγελία στις αρμόδιες αρχές. Πέρα από την προφανή απλοποίηση της διαδικασίας για τον καταγγέλλοντα, η χρήση ηλεκτρονικών μέσων διευκολύνει και τις αρχές, καθώς τίθεται υπόψη τους αποδεικτικό υλικό το οποίο προκύπτει σε πραγματικό χρόνο.
      Αρμόδιες αρχές για τη διενέργεια ελέγχων τήρησης της νομιμότητας καθίστανται, σύμφωνα με το άρθρο 17, η Κτηματική Υπηρεσία, οι δήμοι, οι ελεγκτικές υπηρεσίες της Α.Α.Δ.Ε., η Οικονομική Αστυνομία και το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Προκειμένου τα ανωτέρω όργανα να δρουν αποτελεσματικά, χωρίς να διακυβεύεται η ασφάλεια των ιδίων και των λουόμενων, θα συνεπικουρούνται από την Ελληνική Αστυνομία, ενώ για τον έλεγχο των παραλιών θα χρησιμοποιούνται drones ή δορυφόροι.  
      Αναφορικά με τις διοικητικές και ποινικές κυρώσεις (άρθρα 18-20), αυτές κλιμακώνονται ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης. Τα κυριότερα διοικητικά μέτρα είναι:
      - Έκδοση πράξης άμεσης απομάκρυνσης (εντός 48 ωρών) από την Κτηματική Υπηρεσία σε περίπτωση κατάληψης αιγιαλού και παραλίας χωρίς τη σύναψη σύμβασης παραχώρησης ή καθ’ υπέρβαση της σύμβασης παραχώρησης.  
       - Σε περιπτώσεις αυθαίρετης κατάληψης επιβάλλεται σφράγιση και διακοπή λειτουργίας της επιχείρησης στον χώρο που έχει καταληφθεί και εντός 24 ωρών από την κοινοποίηση της διαταγής ο χώρος σφραγίζεται με ταινία, τοποθετείται σχετική πινακίδα που αναφέρει τη σφράγιση και τον λόγο και την απαγόρευση εισόδου.  
      - Κατεδάφιση των παράνομων έργων με πρωτόκολλο της Κτηματικής Υπηρεσίας, το οποίο κοινοποιείται βάσει του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας στον φερόμενο κύριο ή νομέα ή κάτοχο ή κατασκευαστή αυτών, ο οποίος, μέσα σε 30 ημέρες από την κοινοποίηση, κατεδαφίζει τα κτίσματα και αίρει τα πάσης φύσεως κατασκευάσματα, εξαιρουμένων όσων εμπίπτουν στη νομοθεσία για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς και όσων έχουν ήδη κηρυχθεί προστατευόμενα ή διατηρητέα με απόφαση αρμόδιας αρχής. 
      Επιπλέον, επιβάλλονται διοικητικές κυρώσεις στους παραβάτες από την Κτηματική Υπηρεσία, με τα πρόστιμα να ποικίλουν ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης. Μάλιστα, για πρώτη φορά καθιερώνονται πρόστιμα για παρεμπόδιση της ελεύθερης πρόσβασης του κοινού στη θάλασσα, τον αιγιαλό και την παραλία, από 2.000 έως 60.000€.  
      Οι ποινικές κυρώσεις περιλαμβάνουν τη φυλάκιση τουλάχιστον 1 έτους και χρηματική ποινή για μεταβολή χωρίς άδεια ή καθ’ υπέρβαση αυτής ή με άδεια που εκδόθηκε παράνομα,. Αν η μεταβολή προκαλεί σημαντική οικολογική, περιβαλλοντική ή γεωμορφολογική διατάραξη ή βλάβη, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 2 ετών και χρηματική ποινή. 
      Ο κ. Παναγιώτης Κορδώνης είναι Δικηγόρος, Ανώτερος Συνεργάτης Δικηγορικής Εταιρείας Your Legal Partners
      Περισσότερα...

      794 • 0

    11. Αρθρογραφία

      Η αρχιτεκτονική την εποχή της ψηφιακής της παραγωγικότητας. Ισχύς, διαφοροποίηση και αειφορία τής πτύχωσης ως αρχιτεκτονικής αρχής

      Engineer

      Περίληψη. Το αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον για την πτύχωση αναζωπυρώθηκε με τη δημοσίευση του σημαντικού βιβλίου τού Gilles Deleuze, Η πτύχωση. Ο Leibniz και το μπαρόκ, στα τέλη της δεκαετίας του 1980 στο Παρίσι. Η πτύχωση είναι μια πολιτιστική παράμετρος που απαντάται σε πολλές περιόδους της ιστορίας, αλλά κατά βάση κατατάγεται στο μπαρόκ. Διότι στο μπαρόκ η πτύχωση τείνει προς την απεριόριστη συμπερίληψη, αναπαριστά τη συνεχή κίνηση, και συνεχώς επίσης αναφέρεται σε άλλες πτυχώσεις. Ο Matthew Krissel θεωρεί ότι η πτύχωση είναι μια διαφοροποιούσα αρχή στην αρχιτεκτονική και ουσιαστικά συνεπάγεται μια συνεχώς εξελισσόμενη αρχιτεκτονική, όπως τα λογισμικά των υπολογιστών, που αντιβαίνει στην κλασική αρχή της firmitas, της σταθερότητας ή της στατικότητας.
      Πολλά παραδείγματα μπορούν να δοθούν από μια τέτοια συνεχώς εξελισσόμενη αρχιτεκτονική: η αρχιτεκτονική του εικονοκυττάρου του Stephen Perella εξερευνά τη μορφοπλαστική διατύπωση χωρίς αναφορά στη λειτουργία, στατικότητα και άλλες ουσιώδεις αρχές της αρχιτεκτονικής. Έπειτα, η διάσημη υγρή αρχιτεκτονική του Marcos Novak, και η ακριβής, ανακριβής και επακριβής αρχιτεκτονική δημιουργία του Greg Lynn, όπως συνδέεται με τον άμορφο σχεδιασμό και συντελείται μέσα από διαδικασίες πληροφορικής φύσης, είναι επίσης παρόμοια παραδείγματα συνεχώς εξελισσόμενης αρχιτεκτονικής.
      Η αρχιτεκτονική αυτή δεν αποζητά πλέον τη σταθερότητα, αλλά τη συνεχή εναλλαγή και κίνηση διαμέσου περίπλοκων διαδικασιών πληροφορικής φύσης, και γι' αυτό δίνει την εντύπωση ότι έχει πλέον απολέσει οποιαδήποτε έννοια ανθρωπισμού. Η πτύχωση, ωστόσο, δίνει τη δυνατότητα να επαναφέρουμε την ανθρωπιστική διάσταση της αρχιτεκτονικής, την ίδια στιγμή που θεμελιώνουμε θεωρητικά εξελίξεις στον σχεδιασμό, οι οποίες προκύπτουν από την ψηφιακή τεχνολογία που στην εποχή μας κυριαρχεί στην αρχιτεκτονική πράξη και σκέψη. Το διακύβευμα της πτύχωσης είναι η εγγενής ηθική του αειφόρου σχεδιασμού, όπως προκύπτει από την ανάγνωση και χρήση της πτύχωσης από τον Luke Feast.    
      Δρ Κωνσταντίνος Β. Πρώιμος, Διδάσκων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Κριτικός Τέχνης κι Επιμελητής Εκθέσεων, Χανιά Κρήτης, Ελλάδα
      Λέξεις κλειδιά: Deleuze, πτύχωση, ψηφιακή αρχιτεκτονική, firmitas, ηθική του αειφόρου σχεδιασμού
      Τα τελευταία τριάντα χρόνια έχει διαπιστωθεί ένα αυξημένο ενδιαφέρον από τους αρχιτέκτονες για την έννοια της πτύχωσης, όπως αυτή αναπτύχθηκε στο σημαδιακό βιβλίο του Gilles Deleuze, Η πτύχωση. Ο Leibniz και το μπαρόκ, το οποίο δημοσιεύτηκε στη Γαλλία στα τέλη της δεκαετίας του 1980¹. Αυτό το αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον για την πτύχωση είναι ενδεικτικό των κοινωνικών πιέσεων που ασκούνται στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, αφενός από έναν ολοένα και πιο ψηφιακό κόσμο, αφετέρου από την περιπλοκότητα των σύγχρονων πολυπολιτισμικών κοινωνιών. Ωστόσο, το ενδιαφέρον για την πτύχωση είναι επίσης εμβληματικό των δραματικών αλλαγών που έχουν λάβει χώρα, όχι μόνο στην αρχιτεκτονική θεωρία και σκέψη και στην επιστημολογία της αρχιτεκτονικής, αλλά και στην ίδια την αρχιτεκτονική πρακτική.
      Οι τρεις κλασικές αρχές της αρχιτεκτονικής, οι venustas, firmitas και utilitas, ή χάρη, σταθερότητα και χρησιμότητα, όπως διατυπώθηκαν από τον Ρωμαίο αρχιτέκτονα Βιτρούβιο κατά τον 1ο αιώνα π.Χ., και επανεμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της Ιταλικής Αναγέννησης από τον Alberti, ήταν ανέκαθεν οι πλέον διαχρονικές αξίες της αρχιτεκτονικής σύνθεσης, οι οποίες έχουν ανεξίτηλα σημαδέψει την ιστορία της αρχιτεκτονικής στον δυτικό κόσμο. Μεταξύ των τριών αυτών αξιών, ο κλασικισμός πάντα θεωρούσε τη χάρη ως προεξάρχουσα, σε σύγκριση με τη σταθερότητα και τη χρησιμότητα, ενώ ο μοντερνισμός μετατόπισε το ενδιαφέρον στη χρησιμότητα ή λειτουργία εις βάρος των άλλων δύο. 
      Στις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα και ειδικά τα τελευταία τριάντα χρόνια, είναι η firmitas, η σταθερότητα, που αμφισβητείται στο όνομα της πτύχωσης. Η σταθερότητα σημαίνει φυσικά τόσο τη στατική επάρκεια όσο και την αντοχή στον χρόνο. Το καλύτερο πρότυπο σταθερότητας είναι ίσως η Αιγυπτιακή πυραμίδα, η οποία, ως γνωστόν, στόχευε να εξασφαλίσει την κυριαρχία του ηγεμόνα στην αιωνιότητα, ακόμα και μετά τον θάνατό του. Σήμερα, κτίρια όπως το Μουσείο Τέχνης του Tel Aviv στο Ισραήλ, που σχεδιάστηκε από τον Preston Scott-Cohen το 2007 και ολοκληρώθηκε το 2011, ή το Σπίτι μπουκάλι του Klein στο Rye της Victoria στην Αυστραλία, που σχεδιάστηκε από τον Charles Ryan McBride το 2008, φαίνονται να είναι στον αντίποδα της πυραμίδας από τη σκοπιά της σχεδιαστικής λογικής τους. Διότι, πρώτον, η έντονη καμπυλόγραμμη μορφή τους ή η πτύχωση χρειάζεται μεγάλη συντήρηση για να παραμείνει ανέπαφη στον χρόνο, σε αντίθεση με την υποτυπώδη και ελάχιστη συντήρηση που χρειάζεται η πυραμίδα για να αντέξει στον χρόνο. Κατά δεύτερο και ουσιωδέστερο λόγο, αυτά τα σύγχρονα κτίρια που αναφέρθηκαν εν είδει παραδείγματος, είναι η αρχιτεκτονική απάντηση στην ολοένα αυξανόμενη επιθυμία και ανάγκη για ευελιξία στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. 
      01. Η μεγάλη πυραμίδα της Γκίζας, 2580-2560 π.Χ., 4η δυναστεία
      02. Μουσείο Τέχνης του Tel Aviv, Israel, Preston Scott-Cohen
      03. Σπίτι μπουκάλι του Klein, Rye, Victoria, Αυστραλία, Charles Ryan McBride
      Η ευελιξία σημαίνει τη δυνατότητα να ανταποκρίνεται το κτίριο σε αλλαγές χρήσης και σε απρόσμενες περιστάσεις. Τα πτυχωτικά αυτά κτίρια, folded buildings όπως αποκαλούνται, είναι ένα βήμα πριν την κίνηση, αναπαριστώντας την παγωμένη κίνηση, για να ανακαλέσουμε τον διάσημο ορισμό της αρχιτεκτονικής από τον Friedrich Schelling. Τα πτυχωτικά κτίρια αυτά δείχνουν τη μάχη του αρχιτέκτονα με τον χρόνο, όχι με την έννοια της δημιουργίας ενός προϊόντος που θα αντέξει όσο γίνεται πιο πολύ, όπως συνέβαινε στο παρελθόν, αλλά με την έννοια του σχεδιασμού που προορίζεται να εξυπηρετήσει απαιτήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη, αλλάζουν ραγδαία και άρδην και ενίοτε αλληλοσυγκρούονται, καθώς αντικατοπτρίζουν τις περίπλοκες πολυπολιτισμικές κοινωνίες οι οποίες συχνά απαιτούν τη συνεχή αναβάθμιση των κτιρίων, όπως και του λογισμικού των υπολογιστών, για να εξυπηρετήσουν τις μεταβαλλόμενες κοινωνικές ανάγκες και νέες επιθυμίες. 
      Την ανάγκη αυτή για συνεχή εξέλιξη επισημαίνει και η Σοφία Βυζοβίτη, όταν αναφέρεται στο νέο καθεστώς που διέπει το αρχιτεκτονικό αντικείμενο, που δεν αναφέρεται πλέον σε μια χωρική μήτρα, αλλά σε μια χρονική παράμετρο που υπαινίσσεται τη συνεχή αλλαγή και εξέλιξη της ύλης και μορφής². Θέλοντας να κάνει μια γενεαλογία της αρχιτεκτονικής πρακτικής τής πτύχωσης, η Βυζοβίτη εξετάζει τα πρώτα κτίρια που την ενσωμάτωσαν στη λογική τους, τις δύο βιβλιοθήκες στο Jussieu στο Παρίσι από τους αρχιτέκτονες ΟΜΑ, το 1993, το Bicycle Flat στο Άμστερνταμ από τους αρχιτέκτονες VMX το 1998 και το Eye Beam Building, Museum of Art and Technology στη Νέα Υόρκη το 2002 από τους Diller και Scofidio³.
      04. Δύο βιβλιοθήκες στο Jussieu στο Παρίσι, ΟΜΑ, 1993
      Ακολούθως, θα παρουσιάσω αρχικά την πτύχωση έτσι όπως την αναπτύσσει ο Deleuze στο σημαδιακό του βιβλίο με τον ομώνυμο τίτλο, με σκοπό να αναδείξω τη σημασία της στην αρχιτεκτονική θεωρία. Κατόπιν, θα επιχειρήσω να διαπιστώσω πώς η πτύχωση εφαρμόζεται στη σύγχρονη αρχιτεκτονική σκέψη και πρακτική, εξετάζοντας ταυτόχρονα ποιες είναι οι επιπτώσεις της, ειδικά σε ό,τι αφορά την επιστημολογία του κλάδου της αρχιτεκτονικής. Τέλος, θα επιχειρήσω να αναλύσω τις συνέπειες της τεκτονικής εντατικοποίησης που παράγεται από την πτύχωση, και θα ελέγξω την υπόθεση του αειφόρου οικολογικού σχεδιασμού που αποδίδεται στην πτυχωτική αρχιτεκτονική από τον Luke Feast. 
      Η πτύχωση ως δυναμική αρχή
      Από την αρχή του κειμένου του, ο Deleuze ορίζει, στην ιδιαίτερα μεταφορική γλώσσα που χρησιμοποιεί, την πτύχωση ως πολιτιστική δύναμη και ισχύ που φέρει τα χαρακτηριστικά κάθε εποχής στην εξέλιξη του ανθρώπου⁴. Η πτύχωση εφαρμόζει στην Ελληνική, τη Ρωμαϊκή, τη Ρωμανική, τη Γοτθική και την κλασική περίοδο, και αντίστοιχα πτυχώσεις αναπτύσσονται σε όλες αυτές τις περιόδους. Η περίοδος ωστόσο που απασχολεί ιδιαίτερα τον Deleuze και τη θεωρεί εμβληματική για την πτύχωση, είναι η περίοδος του μπαρόκ. Διότι, κατά την περίοδο του μπαρόκ, η πτύχωση οδηγεί στην άπειρη συμπερίληψη ή σύμφυρση⁵, αναπαριστά τη συνεχή κίνηση⁶ και συνεχώς αναφέρεται σε άλλες πτυχώσεις, από τις οποίες προκύπτει⁷ και τις οποίες διαρκώς παράγει. Στην πραγματικότητα, η δραστηριότητα της συστολής και διαστολής της πτύχωσης σημαίνει την εξέλιξη και την εκτύλιξη, την εμπλοκή και την ανάπτυξη⁸. Επιπλέον, η πτύχωση σημαίνει μείωση και περιορισμό, ενώ το αντίθετό της, η εκδίπλωση, σημαίνει την αύξηση και την ανάπτυξη⁹. Η πτύχωση, ως εκ τούτου, έχει έναν πολιτισμικό χαρακτήρα, και εμφανίζεται ως μια δύναμη η οποία αναπαριστά την άπειρη εργασία σε εξέλιξη, δηλαδή την άπειρη δεκτικότητα και τον αέναο αυθορμητισμό¹⁰. Σύμφωνα πάντα με τον Deleuze, η πτύχωση δουλεύει όπως το origami, που είναι ως γνωστόν η Ιαπωνική τέχνη της δίπλωσης του χαρτιού¹¹.
      05. Η Ιαπωνική Τέχνη της εκδίπλωσης του χαρτιού
      Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η πτύχωση εμφανίζεται σε κάθε εποχή. Ωστόσο, αυτή καθαυτή είναι επίσης η λειτουργική έννοια του μπαρόκ τον 17ο αιώνα¹². Διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στο μπαρόκ, διότι εκεί γνωρίζει απεριόριστη ελευθερία¹³. Το ίδιο το μπαρόκ, ως καλλιτεχνικό ύφος, είναι μια δυναμική λειτουργία στον βαθμό που συνεπάγεται την καμπυλόγραμμη ρευστότητα της μορφής¹⁴. Κατά το μπαρόκ, ο κόσμος εμφανίζεται ως μια άπειρη σειρά από καμπυλότητες και κλίσεις¹⁵. Ενώ ο κλασικισμός, δια μέσου των Καρτεσιανών του συντεταγμένων, προωθεί τα καθορισμένα σημεία, τις γωνίες και τα κέντρα, εν συντομία τις ουσιώδεις μορφές, μέσω ενός είδους αφηρημένης οικουμενικότητας¹⁶, το μπαρόκ προωθεί την άπειρη διαφοροποίηση της πτύχωσης¹⁷. Επιπλέον, η αντίθεση που υπάρχει στο μπαρόκ μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού, το έξαλλο εξωτερικό που επιφυλάσσει ένα ήρεμο και γαλήνιο εσωτερικό στις εκκλησίες¹⁸, δεν είναι τίποτα άλλο από την αντίθεση μεταξύ της πτύχωσης και της εκδίπλωσής της. 
      Ο Simon O’Sullivan θεωρεί ότι «η έννοια της πτύχωσης επιτρέπει στον Deleuze να σκεφτεί δημιουργικά την παραγωγή τής υποκειμενικότητας (…), τη σχέση που έχει δηλαδή κανείς με τον εαυτό του.»¹⁹. Το σημείο αυτό είναι σημαντικό για την πτύχωση διότι συνδέεται με τον Leibniz, από του οποίου τα γραπτά προέρχεται η έμπνευση της έννοιας της πτύχωσης. Ο Leibniz ονομάζει μονάδα πότε την ψυχή πότε το υποκείμενο, και αυτή η μονάδα είναι στο κέντρο του ενδιαφέροντος του Deleuze²⁰. Η μονάδα είναι ένα μεταφυσικό σημείο, το οποίο ωστόσο δεν είναι προνομιούχο, ούτε βρίσκεται στο κέντρο των πραγμάτων, αφού ο κόσμος απαρτίζεται από άπειρες μονάδες ή ψυχές²¹. Το υποκείμενο είναι μια μονάδα που καταλαμβάνει ένα σημείο, είναι μια ψυχή και προσφέρει μια προοπτική στα πράγματα²². Ανάλογα, το αντικείμενο είναι ένα συμβάν²³. Ο κόσμος, εννοημένος με τέτοιο τρόπο από τον Deleuze ως αναγνώστης του Leibniz, χαρακτηρίζεται από προοπτικισμό, σχετικισμό και πλουραλισμό²⁴. Ο κόσμος, ωστόσο, είναι επίσης εντός της μονάδας η οποία μοιάζει με κύτταρο, σα δωμάτιο χωρίς πόρτες και παράθυρα²⁵. Όλη η δραστηριότητα της ψυχής που είναι πλήρης πτυχώσεων, λαμβάνει χώρα εντός του κόσμου και εντός της μονάδας²⁶. Η μονάδα ή η ψυχή χαρακτηρίζεται από απόλυτη εσωτερικότητα, ή αλλιώς συνιστά ένα σκοτεινό πλαίσιο, με την έννοια ότι όλα συνάγονται από αυτή και τίποτα δε βγαίνει ή μπαίνει από το εξωτερικό²⁷. Η μονάδα χαρακτηρίζεται από απόλυτη εσωτερικότητα και η ύλη από απόλυτη εξωτερικότητα²⁸. Μεταξύ των μονάδων και της ύλης υφίσταται μια δυνατή ένταση, αν και αλλού ο Deleuze θεωρεί ότι οι μάζες και οι οργανισμοί είναι συμπληρωματικοί ως δύο είδη ισχύος ή δύο είδη πτύχωσης²⁹. Ο Deleuze προσφέρει τη διάσημη αλληγορία της δίπατης οικίας μπαρόκ για να εξηγήσει την ανθρώπινη κατάσταση: το ισόγειο έχει ανοίγματα για παράθυρα και αντιπροσωπεύει την ύλη που επιδρά στις αισθήσεις, ενώ ο πρώτος όροφος προορίζεται για τον νου και την εσωτερικότητα, για τη φρενήρη ζωτικότητα της ψυχής που συνιστά ένα καθαρό εσωτερικό χωρίς εξωτερικό³⁰.
      Η πτύχωση ως διάγραμμα
      Ο Graham Livesey παραδέχεται ότι είναι συχνά δύσκολο να μεταφράσει κανείς τις έννοιες του Deleuze στη συγκεκριμένη ή δεδομένη υλική πραγματικότητα, παρά την άμεση και οικουμενική απήχηση που η έννοια της πτύχωσης είχε στον κόσμο της αρχιτεκτονικής, αμέσως μόλις το ομότιτλο βιβλίο του Deleuze δημοσιεύτηκε³¹. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Matthew Krissel θεωρεί ότι η πτύχωση, σε αρχιτεκτονικό πλαίσιο, συνεπάγεται συνεχή διαφοροποίηση, «καθώς νέες και μη προσδοκώμενες δυνατότητες λαμβάνουν χώρα (μεταξύ πτύχωσης που έχει λάβει χώρα, πτύχωσης εν εξελίξει και πτύχωσης που είναι εν αναμονή) χωρίς προκαθορισμένα αποτελέσματα»³². Αυτή η συνεχής διαφοροποίηση του αρχιτεκτονικού πλαισίου συνεπάγεται «έναν ευέλικτο τοπολογικό χώρο (…), ο οποίος δεν μπορεί να αποσπαστεί από το πρόγραμμα και το συμβάν, και στον οποίο οι πτυχώσεις είναι τα ίδια τα συμβάντα»³³. O Krissel συνεχίζει τον προβληματισμό του, θέτοντας το ερώτημα, πώς είναι δυνατό να υπάρξει ο χώρος αυτός στην απτή πραγματικότητα, πέραν της θεωρίας ή του ψηφιακού χώρου. Η απάντηση που προσπορίζει ο ίδιος στο ερώτημά του, φαίνεται ότι δεν είναι σίγουρη: ισχυρίζεται ότι η δυνατότητα να έχει κανείς μια σειρά από επιφάνειες να πτυχώνονται και να αναδιπλώνονται, σημαίνει μια άπειρη και μη προβλέψιμη αρχιτεκτονική, προοδευτική και οπισθοδρομική ταυτόχρονα, αλλά σε κάθε περίπτωση συνεχώς εξελισσόμενη³⁴. Είναι δυνατό να φανταστούμε μια αρχιτεκτονική, όχι μόνο στο επίπεδο της θεωρίας, του διαγράμματος ή της στατικής παραλλαγής, που εφαρμόζεται στην κτιριακή δόμηση και είναι συνεχώς εξελισσόμενη ή αλλιώς διαρκώς αναβαθμιζόμενη, όπως τα λογισμικά των υπολογιστών; Αυτή είναι η ερώτηση που προκύπτει για τους αναγνώστες του από τον προβληματισμό του Krissel. 
      Παρά το γεγονός ότι διάσημοι αρχιτέκτονες που είναι θεωρητικοί ταυτόχρονα, έχουν εξετάσει το ενδεχόμενο μιας τέτοιας συνεχώς αναβαθμιζόμενης αρχιτεκτονικής, και αρκεί να αναφέρουμε εδώ τα ονόματα των Peter Eisenman, Greg Lynn και John Rajchman, η εν λόγω αρχιτεκτονική αυτή είναι μια μελλοντική προβολή και δεν υφίσταται επί του παρόντος. Είναι ωστόσο αξιοσημείωτο ότι η υπάρχουσα πτυχωτική αρχιτεκτονική στις μέρες μας, ήδη δείχνει προς την κατεύθυνση της συνεχώς εξελισσόμενης αρχιτεκτονικής που ακυρώνει τη στατική της αρχή, τη firmitas, ως μια αρχιτεκτονική εν τω έργω, σε συνεχή εξέλιξη. Η συνεχώς αναβαθμιζόμενη αρχιτεκτονική την οποία ο Krissel τοποθετεί στο μέλλον, μπορεί σύμφωνα με τον ίδιο να εφαρμόσει την πτύχωση «στο πλαίσιο της προγραμματιζόμενης ύλης» και «μέσω της ανάπτυξης της νανοτεχνολογίας.»³⁵.
      Όταν η πτύχωση εφαρμόζεται μόνο στο επίπεδο του μορφοπλαστικού χειρισμού³⁶, και ακόμα χειρότερα όταν δικαιολογείται με αναφορά στην αρχιτεκτονική φαντασία και την υποτιθέμενη ελευθερία της αλλά και το δικαίωμά της για άπειρους νεωτερισμούς, ο ριζοσπαστικός χαρακτήρας της πτύχωσης αλλά και οι πολυάριθμες συνέπειές της χάνονται και η πτυχωτική αρχιτεκτονική απλά παραδίδεται στον προηγμένο καπιταλιστικό καταναλωτισμό. Οι αρχιτέκτονες ανέκαθεν αντιμετώπιζαν αυτόν τον κίνδυνο, αλλά και την πρόκληση να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες και πολλές φορές τις φαντασιώσεις της πλούσιας πελατείας τους, που συνήθως προσανατολίζεται προς την επιδεικτική κατανάλωση, έναν κίνδυνο που απειλεί να μειώσει την αρχιτεκτονική στο επίπεδο της τρέχουσας μόδας. Ο Mark Jackson θεωρεί πως, ό,τι φαίνεται να είναι στην εμπροσθοφυλακή της αρχιτεκτονικής πρωτοπορίας, συγκεκριμένα ο κυβερνοχώρος και η εικονική πραγματικότητα, τείνει πολλές φορές, σιωπηλά και ασυνείδητα, να υιοθετεί, στην πραγματικότητα, τις πλέον συντηρητικές μεταφυσικές αρχές³⁷.
      Έχοντας τις προειδοποιήσεις του Jackson κατά νου, πρέπει παρόλα αυτά να σημειώσουμε ότι, από τη δεκαετία του 1980 κι έπειτα, υπάρχει στην αρχιτεκτονική δημιουργία ένα αυξανόμενο μέλημα για την τεκτονική διάστασή της, η οποία σύμφωνα με τον Kenneth Frampton «είναι το δομικό στοιχείο αλλά και η μορφοπλαστική εφαρμογή της παρουσίας του, σε σχέση με το σύνολο του οποίου ήταν μέρος.» Ο όρος τεκτονικός «όχι μόνο αναφέρεται σε μια δομική και υλική εφαρμογή αλλά και σε μια ποιητική της κατασκευής, όπως αυτή μπορεί να ασκηθεί στην αρχιτεκτονική και στις συναφείς εικαστικές τέχνες.»³⁸. Η προσοχή που αφιερώνει ο Frampton στο δομικό στοιχείο, που θεωρεί ότι είναι η ουσία της αρχιτεκτονικής μορφής και αξίζει μεγαλύτερη εκτίμηση από ό,τι η χωρική επινόηση και ο αρχιτεκτονικός νεωτερισμός, είναι προφανώς πολεμικής φύσης και απευθύνεται κυρίως στους μεταμοντέρνους, όπως τον Robert Venturi, και την εμπορευματοποίηση της αρχιτεκτονικής, στην οποία συνέβαλαν ηθελημένα ή άθελά τους. Υποστηρίζοντας την τεκτονική διάσταση της αρχιτεκτονικής, ο Frampton αναφέρεται στον Marco Frascari και στον καίριο ρόλο που ο τελευταίος επιφυλάσσει στον αρχιτεκτονικό σύνδεσμο³⁹. O Marco Frascari, ήδη από το 1984, στο κείμενό του “TheTell-the-Tale Detail”, ελεύθερα μεταφραζόμενο «Η λεπτομέρεια που λέει την ιστορία», υποστηρίζει τη δουλειά τού Carlo Scarpa, αξιολογώντας την αίσθηση της λεπτομέρειας που διατρέχει το έργο του και συνίσταται στους εκφραστικούς και τέλειους κτιριακούς συνδέσμους. Σύμφωνα με τον Frascari:
      Η αρχιτεκτονική είναι τέχνη, διότι όχι μόνο ενδιαφέρεται να ικανοποιήσει την πρωταρχική ανθρώπινη ανάγκη για ένα καταφύγιο, αλλά συναρμόζει χώρους και υλικά με έναν νοήμονα τρόπο. Αυτό συμβαίνει μέσω μορφικών και πραγματικών συνδέσμων. Ο σύνδεσμος, ως η γόνιμη λεπτομέρεια, είναι ο τόπος όπου η δόμηση αλλά και το χτίσιμο της αρχιτεκτονικής λαμβάνουν χώρα. (Επιπλέον, είναι χρήσιμο να ολοκληρώσουμε την κατανόηση αυτού του ουσιώδους ρόλου του συνδέσμου, ως του τόπου της διαδικασίας του νοήματος της αρχιτεκτονικής, εφόσον η καταγωγή της πρώτης Ινδοευρωπαϊκής λέξης για την τέχνη βρίσκεται στον «σύνδεσμο».)⁴⁰.
      Η προώθηση της τεκτονικής διάστασης της αρχιτεκτονικής από τον Frascari και τον Frampton είχε έναν ιδιαίτερο πολεμικό στόχο, όπως προαναφέρθηκε, αλλά μπορεί να έχει επίσης συμβάλει στην πρόσφατη υποστασιοποίηση της εντατικής τεκτονικής έκφρασής της στην πτυχωτική αρχιτεκτονική. Η κατά βάση λανθασμένη ιδέα ότι η τεκτονική διάσταση που περιλαμβάνει χωρική καινοτομία και φαντασιακό μορφοπλαστικό χειρισμό είναι τελικά η ουσία της αρχιτεκτονικής, δεν προήλθε από το πουθενά αλλά επωάστηκε σταδιακά και βαθμιαία, στο πλαίσιο τής πλέον σημαίνουσας αρχιτεκτονικής θεωρίας και πράξης, κατά τις δεκαετίες του 1980 και 1990. 
      06. Μουσείο Castelvecchio, Verona, Carlo Scarpa
      Όσο κι αν οι επιφανειακές εφαρμογές τής πτύχωσης στην αρχιτεκτονική θεωρία και πράξη είναι γενεαλογικά κατανοήσιμες, το γεγονός αυτό δεν αποτρέπει από το να σκεφτούμε σοβαρά τον ουσιώδη ρόλο της πτύχωσης σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις και προεκτάσεις της. Ο Mark Jackson επισημαίνει τους κινδύνους της εμπορευματοποίησης της πτυχωτικής αρχιτεκτονικής⁴¹, αλλά ταυτόχρονα θεωρεί ότι η πτυχωτική ή κυβερνητική αρχιτεκτονική στην πραγματικότητα επαναπροσδιορίζει «τις ιδέες που έχουμε για τον χώρο, την κατοικία και τη μορφή.»⁴² Το πρόβλημα είναι ότι η πτυχωτική αρχιτεκτονική είναι ακόμα καινούρια, και γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο δεν έχει γίνει ακόμα πλήρως κατανοητή⁴³. Ο Jackson εξετάζει με κριτικό τρόπο τη δουλειά του Stephen Perella, του οποίου η αρχιτεκτονική της υπερ-επιφάνειας έχει αναφορά στην πτύχωση του Deleuze. Η εικονοκυτταρική αρχιτεκτονική -pixel architecture- του Perella, που εκτυλίσσεται στην οθόνη του υπολογιστή, επινοεί μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας μια νέα πλαστικότητα που εφαρμόζει σε ενεργές επιφάνειες, αλλά το εγχείρημα του Perella είναι περιορισμένο μόνο στον μορφοπλαστικό χειρισμό, χωρίς καμία αναφορά στη λειτουργία ή στη χρήση ή ακόμα και στη στατικότητα της αρχιτεκτονικής δομής, κι έτσι είναι μάλλον συμβατικό⁴⁴.
      07.  Perella, αρχιτεκτονική της υπερεπιφάνειας. Ξενοδοχείο του μέλλοντος
      08. Pixel architecture
      Η υγρή αρχιτεκτονική του Marcos Novak ταυτίζει την αρχιτεκτονική με τον χώρο της πληροφορικής ή τον κυβερνοχώρο που εμφανίζεται ως μια υπερβατική αρχή, η οποία πάλι αποδεικνύεται μάλλον συμβατική ερμηνεία του Deleuze, εφόσον μάλιστα ο τελευταίος δίνει έμφαση στον εγγενή και ουσιαστικό ρόλο της πτύχωσης⁴⁵. O Jackson ευνοεί περισσότερο την ιδιοποίηση της πτύχωσης από τον Greg Lynn μέσω των εννοιών του τελευταίου: ακριβής, ανακριβής και απακριβής, anexact, αρχιτεκτονική σύνθεση⁴⁶. Ο όρος απακριβής ή anexact είναι νεολογισμός, όπως και στα αγγλικά άλλωστε. Η αρχιτεκτονική, σύμφωνα με τον Lynn, οφείλει να πάψει να γοητεύεται από τις στατικές και κλειστές μορφές και πρέπει να τολμήσει να υιοθετήσει τον ανακριβή και άμορφο σχεδιασμό, όπως αυτός εφορμά από ψηφιακές διαδικασίες⁴⁷. Οι ψηφιακές διαδικασίες επιτρέπουν ευέλικτες επιφάνειες, μετρήσιμους περιορισμούς των παραμέτρων του σχεδιασμού που καθορίζουν όρια, χωρίς να τα κλείνουν, και τέλος εξέλιξη στον χρόνο⁴⁸. Το διακύβευμα είναι η έμψυχη, ζωντανή μορφή. Ωστόσο ο Lynn, σύμφωνα πάντα με τον Jackson, αποτυγχάνει να κατανοήσει την πτύχωση του Deleuze ως ένα διάγραμμα το οποίο μεσολαβεί ανάμεσα στην εικονικότητα και στην πραγματικότητα, και λανθασμένα το εκλαμβάνει ως μορφή. Όμως, πάντα σύμφωνα με τον Jackson, η πτύχωση δεν είναι μορφή αλλά είναι μάλλον μια δύναμη⁴⁹. Αυτό που εννοείται ως πτύχωση είναι μια δύναμη για τον Deleuze και μια μορφή για τον Lynn. Ο Lynn, σύμφωνα με τον Jackson, πτυχώνει υπερβολικά γρήγορα και με τον τρόπο αυτόν περιορίζει τη σύνδεση της πτύχωσης με την εικονική πραγματικότητα ως δύναμη. 
      09. Novak, Liquid Architecture
      10. Novak, Liquid Architecture
      Η εικονική πραγματικότητα δε συνιστά απειλή για την πραγματικότητα αλλά συνιστά μάλλον τον κορεσμό της. Με άλλα λόγια, η εικονική πραγματικότητα σημαίνει την πραγματικότητα στην πληρότητά της. Η εικονική αφαίρεση του Deleuze είναι εγγενής στην τρέχουσα πραγματικότητα, «είναι κατ’ ουσία η δυνατότητα για το νέο σε αυτό που είναι τρέχον», σύμφωνα με τον Brian Massumi⁵⁰. Το εικονικό δε θα έπρεπε να συγχέεται με τον περίπλοκο χώρο που καθιστά δυνατό η τεχνολογία των πολυμέσων αλλά συμφύεται με το πραγματικό.
      Επομένως, τα διακυβεύματα της αρχιτεκτονικής δε βρίσκονται στην παρουσίαση νέων μορφών που απαντούν στους τεχνολογικούς νεωτερισμούς ή στα προτάγματα των ψηφιακών τεχνολογιών. Τα διακυβεύματα αφορούν μάλλον την ενεργοποίηση του εικονικού σε ό,τι είναι ήδη πραγματικό, του οποίου οι ορίζοντες αποκαλύπτονται στις δυνατότητες της ψηφιακής τεχνολογίας να ακυρώνει το κοντινό και το μακρινό ως το μη τοπικό (…) Μπορούμε να ξεκινήσουμε να αναγνωρίζουμε την αρχιτεκτονική αφηρημένα ως διάγραμμα δύναμης και εξουσίας, ως τεχνολογία δύναμης, και είναι σε αυτό το επίπεδο της κατανομής της δύναμης που παράγει τις μορφές της γνώσης που μπορούν να αναγνωριστούν οι κοινές συνισταμένες μεταξύ ψηφιοποίησης και αρχιτεκτονικής⁵¹.
      Περισσότερα...

      794 • 0

    12. Αρθρογραφία

      Εως τις 31 Δεκεμβρίου η ηλεκτρονική αίτηση τακτοποίησης δασικών αυθαιρέτων

      Engineer

      Προθεσμία 20 ημερών έχουν οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων κατοικιών, που βρίσκονται εντός οικιστικών πυκνώσεων και δασικών εκτάσεων, για να τα δηλώσουν και με αυτόν τον τρόπο να ενταχθούν σε καθεστώς «προστασίας» της ιδιοκτησίας τους πληρώνοντας ένα παράβολο 250 ευρώ.
      Θυμίζουμε ότι η δήλωση γίνεται ηλεκτρονικά μέσα από την ιστοσελίδα του ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ που ξεκίνησε να λειτουργεί στις 5 Οκτωβρίου και λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2022. Μέχρι στιγμής έχουν υποβληθεί περίπου 500 αιτήσεις και ενώ υπάρχουν σύγχρονες δορυφορικές εικόνες και χάρτες για την καταγραφή των κτισμάτων, κανείς ούτε και το Υπουργείο Περιβάλλοντος γνωρίζει τον ακριβή αριθμό των δασικών αυθαιρέτων που έχουν ανεγερθεί στην Ελλάδα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, ο αριθμός των δασικών αυθαιρέτων αγγίζει το 1 εκατομμύριο με τα υπό «αμφισβήτηση» στρέμματα να ανέρχονται σε περίπου 300.000, εκ των οποίων τα 115.000 βρίσκονται στην Αττική.
      Το γεγονός της μικρής ανταπόκρισης των ιδιοκτητών σε αυτή τη διαδικασία, οδηγεί σε μία ενδεχόμενη παράταση από πλευράς Υπουργείου, προκειμένου να δοθεί επιπλέον χρόνος για να γίνει καλύτερη καταγραφή των αυθαιρέτων.
      Ποια είναι τα προβλήματα για την καταγραφή των δασικών αυθαιρέτων;
      Μόλις πριν λίγες μέρες, στο τέλος Νοεμβρίου, κυρώθηκαν οι δασικοί χάρτες, οι οποίοι σε ποσοστό 50% δεν έχουν αναρτηθεί στο ηλεκτρονικό σύστημα του Κτηματολογίου ακόμα, ώστε για να ελέγξουν ιδιοκτήτες και μηχανικοί το χαρακτήρα των εκτάσεων. Το χρονικό διάστημα των τριών μηνών είναι μικρό για να γίνει σωστή προετοιμασία των δικαιολογητικών και κυρίως για την ακριβή αποτύπωση όλων των κατασκευών (σπίτια, στέγαστρα, αποθήκες, ΒΒQ, περιτοιχίσεις, δάπεδα κλπ) με συντεταγμένες σε ΕΓΣΑ 87, δεδομένου ότι αυτά τα στοιχεία θα συνοδεύουν το ακίνητο στη συνέχεια της τακτοποίησης του. Οι μηχανικοί κάτω από την πίεση των προθεσμιών, δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν στην διεκπεραίωση που αφορά δηλώσεις αυθαιρέτων, δηλώσεις κτηματολογίου, αντιρρήσεις δασικών χαρτών, ενώ το τελευταίο διάστημα εργάστηκαν για την προετοιμασία μελετών - φακέλων για τον Αναπτυξιακό Νόμο που έληξε στις 5 Δεκεμβρίου, με τις αιτήσεις για τα κατά παρέκκλιση οικόπεδα που έληξε στις 9 Δεκεμβρίου καθώς και με τις Ηλεκτρικές Ταυτότητες Ακινήτων προκείμενου να γίνουν συμβόλαια μέχρι τέλος του χρόνου. Πολλοί ιδιοκτήτες δεν έχουν λάβει γνώση της διαδικασίας, ενώ αρκετοί είναι και αυτοί που φοβούνται να δηλώσουν το αυθαίρετο τους μέσα στο δάσος, γιατί δεν εμπιστεύονται την διαδικασία και τυχόν συνέπειες που θα έχουν σε περίπτωση ακύρωσης από το ΣτΕ. Επίσης πολλοί ιδιοκτήτες βασίζονται στο γεγονός ότι έχουν κάνει αντίρρηση και ελπίζουν ότι θα δικαιωθούν και επομένως θεωρούν περιττή τη διαδικασία. Σημαντικός αριθμός κτισμάτων τακτοποιήθηκε με τους τελευταίους νόμους περί αυθαιρέτων (4178/13 και 4495/17) και οι ιδιοκτήτες τους θεωρούν ότι είναι καλυμμένοι.  
      Τι πρέπει να κάνουν όσοι ιδιοκτήτες έχουν δασικά αυθαίρετα;
      Θα πρέπει να απευθυνθούνε σε μηχανικό προκειμένου να εξετάσει τον κυρωμένο δασικό χάρτη και τα στοιχεία του ακινήτου (θέση, παλαιότητα, γειτνίαση με ρέμα κλπ), και να ενημερωθούν κατά πόσο συντρέχουν οι προϋποθέσεις και το κτίσμα δύναται να τακτοποιηθεί.
      Στην περίπτωση που συντρέχουν οι λόγοι πρέπει να υποβάλλουν την αίτηση με την πληρωμή του παραβόλλου και το ακίνητο μπαίνει αυτομάτως σε καθεστώς ειδικής προστασίας, μέχρι να εξετασθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες ότι πληροί τις προϋποθέσεις και έτσι ο ιδιοκτήτης απαλλάσσεται από το άγχος των προστίμων και της κατεδάφισης.
      Τι περιλαμβάνει η ηλεκτρονική αίτηση;
      Η αίτηση, εκτός της καταχώρησης των στοιχείων φυσικού/νοµικού προσώπου και την τεκµηρίωση του έννοµου συµφέροντος, περιλαµβάνει τουλάχιστον τα παρακάτω στοιχεία:
      Α) Εντοπισμός:
      -Tον εντοπισµό και την οριοθέτηση της έκτασης ενδιαφέροντος (γεωτεµαχίου)
      -Tον εντοπισµό και την οριοθέτηση του περιγράµµατος των κτηρίων εντός της έκτασηςενδιαφέροντος (γεωτεµαχίου)
      - Tην περιγραφή των κατοικίας, την οποία αφορά το αίτηµα, και των τυχόν κατασκευών που την συνοδεύουν, ως προς το είδος, την κάλυψη, τη δοµηµένη επιφάνεια, το ύψος και την χρήση.
      Β) Υποχρεωτικά έγγραφα:
      Υπεύθυνη δήλωση ενδιαφερόµενου ότι τα στοιχεία είναι αληθή, Αποδεικτικό υποβολής e-Παραβόλου Έγγραφο για την απόδειξη έννοµου συµφέροντος Υπεύθυνη δήλωση µηχανικού υπογεγραμμένη με την οποία βεβαιώνεται η περιγραφή της κατοικίας και των συνοδευουσών κατασκευών, εφόσον υπάρχουν καθώς και τα απαιτούμενα στοιχεία, ήτοι κάλυψη, δομημένη επιφάνεια και ύψος τους, καθώς και ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις αποκλεισμού υπαγωγής σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4685/2020, Φωτοαντίγραφο αστυνοµικής ταυτότητας/διαβατηρίου Γ) Συµπληρωµατικά έγγραφα:
      (π.χ αποδεικτικό υποβολής αίτησης πρόδηλου σφάλµατος, αντίρρησης, αιτήσεως ακύρωσης ή οποιουδήποτε άλλου διοικητικού ή ένδικου βοηθήματος, με το οποίο ο αιτών αμφισβητεί ότι η ιδιοκτησία του έχει δασικό ή χορτολιβαδικό χαρακτήρα, εφόσον υφίσταται.
      Ποιοι δεν μπορούν να υποβάλουν αίτηση;
      Αποκλείονται της υπαγωγής στις διατάξεις του νόμου, οι παρακάτω περιπτώσεις κτιρίων και κατασκευών:
      Που δεν έχουν τον χαρακτήρα κατοικίας ή κατασκευής συνοδεύουσας την κατοικία. Που έχουν ανεγερθεί μετά την 28η Ιουλίου 2011. Που βρίσκονται σε περιοχές του δικτύου Natura 2000, σε υγροτόπους που προστατεύονται σύμφωνα με τη συνθήκη Ramsar και σε άλλες περιοχές για τις οποίες ισχύουν ειδικές προστατευτικές διατάξεις της φύσης ή του τοπίου, εκτός εάν κατασκευάστηκαν πριν τον χαρακτηρισμό των περιοχών αυτών. Που βρίσκονται εντός περιοχών που είναι υποχρεωτικώς αναδασωτέες λόγω πυρκαϊάς, τα οποία έχουν ανεγερθεί μετά την κήρυξη της αναδάσωσης. Που η διατήρησή τους παρακωλύει την διαφυγή των πολιτών ή την πρόσβαση πυροσβεστικών οχημάτων σε περίπτωση πυρκαϊάς ή άλλου κινδύνου από φυσικά φαινόμενα. Σε περίπτωση που το ακίνητο έχει πρόσωπο σε δρόμο, να μην βρίσκεται το κτίσμα και οι λοιπές κατασκευές εντός ζώνης διάστασης ποσοστού πενήντα τοις εκατό (50%) των οριζόμενων από τη νομοθεσία περί μέτρων για την ασφάλεια της υπεραστικής συγκοινωνίας απαλλοτρίωσης των διεθνών, εθνικών, επαρχιακών ή δημοτικών ή κοινοτικών οδών. Να μην βρίσκονται μέσα σε δημόσιο κτήμα. Να είναι εκτός αιγιαλού και παλαιού αιγιαλού. Να μην είναι εντός ζώνη παραλίας. Να μην είναι σε ρέμα, κρίσιμη παράκτια ζώνη, ή προστατευόμενη περιοχή, αν απαγορευόταν η εκτέλεση κάθε οικοδομικής εργασίας κατά το χρόνο εκτέλεσης της αυθαίρετης. Να μην είναι σε αρχαιολογικό χώρο Να μην είναι σε ιστορικό τόπο, ιστορικό διατηρητέο οικισμό και περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Να μην είναι σε κηρυγμένο διατηρητέο κτίριο, ή σε κτίριο που είναι μνημείο. Το κτίριο να μην είναι χαρακτηρισμένο ως επικινδύνως ετοιμόρροπο. Το κτίσμα να μην υπερβαίνει το ύψος της κορυφογραμμής. Να είναι το κτίσμα εντός απόστασης μικρότερης ή ίσης των είκοσι πέντε (25) μέτρων εφόσον πρόκειται για γραμμή μεταφοράς υψηλής τάσης. Να μην βρίσκεται το κτίσμα σε περιοχές που υπόκεινται σε περιορισμούς για την προστασία εναέριας κυκλοφορίας, εκτός αν συνοδεύεται από σχετική έγκριση της υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας. Τι γίνεται όταν το ακίνητο έχει τακτοποιηθεί με άλλους νόμους περί αυθαιρέτων;
      Υποβάλετε κανονικά την δήλωση τώρα και στη συνέχεια εφόσον περάσει τον έλεγχο και τακτοποιηθεί, θα γίνει συμψηφισμός των προστίμων που πληρώθηκαν με το ειδικό πρόστιμο που θα εκδοθεί.
      Περισσότερα...

      791 • 0

    13. Αρθρογραφία

      Οι πέντε φιναλίστ για τα βραβεία «Πράσινη Πρωτεύουσα της Ευρώπης» και «Ευρωπαϊκό Πράσινο Φύλλο»

      GTnews

      Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε τις πόλεις που είναι φιναλίστ για τα βραβεία «Πράσινη Πρωτεύουσα της Ευρώπης» και «Ευρωπαϊκό Πράσινο Φύλλο». Τα βραβεία επιβραβεύουν τις αξιοσημείωτες προσπάθειες των πόλεων να βελτιώσουν το περιβάλλον διαβίωσης για τους πολίτες τους και να δρομολογήσουν δραστηριότητες μετασχηματισμού με στόχο την πράσινη μετάβαση.
      Οι τρεις πόλεις που είναι φιναλίστ για το Βραβείο «Πράσινη Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2025» είναι το Γκρατς (Αυστρία), το Γκιμαράες (Πορτογαλία) και το Βίλνιους (Λιθουανία). Όπως τονίζεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής, το Βραβείο Πράσινης Πρωτεύουσας επιβραβεύει τις τοπικές προσπάθειες για τη βελτίωση του περιβάλλοντος και, συνακόλουθα, της οικονομίας και της ποιότητας ζωής σε πόλεις με περισσότερους από 100.000 κατοίκους. Το βραβείο απονέμεται ετησίως σε μία πόλη που προωθεί μια φιλική προς το περιβάλλον αστική ζωή. Επιπλέον, δύο πόλεις, το Τρεβίζο (Ιταλία) και το Βιλαντεκάνς (Ισπανία), επελέγησαν ως επικρατέστερες για το Βραβείο «Ευρωπαϊκό Πράσινο Φύλλο 2025», το οποίο αναδεικνύει τις προσπάθειες βιώσιμης ανάπτυξης των μικρών πόλεων (20.000-99.999 κατοίκων).
      Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείαςκ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσους δήλωσε σχετικά: «Καθώς οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ζουν σε αστικές περιοχές, η σημασία των πόλεων είναι θεμελιώδης στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της τριπλής κρίσης της κλιματικής αλλαγής, της ρύπανσης και της απώλειας βιοποικιλότητας. Σήμερα, τιμούμε αυτές τις πέντε υποδειγματικές ευρωπαϊκές πόλεις, οι οποίες έχουν ήδη αποφασίσει να περάσουν από τα λόγια στην πράξη. Αυτές οι πρωτοπόρες πόλεις δείχνουν πώς μπορεί μια πόλη να είναι βιώσιμη, να εξασφαλίζει καλύτερη ποιότητα ζωής για τους πολίτες της, δημιουργώντας παράλληλα χώρο για τη βιοποικιλότητα και ενισχύοντας την ανθεκτικότητά της απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής».
      Οι φιναλίστ που ανακοινώθηκαν για τα βραβεία «Πράσινη Πρωτεύουσα της Ευρώπης» και «Ευρωπαϊκό Πράσινο Φύλλο» επιλέχθηκαν με βάση 7 περιβαλλοντικούς δείκτες:
      Ποιότητα του αέρα Νερό Βιοποικιλότητα, χώροι πρασίνου και βιώσιμη χρήση γης Απόβλητα και κυκλική οικονομία Θόρυβος Μετριασμός της κλιματικής αλλαγής Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή Τον Οκτώβριο, η κριτική επιτροπή θα εξετάσει το πλήρες περιβαλλοντικό όραμα και τη διακυβέρνηση των πόλεων αυτών, καθώς και την επικοινωνιακή στρατηγική που θα ακολουθήσουν εάν κερδίσουν. Οι νικήτριες πόλεις θα ανακοινωθούν στις 5 Οκτωβρίου 2023 κατά την τελετή απονομής των βραβείων που θα διεξαχθεί στη φετινή Πράσινη Πρωτεύουσα της Ευρώπης, το Τάλιν της Εσθονίας. Περισσότερες πληροφορίες είναι διαθέσιμες στον σχετικό ιστότοπο για την Πράσινη Πρωτεύουσα της Ευρώπης https://environment.ec.europa.eu/news/sustainable-cities-five-finalists-european-green-capital-leaf-awards-2023-07-20_en
      Περισσότερα...

      790 • 1

    14. Αρθρογραφία

      Οι τιμές της αγροτικής γης στην Ε.Ε. - Τρίτη ακριβότερη σε ενοικίαση η Ελλάδα

      Engineer

      Στις τρεις πιο ακριβές χώρες της ΕΕ περιλαμβάνεται η Ελλάδα σε ότι αφορά τις τιμές και τα ενοίκια της αγροτικής γης, ενώ σημαντικές διαφοροποιήσεις και τεράστιες αντιθέσεις παρουασιάζει το κόστος των χωραφιών στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών.
      Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για το 2022, παρουσιάζονται σοβαρές διακυμάνσεις στις τιμές των χωραφιών της Ελλάδας, καθώς στη Δυτική Ελλάδα κυμαίνονταν από 6.290 ευρώ και στην Αττική το αντίστοιχο ποσό έφτανε τα 84.820 ευρώ, ενώ ο εθνικός μέσος όρος ήταν 13.571 ευρώ ανά εκτάριο.
      Επίσης, η διαφορά μεταξύ της τιμής των μόνιμων χορτολιβαδικών εκτάσεων και των αροτραίων γαιών ήταν μεγαλύτερη, σχεδόν 20πλάσια, στην περιοχή του Βορείου Αιγαίου. Η διαφορά αυτή κυμάνθηκε μεταξύ 1.757 ευρώ ανά εκτάριο μόνιμων χορτολιβαδικών εκτάσεων και 36.435 ευρώ ανά εκτάριο αροτραίων γαιών. Από άποψη απόλυτης τιμής η διαφορά ήταν μεγαλύτερη στην Αττική, η οποία άγγιξε τα 59.820 ευρώ ανά εκτάριο (84.820 ευρώ ανά εκτάριο αρόσιμης γης και 25.000 ευρώ ανά εκτάριο μόνιμων βοσκοτόπων).
      Σημαντικές διαφοροποιήσεις
      Ο αγρότης είτε είναι ιδιοκτήτης της γης που χρησιμοποιείται για αγροτικούς σκοπούς ή/και νοικιάζει αγροτική γη και καταβάλλει ετησίως ένα ποσό στον ιδιοκτήτη της γης. Αυτές οι τιμές,  όπως επισημαίνει η Eurostat, και τα ενοίκια διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των χωρών της ΕΕ και μεταξύ των περιφερειών λόγω εθνικών παραγόντων  (όπως οι νόμοι), περιφερειακών παραγόντων (πχ κλίμα και εγγύτητα σε δίκτυα) και τοπικών παραγόντων παραγωγικότητας (όπως η ποιότητα του εδάφους, η κλίση ή η αποστράγγιση). Οι δυνάμεις της αγοράς που αφορούν την προσφορά και τη ζήτηση, μπορούν επίσης να επηρεάσουν την τιμή της αγροτικής γης.
      Το 2022, η μέση τιμή 1 εκταρίου αρόσιμης γης στην ΕΕ έφτανε στα 10.578 ευρώ. Αυτή η μέση τιμή ήταν 45 φορές μεγαλύτερη από τη μέση ετήσια τιμή ενοικίασης των 233 ευρώ ανά εκτάριο. 
      Οι τιμές της καλλιεργήσιμης γης
      Μεταξύ των 21 χωρών της ΕΕ για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για το 2022, η τιμή 1 εκταρίου καλλιεργήσιμης γης κυμάνθηκε από 3.700 ευρώ κατά μέσο όρο στην Κροατία και έως 233.230 ευρώ κατά μέσο όρο στη Μάλτα. Τα στοιχεία για τη Μάλτα αντικατοπτρίζουν την περιορισμένη διαθεσιμότητα αγροτικής γης και την πίεση για εναλλακτικές χρήσεις, με αποτέλεσμα οι τιμές να είναι υψηλότερες από ό,τι σε άλλα κράτη μέλη.
      Υπήρχαν τρεις χώρες της ΕΕ στις οποίες παρατηρήθηκαν ιδιαίτερα έντονες περιφερειακές διακυμάνσεις στις τιμές γης για 1 εκτάριο καλλιεργήσιμης γης. Στις Κάτω Χώρες, οι τιμές κυμαίνονταν από 66.051 ευρώ στο Friesland και έως 150.644 ευρώ στο Flevoland, ενώ ο εθνικός μέσος όρος ήταν 85 431 ευρώ ανά εκτάριο. Στην Ελλάδα, οι τιμές κυμαίνονταν από 6.290 ευρώ στη Δυτική Ελλάδα έως 84.820 ευρώ στην Αττική, ενώ ο εθνικός μέσος όρος ήταν 13.571 ευρώ ανά εκτάριο. Στην Ισπανία, οι τιμές κυμάνθηκαν από 4.906 ευρώ στην Extremadura έως 83.299 ευρώ στις Κανάριες Νήσους, ενώ ο εθνικός μέσος όρος ήταν 10.263 ευρώ ανά εκτάριο.
      Οι φθηνότερες περιοχές
      Οι φθηνότερες περιοχές για την αγορά 1 εκταρίου καλλιεργήσιμης γης το 2022 ήταν οι Övre Norrland (2.041 ευρώ κατά μέσο όρο) και Mellersta Norrland (2.437 ευρώ) στη Σουηδία.
      Η αρόσιμη γη είναι ακριβότερη από τα μόνιμα λιβάδια σχεδόν παντού στην ΕΕ.
      Η μέση τιμή 1 εκταρίου αρόσιμης γης στην ΕΕ ήταν περίπου 2.200 ευρώ υψηλότερη από τη μέση τιμή 1 εκταρίου μόνιμων χορτολιβαδικών εκτάσεων το 2022 (στα 8.393 ευρώ). Η αρόσιμη γη ήταν ακριβότερη από τους μόνιμους βοσκότοπους σε όλες σχεδόν τις χώρες και περιφέρειες, με εξαιρέσεις το Λουξεμβούργο και την Comunidad de Madrid.
      Οι μόνιμοι βοσκότοποι ήταν οι φθηνότεροι στη Βουλγαρία με 1.887 ευρώ ανά εκτάριο το 2022, σχεδόν τέσσερις φορές λιγότερο από το αντίστοιχο κόστος 1 εκταρίου αρόσιμης γης (7.303 ευρώ). 
      Τα αγροτικά ενοίκια
      Όπως και με τις τιμές της γεωργικής γης, υπήρχαν επίσης σημαντικές διαφορές στα μισθώματα γης μεταξύ των χωρών και των περιφερειών. Εντός της ΕΕ, η μέση τιμή ενοικίασης αρόσιμης γης ή/και μόνιμων βοσκοτόπων ήταν 199 ευρώ ανά εκτάριο, με εύρος από 57 ευρώ ανά εκτάριο κατά μέσο όρο στη Σλοβακία έως 843 ευρώ ανά εκτάριο κατά μέσο όρο στις Κάτω Χώρες.
      Μεταξύ των περιφερειών της ΕΕ, η ενοικίαση 1 εκταρίου γεωργικής γης ήταν πιο ακριβή το 2022 στην ολλανδική περιφέρεια Flevoland (1.764 ευρώ ανά εκτάριο), ακολουθούμενη από τις Κανάριες νήσους στην Ισπανία (1.136 ευρώ ανά εκτάριο) και την Αττική στην Ελλάδα (1.048 ευρώ ανά εκτάριο).
      Αντίθετα, οι τιμές ενοικίασης ήταν χαμηλότερες στις περιοχές Mellersta Norrland και Övre Norrland (και οι δύο 24 ευρώ ανά εκτάριο) στη Σουηδία, ακολουθούμενες από τις περιοχές Stredné Slovensko και Východné Slovensko (και οι δύο 39 ευρώ) στη Σλοβακία. Οι μόνιμοι βοσκότοποι είναι η κύρια γεωργική χρήση γης στις περιοχές αυτές.
      Μεταξύ των χωρών της ΕΕ που ανέφεραν συγκεκριμένες τιμές ενοικίασης για αρόσιμη γη και για μόνιμους βοσκότοπους, η ενοικίαση μόνιμων βοσκοτόπων ήταν σχεδόν πάντα φθηνότερη από την ενοικίαση αρόσιμης γης. Το μίσθωμα για 1 εκτάριο μόνιμων χορτολιβαδικών εκτάσεων το 2022 κυμαινόταν από 32 ευρώ κατά μέσο όρο στη Σλοβακία έως 354 ευρώ κατά μέσο όρο στην Ιρλανδία, ενώ οι αντίστοιχες τιμές ενοικίασης για αρόσιμη γη ήταν 77 ευρώ και 510 ευρώ ανά εκτάριο κατά μέσο όρο.
      Περισσότερα...

      790 • 0

    15. Αρθρογραφία

      Θεσσαλονίκη και αστικό πράσινο – Το σήμερα και το όραμα των κατοίκων

      Engineer

      Το χρονικό διάστημα από τον Μάρτιο του 2020 μέχρι και σήμερα, λόγω της πανδημίας και της προσπάθειας αντιμετώπισής της, έχει συντελεστεί μια τεράστια αλλαγή στον τρόπο ζωής στις πόλεις, με πρωτοφανή περιορισμό των κατοίκων της τόσο στις μετακινήσεις όσο και στις επιλογές διασκέδασης και αναψυχής κατά τον ελεύθερο χρόνο τους. Οι αλλαγές αυτές έχουν λειτουργήσει ως καταλύτης επαναξιολόγησης του (αστικού) περιβάλλοντος, από τους ίδιους τους κατοίκους των πόλεων, και επανεκτίμησης της αξίας του δημόσιου χώρου και ειδικότερα των χώρων πρασίνου. Ταυτόχρονα, στο ίδιο αυτό χρονικό διάστημα, σε παγκόσμια κλίμακα, η επιστημονική κοινότητα, οι δημοτικές αρχές και οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων συνεργάζονται όλο και περισσότερο, όλο και πιο εντατικά, με σκοπό να ενσωματώσουν στον μελλοντικό σχεδιασμό των πόλεων περισσότερους ανοικτούς χώρους και χώρους πρασίνου, ώστε να ανταποκριθούν καλύτερα στις τρέχουσες και τις μελλοντικές ανάγκες και κινδύνους.
      Όπως άλλωστε τονίζεται στις στρατηγικές ανθεκτικότητας πολλών πόλεων, μεταξύ των οποίων και της Αθήνας, η ενίσχυση της αστικής ανθεκτικότητας συνδέεται άρρηκτα με την ενίσχυση (ποσοτική και ποιοτική) των χώρων πρασίνου. Στην Ελλάδα, όπως γνωρίζουμε, οι χώροι αστικού πρασίνου είναι ελάχιστοι σε σύγκριση με αντίστοιχες πόλεις του εξωτερικού, με την αναλογία των χώρων αυτών ανά κάτοικο (τ.μ. πρασίνου/κάτοικο)  σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη να μην υπερβαίνει το 25% της ελάχιστης προτεινόμενης αναλογίας από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (9 τ.μ./κάτοικο).
      Παρόλα αυτά η συζήτηση γύρω από τη σημασία των χώρων πρασίνου είναι αρκετά περιορισμένη, ενώ η χάραξη μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής σχεδιασμού με στόχο τη δημιουργία νέων χώρων πρασίνου δεν φαίνεται να αποτελεί βασική προτεραιότητα στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, αποφασίσαμε να διεξάγουμε μια έρευνα για τους χώρους πρασίνου της πόλης με στόχο τη διερεύνηση της σχέσης των πολιτών της Θεσσαλονίκης με τους χώρους αυτούς.
      Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο διάστημα 3/2/21-3/3/21 από την ερευνητική μονάδα χωρικού σχεδιασμού και βιώσιμης ανάπτυξης (ΕΜΧΑ) του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης (ΤΜΧΑ) του ΑΠΘ, με τη συμβουλευτική υποστήριξη της ierax analytix (ierax.gr). Συμμετείχαν σε αυτή 1049 κάτοικοι του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης, ηλικίας άνω των 17 ετών. Βασική μας επιδίωξη ήταν να αποτυπώσουμε τόσο την υφιστάμενη κατάσταση όσο και το όραμα των κατοίκων της Θεσσαλονίκης για το αστικό πράσινο σε διάφορες κλίμακες του χώρου (από το επίπεδο της γειτονιάς ως το επίπεδο του Πολεοδομικού Συγκροτήματος). Τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας φαίνεται να παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον, καθώς πέρα των άλλων, μπορούν να τροφοδοτήσουν με πολύ χρήσιμες πληροφορίες πολλά θέματα της άμεσης επικαιρότητας. 
      Ένα από τα βασικά ερωτήματα που κλήθηκαν να απαντήσουν οι συμμετέχοντες στην έρευνα ήταν “ποιους χώρους πρασίνου επισκέπτονται συχνότερα”. Αυτή η πληροφορία σε συνδυασμό με τη διεύθυνση κατοικίας τους μας επέτρεψε να υπολογίσουμε την απόσταση που διανύουν οι Θεσσαλονικείς για να επισκεφτούν ένα πάρκο.
       
      Σύμφωνα με τα αποτελέσματά μας, μόλις το 20% των κατοίκων επισκέπτονται ένα πάρκο σε απόσταση ίση ή μικρότερη των 400μ (Ευκλείδεια απόσταση – σε ευθεία γραμμή στο χάρτη). To 50% περίπου επιλέγει να διανύσει τουλάχιστον ένα χιλιόμετρο, ενώ η μέση απόσταση που διανύει ένας κάτοικος της Θεσσαλονίκης βρέθηκε ίση με 1,8 χλμ. Για τον λόγο αυτό, ένας στους τέσσερις κατοίκους δεν πηγαίνει σχεδόν ποτέ με τα πόδια στο πάρκο και αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει κάποιο μέσο μεταφοράς (αυτοκίνητο, λεωφορείο, ποδήλατο, κτλ.). Αυτά τα δύο αποτελέσματα, σε συνδυασμό με τα περιοριστικά μέτρα που έχουν ληφθεί τον τελευταίο χρόνο, καθιστούν πλέον από δύσκολη ως ανέφικτη την μετακίνηση σε χώρους πρασίνου ενός μεγάλου πληθυσμού κατοίκων της πόλης. Ίσως για τον λόγο αυτό, αντίθετα από ότι συνέβη στις περισσότερες πόλεις του κόσμου, στη Θεσσαλονίκη (όπως μαρτυρούν τα αποτελέσματά μας) δεν αυξήθηκε στη διάρκεια της πανδημίας η συχνότητα επίσκεψης σε χώρους πρασίνου. Αντίθετα μάλιστα, παρατηρείται μια μικρή τάση μείωσης, καθώς πριν την πανδημία το 83% του δείγματός μας δήλωσε ότι επισκέπτονταν τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα κάποιον χώρο πρασίνου ενώ κατά τη διάρκεια της πανδημίας το ποσοστό αυτό μειώθηκε στο 77%.
      Ένα ακόμα σημαντικό συμπέρασμα που προέκυψε από την έρευνά μας αφορά την αξιολόγηση των υφιστάμενων χώρων πρασίνου ως προς την επάρκεια αλλά και την ποιότητά τους. Σύμφωνα με τα αποτελέσματά μας, το 90% των κατοίκων αξιολογεί τους χώρους αυτούς κάτω του μετρίου (κάτω από το 5 σε μια κλίμακα από 1 έως 10), είτε η ερώτηση αφορά τη γειτονιά είτε το σύνολο του Πολεοδομικού Συγκροτήματος. Στον χάρτη που ακολουθεί παρουσιάζονται οι σχετικές αξιολογήσεις σε επίπεδο γειτονιάς, οι οποίες, όπως φαίνεται, παρουσιάζουν σημαντική διαφοροποίηση από περιοχή σε περιοχή, με το ιστορικό  κέντρο να εμφανίζει τις χαμηλότερες τιμές.
      Αξιολόγηση των χώρων πρασίνου σε επίπεδο γειτονιάς στο Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης
      (1=καθόλου ικανοποιητικοί και 10 = πολύ ικανοποιητικοί)  Αξιολόγηση των χώρων πρασίνου σε επίπεδο γειτονιάς στο Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης 
      Ένα εξίσου ενδιαφέρον εύρημα αφορά το γεγονός ότι το 61% των κατοίκων που συμμετείχαν στην έρευνα επιλέγει να επισκεφτεί χώρους πρασίνου που βρίσκονται είτε στην νέα παραλία είτε σε περιοχές μακριά από το κέντρο της πόλης (Σέιχ Σου, Φράγμα της Θέρμης, Πανόραμα, Φίλυρο κτλ.). Κατά συνέπεια, μόλις 4 στους 10 κατοίκους επιλέγουν κατά προτεραιότητα έναν από τους υπόλοιπους χώρους πρασίνου που βρίσκονται εντός του αστικού ιστού. Όλα τα παραπάνω έρχονται να επιβεβαιώσουν την ανάγκη για σχεδιασμό και δημιουργία νέων χώρων πρασίνου εντός του Πολεοδομικού Συγκροτήματος και αναπόφευκτα να επαναφέρουν το ερώτημα της βέλτιστης αξιοποίησης διάφορων διαθέσιμων χώρων, όπως για παράδειγμα του χώρου όπου βρίσκεται σήμερα η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ).
      Πριν από επτά χρόνια (2013), σε μια έρευνα που είχαμε επίσης πραγματοποιήσει με θέμα τα πιθανά οφέλη που θα προσέφερε στους κατοίκους της Θεσσαλονίκης η δημιουργία ενός μεγάλου Μητροπολιτικού Πάρκου, το βασικό συμπέρασμα που είχε προκύψει ήταν ότι οι κάτοικοι του Πολεοδομικού Συγκροτήματος όχι μόνο επιθυμούσαν την μετατροπή του χώρου της ΔΕΘ σε Μητροπολιτικό πάρκο, αλλά απέδιδαν και μεγάλη αξία σε αυτό το έργο. Ωστόσο πρόσφατες έρευνες γνώμης στην πόλη έδειχναν ως βέλτιστη απόφαση την προτεινόμενη ανάπλαση της ΔΕΘ, χωρίς όμως να προσφέρουν στους πολίτες ως πιθανή εναλλακτική τη μετατροπή της περιοχής σε Μητροπολιτικό Πάρκο. Για τον λόγο αυτό κρίναμε σκόπιμο να ρωτήσουμε τους κατοίκους της πόλης ποιο από τα δύο σενάρια/λύσεις προτιμούν: (α) την προτεινόμενη ανάπλαση ή (β) τη δημιουργία ενός μεγάλου Μητροπολιτικού πάρκου και γιατί.
      Όπως φαίνεται και στο σχετικό διάγραμμα, η μεγάλη πλειοψηφία των ερωτηθέντων (78.4%) προέκρινε τη λύση του Μητροπολιτικού πάρκου, τονίζοντας στα επιμέρους σχόλιά τους την αναγκαιότητα για έναν τέτοιο χώρο στη Θεσσαλονίκη, επισημαίνοντας όμως ταυτόχρονα (βάσει της εμπειρίας τους από άλλους χώρους πρασίνου της πόλης) τη σημασία της  κατάλληλης συντήρησής του. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι αρκετοί πολίτες που απάντησαν υπέρ της λύσης της ανάπλασης, εξέφρασαν (επίσης στα σχόλιά τους) αρκετές επιφυλάξεις ως προς το προτεινόμενο σχέδιο και πρότειναν ουσιαστικά μια ενδιάμεση λύση: τη διατήρηση των αναγκαίων μόνο εγκαταστάσεων/κτιρίων της ΔΕΘ και τη μετατροπή της υπόλοιπης περιοχής σε χώρο πρασίνου που θα αποδοθεί στους κατοίκους της πόλης.
      Επιλογή της βέλτιστης μελλοντικής χρήσης του χώρου της ΔΕΘ
      Η ανάλυσή μας δεν σταματά όμως εδώ. Μετά την παρουσίαση των πρώτων αυτών αποτελεσμάτων στοχεύουμε στη συνέχεια: (α) να εντοπίσουμε τις περιοχές του Πολεοδομικού Συγκροτήματος που χρήζουν μεγαλύτερης ανάγκης σε νέους ή βελτιωμένους χώρους πρασίνου, (β) να χαρτογραφήσουμε τα σημαντικότερα προβλήματα στους υφιστάμενους χώρους πρασίνου και (γ) να αναλύσουμε σε βάθος τόσο τα κριτήρια επιλογής των χώρων πρασίνου που υποδεικνύουν οι πολίτες, όσο και τις οικοσυστημικές υπηρεσίες που θεωρούν οι πολίτες ότι οι χώροι αυτοί προσφέρουν στο αστικό περιβάλλον. Φιλοδοξία μας αποτελεί η έρευνα αυτή να καταλήξει σε συγκεκριμένες προτάσεις προς τις αρμόδιες δημοτικές αρχές για μια σειρά από μέτρα/δράσεις που θα μπορούσαν να συμβάλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και στην καλύτερη αντιμετώπιση των μελλοντικών κινδύνων, είτε αυτοί αφορούν περιπτώσεις όπως η τρέχουσα πανδημία είτε  κινδύνους που θα επιφέρει η κλιματική αλλαγή, με απώτερο τελικά στόχο την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της πόλης μας. 
      Περισσότερα...

      790 • 0

    16. Αρθρογραφία

      Η τουριστική ανάπτυξη διαβρώνει ιδιαίτερη ταυτότητα της νησιωτικής Ελλάδας

      Engineer

      Η ιδιαίτερη ταυτότητα της νησιωτικής Ελλάδας διαβρώνεται και… σιδερώνεται προκειμένου να αξιοποιηθεί στο έπακρο. Ομως η ζήτηση έχει αλλάξει. Σήμερα ο τουρισμός που ελκύεται από την Ελλάδα δεν κυνηγά πια τα τρία «s» (sun - sex - sea) αλλά είναι «πολύ-κινητρικός» και τον κεντρίζει ο πολιτισμικός χαρακτήρας του κάθε τόπου. Μια νέα κουλτούρα τουριστικής ανάπτυξης που θα εστιάζει στην τοπικότητα ίσως να είναι η πλέον επείγουσα και δραστική απάντηση στη ραγδαία μεταμόρφωση των νησιών του Αιγαίου, που μετρούν το ένα μετά το άλλο ανεπανόρθωτες αλλοιώσεις του τόσο ξεχωριστού πολιτισμικού τοπίου τους.
      Αλλοιώσεις που ξεκίνησαν στα χρόνια της χρηματοπιστωτικής κρίσης και που σήμερα η πλειονότητα των ντόπιων έχει καταλήξει να τις αντιλαμβάνεται ως «έξυπνη» προσαρμογή στις υποτιθέμενες ακλόνητες επιταγές του υπερτουρισμού.
      Το βλέπουμε όλο και συχνότερα ότι οι νησιωτικές κοινωνίες αυτοϋπονομεύονται σταδιακά στο όνομα του εύκολου κέρδους και μιας κακώς εννοούμενης επένδυσης στα κύματα των πολυαναμενόμενων τουριστών και των παραθεριστών με δευτερεύουσες κατοικίες.
      Τήνος. Κελί με αρνητικό πρόσημο
      Manthos Prelorentzos Κάπως έτσι η ιδιαίτερη ταυτότητα της νησιωτικής Ελλάδας διαβρώνεται και… σιδερώνεται, προκειμένου να αξιοποιηθεί στο έπακρο... Το ξερολιθικό κτίσμα που έχει αντέξει δύο αιώνες και ενσωματώνει όλα τα μυστικά της παραδοσιακής μαστοριάς, μια στάνη π.χ. ή ένα κελί σε ένα άνυδρο και ανεμοδαρμένο τοπίο που προκαλεί δέος, θα μετατραπεί σε μίνι βίλα με πισίνα, ηλιακό θερμοσίφωνο, γεώτρηση, ιδιωτική οδό, άδεια (φυσικά!) και τουπέ.
      Τήνος. Εσωτερικό αγροτικού κτίσματος στην περιοχή Κουσίνια
      Manthos Prelorentzos Αραγε δεν υπάρχει άλλος τρόπος η επανάχρηση ενός αγροτικού κτίσματος να γίνει με σεβασμό στην ιδιαίτερη ταυτότητα του κάθε τόπου; Το πέτρινο βόλτο ενός ευρύχωρου σπιτικού που έχει καταρρεύσει σε ένα από τα λίγα αποτυπωμένα κυκλαδίτικα χωριά, θα γκρεμιστεί νύχτα με κάποιο πρόσχημα, προκειμένου να μη δημιουργήσει στους νέους ιδιοκτήτες μπερδέματα με το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής.
      Ομως θα μπορούσε να συντηρηθεί και να ενσωματωθεί στη νεόδμητη κατοικία τους, που θα όφειλε να κρατήσει το ύφος και την κλίμακα του οικισμού. Διότι αυτά ακριβώς, το φυσικό και το ανθρωπογενές πολιτιστικό περιβάλλον, αποτελούν σήμερα τουριστικό πόρο…
      Η συζήτηση «“μαζικός τουρισμός” ή τουρισμός με “πολυσύνθετο προϊόν”» έχει πια κριθεί. Ο «ειδικός» τουρισμός, με περίπου 35 διαφορετικά «προϊόντα» (θρησκευτικός τουρισμός, πολιτισμικός, ποδηλατικός, περιπατητικός, οικοτουρισμός, bird watching, «σκοτεινός» λ.χ. στα ίχνη του Εμφυλίου κ.ο.κ.), όπως και ο «εναλλακτικός» τουρισμός (η αναζήτηση του ιδιαίτερου, του εύθραυστου, του «μοναδικού»), έχουν αρχίσει να φέρνουν μια καθοριστική ανατροπή στα πρότυπα ανάπτυξης στην Ελλάδα και έχουν πολλαπλασιάσει τους προορισμούς.
      Το υπογραμμίζει και ο καθηγητής Τουριστικής Ανάπτυξης στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Πάρις Τσάρτας. «Το 2022, το 60% του τουρισμού (32 εκατομμύρια) ήρθε στην Ελλάδα για διακοπές και το υπόλοιπο για εναλλακτικά προϊόντα» (βλ. και «Τα ταξίδια της ζωής μας. Εμπειρίες, δικαίωμα, γιορτή», εκδ. Κριτική 2023). Η ζήτηση έχει αλλάξει και η προσφορά χρειάζεται να πάρει το μήνυμα ότι σήμερα ο τουρισμός που ελκύεται από την Ελλάδα δεν κυνηγά πια τα τρία «s» (sun - sex - sea) αλλά είναι «πολύ-κινητρικός» και τον κεντρίζει ο πολιτισμικός χαρακτήρας του κάθε τόπου.
      Τήνος. Πατητήρι από σχιστόπλακες
      Manthos Prelorentzos Το παράδειγμα της σύγχρονης Τήνου είναι ιδιαίτερα εύγλωττο. Διότι αντιπαλεύουν πολλές δυνάμεις σ’ αυτό το «χειροποίητο νησί» με τους φανατικούς Γερμανούς και Γάλλους παραθεριστές. Ετσι το είχε βαφτίσει ο φιλόσοφος Κορνήλιος Καστοριάδης, πολύ προτού καταφτάσουν εκεί οι Χριστοφοράκοι και οι Μητσοτάκηδες.
      Ομως αυτός ακριβώς ο προσδιορισμός «χειροποίητο» μοιάζει να απειλείται σοβαρά σήμερα, όχι μόνο στην Τήνο αλλά και στη γειτονική Νάξο και την Αμοργό και σε πλήθος άλλα νησιά με ιδιαίτερη λαϊκή παραδοσιακή αρχιτεκτονική.
      Αυτά τα ζητήματα παρουσιάστηκαν, αναλύθηκαν και συζητήθηκαν στις 22 και 23 Απριλίου, μέσα από 17 εισηγήσεις ειδικών σε ένα υποδειγματικό διήμερο εκδηλώσεων που διοργανώθηκε στη Χώρα της Τήνου από την ambassada (www.ambassada.gr): έναν ανεξάρτητο πολιτιστικό και περιβαλλοντικό σύλλογο, με διαφορετικές ευαισθησίες από τους διαπλεκόμενους παραδοσιακούς. Ιδρύθηκε το 2023, είναι δραστήριος και βαθιά μελετημένος, δικτυωμένος με μαχητικούς αντίστοιχους συλλόγους σε άλλα νησιά και πεισμωμένος. Οχι για πολεμική αλλά για την καλλιέργεια μιας νοοτροπίας σεβαστικής στην αξιοποίηση του πολιτισμικού κεφαλαίου αυτού του τόπου ή και άλλων συγγενών του στο Αιγαίο.
      «Αμπασάδα» στα ισπανικά είναι το θέλημα, η από καρδιάς φροντίδα, η εξυπηρέτηση. Η ambassada τόλμησε να ανοίξει τη συζήτηση για την «Προστασία του τοπίου ως συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη του νησιού», αναζητώντας δρόμους κοινής δράσης μεταξύ των κοινωνικών ομάδων συμφερόντων.
      Εστίασε στην «επαναφορά» του «χειροποίητου τοπίου», στην καταξίωσή του και στην προστασία του ακόμη και στις νέες χρήσεις του. Και παρουσίασε διαφορετικές πτυχές αυτής της υπόθεσης, που εξακολουθεί ωστόσο να είναι ακανθώδης για πολλούς επαγγελματίες στην οικοδομή, στον τουρισμό, στην αυτοδιοίκηση.
      Στις ομιλίες τους, οι εισηγήτριες και οι εισηγητές στάθηκαν σε ζητήματα θεσμικά, νομικά, αρχιτεκτονικά, τεχνικά ή κοινωνικά, στοχεύοντας όχι στην καταγγελία αλλά στην ευαισθητοποίηση τόσο του ευρύτερου κοινού όσο και των εμπλεκόμενων επαγγελματιών.
      Ωστόσο, με τις τοποθετήσεις τους και με την προβολή συνοδευτικών φωτογραφιών, αναδείχθηκαν έμμεσα και οι αδυναμίες και τα όρια του κυρίαρχου έως τώρα μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα αλλά και οι επιλογές ορισμένων επήλυδων και ντόπιων, που είναι κακοποιητικές για το πολιτισμικό προφίλ του νησιού.
      Τήνος. Κελί στην περιοχή Πετριάδος. Η ποικιλία των λαϊκών κτισμάτων παραδοσιακής αρχιτεκτονικής με λιθοδομή χωρίς συνδετικό κονίαμα είναι εντυπωσιακή στην Τήνο κι αυτό την καθιστά ιδανικό παράδειγμα για έναν αναπροσανατολισμό του μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης.
      Manthos Prelorentzos Η τουριστική μονοκαλλιέργεια δημιουργεί προβλήματα
      Από τα πιο δραστήρια μέλη της ambassada -μαζί με τον εικαστικό Γιάννη Δελλατόλα, τον φωτογράφο Μάνθο Πρελορέντζο, τον Θοδωρή Μαρκουίζο (πρόεδρο, με κλήρο, της ambassada) κ.ά.-, η Κωνσταντίνα Παπαγεωργίου σχολίασε στην «Εφ.Συν.»:
      «Αν σήμερα οι κάτοικοι του νησιού δυσανασχετούν για την έλλειψη υποδομών, που δημιουργεί προβλήματα λειψυδρίας, δυσοσμίας, σκουπιδιών ή για την ηχορύπανση κ.λπ., στην πραγματικότητα αυτά είναι παρωνυχίδες μπροστά στη μεγάλη και κυρίως μη αναστρέψιμη καταστροφή που υποσκάπτει το μέλλον -ναι, και το τουριστικό μέλλον- του νησιού: την καταστροφή του ανεπανάληπτου τηνιακού τοπίου. Καταστρέφεται για πάντα, για στιγμιαίο όφελος, ένας πόρος από τον οποίο το νησί θα μπορούσε να αντλεί στο διηνεκές.
      »Τα προβλήματα της τουριστικής μονοκαλλιέργειας, που συνδέεται άμεσα με την αγορά ακινήτων και την οικοδομή, έγιναν περισσότερο από ορατά κατά τη διάρκεια της «οικονομικής κρίσης». Η Τήνος, μέχρι και τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, είχε το χάρισμα να είναι αυτάρκης.
      Η γη τώρα αλλάζει χέρια και μετατρέπεται ταχύτατα σε κάτι που έχει αξία μόνο ελάχιστες μέρες κάθε χρόνο. Οι πεζούλες γκρεμίζoνται, η γη, ακαλλιέργητη, φεύγει με τον αέρα και καταλήγει στη θάλασσα. Κι όμως, για να δημιουργηθούν δύο εκατοστά εδάφους χρειάζονται, λένε οι επιστήμονες, πεντακόσια χρόνια. Οι ίδιες οι πεζούλες ενίοτε έχουν ηλικία πολλών αιώνων.
      »Ετυχε (καλώς; κακώς;) δίπλα στην Τήνο να βρίσκεται η Μύκονος κι έχει αναπόφευκτα γίνει πρότυπο πολλών ανθρώπων εδώ στο νησί. Θα μπορούσαμε όμως να φανταστούμε ότι γειτνιάζει με την Υδρα -όπου, ως γνωστόν, δεν κυκλοφορούν αυτοκίνητα, οι ροές των τουριστών είναι αμείωτες και οι τιμές των ακινήτων υψηλότερες της Μυκόνου! Το καλύτερο, βέβαια, θα ήταν να τολμήσει η Τήνος να αποδεχτεί, να αξιοποιήσει και να προβάλει τη δική της ταυτότητα».
      Πράγματι, η ποικιλία των λαϊκών κτισμάτων παραδοσιακής αρχιτεκτονικής με λιθοδομή χωρίς συνδετικό κονίαμα είναι εντυπωσιακή στην Τήνο κι αυτό την καθιστά ιδανικό παράδειγμα για έναν αναπροσανατολισμό του μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης. Διότι εκεί, όπως έλεγαν οι παλιοί, «ο τεχνίτης δεν ήταν ποτέ ένας απλός κατασκευαστής».
      Αυτό φαίνεται στα αλώνια, στα καμίνια, στα υπαίθρια λιοτρίβια και πατητήρια, στους στάβλους, στις κρήνες, αλλά και στα μονοπάτια που τυλίγουν το νησί, καλύπτοντας διαδρομές συνολικά 150 χιλιομέτρων. Και, φυσικά, στις πεζούλες για τις καλλιέργειες και στους περίφημους περιστεριώνες που η Μελίνα Μερκούρη είχε φροντίσει να συντηρηθούν με τις παραδοσιακές τεχνικές και σήμερα είναι περίπου χίλιοι. Για πόσο καιρό, όμως, θα διατηρηθεί αυτό το παλίμψηστο;
      Ηδη από τις αρχές του 21ου αιώνα, η χρήση των νέων υλικών όπως το τσιμέντο και το πλαστικό έχει γίνει ανεξέλεγκτη. Ηδη οι νεότεροι αντιγράφουν στο σπιτικό τους είτε τον κακέκτυπο μικροαστισμό της Αθήνας είτε τις… μοντερνιές των φραγκάτων.
      Πώς θα πειστεί ο επίδοξος αγοραστής ενός οικοπέδου να μη μετακινήσει τη μαρμάρινη κρήνη για να διακοσμήσει τη σάλα του; Να μην κτίσει δύο ορόφους πάνω από τον περιστεριώνα; Να μην ξεριζώσει το αλώνι για να εγκαταστήσει μια πισίνα; Πώς θα μεταδοθούν τα μυστικά της ξερολιθιάς, όταν χαθούν οι δάσκαλοι τεχνίτες; Πώς θα ακουστεί ο ψίθυρος αυτού του συγκεκριμένου τόπου πιο δυνατά από το τραγούδι των σειρήνων;
      Τήνος. Ξερολιθική αγροτική κατοικία στην περιοχή Κουσίνια
      Manthos Prelorentzos Glocal για μια νέα κουλτούρα ανάπτυξης
      Είναι κρίσιμο να αλλάξει το τουριστικό προϊόν, είχε πει ο καθηγητής Τσάρτας, στην ομιλία του στην Τήνο. Με άλλα λόγια, είναι κρίσιμο να αλλάξει το αναπτυξιακό παράδειγμα, «διότι σημασία έχει ο βιώσιμος τουρισμός». Οι όποιες πολιτικές της απόλυτης ασυδοσίας (όπως εκείνες που κυριάρχησαν ως το '80) δεν οδηγούν πλέον πουθενά και η… «Μυκονοποίηση» έχει αρχίσει να έχει ολέθρια αποτελέσματα ακόμη και στη Μύκονο! Το μυστικό είναι η λογική του glocal (global+local) που συνταιριάζει το τοπικό με το παγκόσμιο, υποστηρίζει παρεμβάσεις από τα «κάτω» προς τα «επάνω» και, στην προκειμένη περίπτωση, δίνει αναπτυξιακή δυναμική στην τοπικότητα.
      Αυτήν την προοπτική καλλιεργούν όχι μόνο η ambassada (που εστιάζει στο ξερολιθικό περιβάλλον της Τήνου) αλλά και αντίστοιχες πρωτοβουλίες σε άλλα νησιά. Στη Νάξο λ.χ. η δραστηριότητα της Monumenta (ΑΜΚΕ για την προστασία της φυσικής και της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς Ελλάδας και Κύπρου), τα τελευταία 15 χρόνια, έκανε ένα σημαντικό βήμα στο οποίο πρωτοστάτησε η αρχαιολόγος Ειρήνη Γρατσία.
      Ξεκίνησε την καταγραφή των ιστορικών αγροτικών κτισμάτων του νησιού. Ετσι, σήμερα, με τη φροντίδα του αρχαιολόγου Στέλιου Λεκάκη, έχουν ήδη καταγραφεί 200 κτίσματα σε μια βάση δεδομένων που συνδέεται με ερευνητικό πρόγραμμα του πανεπιστημίου του Νιουκάσλ στο Ηνωμένο Βασίλειο.
      Στην Αμοργό, το «Μιτάτο» (ΑΜΚΕ), που ίδρυσαν μεταξύ άλλων η αρχιτεκτόνισσα Σεμέλη Δρυμωνίτη και η κοινωνική ανθρωπολόγος Μαρία Νομικού, δημιούργησε ένα Εργαστήριο Ξερολιθιάς για την αποκατάσταση των ξερολιθικών κατασκευών αλλά και για την αποκατάσταση των παλιών πηγών νερού, για τη μετάδοση της τεχνογνωσίας και για την αποκατάσταση του κύρους της παραδοσιακής μαστοριάς.
      Στη Θηρασιά η διεπιστημονική συλλογικότητα «Μπουλούκι» (ΑΜΚΕ, βλ. boulouki.org), με ιδρυτικό μέλος τον αρχιτέκτονα Γρηγόρη Κουτρόπουλο, προκήρυξε τρεις θέσεις μαθητείας στις ντόπιες τεχνικές που επεξεργάζονται την ηφαιστειακή πέτρα.
      Ετσι κατάφερε να αποκαταστήσει έναν εντυπωσιακό υπόσκαφο οικισμό, όπου φιλοξενούνταν οι άνθρωποι που δούλευαν στα κλειστά πλέον ορυχεία της Θηρασιάς. Επιπλέον, οργάνωσε και σειρά διαλέξεων για την ένταξη των παραδοσιακών τεχνικών στη σύγχρονη κατασκευαστική τεχνική.
      Ομως τα βήματα που χρειάζεται να γίνουν είναι ακόμη πολλά. Κατ' αρχάς «μόνο αναγνωρίζοντας τι έχουμε, μπορούμε να το διαχειριστούμε», σημειώνει η Ειρήνη Γρατσία. Η τοπικότητα λ.χ. είναι μια υπόθεση που αφορά την συλλογική ταυτότητα των κατά τόπους κοινωνιών, έχει και συναισθηματική διάσταση και καλλιεργεί την κοινωνική μνήμη. Βλέπουμε ωστόσο τον κώδικα των κοινών αξιών να παρακάμπτεται, στο όνομα του άμεσου οφέλους.
      Η καταγραφή των λαϊκών κτισμάτων παραδοσιακής αρχιτεκτονικής είναι, λοιπόν, απαραίτητη. Αλλά χρειάζεται και το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο. Ομως, εδώ, υπάρχει αμηχανία για το ποιο είναι το κατάλληλο. Διότι τα «κηρυγμένα» μνημεία, αυτά που χρονολογούνται πριν από το 1830, «δικαιούνται» να προστατευτούν από τον Αρχαιολογικό Νόμο. Αλλά σήμερα συζητάμε κυρίως για μια κληρονομιά που τώρα γίνεται αντιληπτή ως τέτοια.
      Τήνος. Αγροτικό κτίσμα πάνω από τον εγκαταλελειμμένο οικισμό Μοναστήρια
      Manthos Prelorentzos Βέβαια, η τέχνη της ξερολιθιάς εντάχθηκε το 2018 στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Στοιχείων Αϋλης Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας, της UNESCO, αλλά πόσο συχνά και σε ποια έκταση μπορεί να αξιοποιηθεί αυτή η αναγνώριση; Υπάρχει πράγματι ένα κάποιο νομικό υπόβαθρο προστασίας (π.χ. η Σύμβαση της Γρανάδας του 1972) αλλά η νομική διάσταση του ζητήματος παραμένει περίπλοκη.
      Το σημαντικότερο, λοιπόν, είναι, σύμφωνα και με τον έμπειρο καθηγητή Πάρι Τσάρτα, ο συμμετοχικός σχεδιασμός: να γεφυρωθούν τα πράγματα υπό όρους και οι τοπικές ομάδες συμφερόντων να συνεργαστούν για την προστασία και την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος.
      Περισσότερα...

      788 • 0

    17. Αρθρογραφία

      Πύργος Πειραιά: Ο πρώτος πράσινος ουρανοξύστης- Οι μισθωτές

      GTnews

      Το κτίριο αποτελεί ιδιοκτησία του Δήμου Πειραιά εκτός από ένα μικρό ποσοστό 33 τοις χιλίοις, το οποίο ανήκει στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, κάτι που δεν γνωρίζει σχεδόν κανένας, όπως είπε ο κος Ανδριόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της Dimand.
      Οι μισθωτές
      Με 19.000 τ.μ. γραφείων, 7.000 τ.μ. εμπορικών χώρων και 700 τ.μ. χώρων εστίασης, ο Πύργος του Πειραιά των 22 ορόφων έχει αρχίσει να φιλοξενεί τους νέους χρήστες του.
      Όπως ανέφερε κατά τη διάρκεια του χαιρετισμού του στα εγκαίνια του Πύργου ο κος Δημήτρης Ανδριόπουλος, τους τελευταίους τέσσερις μήνες έκλεισαν οι συμφωνίες για την εκμίσθωση των τελευταίων 8 κενών ορόφων του ακινήτου.
      «Ενώ ενοικιάστηκε το 60% των χώρων το πρώτο διάστημα, οι τελευταίοι 8 όροφοι ενοικιάστηκαν τους τελευταίους τέσσερις μήνες, αποδεικνύοντας πόσο επηρεάζουν οι αστικοί μύθοι την πορεία ενός έργου», σημείωσε χαρακτηριστικά.
      Σε ό,τι αφορά τους γραφειακούς χώρους, όπως αναφέρουν πηγές κοντά στην κοινοπραξία Dimand – EBRD – Prodea που ανέπτυξε τον ουρανοξύστη και έχει την εκμετάλλευση του έργου έπειτα από παραχώρηση για 99 χρόνια από τον Δήμο Πειραιά, στον Πύργο εκτός από τον anchor tenant, την εταιρεία Dialectica, που δραστηριοποιείται στην αγορά του knowledge brokering, η οποία καταλαμβάνει τους 6 από τους 22 ορόφους του κτιρίου (από τον 9ο έως και τον 14ο), συνολικής μικτής επιφάνειας περίπου 6.210 τ.μ., καθώς και την V Group του Βύρωνα Βασιλειάδη στον 22ο όροφο, που δραστηριοποιείται στους τομείς της συλλογής και διαχείρισης αποβλήτων, στην παραγωγή εναλλακτικών καυσίμων, στις ΑΠΕ και στην πράσινη τεχνολογία, έχουν υπογραφεί μισθωτήρια συμβόλαια με ακόμη 4 επιχειρήσεις, μεταξύ των οποίων και η ασφαλιστική εταιρεία North Stadard.
      Σχετικά με τους εμπορικούς χώρους του κτιρίου, τις προηγούμενες μέρες έκανε ντεμπούτο στην ελληνική αγορά το Zara flagship store των 5.000 τ.μ., με τη χώρα μας να μπαίνει στη λίστα των ρεκόρ, καθώς πρόκειται για το δεύτερο μεγαλύτερο κατάστημα της μάρκας διεθνώς.
      Είχε προηγηθεί η βρετανική αλυσίδα αθλητικών ειδών JD Sports, που άνοιξε κατάστημα συνολικής επιφάνειας 1.200 τ.μ. στο ισόγειο και σε τμήμα του πρώτου ορόφου, ενώ έχουν κλείσει θέση η αλυσίδα γυμναστηρίων Athlesis και στον 3ο όροφο σε χώρο 700 τ.μ. θα λειτουργήσει καφέ και εστιατόριο της Nice n’ Easy.
      Τα πράσινα χαρακτηριστικά
      Ο Πύργος του Πειραιά, τοπόσημο για την πόλη, στοχεύει στην πιστοποίηση LEED Platinum, την υψηλότερη βαθμίδα του πιο διαδεδομένου συστήματος αξιολόγησης αειφόρων κτιρίων. Επιπρόσθετα, πρόκειται να πιστoποιηθεί ως κτήριο WELL, πιστοποίηση που αφορά στην υγεία και ευεξία των χρηστών.
      Ας σημειωθεί ότι στο πλήρως βιοκλιματικό κτίριο ο κάθε όροφος μπορεί να λειτουργεί αυτόνομα με «έξυπνα» συστήματα, ανάλογα με τις ανάγκες του εκάστοτε μισθωτή.
      Ακόμα μια πρωτιά για τον Πύργο αποτελούν οι ανελκυστήρες οι οποίοι μέσα 24,5 δευτερόλεπτα, ήτοι 1,3 δευτερόλεπτα ανά όροφο, θα φτάνουν από το ισόγειο στην κορυφή.
      Μάλιστα αναφερόμενος στα πράσινα χαρακτηριστικά του κτιρίου, ο κος Ανδριόπουλος σημείωσε πως η ενέργεια που χρειάζεται για να φωτιστεί ο πύργος τη νύχτα αντιστοιχεί στην ενέργεια που καταναλώνουν δύο οικιακά κλιματιστικά.
      Στον περιβάλλοντα χώρο θα γίνουν φυτεύσεις σε 1.000 τ.μ., ενώ στο υπόγειο υπάρχει χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων 44 θέσεων, οι οποίες είναι όλες με ηλεκτρικούς φορτιστές και έχει γίνει πρόβλεψη μίσθωσης επιπλέον θέσεων στο πάρκιν του OΛΠ.
      Στην τοποθέτηση των πάνελ στην πρόσοψη του κτιρίου έγινε σε πολύ μεγάλο βαθμό ανακύκλωση και επανάχρηση της παλιάς γυάλινης πρόσοψης, ενώ τα νέα τελάρα διαθέτουν σκίαστρα, και είναι ενεργειακής κλάσης Α++.
      Ας σημειωθεί ότι το συνολικό ύψος της επένδυσης ανέρχεται στα 77,8 εκατ. ευρώ, ενώ σύμφωνα με τον κο Ανδριόπουλο, ο Πύργος θα πωληθεί εντός του 2024.
      Η ιστορία
      Ο Πύργος του Πειραιά ήταν το πιο φιλόδοξο κατασκευαστικό έργο στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1970.
      Για να κτιστεί το κτίριο-τοπόσημο του Πειραιά, που έμενε κενός για δεκαετίες, κατεδαφίστηκε η παλαιά Κεντρική Δημοτική Αγορά Πειραιώς, καθώς και ένα ιστορικό κτίριο με ένα ρολόι στην κορυφή του.
      Με τον κυρίως όγκο του κτιρίου να παραμένει εσωτερικά ημιτελής, αξιοποιήθηκαν για κάποια χρόνια μόνο οι τρεις πρώτοι όροφοί του, για καταστήματα, γραφεία και εκπαιδευτήρια.
      Τουλάχιστον τέσσερις φορές επιχειρήθηκε να αξιοποιηθεί το κτίριο χωρίς επιτυχία ώσπου τον Μάιο του 2019 προκηρύχθηκε νέος διαγωνισμός από τον νυν δήμαρχο Πειραιά για αποπεράτωση και αξιοποίηση του κτιρίου για 99 χρόνια.
      Περισσότερα...

      781 • 0

    18. Αρθρογραφία

      Η Γεωπύλη INSPIRE του Ελληνικού Κτηματολογίου συμπλήρωσε δύο χρόνια λειτουργίας

      GTnews

      Δύο χρόνια πέρασαν από την ημέρα που τέθηκε σε λειτουργία για το ευρύ κοινό, η Γεωπύλη INSPIRE του Ελληνικού Κτηματολογίου, που δημιουργήθηκε με σκοπό την εναρμόνιση των δεδομένων του με τις απαιτήσεις της Οδηγίας INSPIRE (2007/2/ΕΚ). Παρέχει δε, βάσει των απαιτήσεων συμβατότητας και κανόνων εφαρμογής που ορίζει η Οδηγία αυτή, τη δυνατότητα σε όλους τους δυνητικούς χρήστες, είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό, να αναζητούν γεωχωρικά δεδομένα του Ελληνικού Κτηματολογίου, να τα βλέπουν, να τα εντάσσουν στις εφαρμογές τους, να ενημερώνονται για τους όρους χρήσης τους και να τα τηλεφορτώνουν (download) 24 ώρες τη μέρα, επτά ημέρες την εβδομάδα. Τέτοιου είδους δεδομένα, που φιλοξενούνται αυτή τη στιγμή στη Γεωπύλη INSPIRE, είναι οι κτηματολογικοί χάρτες των περιοχών λειτουργίας του Εθνικού Κτηματολογίου, οι κτηματολογικές ενότητες, οι κτηματολογικοί τομείς, τα διοικητικά όρια των τοπικών δήμων και κοινοτήτων (σύμφωνα με την κτηματογράφηση) και τα στοιχεία του γεωδαιτικού και χαρτογραφικού συστήματος της χώρας.

      Η Γεωπύλη η  οποία αναπτύχθηκε με συγχρηματοδότηση της Ελλάδος και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο υλοποίησης του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα-Επιχειρηματικότητα-Καινοτομία» 2014-2020 (ΕΠΑνΕΚ 2014-2020), εξυπηρετεί περί τις 3.000 - 4.000 «συνδέσεις» την ημέρα, ενώ, καθ’ όλη τη διάρκεια της δίχρονης λειτουργίας της, έχει εξυπηρετήσει πάνω από δύο εκατομμύρια αιτήματα.  
      Η χρήση της βρίσκει εφαρμογή σε δεκάδες δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα καθημερινά και εκτείνονται από τις πλέον απλές (όπως ο εντοπισμός ενός ακινήτου) έως τις πλέον σύνθετες (π.χ. διενέργεια μελετών ή ερευνητικών έργων).
      Έχει δε, συμβάλει στο να καλύψει η χώρα μας έγκαιρα τις υποχρεώσεις της έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά στην θεματική κατηγορία των κτηματολογικών στοιχείων.
      Πέραν των ενημερώσεων των υπαρχόντων στοιχείων της που γίνονται σε τακτική βάση, η Γεωπύλη θα μπορούσε να εμπλουτιστεί και με επιπλέον γεωχωρικά δεδομένα που δημιουργούνται μέσω της διαδικασίας σύνταξης και λειτουργίας του Κτηματολογίου. Επίσης θα μπορούσε να εμπλουτιστεί και με άλλα γεωδαιτικά και χαρτογραφικά δεδομένα, που προκύπτουν μέσω άλλων δράσεων του Κτηματολογίου, αυξάνοντας έτσι συστηματικά το πλήθος των διαθέσιμων στοιχείων και συμβάλλοντας στην εδραίωση της Γεωπύλης ως κεντρικού πυλώνα πρόσβασης στα βασικά χαρτογραφικά και κτηματολογικά στοιχεία της χώρας. Αυτή η εξέλιξη, όχι απλώς θα συμβάλει στην κάλυψη των αναγκών της χώρας σε βασικά γεωχωρικά δεδομένα, αλλά θα παίξει σημαντικό ρόλο και στην ανάπτυξη της Εθνικής Υποδομής Γεωχωρικών Δεδομένων της χώρας (ΕΥΓΕΠ), κάτι που είναι ζητούμενο για την Ελληνική Πολιτεία εδώ και πολλά χρόνια.
      Σχετικός σύνδεσμος: https://www.ktimatologio.gr/el/e-services/geopyli-inspire-ellinikoy-ktimatologioy

      Περισσότερα...

      773 • 0

    19. Αρθρογραφία

      Μικροκινητικότητα και δημόσιες συγκοινωνίες

      Engineer

      Τα ηλεκτρονικά σκούτερ, τα ηλεκτρονικά ποδήλατα και άλλες μορφές μικροκινητικότητας έχουν τη δυνατότητα να μειώσουν τη συμφόρηση, τις εκπομπές ρύπων και την ηχορύπανση που μαστίζουν τις πόλεις μας. Αντιπροσωπεύουν επίσης μια πραγματική, απτή λύση στο κενό που υπάρχει κατά τις μεταφορές πρώτου και τελευταίου μιλίου.
      Στην διαρκώς εξελισσόμενη συζήτηση της δημιουργίας βιώσιμων πόλεων μέχρι το 2050, τα κτήρια και οι υποδομές δεν είναι ο μόνος υπαίτιος για την εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου. Οι μετακινήσεις σχετίζονται και με σημαντικό ποσοστό εκπομπών, με χαρακτηριστικό το γεγονός ότι το 2021 ήταν υπεύθυνες για το 72% όλων των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στις εγχώριες και διεθνείς μεταφορές της ΕΕ. Επομένως, η μικροκινητικότητα δεν αποτελεί απλώς ένα διασκεδαστικό τρόπο μετακίνησης, αλλά σημαντικό παράγοντα της επίτευξης καθαρών μηδενικών εκπομπών, σε επίπεδο πόλης.
      Πρόσφατα, η BCG (Boston Consulting Group) σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του St. Gallen διεξήγαγαν έρευνα με συμμετέχοντες 11.400 καταναλωτές από 23 μητροπολιτικές περιοχές στην Ευρώπη, την Κίνα, την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ.
      Τα ευρήματα έδειξαν ότι το 42% των σημερινών χρηστών βασίζεται στη μικροκινητικότητα για δραστηριότητες αναψυχής, το 39% για μετακινήσεις και το 36% για τη δουλεία τους. Επιπλέον, περισσότερο από το 30% όλων των ερωτηθέντων χρησιμοποιεί ποδήλατο πολλές φορές την εβδομάδα, αν όχι καθημερινά, ενώ ένα 20% το χρησιμοποιεί πολλές φορές μέσα στο μήνα.
      Οι κύριοι λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι επέλεξαν τη μικροκινητικότητα ήταν σχεδόν εξίσου σημαντικοί μεταξύ τους: η ευελιξία, η αξιοπιστία, η τιμή, ο καλός καιρός, η ασφάλεια και η ευκαιρία να μειωθεί ο χρόνος ταξιδιού.
      Το ποδήλατο εξακολουθεί να είναι, μακράν, η προτιμώμενη μορφή μικροκινητικότητας μεταξύ των κατοίκων της πόλης. Στην Κίνα, η χρήση του επισκιάζεται μόνο από το ηλεκτρονικό μοτοποδήλατο. Οι κάτοικοι των πόλεων εκεί χρησιμοποιούν όλους τους τρόπους λειτουργίας πιο συχνά από τις υπόλοιπες περιοχές της έρευνας, σε οποιαδήποτε άλλη χώρα. Η Γαλλία ηγείται των ευρωπαϊκών χωρών στη χρήση ηλεκτρονικών σκούτερ, ενώ τα ηλεκτρονικά ποδήλατα κερδίζουν έδαφος παντού.
      Η έμφαση στη μικροκινητικότητα ενισχύθηκε σημαντικά από τα δύο και πλέον χρόνια πανδημίας, τα οποία οδήγησαν, μεταξύ άλλων, στον επαναπροσανατολισμό προς την προσωπική ασφάλεια και υγεία. Αν και τα συνολικά ταξίδια μετά την πανδημία παραμένουν 10% χαμηλότερα από πριν, το αυξανόμενο κόστος των καυσίμων και το ολοένα και πιο φιλικό προς το περιβάλλον κοινό σημαίνει ότι η μικροκινητικότητα εγκαθιδρύεται ως μια ελκυστική επιλογή.
      Είναι, όμως, η μικροκινητικότητα στο σωστό δρόμο; Η ιστορία φαίνεται να επαναλαμβάνεται, υπενθυμίζοντας πως οι καλές προθέσεις μπορούν, στην πραγματικότητα, να έχουν ανεπιθύμητες συνέπειες. Ο λόγος για το αυτοκίνητο, το οποίο ήρθε το 19ο αιώνα για να αντικαταστήσει τα άλογα στις μεγαλουπόλεις της εποχής. Το αυτοκίνητο, πιο οικονομικό και εύκολο στη συντήρηση από ένα άλογο, χαρακτηρίστηκε κατά την εποχή του ως «περιβαλλοντικός σωτήρας», καθώς λέγεται ότι έλυσε το πρόβλημα των βουνών κοπριάς που γέμιζαν τους δρόμους των πόλεων. Πλέον είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ότι η ανωτέρω συλλογιστική είχε σαθρό επιστημονικό υπόβαθρο. Αλλά η θέση των αλόγων στα αστικά κέντρα έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. 
      Πως συνδέεται, λοιπόν, η μικροκινητικότητα με την ανωτέρω ιστορία; Παρόλο που η έρευνα κατέγραψε ότι το 32% των χρηστών μικροκινητικότητας την επιλέγουν συχνά ή πολύ συχνά έναντι ενός ιδιωτικού αυτοκινήτου, ένα ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό της τάξεως του 55% χρησιμοποιεί οχήματα μικροκινητικότητας αντί να περπατάει ή να χρησιμοποιεί τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Με άλλα λόγια, η χρήση μικροκινητικότητας σήμερα είναι στην καλύτερη περίπτωση ουδέτερη. Δεν αντικαθιστά ακόμη αρκετά ιδιωτικά αυτοκίνητα, ενώ παράλληλα αντικαθιστά τους δύο πιο πράσινους τρόπους μετακίνησης: το περπάτημα και τη δημόσια συγκοινωνία.
      Ωστόσο, τα ηλεκτροκίνητα οχήματα μικροκινητικότητας παράγουν εκπομπές σε όλο τον κύκλο ζωής του προϊόντος, από την προμήθεια και την κατασκευή έως την απόρριψή τους, και η κλιμάκωσή τους μπορεί να δημιουργήσει έναν διαφορετικό τύπο συμφόρησης με ένα ανάλογο σύνολο προβλημάτων. Και, ενώ τα οχήματα μαζικής μεταφοράς δημιουργούν εκπομπές σε ορισμένα στάδια του κύκλου ζωής τους, ο αντίκτυπος αντισταθμίζεται σημαντικά από τη μεγάλη διάρκεια χρήσης και την αποδοτικότητά τους σε κλίμακα. Επί της ουσίας, όσο περισσότερους χρήστες προσελκύουν, τόσο πιο πράσινα γίνονται.
      Επομένως, καταλήγουμε στο ότι η πιο αποτελεσματική οδός για τη μείωση της συμφόρησης και των εκπομπών από οχήματα βρίσκεται στην ενσωμάτωση οχημάτων μικροκινητικότητας με τις υπηρεσίες δημόσιας συγκοινωνίας, προσφέροντας ολοκληρωμένη, οικονομική και γρήγορη μετακίνηση για το μεγαλύτερο ποσοστό χρηστών. Και, σύμφωνα με την έρευνα, για να συμβεί αυτό, είναι σημαντικό οι δημόσιες συγκοινωνίες να παρέχουν προσιτές τιμές, διευκολύνοντας παράλληλα τους χρήστες τις συνδυάσουν με μορφές μικροκινητικότητας κατά το πρώτο και το τελευταίο μίλι. 
      Περισσότερα...

      771 • 0

    20. Αρθρογραφία

      Διαγωνισμός σεναρίου ταινίας για την κλιματική κρίση

      GTnews

      Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προκηρύσσει Πανελλήνιο ανοιχτό διαγωνισμό σεναρίου ταινίας μικρού μήκους, με θέμα: «Η κλιματική κρίση, επείγουσα απειλή για τον πλανήτη μας».
      Ο διαγωνισμός στοχεύει να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες ως προς την προστασία του περιβάλλοντος, αναδεικνύοντας σημαντικά ζητήματα που αφορούν στην κλιματική κρίση και στην επιτακτική ανάγκη για έγκαιρη δράση.
      Η κλιματική κρίση αφορά σε μακροχρόνιες μεταβολές της θερμοκρασίας και των καιρικών φαινομένων, οι οποίες προέρχονται από ανθρώπινες δραστηριότητες, που παράγουν εκπομπές αερίου θερμοκηπίου, παγιδεύοντας τη θερμότητα του ήλιου και αυξάνοντας απειλητικά τη θερμοκρασία.
      Σήμερα, η κρίση αυτή γίνεται αντιληπτή σε παγκόσμιο επίπεδο, κυρίως μέσα από φαινόμενα ξηρασίας, λειψυδρίας, δασικών πυρκαγιών, πλημμυρών, καταστροφικών καταιγίδων, ανόδου της στάθμης της θάλασσας και μεγάλης διάρκειας καυσώνων. Εξαιτίας αυτών, υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και στην ασφάλεια του ανθρώπου, καθώς και σε δραστηριότητές του που αφορούν κυρίως στην αγροτική παραγωγή και στην οικονομία.
      Για να αντιστραφεί αυτό το κλίμα, επιδιώκεται η ενθάρρυνση των πολιτών για δημιουργία σεναρίου ταινιών μικρού μήκους μυθοπλασίας ή ντοκιμαντέρ, με αναφορά στην κλιματική κρίση και τον πρωταγωνιστικό ρόλο που μπορούν να αναλάβουν οι ίδιοι.
      Οι αιτήσεις συμμετοχής των διαγωνιζομένων υποβάλλονται έως και τις 30.09.2023. Οι συμμετοχές θα αξιολογηθούν από κριτική επιτροπή, η οποία απαρτίζεται από διακεκριμένους εκπρόσωπους του κινηματογραφικού χώρου.
      Οι συμμετοχές που θα διακριθούν θα λάβουν χρηματικά έπαθλα ως εξής: πρώτο βραβείο, ύψους 10.000 ευρώ, θα απονεμηθεί στον/η διαγωνιζόμενο/η για την υλοποίηση ταινίας μικρού μήκους μυθοπλασίας ή ντοκιμαντέρ, που θα βασίζεται στο σενάριο του/της, δεύτερο και τρίτο βραβείο, ύψους 2.000 ευρώ και 1.000 ευρώ αντίστοιχα, θα απονεμηθεί στους διαγωνιζόμενους για την ανάπτυξη σχετικού σεναρίου ταινίας μικρού μήκους.
      Ο διαγωνισμός διοργανώνεται από την Ειδική Υπηρεσία «Επιτελική Δομή ΕΣΠΑ του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας», στο πλαίσιο του έργου «Σχέδιο δράσεων επικοινωνίας του ΥΠΕΝ», το οποίο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, από πόρους του ΕΣΠΑ 2014-2020, μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη».
      Περισσότερες πληροφορίες για το έργο είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα του: https://www.ypengreenpolicy.gr/ Αναλυτικά οι όροι και οι προϋποθέσεις συμμετοχής στο διαγωνισμό διατίθενται στο site του (www.scriptcontestypen.gr). Εκεί, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να καταθέτουν και πιθανές ερωτήσεις. Για επιπλέον υλικό επικοινωνίας μπορούν να επικοινωνούν με την κυρία Μαρία Δημητροπούλου (e-mail: [email protected], τηλέφωνα: 210 2113333 και 6948 884018).
      Περισσότερα...

      770 • 1

    21. Αρθρογραφία

      Η ιχνηλάτηση των πλαστικών απορριμμάτων στην Ελλάδα

      Engineer

      Ο Τζιμ Πάκετ περπατάει αργά στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας κρατώντας μια σακούλα με σκουπίδια. Πλησιάζει έναν μπλε κάδο και ρίχνει μέσα ένα πλαστικό μπουκάλι. Το μπουκάλι που πέταξε ο 60αρης Αμερικανός κρύβει ένα «μυστικό»: έχει ενσωματωμένο έναν πανάκριβο ανιχνευτή GPS. Τους επόμενους μήνες, θα καταγράφει λεπτό προς λεπτό την πορεία του πλαστικού απορρίμματος.
      Πρόκειται για έναν από τους τράκερς που τοποθετήθηκαν σε ανακυκλώσιμα σε διάφορα σημεία της χώρας, στο πλαίσιο πολύμηνης έρευνας του ανεξάρτητου δημοσιογραφικού ιστοτόπου wearesolomon.com για τις άγνωστες διαδρομές των πλαστικών απορριμμάτων σε συνεργασία με το Basel Action Network (ΒΑΝ) και το ελληνικό γραφείο της Greenpeace.
      Το μπουκάλι που πέταξε στον μπλε κάδο στο κέντρο της Αθήνας ο Πάκετ, επικεφαλής του ΒΑΝ, ήταν ο πρώτος από αυτούς. Οι περισσότεροι καταστράφηκαν στην πορεία. Όσοι επέζησαν όμως έδειξαν πλαστικά που δεν ανακυκλώνονται ποτέ, αλλά καταλήγουν σε χωματερές ή σε μονάδες ανακύκλωσης εκτός χώρας.
      Ο Πάκετ, που έχει αφιερώσει τη ζωή του στον έλεγχο του εμπορίου αποβλήτων και στην αποκάλυψη των συμφερόντων που το τροφοδοτούν, περιγράφει ένα σταθερό μοτίβο: πλουσιότερες χώρες στέλνουν τα απόβλητά τους σε φτωχότερες. «Είναι ανήθικο και μη βιώσιμο», υπογραμμίζει.
      Η πλαστική ρύπανση είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο δυσεπίλυτα περιβαλλοντικά προβλήματα παγκοσμίως. Επηρεάζει πρωτίστως τις φτωχότερες χώρες και τους πιο ευάλωτους πληθυσμούς, όχι μόνο σε χώρες όπως η Ινδονησία, αλλά και εντός Ευρώπης, όπου φτωχότερα μέλη της ΕΕ μετατρέπονται σε αποθετήρια πλαστικών αποβλήτων πιο ανεπτυγμένων εταίρων τους, ειδικά μετά την απαγόρευση εισαγωγής στερεών αποβλήτων που επέβαλε η Κίνα το 2018.
      Ανακύκλωση: μια υπόσχεση που δεν τηρήθηκε
      Για τον Πάκετ, οι μπλε κάδοι ανακύκλωσης είναι μια υπόσχεση που δεν τηρήθηκε  ποτέ. «Ό,τι πετάς στον μπλε κάδο, ανακυκλώνεται. Αυτό είναι το μήνυμα που στέλνουν στον κόσμο. Στην πραγματικότητα, ελάχιστα πλαστικά ανακυκλώνονται».
      Πράγματι, όπως ανέδειξε η έρευνα του Solomon, από τους 41 εκατ. τόνους πλαστικών αποβλήτων των οποίων η διαχείριση γίνεται εντός της ΕΕ ανα έτος, μόνο το 29% ανακυκλώνεται. Τα υπόλοιπα οδηγούνται για ενεργειακή αξιοποίηση μέσω καύσης ή καταλήγουν στη χωματερή.
      Η περίπτωση της Ελλάδας είναι χαρακτηριστική. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραχώρησε στο Solomon η Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης, η οποία διαχειρίζεται το περιεχόμενο των γνωστών μπλε κάδων, μόλις το 50% του περιεχομένου τους οδηγείται στην ανακύκλωση.
      Στα ίχνη του ελληνικού πλαστικού σκουπιδιού
      Η έρευνα διήρκησε πέντε μήνες. Η ερευνητική ομάδα συνομίλησε με ειδικούς στον τομέα της ανακύκλωσης πλαστικού, συναντήθηκε με Έλληνες και ξένους επιχειρηματίες του κλάδου, πήρε τις γνώμες ειδικών επιστημόνων και ακτιβιστών, συγκέντρωσε και ανέλυσε επίσημα και αδημοσίευτα στοιχεία, και επισκέφθηκε μονάδες όπου καταλήγουν ελληνικά πλαστικά σκουπίδια στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία.
      Επί χρόνια, η πολυπόθητη μετάβαση στην «κυκλική οικονομία» βασίζεται στο μάντρα «μείωση, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση». Γνωστή και ως «ιεραρχία αποβλήτων», η αρχή αυτή διαφημίζεται ως λύση στο τεράστιο πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης που απειλεί οικοσύστημα και ανθρώπους.
      Όμως το βάρος πέφτει κυρίως στην ανακύκλωση –  μια υποτίθεται ενάρετη διαδικασία χωρίς καμία παρενέργεια. Σε έρευνα της Greenpeace, σχεδόν το 90% των Ελλήνων που συμμετείχαν δήλωσαν ότι η ανακύκλωση πλαστικού «μπορεί να βοηθήσει δραστικά το περιβάλλον».
      Στην πόλη της Ξάνθης, όπου η ομάδα απέρριψε ένα από τα πλαστικά σκουπίδια με ανιχνευτή GPS, συναντήθηκε με την καθηγήτρια Αγγλικών Μαρία Αντωνιάδου δίπλα σε έναν μπλε κάδο. Η κ. Αντωνιάδου ανακυκλώνει με θρησκευτική ευλάβεια. «Συμβάλλω κι εγώ έτσι στην προστασία του περιβάλλοντος. Τα υλικά θα ξαναχρησιμοποιηθούν για να γίνουν κάτι άλλο».
      Αυτή είναι όμως η μισή αλήθεια –αν όχι ένας βολικός μύθος. 
      «Ζούμε σε μια χώρα και σε ένα πλανήτη όπου στις καλύτερες περιπτώσεις περίπου ένα στα δέκα πλαστικά μπουκάλια καταλήγει στην ανακύκλωση. Τα υπόλοιπα πάνε στη χωματερή, στις θάλασσες. Και να διπλασιάσουμε την ανακύκλωση το πρόβλημα δεν λύνεται. Παρ’ όλα αυτά, το κυρίαρχο αφήγημα είναι ότι θα αυξήσουμε την ανακύκλωση και όλα θα είναι καλά», λέει ο Νίκος Χαραλαμπίδης, διευθυντής του ελληνικού γραφείου της Greenpeace, τον οποίο η ερευνητική ομάδα συνάντησε στα κεντρικά της οργάνωσης στο Μεταξουργείο.
      Όπως περιγράφει, την ανακύκλωση προβάλλει μια καλολαδωμένη και καλά χρηματοδοτούμενη μηχανή. «Έχει περσόνες, έχει κουτιά, έχει σπιτάκια που λένε “τι ωραίο πράγμα που είναι”. Εμείς ερχόμαστε να πούμε ότι η ανακύκλωση είναι παράλογη, και θα πρέπει να είναι η εξαίρεση και όχι η λύση ή ο κανόνας».
      Η κ. Αντωνιάδου, που διαχωρίζει με προσοχή τα σκουπίδια της, μάλλον θα απογοητευόταν αν μάθαινε πως το «παγιδευμένο» σκουπίδι που απορρίψαμε σε μπλε κάδο στο κέντρο της πόλης της κατέληξε στη χωματερή της Καβάλας. Την ίδια τύχη είχε και ένα ακόμα ανακυκλώσιμο που απέρριψε η ομάδα στην πρωτεύουσα της Σύρου, το οποίο κατέληξε στον ΧΥΤΑ του νησιού.
      http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2023/12/plastika-skoupidia-tracking-solomon-1-1536x864-600-x-337.jpg
      Τα στοιχεία αποκαλύπτουν και κάτι άλλο: ακόμα και από τα πλαστικά ανακυκλώσιμα που φτάνουν στο στάδιο της διαλογής, πολλά καταλήγουν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, σε φορτία που καταρχάς επιβαρύνουν την ατμόσφαιρα με επιπλέον εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
      Εξάγοντας το πλαστικό σκουπίδι, εξάγεται όμως και το κόστος της διαχείρισής του για το περιβάλλον και την υγεία. Επιστήμονες, οικολόγοι και ακτιβιστές έχουν τεκμηριώσει ότι η ανακύκλωση όχι μόνο δεν είναι πανάκεια, αλλά μπορεί να αποτελεί μέρος του προβλήματος: καθησυχάζει τους πολίτες -στην Ευρώπη παράγονται 35 κιλά πλαστικών αποβλήτων συσκευασίας κατά κεφαλήν- με αποτέλεσμα να μειώνεται το κίνητρο για μείωση της χρήσης.
      Με αυτά τα δεδομένα, εύλογα η ετήσια παραγωγή πλαστικών παγκοσμίως όχι μόνο δεν μειώνεται, αλλά αυξάνεται αλματωδώς. Εκτοξεύτηκε από τους 234 εκ. τόνους το 2000 σε 460 το 2019. Κατά την ίδια περίοδο, τα πλαστικά απόβλητα υπερδιπλασιάστηκαν. Η δε ζήτηση συνεχίζει να αυξάνεται εκθετικά. Σύμφωνα με τον Οικονομικό Οργανισμό Συνεργασίας και Ανάπτυξης, μέχρι το 2060 η κατανάλωση πλαστικού θα έχει τριπλασιαστεί.
      Η επένδυση σε ακόμα περισσότερες μονάδες ανακύκλωσης δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα. Αντίθετα, δημιουργεί το γνωστό στα οικονομικά ως “lock-in effect”: οι τεράστιες επενδύσεις σε εγκαταστάσεις και υποδομές ανακύκλωσης κάνουν τις κοινωνίες «αιχμάλωτες» της ανακύκλωσης, ακόμα κι αν δεν αποτελεί την ιδανική λύση διαχείρισης αποβλήτων.
      Και ιδανική λύση δεν είναι σίγουρα. Όχι μόνο γιατί το ανακυκλωμένο πλαστικό είναι κατώτερης ποιότητας και χρειάζεται παρθένο για να δημιουργηθεί νέο προϊόν. Αλλά και γιατί η ίδια η διαδικασία δεν είναι ποτέ όσο «πράσινη» διαφημίζεται.
      http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2023/12/plastika-katanalosi-solomon-1536x864-600-x-337.jpg
      Η μη-πράσινη διαδικασία της ανακύκλωσης
      Σε μία έρευνα-σταθμό που δημοσιεύτηκε σε έγκριτο επιστημονικό περιοδικό τον Μάιο του 2023, διεθνής ομάδα επιστημόνων προχώρησε σε μια εντυπωσιακή ανακάλυψη: η ανακύκλωση πλαστικού μπορεί να απελευθερώσει τεράστιες ποσότητες μικροπλαστικών στο νερό και να μολύνει τον αέρα. Εύρημα ακόμα πιο ανησυχητικό, δεδομένου ότι έγινε σε εργοστάσιο ανακύκλωσης τελευταίας τεχνολογίας, σε μια πλούσια δυτική χώρα, τη Βρετανία.
      Στα δείγματα βρέθηκαν μικροπλαστικά που απελευθερώθηκαν και ισοδυναμούσαν με το 13% του πλαστικού που είχε ανακυκλωθεί. Τα μικροπλαστικά, δηλαδή σωματίδια πλαστικού με μέγεθος μικρότερο από 5 χιλιοστά, μολύνουν τον πλανήτη –έχουν βρεθεί ακόμα και σε φρέσκο χιόνι στην Ανταρκτική–, ενώ έχουν εντοπιστεί στο ανθρώπινο αίμα και μπορεί να είναι τοξικά για τα φυτά, τα ζώα και τον ίδιο τον άνθρωπο.
      Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη διαθέσιμη έρευνα του Ευρωβαρομέτρου, το 94% των Ελλήνων ανησυχεί για τις επιπτώσεις τους.
      Το πρώτο βήμα μετά τον μπλε κάδο
      Τα ανακυκλώσιμα υλικά που φτάνουν στον μπλε κάδο διαχωρίζονται σε πρώτη φάση στα Κέντρα Διαλογής και Ανάκτησης Υλικών (ΚΔΑΥ) που υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα. Το μεγαλύτερο και ένα από τα πιο σύγχρονα βρίσκεται στο Κορωπί, όπου απορριμματοφόρα ξεφορτώνουν καθημερινά 400-500 τόνους ανακυκλώσιμων από 30 δήμους στην Αθήνα.
      Εκεί η ερευνητική ομάδα συνάντησε τον Κωνσταντίνο Βεργανελάκη, μηχανολόγο-μηχανικό και υπεύθυνο λειτουργίας του εργοστασίου της εταιρείας WATT AE. Ο κ. Βεργανελάκης  επιβεβαιώνει ότι μόνο το μισό περιεχόμενο του κάθε κάδου μπορεί να οδεύσει τελικά προς ανακύκλωση. Το δε 50% του υλικού αυτού συνήθως εξάγεται.
      «Είναι χρηματιστηριακή η αξία και είναι καθαρά θέμα ζήτησης και προσφοράς. Εμείς εξάγουμε και Ευρώπη και Ασία, ανάλογα με τη φύση του υλικού. Συνήθως τα εύκαμπτα υλικά, όπως η σακούλα, πηγαίνουν σε βαλκανικές χώρες», σημειώνει.
      Το «νεκρό» ποτάμι της Βουλγαρίας
      Ένα από τα φορτηγά που φορτώνουν υλικά από την αυλή του ΚΔΑΥ έχει προορισμό τη Βουλγαρία. Η χώρα, που απορροφά μέρος του ελληνικού πλαστικού, αντιμετωπίζει ήδη συνέπειες από την επεξεργασία του υλικού.
      Ήταν Σάββατο πρωί στις 25 Ιανουαρίου του 2020, όταν ο ψαράς Βάλεντιν Νταναϊλοβ έλαβε μήνυμα από έναν άλλο ψαρά κοντά στο Πάζαρτζικ, μια μικρή πόλη 70.000 κατοίκων στη Νότια Βουλγαρία, χτισμένη στις όχθες του Έβρου ή Μαρίτσα όπως ονομάζεται ο ποταμός στη γειτονική χώρα.
      Το μήνυμα συνοδευόταν από φωτογραφίες που έδειχναν τεράστιες ποσότητες από νεκρά ψάρια, ξεβρασμένα στις όχθες του. Για τον 46χρονο Νταναϊλοβ, που έμαθε να ψαρεύει δίπλα στον πατέρα του όταν ήταν ακόμα 4-5 χρονών, το θέαμα ήταν εξοργιστικό. «Νεκρά ψάρια κάθε λογής ξεβρασμένα στο ποτάμι. Τρομακτικό θέαμα. Ψάρια δηλητηριασμένα στο φυσικό τους περιβάλλον. Μια γενοκτονία».
      Οι βουλγαρικές αρχές ανακάλυψαν τεράστιες ποσότητες μολυσμένου νερού στον ποταμό, προκαλώντας τον άμεσο θάνατο των ψαριών. Το επεισόδιο χαρακτηρίστηκε ως το χειρότερο κρούσμα τοξικής μόλυνσης στην ιστορία του Έβρου, επηρεάζοντας 26 χιλιόμετρα της ροής του.
      Πλαστικά υπολείμματα, τα οποία ανεξάρτητη επιτροπή ειδικών επιστημόνων χαρακτήρισε κατάλοιπα της διαδικασίας ανακύκλωσης, έχρισαν μια τοπική εταιρεία ανακύκλωσης, την Ecoinvest, ως ύποπτο. Ο τοπικός εισαγγελέας απήγγειλε δύο κατηγορίες κατά της διεύθυνσης της εταιρείας, για μόλυνση του περιβάλλοντος και ανεξέλεγκτη διαχείριση αποβλήτων.
      Η εταιρεία διέκοψε προσωρινά την παραγωγή της, και στις 26 Ιανουαρίου τα δείγματα νερού από το ποτάμι βγήκαν καθαρά. Οι αρχές δεν ολοκλήρωσαν ακόμα την έρευνά τους, οι κατηγορίες δεν κατέληξαν σε καταδίκες, και η εταιρεία επιμένει ότι έχει αναβαθμίσει το σύστημα διαχείρισης, και ότι το νερό που χρησιμοποιεί είναι σε κλειστό κύκλο και δεν μολύνει τον ποταμό.
      Σήμερα δεν έχει απομείνει κανένα ορατό σημάδι στο σημείο όπου καταγράφηκε το χειρότερο περιστατικό μόλυνσης στην ιστορία του ποταμού Έβρου, μεταξύ Πάζαρτζικ και Φιλιππούπολης. Κάτω από μια μικρή γέφυρα, τα ήρεμα νερά του διασχίζουν μια καταπράσινη έκταση στο σούρουπο. Μοναδικό σημείο ζωής, ένας μοναχικός ψαράς. Λίγη ώρα αργότερα, θα μαζέψει τα καλάμια και τα δολώματά του και θα φύγει. Με άδεια χέρια. Το ποτάμι, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι πλέον κατά τμήματα «εντελώς νεκρό».
      Τρεισήμισι χρόνια μετά από εκείνο το περιστατικό, ένα λευκό φορτηγό περνάει τις πύλες των εγκαταστάσεων της Ecoinvest λίγο μετά τις 11 το πρωί. Ένας εργαζόμενος με κίτρινο γιλέκο ανοίγει τη συρόμενη πλαϊνή πόρτα. Στην καρότσα του φορτηγού, τόνοι από πλαστικά σκουπίδια σε δεμάτια, στοιβαγμένα το ένα πάνω στο άλλο. Σε ένα από αυτά, ξεπροβάλλει μια συσκευασία με ελληνικά γράμματα, μια ετικέτα της Γενικής Ταχυδρομικής.
      «Μόλις ήρθε από την Ελλάδα», λέει το στέλεχος της Ecoinvest που υποδέχεται το φορτηγό. Το ελληνικό πλαστικό σκουπίδι τοποθετείται δίπλα στους 1.500-1.800 τόνους από άλλα πλαστικά απόβλητα, τα οποία κατακλύζουν τα 20.000 τετραγωνικά μέτρα της εγκατάστασης.
       «Θα τα παρομοίαζα με χρυσάφι»
      Η Ecoinvest είναι μία από τις ηγέτιδες εταιρείες στον κλάδο της ανάκτησης της χώρας με μερίδιο 10% στην εγχώρια αγορά αποβλήτων συσκευασίας. Και μία από τις 177 που έχουν λάβει άδεια εισαγωγής σκουπιδιών από το εξωτερικό με σκοπό την ανάκτηση, πολλές από τις οποίες ιδρύθηκαν ή επέκτειναν τις δραστηριότητες μετά τις κινεζικές απαγορεύσεις.
      Η Ελλάδα είναι βασικός προμηθευτής πλαστικού σκουπιδιού τόσο της εταιρείας, όσο και της Βουλγαρίας γενικότερα – και γίνεται όλο και σημαντικότερος. Οι εισαγωγές  από τη χώρα μας αυξάνονται αλματωδώς τα τελευταία χρόνια: 48.000 τόνοι το 2022, ποσότητα υπερδιπλάσια σε σχέση με το 2020.
      http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2023/12/plastika-eisagwges-solomon-1536x864-600-x-337.jpg
      «Για τους περισσότερους, αυτά είναι απλώς σκουπίδια. Για εμάς, είναι η αρχή της επιχειρηματικής μας δραστηριότητας. Θα τα παρομοίαζα με χρυσάφι», λέει ο Τιμοχίρ Λαζάροβ, ένας ήπιων τόνων τεχνοκράτης.
      Η Ecoinvest είναι κερδοφόρα, στηρίζεται από τα περιφερειακά ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και μόλις επένδυσε σε μια νέα, υπερσύγχρονη γραμμή παραγωγής. «Είναι η Ρολς Ρόις της ανακύκλωσης πλαστικού» μας λέει με υπερηφάνεια ο Λαζάροβ, δείχνοντας το φανταχτερό μηχάνημα, γεμάτο φωτάκια και ενδείξεις. Το μόνο παράπονό του είναι ότι δεν υπάρχει αρκετό πλαστικό σκουπίδι για να λειτουργήσει στο 100% των δυνατοτήτων της η νέα υπερσύγχρονη γραμμή. «Χρειαζόμαστε κι άλλο πλαστικό».
      Η εταιρεία στη συνέχεια πουλάει το 80% του ανακτημένου πλαστικού, κυρίως στο εξωτερικό, αλλά και στην Ασία, όπου θα χρησιμοποιηθεί σε κλάδους όπως οι κατασκευές και η γεωργία. Βασικός πελάτης και των τελικών προϊόντων της: η Ελλάδα.
      Η Βουλγαρία επένδυσε στον τομέα και πλέον η εισαγωγή σκουπιδιών είναι καλοδεχούμενη – τουλάχιστον από τους πολιτικούς. «Η εισαγωγή αποβλήτων για ανάκτηση και ανακύκλωση στη Βουλγαρία είναι εξαιρετικά σημαντική για τη βουλγαρική οικονομία και ιδίως για τη μεταποίηση», δήλωσε στο Solomon το βουλγαρικό υπουργείο Περιβάλλοντος. Το «lock-in effect» στην πράξη.
      «Πριν την Κίνα, οι διαπραγματεύσεις ήταν δύσκολες»
      270 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του Πάζαρτζικ, στην πόλη Βέλικο Τάρνοβο. Εκεί κατοικοεδρεύει ένας άλλος κολοσσός του βουλγαρικού κλάδου ανακύκλωσης με ελληνική πελατεία, η εταιρεία Megaport.
      Κάθε μήνα φτάνουν εδώ από την Ελλάδα 200 τόνοι πλαστικό σκουπίδι τύπου LDPE, ποσότητα που αντιπροσωπεύει το 10% της πρώτης ύλης της. Η Megaport αγοράζει από ελληνικά ΚΔΑΥ και ιδιωτικές εταιρείες, πληρώνοντας ανάλογα με την ποιότητα από 5 έως 350 ευρώ τον τόνο. Μετά την ανακύκλωσή του, συχνά πωλείται πίσω στην Ελλάδα με τη μορφή είτε πέλετ είτε μαύρης σακούλας σκουπιδιών. Ένα 8% όμως δεν μπορεί να ανακυκλωθεί και είτε μετατρέπεται σε RDF για να καεί στα τσιμεντάδικα της Βουλγαρίας είτε καταλήγει στη χωματερή.
      Η κινεζική απαγόρευση εισαγωγής σκουπιδιών, αλλά και οι αυστηροί όροι εξαγωγής σε χώρες εκτός ΟΟΣΑ που επέβαλε η Ε.Ε., ήταν μάννα εξ ουρανού για εταιρείες όπως η Megaport. «Πριν την απαγόρευση, πήγαινες στην Αθήνα και οι διαπραγματεύσεις ήταν δύσκολες. Μας έλεγαν, ‘αυτή είναι η τιμή, αν δεν σας αρέσει, υπάρχει πάντα η Κίνα’».
      Ένα καλλωπισμένο πράσινο ξέπλυμα
      Για την 33χρονη Ντανίτα Ζαχαρινόβα, η ανακύκλωση πλαστικού δεν είναι παρά μια καλλωπισμένη επιχείρηση greenwashing – ενός «πράσινου ξεπλύματος», που εξυπηρετεί μόνο τις βιομηχανίες και δίνει στους καταναλωτές την ψευδαίσθηση ότι κάνουν το καθήκον τους.
      «Η ανακύκλωση του πλαστικού όχι μόνο δεν είναι λύση, αλλά προκαλεί και σειρά από προβλήματα, από τη χρήση νερού και τη ρύπανση του περιβάλλοντος, μέχρι την άγνωστη σύσταση των πλαστικών αποβλήτων. Η ανακύκλωση είναι στις περισσότερες περιπτώσεις μάρκετινγκ και διαφήμιση, και όχι μαγική λύση στο πρόβλημα του πλαστικού», λέει η Ζαχαρινόβα, από την περιβαλλοντική οργάνωση Za Zemiata (Για τη Γη) που μελετά εδώ και χρόνια το θέμα και πέτυχε φέτος, έπειτα από σχεδόν δεκαετή δικαστικό αγώνα, την ακύρωση της κατασκευής μιας κολοσσιαίας μονάδας καύσης απορριμμάτων στη Σόφια.
      Η ομάδα συνάντησε τη Ζαχαρινόβα στην περιοχή Λόζενετς, μια εύπορη γειτονιά στο κέντρο της Σόφιας, δίπλα σε μια γωνιά για χωριστή συλλογή απορριμμάτων. Ακόμα κι εδώ, σε αυτή την «καλή περιοχή» με τους καλοντυμένους κατοίκους και τα καταστήματα βιολογικών προϊόντων, οι κάδοι είναι ξέχειλοι και τα απορρίμματα μπερδεμένα. Η Ζαχαρινόβα περιγράφει ένα χαοτικό κι αναποτελεσματικό σύστημα ανακύκλωσης στη χώρα, το οποίο συνδυάζεται με την έκρηξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας στον τομέα της ανακύκλωσης, δημιουργώντας την τόσο μεγάλη ζήτηση για εισαγόμενο πλαστικό σκουπίδι από χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία και η Ελλάδα.
      Η λύση κατά την ίδια είναι μία: «να μην χρησιμοποιούμε προϊόντα που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν και να σκεφτόμαστε πολύ περισσότερο την επαναχρησιμοποίηση και κυρίως την πρόληψη».
      Ελλάδα: Εξαγωγός και παράλληλα εισαγωγέας απορριμμάτων
      Και η ίδια η Ελλάδα είναι μέρος του λεγόμενου «εμπορίου σκουπιδιών». Απλώς με διαφορετική μορφή. Αυτή της εισαγωγής RDF για καύση από την τσιμεντοβιομηχανία.
      Η ομάδα ταξίδεψε στην πόλη του Βόλου. Στα περίχωρα της πόλης, το εντυπωσιακό τοπίο που φιλοτεχνούν τα γαλάζια νερά του Παγασητικού και το καταπράσινο δάσος του Πηλίου διακόπτεται από ένα κολοσσιαίο εργοστάσιο τσιμέντου. Η εταιρεία στην οποία ανήκει το εργοστάσιο, η AΓΕΤ/Lafarge, το 2022 εισήγαγε 70.000 τόνους RDF από την Ιταλία και σχεδιάζει να τριπλασιάσει την ποσότητα αυτή στο εγγύς μέλλον. Το RDF είναι ένα καύσιμο που παράγεται από απορρίμματα, συμπεριλαμβανομένου του πλαστικού. Η Ελλάδα, παρά την αφθονία των απορριμμάτων της, δεν παράγει αρκετό RDF, το οποίο θεωρείται πιο «πράσινο» από το πετ-κοκ.
      Για την παραλαβή του RDF, η εταιρεία έχει δικές της λιμενικές εγκαταστάσεις. Κάθε καράβι μεταφέρει 3.000 τόνους. Πολλοί ντόπιοι φοβούνται ότι η καύση αποβλήτων στις τσιμεντοκάμινους συμβάλλει ώστε τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης να φτάνουν στα ύψη στο Βόλο τις μισές ημέρες κάθε έτους. Τα ποσοστά εγκεφαλικών επεισοδίων και καρκίνου του ήπατος είναι εδώ αρκετές φορές υψηλότερα από τον εθνικό μέσο όρο.
      Φυσικά, το οικονομικό κίνητρο είναι σημαντικό. Το RDF είναι πιο φτηνό από το φυσικό αέριο, με την εταιρεία να εισπράττει από τους Ιταλούς τέλος εισόδου (gate fee) και να αποφεύγει πρόστιμα από τους ρύπους – οι εκπομπές από την καύση RDF δεν προσμετρώνται στο σύστημα. Οι εκπομπές ρύπων φυσικά δεν εξαφανίζονται. «Εάν η κοινωνία θέλει τσιμέντο, δυστυχώς μοιραία θα έχουμε διοξείδιο του άνθρακα», λέει ο Μιχάλης Βλάχος, γενικός διευθυντής του εργοστασίου στον Βόλο.
      Η καύση αποβλήτων τόσο κοντά στην πόλη και τα σχέδια για εντατικοποίηση της πρακτικής αυτής κρούουν εδώ και χρόνια τον κώδωνα του κινδύνου. Μια ηγετική φυσιογνωμία του τοπικού κινήματος αντίστασης κατά της καύσης αποβλήτων στο εργοστάσιο τσιμέντου είναι ο συνταξιούχος μηχανικός Στέλιος Λημνιός.
      Ο Λημνιός μετρά τρεις δεκαετίες στο οικολογικό κίνημα. Εδώ και χρόνια μάχεται κατά της καύσης σκουπιδιών από την ΑΓΕΤ, με κάθε μέσο: με κινητοποιήσεις, εκδηλώσεις, πορείες, και μία καταδίκη σε τρίμηνη ποινή φυλάκισης. Τον Σεπτέμβριο του 2019, ως μέλος της Επιτροπής Αγώνα Πολιτών κατά της καύσης σκουπιδιών, ο Λημνιός μπήκε στις φυλασσόμενες εγκαταστάσεις της ΑΓΕΤ για να αποτρέψει ένα φορτίο με σκουπίδια προς καύση από την Ιταλία.
      Οι δικαστικές περιπέτειες δεν πτοούν τον Λημνιό, ο οποίος τον περασμένο Οκτώβριο αθωώθηκε, όπως και οι δύο συγκατηγορούμενοί του, για την ενέργεια εκείνη. Συνεχίζει τον αγώνα. Κατά τον ίδιο, το εργοστάσιο πρέπει να μεταφερθεί μακριά από τον αστικό ιστό και να γίνονται συστηματικές, αδιάβλητες μετρήσεις για τους ρύπους και τις άλλες περιβαλλοντικές επιπτώσεις της λειτουργίας του στον Βόλο.
      «Δεν έχουμε καμία εμπιστοσύνη», λέει κοντά στο δικαστήριο της πόλης, όπου βρέθηκε για ακόμα μία φορά κατηγορούμενος. «Στον Βόλο το σχέδιο είναι να γίνει μονάδα RDF που θα παίρνει τα υπολείμματα και της Λάρισας, και των Τρικάλων, ίσως και της Λαμίας. Αυτό το αντιμάχεται η τοπική κοινωνία. Δεν κάνουν ανακύκλωση, προάγουν την καύση».
      Η εταιρεία αρνείται κατηγορηματικά ότι έχει οποιαδήποτε συμμετοχή στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος – μιλά για συνεχείς ελέγχους, τόσο του εισαγόμενου RDF όσο και των ρύπων, αλλά και του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος. Προβάλλει δε τη μεγιστοποίηση της υποκατάστασης ως πολιτική φιλική προς το περιβάλλον. «Χρονιά τη χρονιά κάνουμε επενδύσεις και προσπαθούμε να μεγιστοποιούμε το ποσοστό της ενέργειας από εναλλακτικά καύσιμα» λέει. Στόχος της είναι το ποσοστό των εναλλακτικών καυσίμων να φράσει κοντά στο 90%. Το 2022 επένδυσε 7 εκατ. ευρώ για εναλλακτικά καύσιμα, και θα επενδύσει άλλα 20-30 εκατομμύρια μέχρι το 2026.
      Το Συμβούλιο της Επικρατείας ίσως βάλει φρένο σε αυτά τα σχέδια. Στα μέσα Οκτωβρίου απαγόρευσε την εισαγωγή RDF προς καύση μέσω θαλάσσης, με το τοπικό περιβαλλοντικό κίνημα να μιλά για «μεγάλη νίκη των Βολιωτών».
      Η ερευνητική ομάδα ρώτησε την εταιρεία πώς ερμηνεύει την απόφαση αυτή και πώς θα την επηρεάσει. «Το ΣτΕ με την απόφασή του έκρινε ότι αναφορικά με δύο όρους της ΑΕΠΟ δεν τηρήθηκε η δέουσα διαδικασία και ως εκ τούτου ακύρωσε δύο όρους για τυπικούς και όχι για ουσιαστικούς λόγους», σημείωσε, καταλήγοντας πως δεν επηρεάζεται η δραστηριότητα και η λειτουργία του εργοστασιου.
      Ακολουθώντας ένα πλαστικό μπουκάλι
      Η πορεία του GPS που είχε τοποθετηθεί σε ένα πλαστικό μπουκάλι νερού και απορρίφθηκε στο κέντρο της Αθήνας οδήγησε στη δεύτερη ευρωπαϊκή χώρα, στην οποία μαζί με τη Βουλγαρία, η Ελλάδα εξάγει τους τόνους πλαστικού σκουπιδιού της. Ακολουθώντας τη διαδρομή που έκανε το μπουκάλι η ομάδα έφτασε στη Ρουμανία στην εταιρεία ανακύκλωσης Professional Recycling, στο Τούργκου Μούρες, μια πόλη στα βόρεια της χώρας.
      http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2023/12/plastika-skoupidia-tracking2-solomon-1-1536x864-600-x-337.jpg
      Όπως και η Βουλγαρία, ειδικά μετά την κινεζική απαγόρευση εισαγωγής πλαστικών αποβλήτων, η Ρουμανία έγινε χώρα εισαγωγής νόμιμων αλλά και σε πολλές περιπτώσεις παράνομων και επικίνδυνων εισαγωγών πλαστικών απορριμμάτων από άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
      Ακτιβιστές άρχισαν να καταγγέλλουν μια ανεξέλεγκτη κατάσταση, που τροφοδοτούνταν από δίκτυα διαφθοράς στη χώρα. Το 2021 η χώρα υποχρεώθηκε υπό την πίεση αυτή να μειώσει τα συνοριακά περάσματα από όπου μπορούσαν να εισαχθούν απόβλητα και υιοθέτησε ένα σύστημα παρακολούθησης των αποβλήτων. «Η Ρουμανία δεν θα γίνει η χωματερή της Ευρώπης», είχε πει ο υπουργός Περιβάλλοντος.
      Το πλαστικό μπουκάλι πέρασε ένα από τα περάσματα αυτά και έφτασε στην αυλή της εταιρείας. Εκεί, ένας υπάλληλος μετακινεί βαριεστημένα με κλαρκ τις πολύχρωμες μπάλες με πλαστικά μπουκάλια από την αυλή στο εργοστάσιο, όπου θα μπουν στη γραμμή «παραγωγής»για να μετατραπούν σε νιφάδες πλαστικού.
      Ανάμεσα τους, διακρίνονται ελληνικές ετικέτες: μπουκάλια από νερό, αναψυκτικά και ελληνικό γάλα περιμένουν να ανακυκλωθούν εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από εκεί που πετάχθηκαν. Η εταιρεία ιδρύθηκε το 2010 και θεωρείται πρότυπο σε σχέση με τον τρόπο διαχείρισης πλαστικού.
      Υποδειγματικά εργοστάσια ανακύκλωσης, σε μια χώρα χωρίς ανακύκλωση
      «Στη Ρουμανία υπάρχουν δύο κατηγορίες ανακυκλωτών: έχουμε τέσσερα-πέντε υποδειγματικά εργοστάσια ανακύκλωσης και εκατοντάδες άλλους ψευδοανακυκλωτές», παραδέχεται ο Ραούλ Ποπ, ειδικός στη διαχείριση απορριμμάτων και υπεύθυνος προγραμμάτων στην οργάνωση Ecoteca.
      Η εικόνα της Professional Recycling μοιάζει να ανήκει στην πρώτη κατηγορία. Οι μεγάλες εγκαταστάσεις, όπου τηρούνται οι κανόνες υγιεινής, έρχoνται σε πλήρη αντίθεση με τις μάντρες των ντόπιων ανακυκλωτών πλαστικού, αλλά και με τη συνολική εικόνα της διαχείρισης των αποβλήτων στη χώρα, όπου ακόμα και στην πρωτεύουσα της, το Βουκουρέστι, εντοπίσαμε ελάχιστους κάδους ανακύκλωσης.
      Η εικόνα αυτή αντανακλάται στους αριθμούς. Η Ρουμανία καταγράφει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά ανακύκλωσης σε όλη την ΕΕ, ωστόσο εισάγει κάθε χρόνο χιλιάδες τόνους πλαστικού από άλλες χώρες, τις περισσότερες φορές με πολύ καλύτερες επιδόσεις στην ανακύκλωση από την ίδια.
      Το κινέζικο εργοστάσιο ανακύκλωσης σακούλας
      Πολύ διαφορετική εικόνα παρουσιάζει ένα εργοστάσιο ανακύκλωσης που επισκεπτόμαστε στο Βουκουρέστι. Μέσα από τα αρχεία της ρουμανικής περιβαλλοντικής επιθεώρησης αλλά και τις δηλώσεις Ελλήνων εμπόρων πλαστικού, εντοπίσαμε μια εταιρεία, κινεζικών συμφερόντων, που εισάγει πλαστικές σακούλες από την Ελλάδα.
      Επισκεπτόμενοι τη μονάδα, η οποία στεγάζεται σε μια αποθήκη, η ερευνητική ομάδα αντίκρισε αμέτρητες μπάλες πλαστικών σακουλών στον εξωτερικό χώρο να λιώνουν κάτω από τον δυνατό ήλιο ανάμεσα σε σκουριασμένα μηχανήματα. Μέσα στην αποθήκη, εργαζόμενοι χωρίς τα απαραίτητα μέτρα προστασίας μετατρέπουν σε φρενήρεις ρυθμούς τις σακούλες σε λωρίδες.
      Εκπρόσωποι της εταιρείας αρνήθηκαν να τους συναντήσουν ή να προχωρήσουν σε κάποιο σχόλιο. Το ερώτημα που εύλογα γεννάται από τις συνθήκες που είδαν οι ερευνητές είναι το κατά πόσο η εταιρεία αυτή δεν μολύνει το περιβάλλον. «Δεν γίνονται αρκετοί έλεγχοι για την τήρηση των περιβαλλοντικών κανόνων», σημειώνει ο Ραούλ Ποπ, προσθέτοντας πως οι αρμόδιες υπηρεσίες έχουν εκδώσει μέχρι σήμερα άδεια λειτουργίας σε περίπου 3.500 εταιρείες ανακύκλωσης. «Περίπου 200 από αυτές ανακυκλώνουν πραγματικά».
      «Έχω δει παντού παράνομα φορτία, σε λιμάνια, σε φορτηγά, εμπορικά τρένα. Πίσω από πανάκριβα έπιπλα κρύβονται παράνομα απόβλητα. Όταν ζητάει ο επιθεωρητής να βγουν, οι μεταφορείς ισχυρίζονται ότι δεν μπορούν να μετακινήσουν τα έπιπλα», περιγράφει ο Οκτάβιαν Μπερτσενάου, πρώην επικεφαλής του σώματος περιβαλλοντικής επιθεώρησης και ακτιβιστής για χρόνια στον τομέα της εισαγωγής αποβλήτων.
      Όπως αναφέρει, το καλό πλαστικό, το οποίο σύμφωνα με τον ίδιο δεν ξεπερνάει το 15% του συνόλου των εισαγωγών, έχει αξία κι έτσι καταλήγει στα εργοστάσια ανάκτησης, ώστε να αποκτήσει μια δεύτερη ζωή. Το κακής ποιότητας πλαστικό, από το οποίο οι χώρες θέλουν να απαλλαχθούν, καταλήγει αντιθέτως σε χωράφια, σε νόμιμες ή «αόρατες» παράνομες χωματερές.
      Κυκλώματα διαφθοράς, χαμηλό κόστος ταφής
      Ένας λόγος που αυτό συμβαίνει στη Ρουμανία είναι οι ελλιπείς έλεγχοι, τα δίκτυα διαφθοράς αλλά και το χαμηλό κόστος (νόμιμης ή παράνομης) ταφής των απορριμμάτων.
      Η Ρουμανία έχει ένα από τα χαμηλότερα κόστη ταφής στην ΕΕ: 100 ευρώ/τόνο για τις νόμιμες χωματερές ενώ το κόστος παράνομης ταφής, σύμφωνα με τον κ. Μπερτσενάου, δεν ξεπερνάει τα 20 ευρώ/τόνο.
      Ο ίδιος ωστόσο, όπως και ο Ραούλ Ποπ, υποστηρίζουν πως ενώ στις νόμιμες χωματερές απαγορεύεται να θάβονται απορρίμματα από άλλες περιοχές -πόσω μάλλον από άλλες χώρες- ο κανόνας καταστρατηγείται. Μιλώντας με δήμαρχο προαστίου του Βουκουρεστίου, μας είπε -υπό τον όρο ανωνυμίας- πως παρά τις φήμες για την ταφή τοξικών αποβλήτων σε χωματερή δίπλα ακριβώς στην περιοχή του και τα πολλά παράπονα κατοίκων για αναπνευστικά προβλήματα, η εταιρεία που είχε αναλάβει τη διαχείριση της χωματερής δεν του επέτρεψε ποτέ την είσοδο, μέχρι τη στιγμή που έκλεισε.
      Άνθρακας ο θησαυρός
      Ο «χρυσός», όπως χαρακτήρισε ο Βούλγαρος μάνατζερ Τιμοχίρ Λαζάροβ τα ανακυκλώσιμα πλαστικά, αποδεικνύεται λοιπόν άνθρακας, και το περίφημο «πράσινο βελάκι» στις συσκευασίες δεν ολοκληρώνει στην πραγματικότητα ποτέ τον κύκλο του, μετατρέποντας την κυκλική οικονομία σε απατηλή υπόσχεση. Ο Νίκος Χαραλαμπίδης, από το ελληνικό γραφείο της Greenpeace, ελπίζει πως όλο και περισσότεροι πολίτες θα αντιληφθούν τη ζοφερή αυτή πραγματικότητα.
      «Οι συσκευασίες μιας χρήσης είναι το πρόβλημα. Τελεία και παύλα. Το ζητούμενο είναι να αναδείξουμε αυτόν τον παραλογισμό, να δούμε πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το παράλογο των πλαστικών που κάνουν τον γύρο της Ελλάδας ή του κόσμου στο όνομα της ανακύκλωσης, για να καταλήξουμε σε μια αγορά που πουλάει και σε μια κοινωνία που χρησιμοποιεί πολύ λιγότερα αντικείμενα μιας χρήσης».
      H έρευνα υλοποιήθηκε με την υποστήριξη του μη κερδοσκοπικού δημοσιογραφικού οργανισμού iMEdD.
      Πηγή: wearesolomon.com
      Περισσότερα...

      763 • 2

×
×
  • Create New...

Σημαντικό

Χρησιμοποιούμε cookies για να βελτιώνουμε το περιεχόμενο του website μας. Μπορείτε να τροποποιήσετε τις ρυθμίσεις των cookie, ή να δώσετε τη συγκατάθεσή σας για την χρήση τους.