Μετάβαση στο περιεχόμενο
  • HoloBIM Structural
    HoloBIM Structural

  • Αρθρογραφία

    Αρθρογραφία

    419 ειδήσεις in this category

    1. Αρθρογραφία

      Engineer

      Η έννοια του διατηρητέου κτηρίου απασχολεί έντονα τους ιδιοκτήτες ακινήτων, όπως και τους νομικούς για πληθώρα λόγων.
      Για όσους έρχονται σε μια στενή επαφή με τα "διατηρητέα", πρέπει να υπογραμμιστούν οι εξής χρηστικές νομικές πληροφορίες:
      Η προστασία τους απορρέει από το άρθρο 24 παρ. 1, 6 του Συντάγματος. Η έννοια του διατηρητέου απορρέει από την πολεοδομική νομοθεσία, ενώ του μνημείου από την αρχαιολογική Η προστασία των διατηρητέων είναι ipso iure και a priori και διαγράφεται σχεδόν απόλυτη Βασικό νομικό κείμενο που ρυθμίζει τα διατηρητέα είναι ο Ν. 3028/2002. Επίσης, σε διεθνές επίπεδο εντοπίζεται η Διεθνής Σύμβαση της Γρανάδας  το 1985 κυρώθηκε με τον Ν. 2039/1992. Με τη Σύμβαση της Γρανάδας προστατεύονται από την εξαφάνιση τα διατηρητέα και προσαρμόζονται σε σύγχρονες χρήσεις.  Επεμβάσεις στα διατηρητέα: γενικοί κανόνες
      Ως γενικός κανόνας στα διατηρητέα τίθεται η απαίτηση πρότερης άδειας της αρμόδιας υπηρεσίας που εξευρίσκεται κατά περίπτωση. Οι επεμβάσεις πάσης φύσεως και κατ’ εξαίρεση χρήσεις σε διατηρητέα επιτρέπονται μόνο με την προϋπόθεση ότι εναρμονίζονται με το χαρακτήρα του οικοδομήματος, την αρχιτεκτονική διάρθρωση και δομή του, τις κτιριολογικές και κατασκευαστικές δυνατότητές του, αποβλέπουν στην απόδειξη και διατήρηση του αισθητικού και αρχιτεκτονικού του χαρακτήρα και δεν συνεπάγονται ουσιώδη αλλοίωση της μορφής του και δεν παραβλέπουν το διατηρητέο κτίριο και τον περιβάλλοντα χώρο του. Οι σχετικές αποφάσεις της διοικήσεως πρέπει να αιτιολογούνται ειδικά (ΣτΕ 3114/1998), άλλως είναι ακυρωτέες.
      Ο χαρακτηρισμός κτηρίου ως διατηρητέου σύμφωνα με την πολεοδομική νομοθεσία, δεν εξαρτάται από τη στατική του επάρκεια ούτε κωλύεται από τυχόν χαρακτηρισμό του ως επικινδύνως ετοιμόρροπου κατά το ΠΔ της 13-22.4.1929. Όπως γίνεται δεκτό, οι δύο αυτές διαδικασίες είναι αυτοτελείς και αποβλέπουν σε διαφορετικό σκοπό, η μεν πρώτη στην προστασία στο διηνεκές στοιχείων της πολιτιστικής κληρονομιάς που κρίνονται διατηρητέα, η δε δεύτερη στην προστασία του κοινού από στατικώς επικίνδυνα κτήρια. Από την κρίση επί του πρώτου ζητήματος εξαρτάται το είδος και η έκταση των επιτρεπομένων ή επιβαλλομένων επεμβάσεων στο κτήριο, συμπεριλαμβανομένης της μερικής ή ολικής κατεδαφίσεώς του, της αποκαταστάσεως ορισμένων στοιχείων του ή και της εξ ολοκλήρου ανακατασκευής του. Με το άρθρο 4 παρ. 2 του Ν 1577/1985 οριζόταν, εξάλλου ως ουσιώδης τύπος της διαδικασίας κηρύξεως κτηρίων ως διατηρητέων, η ενημέρωση των ενδιαφερομένων ιδιοκτητών, είτε με κοινοποίηση σε αυτούς της αιτιολογικής εκθέσεως, είτε με ανάρτησή της στο οικείο δημοτικό ή κοινοτικό κατάστημα και σχετική δημοσίευση, με επιμέλεια του Δήμου ή της Κοινότητας, σε τοπική εφημερίδα ή εφημερίδα της Πρωτεύουσας του νομού (βλ. σχετικώς ΣτΕ 4221/2005).
      Η κρίση της Διοίκησης πάντοτε πρέπει να φέρει ειδική αιτιολογία ως προς το αναγκαίο οποιασδήποτε επέμβασης σε διατηρητέο. Η αιτιολογία μπορεί να προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου. Ήδη κατά τον ΓΟΚ του 1985, η ΥΑ χαρακτηρισμού κτηρίου/μνημείου ως διατηρητέου και επιβολής ειδικών όρων προστασίας/περιορισμών δόμησης δέον όπως είναι αιτιολογημένη. Το ίδιο ισχύει και υπό το κράτος του ΝΟΚ του 2012. 
      Τέλος, γίνεται δεκτό ότι οι πρόσθετοι όροι και περιορισμοί δομήσεως για διατηρητέα κτίρια τίθενται αποκαταστατικά για την διατήρηση του κρινομένου ως προστατευομένου κτιρίου και δεν έχουν αποζημιωτικό χαρακτήρα ούτε μπορεί να άγουν ποτέ σε υπέρβαση των γενικών για την περιοχή ισχυόντων όρων δομήσεως και χρήσεως (ΣτΕ 2987/1998).
      Δικηγορικό Γραφείο Παναγιώτη Γαλάνη
      PhD, LLM Δημοσίου Δικαίου
      Νομικός
       
    2. Αρθρογραφία

      Engineer

      Η παρατηρούμενη έντονη κινητικότητα προώθησης πολλών νέων μονάδων ενέργειας  στην περιοχή μας  από άλλες πηγές (αέριο, αιολικά, φωτοβολταϊκά κλπ.), αλλά και η γενικότερη κατάσταση που διαμορφώνεται με τις σχετικές επιπτώσεις, τοπικά και γενικότερα, σχολιάζεται εκτενώς στα εθνικά ΜΜΕ, ενώ ταυτόχρονα ο ρόλος της υδροηλεκτρικής ενέργειας στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της χώρας αποσιωπάται συστηματικά.
      Η συστηματική και ΜΟΝΟΜΕΡΗΣ υποστήριξη των τελευταίων κυβερνήσεων του φυσικού αερίου (ΦΑ) και των «ευνοούμενων» ΑΠΕ (αιολικά και φωτοβολταϊκά), είχε ως αποτέλεσμα να θυσιάζονται, βασικά για τη χώρα,  ζητήματα (ενεργειακή και οικονομική εξάρτηση, ανάγκη εισαγωγών τεχνολογικού εξοπλισμού και κατ’ επέκταση πολύ χαμηλή εγχώρια  προστιθέμενη αξία, περί το 20% μόνο, αυξημένες τιμές καταναλωτή, περιβάλλον, βιοποικιλότητα κοκ).

      Ας μην μας εκπλήσσει επίσης γιατί η Υδροηλεκτρική Ενέργεια (ΥΗΕ), η οποία ιστορικά και αντικειμενικά «ανήκει» στην ΔΕΗ, έχει σχεδόν τεθεί υπό διωγμό από ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, δεν εντάσσονται νέα (ΥΗ) έργα και την «παραμερίζουν», παρά τα αναμφισβήτητα πλεονεκτήματα της (χαμηλό κόστος παραγωγής, απόλυτα οικολογική, μεγάλη εγχώρια  προστιθέμενη αξία από τα έργα αυτά –πάνω από 80%, κάλυψη  αναγκών αιχμής που σταθεροποιεί το σύστημα, «αντίδοτο» στην φυσική μεταβλητότητα των άλλων ΑΠΕ, μοναδική δυνατότητα  αποθήκευσης ενέργειας με το σύστημα άντλησης – ταμίευσης, πολλαπλή συμπληρωματική αξιοποίηση των υδάτων των (ΥΗ) ταμιευτήρων για αντιπλημμυρικούς σκοπούς – υδρεύσεις – αρδεύσεις – αποθέματα για την ξηρασία κλπ.).
      Και, όπως εύκολα αποδεικνύεται από την παράθεση αυτών των πλεονεκτημάτων, η συνδυαστική αξιοποίηση των υδάτων κατά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας προσφέρει ένα απόλυτα  θετικό   «κοινωνικό» αποτύπωμα.
      Το γεγονός  αυτό από μόνο του δίνει απάντηση σε ορισμένους που αντιμετωπίζουν τις διεκδικήσεις μας για ΥΗ έργα σαν κάποιο …..φετίχ η κάποια τεχνοκρατική εμμονή !
      Επιπλέον, το τελευταίο διάστημα, με την έξαρση ενεργειακών έργων και ιδιαίτερα των πολυδιαφημισμένων ΑΠΕ (ΦΒ και αιολικών), τα οποία, με την αμέριστη πολιτική συνδρομή των κομμάτων εξουσίας, εγκαθίστανται σταδιακά σε όλες τις περιοχές της χώρας, αλλά και την βελτιωμένη  πλέον πληροφόρηση που υπάρχει, οι πολίτες συνειδητοποιούν   πως, παρά την γνωστή προπαγάνδα της «πράσινης» ενέργειας, τελικά όλες οι μορφές που περιέχονται στο ενεργειακό μείγμα (και όχι μόνο ο λιγνίτης ….) έχουν, στον ένα η τον άλλο βαθμό, περιβαλλοντικές επιπτώσεις (που φυσικά ποικίλλουν) και είναι φυσιολογικό να καταγράφονται αντιδράσεις όταν διαπιστώνονται κίνδυνοι για το περιβάλλον, την οικονομία αλλά και την φυσιογνωμία  σε μια περιοχή.
      Έτσι πέφτει στο κενό και η φτηνή προπαγάνδα για τις «μεγάλες» οικολογικές επιπτώσεις (και μάλιστα συλλήβδην) από τα …. «φαραωνικά» ΥΗ έργα  και  ξεφτίζει η ψεύτικη εικόνα που καλλιεργήθηκε συστηματικά και επίμονα πως δήθεν ΦΒ και αιολικά θα έδιναν λύση στην συγκράτηση των τιμών στους καταναλωτές.
      [Σημείωση : Τελευταία, εμφανίζεται «δειλά» ένα ενδιαφέρον από κάποιες ιδιωτικές ενεργειακές εταιρείες για παραγωγή ΥΗΕ και κατασκευή αντίστοιχων έργων.
      Πρόκειται όμως για επιλεγμένα έργα που ανταποκρίνονται σε  δυο τουλάχιστον συγκεκριμένες προϋποθέσεις :
      α) Σε αυτά δεν τίθεται θέμα συν διαχείρισης  με άλλους χρήστες, πχ αρδεύσεις, υδρεύσεις, όπως συμβαίνει με το έργο Ν. Πλαστήρα, που συνδυάζει ενέργεια με «κοινωνικούς» σκοπούς.
      Αντίθετα, για τους ιδιώτες είναι «επιλέξιμα»  έργα αποκλειστικής εκμετάλλευσης, όπως πχ αυτά της ΤΕΡΝΑ στην Δαφνοζωνάρα (λειτουργεί εδώ και μερικά χρόνια)  επί του Αχελώου και το υπό αδειοδότηση έργο στο Αυλάκι (επίσης επί του Αχελώου)
      β) Να διασφαλίζεται πρόσθετη (όχι μόνο από δικά τους κεφάλαια) προνομιακή χρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς η δημόσιους πόρους, όπως πχ. συνέβη και πάλι με την ΤΕΡΝΑ στο έργο άντλησης – ταμίευσης της Αμφιλοχίας, που εξασφάλισε επιχορήγηση 250 εκατ. ευρώ από ευρωπαϊκούς πόρους ].
      Μια άλλη βασική παράμετρος σε ένα βιώσιμο σύστημα παραγωγής ενέργειας  είναι η «αποκέντρωση» της παραγωγής.
      Δυστυχώς, στην Θεσσαλία, παρά τις μεγάλες δυνατότητες αποκεντρωμένης παραγωγής ενέργειας, η παράμετρος αυτή αγνοείται  συστηματικά [σημ. : δεν υπολογίζεται η μονάδα «γίγαντας» του ΦΑ (δες Α μέρος), η οποία, λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων και της αναγκαίας στροφής στις χώρες της ΕΕ, ίσως δεν πραγματοποιηθεί].
      Και ας σημειωθεί ότι οι ειδικοί στον ενεργειακό και περιβαλλοντικό τομέα θεωρούν ως «κλειδί» στο ενεργειακό ζήτημα την «ενίσχυση της αποκέντρωσης» και την «διασπορά της παραγόμενης ενέργειας στις περιφέρειες της χώρας μέσω ισχυρών αντισταθμισμάτων στις τοπικές κοινωνίες»  (δες ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ,10/4/22, καθηγητής  Νικ. Φαραντούρης, σύμβουλος του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ κ. Τσίπρα).
      Παρόλα αυτά, όταν οι αρχές αυτές πρόκειται να εφαρμοστούν στη Θεσσαλία  μέσω της ΥΗΕ και της ολοκλήρωσης των ημιτελών έργων Άνω Αχελώου, τότε η επιστήμη, οι απόψεις των ειδικών, ακόμη και των συμβούλων της πολιτικής ηγεσίας (!), παρακάμπτονται και οι ηγεσίες αυτές, μικροπολιτικά σκεπτόμενες, υποτάσσονται στις οικοδογματικές εμμονές των κ.κ. Τσίπρα και Μητσοτάκη, στην ανάγκη δημιουργίας του «φιλοπεριβαλλοντικού» τους προφίλ,  στην «υποχώρηση» (λόγω πιθανού πολιτικού κόστους) απέναντι στους κραυγάζοντες τοπικιστές της γείτονος Αιτωλοακαρνανίας κοκ.
      Και προφανώς η συνεχιζόμενη πολιτική στασιμότητας των έργων Αχελώου και της τεράστιας οικονομικής επένδυσης που έχει γίνει σε αυτά, δεν έχει άλλη διέξοδο παρά μόνο την κατεδάφιση των έργων που πλέον, όπως βρίσκονται εγκαταλειμμένα για πάνω από δέκα χρόνια, μόνο καταστροφή στο περιβάλλον προκαλούν και μόνο κινδύνους από μεγάλες πλημμύρες αναμένεται να επιφέρουν.
      Κανείς όμως από τους πολιτικούς μας ηγέτες, για ευνόητους λόγους, δεν θα ήθελε να εμπλακεί σε μια τέτοια επώδυνη  (και προφανώς χωρίς διέξοδο) συζήτηση.
      Γι’ αυτό και οι κατά τα άλλα δημοκράτες ηγέτες (και τα  ….λαλίστατα στελέχη) των δυο αυτών κομμάτων, στα  σχεδόν οκτώ χρόνια άσκησης διακυβέρνησης απέφυγαν συστηματικά (σαν ο διάολος το λιβάνι…) να πραγματοποιήσουν μια ολοκληρωμένη συζήτηση στη Βουλή, ώστε να επικυρώσουν η (εάν έτσι κρίνουν…) να ακυρώσουν τις παλαιότερες δημοκρατικά ειλημμένες αποφάσεις για την υλοποίηση των έργων Άνω Αχελώου, την ΥΗ παραγωγή, την μεταφορά μέρους των υδάτων από την δυτική (ορεινή) στην κεντροανατολική  Θεσσαλία και επιτέλους να θέσουν τα έργα αυτά (εάν κρίνουν ότι παρέλκει η κατασκευή και λειτουργία τους) εκτός του κρατικού προϋπολογισμού.
      [Σημ. : και για να είμαστε απόλυτα δίκαιοι, ούτε τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης ανέλαβαν κάποια σοβαρή πρωτοβουλία στην κατεύθυνση αυτή, ανεξάρτητα από τις θέσεις που το καθένα διακηρύσσει].
      Αντί λοιπόν για τέτοιου είδους σοβαρές και επιβεβλημένες συζητήσεις,  βλέπουμε τους «μονομάχους» να  είναι ικανοί για ασήμαντα θέματα, για ψύλλου πήδημα όπως λέμε, να προκαλέσουν  στη Βουλή  οξύτατες προσωπικές αντιπαραθέσεις, που συνήθως  δεν οδηγούν ούτε σε ουσιαστικές αποφάσεις, ούτε φυσικά προάγουν την βιώσιμη ανάπτυξη για το καλό των ανθρώπων της δουλειάς και του τόπου.
      Και σε ένα τέτοιο πολιτικό περιβάλλον, οι «φίλοι» τους στην περιοχή μας (αυτοδιοικητικοί, κομματικά στελέχη κλπ.), συμπολιτευόμενοι και αντιπολιτευόμενοι, ανέχονται την κατάστασή αυτή, συγκαλύπτουν ουσιαστικά τους «ηγέτες», ενώ ο κόσμος παρακολουθεί απογοητευμένος (έτσι τον προτιμούν οι «σωτήρες» του….), αμήχανος, βυθισμένος στην σύγχυση και την απορία για την στασιμότητα και  οι κυβερνητικές  τετραετίες «φεύγουν» σαν το νερό στο ποτάμι….
      *Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ,
      Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ
    3. Αρθρογραφία

      GTnews

      Στον τόπο της καταστροφής δύο μήνες μετά τους φονικούς σεισμούς σε Τουρκία και Συρία βρέθηκε ξανά η ομάδα Γεωλογίας του ΕΚΠΑ με επικεφαλής τον Ευθύμιο Λέκκα. Στόχος είναι να διερευνηθούν οι παράγοντες που οδήγησαν στην τόσο εκτεταμένη καταστροφή των κτιριακών υποδομών, αλλά και να μελετηθεί σε βάθος η ταυτότητα των ρηγμάτων που προκάλεσαν αυτές τις πρωτοφανείς εικόνες με κτίρια που παραμένουν ακόμα και σήμερα σε κλίση.
      Σε αυτό το πλαίσιο, ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ και Καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής & Εφαρμοσμένης Γεωλογίας, στο Τμήμα Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος στο Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, μαζί με τους Εμμανουήλ Βασιλάκη και Σπυρίδωνα Μαρουλή παρακολουθούν πολύ στενά όλες τις εξελίξεις και στο ανθρωπιστικό/επιχειρησιακό κομμάτι αλλά και στο επιστημονικό. 

      «Είναι μια πολύ ωραία αποστολή, στην οποία έχουμε πολύ μεγαλύτερη άνεση χρόνου σε σχέση με την προηγουμένη, όπου ακόμα τα γεγονότα ήταν πιεστικά και πυκνά. Τώρα, με πιο ψύχραιμο μάτι έχουμε τη δυνατότητα να δούμε τι συνέβη σε όλα τα επίπεδα», περιγράφει στην «Κ» από την Τουρκία όπου βρίσκεται ο κ. Λέκκας και συνεχίζει: «Αυτή τη φορά, είδαμε από κοντά πολλά καινούργια πράγματα και σε σχέση με τις καταστροφές στα κτίρια αλλά και στο κομμάτι της γεωλογίας».

      Το ένα από τα δύο ρήγματα οπου ανακάλυψε η ομάδα του Ευθύμη Λέκκα

      Ο ίδιος σημειώνει πως τα ολοκαίνουργια στοιχεία αφορούν καταρχάς στο ρήγμα που για πρώτη φορά εντοπίστηκε σε δυσπρόσιτη περιοχή στο Ελμπιστάν. Σύμφωνα με τον καθηγητή, η ρηξιγενής επιφάνεια που αποκαλύφθηκε έχει μετατόπιση πάνω από 5 μέτρα και αντί να βρίσκεται σε τεκτονικές τάφρους ή και βυθίσματα, εντοπίστηκε στην κορυφογραμμή μίας οροσειράς. Έτερο σημείο, που επίσης καταγράφηκε για πρώτη φορά είναι και αυτό στα νότια της Μαλάτιας. Εκεί, η απόληξη του μεγάλου ρήγματος των 300 χλμ., προκάλεσε έντονη παραμόρφωση στην επιφάνεια του εδάφους, αλλά και καταβύθιση ενός μεγάλου τμήματος της πόλης.
      «Η πρώτη λοιπόν βασική διαπίστωση μας είναι πως ενώ συνήθως βλέπουμε τα ρήγματα μέσα σε τάφρους, σε όρια πεδιάδων κ.τ.λ, εδώ τα είδαμε να “ακολουθούν” την κορυφογραμμή. Είναι δύο διαφορετικά ρήγματα σε μη αναμενόμενες πλάκες, κάτι το οποίο μόλις ανακαλύψαμε, πρώτη φορά παγκοσμίως.
      Αυτά τα δύο νέα ρήγματα άλλαξαν επί της ουσίας και την τυπολογία των βλαβών. Στην ουσία, οι τεράστιες ζημιές που προκλήθηκαν, οφείλονται στη συνύπαρξη πάρα πολλών παραμέτρων κι έχουν να κάνουν με τη διέλευση αυτών των νέων ρηγμάτων, τις ρευστοποιήσεις στο έδαφος αλλά και τις έντονες παραμορφώσεις στην επιφάνειά του. Όλα αυτά, δημιούργησαν ένα πολύ αρνητικό πλαίσιο για τις κατασκευές».
      Όπως μάλιστα σημειώνει χαρακτηριστικά ο καθηγητής: «Σε πολλά σημεία είδαμε πως πολυκατοικίες έχουν γείρει. Το έδαφος στο οποίο θεμελιώθηκαν ήταν ρευστό, σχεδόν υγρό. Είναι σαν τα κτίρια να “επέπλεαν” και για αυτό έγειραν είτε από τη μια πλευρά, είτε από την άλλη». Σε αυτό το σημείο, ο κ. Λέκκας, ξεκαθαρίζει πως όντως κάποια από τα κτίρια ήταν πολύ κακά από άποψη ποιότητας και κατασκευής, κάποια άλλα όμως, ήταν πολύ καλά κατασκευασμένα κι όμως, έπαθαν σημαντικές βλάβες. Αυτά τα κτίρια, ενδιαφέρουν περισσότερο και την ομάδα των Ελλήνων ερευνητών που βρίσκονται στην Τουρκία.

      Νέα ρήγματα καταγράφει η αποστολή του τμήματος Γεωλογίας ΕΚΠΑ στην αποστολή της σε Τουρκία και Συρία

      Όπως περιγράφει ο κ. Λέκκας: «Στην τεράστια αυτή περιοχή υπάρχουν πολυκατοικίες πολύ παλιές, από το 1950 ακόμα, αλλά κατά βάση καινούργιες 20ετίας κι 10ετίας. Σε ακόμα περισσότερες περιπτώσεις, είναι εντελώς καινούργιες. Βλέπουμε δηλαδή πολυκατοικίες με μόλις ένα ή δύο χρόνια στην “πλάτη” τους και πολλές άλλες που έμειναν στα μπετά. Και αυτό, γιατί σε περιοχές όπως τα Άδανα ή το Καχραμανμαράς, η ανάπτυξη ήταν τα τελευταία χρόνια καταιγιστική- από τους 200.000 κατοίκους οι πόλεις έφτασαν τους 700.000, μέσα σε λίγα χρόνια».

      O Ευθύμης Λέκκας μαζί με τους καθηγητές Γεωλογίας του ΕΚΠΑ, Εμμανουήλ Βασιλάκη και Σπυρίδωνα Μαρουλή

      Η έρευνα σε στοχευμένα σημεία και οι δορυφορικές εικόνες
      Ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ υπογραμμίζει σε αυτό το σημείο πως η ομάδα δεν άρχισε να «χτενίζει» τυχαία την αχανή σεισμόπληκτη περιοχή. «Υπήρχε πληροφόρηση και γνώση από παλαιότερες εργασίες», λέει ο κ. Λέκκας και τονίζει πως οι ερευνητές πήγαν «συστημένοι» σε συγκεκριμένες περιοχές.
      Ο Εμμανουήλ Βασιλάκης, αναπληρωτής καθηγητής Γεωλογίας στο τμήμα του ΕΚΠΑ και μέλος της αποστολής- εξειδικευμένος στην παρατήρηση του εδάφους μέσα από σύγχρονες τεχνολογίες, λέει με τη σειρά του στην «Κ», πως από τη στιγμή που επέστρεψαν τα μέλη της ομάδας από την πρώτη αποστολή τους πριν από δύο μήνες στην Τουρκία, άρχισαν αμέσως να μελετούν δορυφορικές εικόνες υψηλής ανάλυσης από την τεράστια έκταση όπου χτύπησαν οι δύο διαδοχικοί σεισμοί.  «Αυτή τη στιγμή είμαστε εδώ για να κάνουμε το validation, την επιτόπια δηλαδή αναγνώριση των αποτελεσμάτων που βρήκαμε στο εργαστήριο», λέει ο ίδιος.


      Στην προκειμένη, σύμφωνα με τον κ. Βασιλάκη, συνέβη το εξής: μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες που διαθέτουν δορυφόρους παρέδωσαν στους επιστήμονες πάρα πολλά δεδομένα και πάρα πολλές δορυφορικές εικόνες, πολύτιμες για τις παρατηρήσεις στο εργαστήριο. «Αυτές οι υψηλής ανάλυσης δορυφορικές εικόνες μάς βοήθησαν να δούμε άμεσα περιοχές, τις οποίες δεν μπορούσαμε να επισκεφτούμε λόγω μη προσβασιμότητας, το πρώτο διάστημα μετά τους σεισμούς», εξηγεί ο κ. Βασιλάκης, προσθέτοντας πως η ανακάλυψη των δύο νέων ρηγμάτων, αλλάζει τα δεδομένα στον χώρο της εφαρμοσμένης τεκτονικής γεωλογίας.
      «Η δορυφορική παρατήρηση, η οποία ακολουθείται από την έρευνα στο πεδίο είναι κάτι που ήδη κάνουμε στην Ελλάδα, όμως, κάθε νέα εμπειρία, είτε από τoν ελληνικό, είτε από τον διεθνή χώρο, ενισχύει τις γνώσεις μας ενώ και όσα ξέρουμε σε θεωρητικό επίπεδο επιβεβαιώνονται μετά, στο πεδίο. Στην προκειμένη, τα γεωλογικά φαινόμενα αποκαλύπτονται σε όλο τους το εύρος», λέει ο καθηγητής που αναφέρει τέλος, πως όσον αφορά στη ζωή των κατοίκων, η μετακίνηση από το ένα σημείο στο άλλο είναι πια αρκετά εύκολη, η καθημερινότητα όμως στους καταυλισμούς είναι αντιθέτως, πολύ δύσκολη.
    4. Αρθρογραφία

      GTnews

      Μια μέχρι πρότινος άγνωστη περιοχή των Μάγια, έκτασης 1.683 τετραγωνικών χιλιομέτρων που αποκαλύπτει εκπληκτικές νέες πληροφορίες για τον πολιτισμό των αρχαίων Μεσοαμερικανών, ανακάλυψαν ερευνητές με την τεχνολογία λέιζερ. 
      Με την πυκνή βλάστηση των δασών της βόρειας Γουατεμάλας να κρύβει ερείπια χιλιετιών, ήταν ανέφικτο για τους επιστήμονες να αντιληφθούν στην πλήρη ολότητά του τον πρώιμο τρόπο ζωής του αρχαίου πολιτισμού. 
      Μέσω LiDAR (light detection and ranging, μιας τεχνολογίας που επιτρέπει με χρήση τεχνικών σάρωσης με δέσμη λέιζερ τη συλλογή υψομετρικών δεδομένων μεγάλης πυκνότητας και ακρίβειας), οι ερευνητές κατάφεραν να χαρτογραφήσουν μια τεράστια έκταση στο λεκανοπέδιο Mirador-Calakmul Karst στη βόρεια Γουατεμάλα. 
      Ο χάρτης που προέκυψε, ανέδειξε μια περιοχή αποτελούμενη από 964 οικισμούς σκορπισμένους σε 417 πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά των Μάγια.

      Οι δρόμοι αυτοί κατασκευάστηκαν ανυψωμένοι πάνω από τα κατά τόπους και εποχικά έλη και την πυκνή δασική βλάστηση, με ένα μείγμα λάσπης, πέτρας και τσιμέντου από ασβεστόλιθο – Πηγή: Cambridge University
      Ένα δίκτυο υπερυψωμένων μονοπατιών ή δρόμων 177 χιλιομέτρων που συνέδεε τις κοινότητες μεταξύ τους, αποκαλύπτει πως ο πρώιμος πολιτισμός των Μάγια φιλοξενούσε μια ακόμη πιο περίπλοκη κοινωνία απ’ό,τι πιστευόταν έως σήμερα, σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Ancient Mesoamerica.
      Ανακάλυψαν «υπερ-αυτοκινητοδρόμους» των Μάγια σε δάση της Γουατεμάλας-1
      Αίγυπτος: Ανακαλύφθηκε σαρκοφάγος από την εποχή του Ραμσή Β’
      «Πρόκειται για το πρώτο σύστημα υπερ-αυτοκινητοδρόμων στον κόσμο» αναφέρει ο επικεφαλής της έρευνας, Ρίτσαρντ Χάνσεν, καθηγητής ανθρωπολογίας στο πανεπιστήμιο του Άινταχο. «Το εντυπωσιακό με τους δρόμους αυτούς ήταν πως ένωναν όλες αυτές τις πόλεις σαν ιστό αράχνης… που αποτελούν μία από τις πρώτες και πιο πρώιμες δημόσιες κοινωνίες στο δυτικό ημισφαίριο».

      Μέσω τεχνολογίας σάρωσης LiDAR, οι ερευνητές κατάφεραν να χαρτογραφήσουν μια τεράστια έκταση στο λεκανοπέδιο Mirador-Calakmul Karst στη βόρεια Γουατεμάλα – Πηγή: Cambridge University

      Οι δρόμοι, που ήταν υπερυψωμένοι πάνω από τα εποχικά έλη και την πυκνή δασική βλάστηση, σχημάτιζαν «ένα δίκτυο κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών επαφών» που υπονοούσαν «στρατηγικές διακυβέρνησης» λόγω της δυσκολίας οικοδόμησης του εγχειρήματος αυτού, σημειώνεται στη μελέτη. 
      Οι δρόμοι αυτοί ήταν κατασκευασμένοι από ένα μείγμα λάσπης και πέτρας και πολλών στρωμάτων τσιμέντου από ασβεστόλιθο. Οι Μάγια πιθανότατα κατασκεύασαν τους υπερυψωμένους αυτούς διαδρόμους μεταξύ κοινοτήτων με μια αντίστοιχη μέθοδο εκείνης που χρησιμοποίησαν για τις πυραμίδες τους, σύμφωνα με τον Χάνσεν. Κάποιοι από αυτούς τους δρόμους είχαν πλάτος έως και 40 μέτρα, σχεδόν το ήμισυ του μήκους ενός γηπέδου αμερικανικού ποδοσφαίρου. 

      Οι δρόμοι αυτοί «ήταν αποτέλεσμα μιας συλλογικής προσπάθειας που αφορούσε πολλούς ανθρώπους, πολλή εργασία και συντονισμό» – Πηγή: Cambridge University

      Στη γλώσσα τους οι Μάγια αναφέρονταν στη λέξη «Sacebe» που μεταφράζεται σε «λευκός δρόμος». Όχι χωρίς λόγο, φυσικά. Πάνω στις υπερυψωμένες αυτές οδούς έστρωναν ένα παχύ στρώμα λευκού γύψου, που συνέβαλε στην καλύτερη ορατότητα τη νύχτα, καθώς ο γύψος αντανακλούσε το φως του φεγγαριού, εξηγεί ο Χάνσεν. 
      «Δεν είχαν ζώα στην περιοχή τους… και δε θεωρούμε πως είχαν τροχήλατα οχήματα σε αυτούς τους δρόμους όπως στους ρωμαϊκούς, σαν άρματα ή κάτι ανάλογο, αλλά τους έφτιαξαν σίγουρα για να αλληλεπιδρούν οι άνθρωποι, να επικοινωνούν και πιθανότατα να ταξιδεύουν μεταξύ των περιοχών» σημειώνει από την πλευρά του ο Μαρσέλο Κανούτο, καθηγητής ανθρωπολογίας, ο οποίος δε συμμετείχε στη συγκεκριμένη έρευνα, αλλά ηγείτο μιας περασμένης μέσω της οποίας, και πάλι με την τεχνολογία LiDAR, αποκαλύφθηκαν το 2018 πάνω από 60.000 αρχαίες δομές των Μάγια. 
      Οι δρόμοι αυτοί «ήταν αποτέλεσμα μιας συλλογικής προσπάθειας που αφορούσε πολλούς ανθρώπους, πολλή ερεγασία και συντονισμό. Πρόκειται για περίπλοκα έργα που απαιτούσαν συνεργασία και κάποιου είδους ιεραρχία» προσθέτει ο Κανούτο.
    5. Αρθρογραφία

      GTnews

      Επαναπαυόμαστε, γιατί θεωρούμε ότι έχουμε καλύτερες κατασκευές από την Τουρκία. Όσο κι αν αυτό αντικειμενικά ισχύει, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε σε μια «γειτονιά» με υψηλή σεισμικότητα. Οι καταστροφές στην Τουρκία και στη Συρία πρέπει να αποτελέσουν το έναυσμα για μια «επανεκκίνηση» της αντισεισμικής πολιτικής στη χώρα μας, η οποία έχει με τα χρόνια ατονήσει. Αυτά σημειώνει ο ακαδημαϊκός, πολιτικός μηχανικός, αρθρογράφος και συγγραφέας Θεοδόσης Τάσιος στην «Κ», δηλώνοντας συντετριμμένος από τις εικόνες της καταστροφής.
      Κανένας αντισεισμικός κανονισμός δεν θα μπορούσε να αντέξει το θηριώδες μέγεθος αυτού του σεισμού, επισημαίνει και ζητεί να αυξηθεί άμεσα η βοήθεια από την Ελλάδα προς την Τουρκία. «Ο σεισμός χτυπάει τον φτωχό», αναφέρει.

      – Ποιες είναι οι πρώτες σκέψεις που σας έρχονται στο μυαλό από τις εικόνες της καταστροφής;
      – Παρόλο που ασχολούμαι με το πρόβλημα σε διεθνή κλίμακα επί 50 χρόνια ως μηχανικός και ως εμπειρογνώμων της UNESCO –και ως εκ τούτου θα έπρεπε να είμαι πιο αποστασιοποιημένος– νιώθω συντετριμμένος. Αυτά τα μεγέθη σεισμών σε πυκνοκατοικημένες περιοχές είναι πάρα πολύ σπάνια, όμως ο αριθμός των θυμάτων και η έκταση των οικονομικών συνεπειών είναι τεράστια.
      – Τι έφταιξε, εκτός από το μέγεθος του σεισμού;
      – Συχνά λέμε ότι ο δομικός πολιτισμός στην Τουρκία είναι χαμηλότερης στάθμης από ό,τι ο δικός μας. Αυτό γενικά ισχύει, παρότι έχει βελτιωθεί, γιατί οι κοινωνικές συνθήκες στην Τουρκία είναι πολύ διαφορετικές. Κάποτε, τη δεκαετία του ’80, το ποσοστό της αυθαίρετης δόμησης έφθανε το 50% – και δεν μιλάμε για δύο καμαρούλες αλλά για πολυώροφα κτίρια. Υπήρχε μάλιστα τεχνικός όρος στην Τουρκία, τα έλεγαν «τα χτισίματα της νύχτας». Ομως είναι εύκολο να αποδίδουμε την καταστροφή μόνο σε αυτό. Ηταν τόσο θηριώδες το μέγεθος του σεισμού, που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ούτε με τις καλύτερες κατασκευές ή τον καλύτερο κανονισμό. Η μεγαλύτερη ιδιοτυπία του ήταν η μακρότατη διάρκεια των ισχυρών ταλαντώσεων (γύρω στα 60 δευτερόλεπτα). Τούτο συνεπάγεται ένα πολύ μεγάλο πλήθος ανακυκλίσεων φόρτισης, πάνω σε δομικά στοιχεία ήδη τραυματισμένα από την πρώτη ισχυρή δόνηση. Με συνέπεια την ταχύτατη μείωση της απομένουσας αντοχής των κτιρίων, ενώ, κατά το πνεύμα των κανονισμών, η απαιτούμενη αντοχή νοείται μετά από τρεις μόνον πλήρεις ανακυκλίσεις.
      – Και πόσο μάλλον στη Συρία, που βγαίνει από έναν πόλεμο.
      Ο σεισμός χτυπάει τον φτωχό. Οι πλουσιότεροι μένουν σε περισσότερο φροντισμένα κτίρια, σε καλύτερες κατασκευές. Οι φτωχοί σε κτίρια με χαμηλής ποιότητας μελέτη και κατασκευή, τα οποία δεν συντηρούνται.
      – Εκεί είναι δυσκολότερα τα πράγματα γιατί δεν διαθέτουν ούτε την οργάνωση ούτε την οικονομική δύναμη που έχουν οι Τούρκοι. Ούτε βέβαια τη σημαντική επιστημονική γνώση και οργάνωση που έχουν για την αντιμετώπιση των σεισμικών φαινομένων.
      – Ποιες βλάβες σε ένα κτίριο οδηγούν στην κατάρρευσή του;
      – Αυτά που είδα στην τηλεόραση από την Τουρκία ήταν αυτά που ονομάζουμε «τυπικά»: καταστρέφεται το ισόγειο και στη συνέχεια όλο το υπόλοιπο κτίριο γέρνει και πέφτει ατόφιο. Το ίδιο έγινε και στα Σκόπια προ ετών, καταστράφηκαν από τα ισόγειά τους. Σαν να έχεις ένα κουτί επάνω σε ξύλινα ποδαράκια.
      – Έχει ο σεισμός ταξικά χαρακτηριστικά;
      – Ο σεισμός χτυπάει τον φτωχό. Οι πλουσιότεροι μένουν σε περισσότερο φροντισμένα κτίρια, σε καλύτερες κατασκευές. Οι φτωχοί σε κτίρια με χαμηλής ποιότητας μελέτη και κατασκευή, τα οποία δεν συντηρούνται. Αυτό ισχύει παντού. Και στην Αθήνα, πάρα πολλές πολυκατοικίες σε κεντρικές περιοχές έχουν μεγάλη διάβρωση των οπλισμών στα υπόγεια, λόγω της υγρασίας. Οι φθορές αυτές μειώνουν κι άλλο την αντισεισμική τους ικανότητα, η οποία δεν ελέγχεται από πουθενά, ούτε από την Πολιτεία αλλά ούτε και από τους πολίτες. Είναι σαν να αγοράζαμε ένα αυτοκίνητο και να το χρησιμοποιούσαμε για 30 χρόνια χωρίς να το πηγαίνουμε στο συνεργείο. Η αντίληψή μας για τα κτίρια ως τεχνικό αγαθό είναι προκλητική.

      – Πολλοί συνάδελφοί σας πάντως θεωρούν ότι αν συμβεί ένας μεγάλος σεισμός κοντά σε ένα σημαντικό αστικό κέντρο της Τουρκίας, οι συνέπειες θα είναι αδιανόητες, γιατί υπάρχουν ολόκληρες γειτονιές που έχουν χτιστεί αυθαίρετα.
      – Για την Κωνσταντινούπολη έχω αντίληψη γιατί είμαι επίτιμο μέλος του τουρκικού ICOMOS, συνεργαζόμουν παλαιότερα με τουρκικά πανεπιστήμια. Εχω συμμετάσχει πριν από αρκετά χρόνια σε μια συνεδρίαση που έγινε με την UNESCO για τα σενάρια ενεργοποίησης του βόρειου ρήγματος της Ανατολίας κοντά στην Κωνσταντινούπολη. Μιλούσαν για μισό εκατομμύριο θύματα. Είναι τραγικό αυτό που θα μπορούσε να συμβεί με τα τεχνικά δεδομένα της παλιάς εποχής – θέλω να ελπίζω ότι στο μεταξύ οι «κατασκευές της νύχτας» θα έχουν κατεδαφιστεί.
      Τρέμει το φυλλοκάρδι μου βλέποντας τόση αδιαφορία 

      – Είναι ο αντισεισμικός μας κανονισμός επαρκής;
      – Θα μου επιτρέψετε ένα προσωπικό σχόλιο… Αίμα έφτυσα κι εγώ και οι συνεργάτες μου και οι καθηγητές των Πολυτεχνείων για να πείσουμε για τις βαθμιαίες αλλαγές στον αντισεισμικό κανονισμό. Οι αντιδράσεις ήταν μεγάλες, ακόμα και από διακεκριμένους συναδέλφους μας. Γι’ αυτό και μια περίοδο σκεφτήκαμε να στραφούμε στην Ευρώπη, να συμβάλουμε στη διαμόρφωση ενός κοινού κανονισμού τον οποίο στη συνέχεια η Ελλάδα υποχρεωτικά θα εφάρμοζε. Για τον λόγο αυτό, Ελληνες επιστήμονες έχουν παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των αντισεισμικών κανονισμών της Ευρώπης, σημαντικότερο από ό,τι οι Ιταλοί. Εχουμε λοιπόν σπουδαίους κανονισμούς, αλλά δεν έχουμε συντήρηση. Φτιάχνουμε κτίρια και τα εγκαταλείπουμε. Αν σκουριάσουν, αν στην πορεία αφαιρεθούν κομμάτια, αν έρθουν ηλεκτρολόγοι και μηχανικοί και σκαλίσουν τα υποστυλώματα, αν αλλάξει χρήση το ισόγειο, όλα αυτά δεν ελέγχονται από κανέναν. Ομως όλα αυτά συμβάλλουν στην τρωτότητα του κτιρίου και τη διακινδύνευση. 
      – Έχουμε εικόνα των τρωτών σημείων των ελληνικών πόλεων;
      – Στην απογραφή του 2000 είχαμε συμμετάσχει με την ομάδα του Εθνικού Προγράμματος Αντισεισμικής Ενίσχυσης Υφιστάμενων Κατασκευών (ΕΠΑΝΤΥΚ) του ΤΕΕ. Προετοιμάσαμε τους καταλόγους των ερωτημάτων και εκμεταλλευτήκαμε πλήρως τα στοιχεία που συγκεντρώσαμε με τη συνεργασία των συναδέλφων της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας και εκδώσαμε ένα βιβλίο, που έχει σχεδόν για κάθε πόλη όλα τα αποτελέσματα που ενδιαφέρουν στη χάραξη αντισεισμικής πολιτικής. Από τι κατασκευαζόταν ο φέρων οργανισμός σε κάθε περιοχή, αν τα κτίρια είναι από μπετό, τούβλα ή πέτρα, αν έχουν πιλοτή ή όχι, πότε χτίστηκαν. Στη συνέχεια, όλο μας το υλικό παραδόθηκε στον ΟΑΣΠ. Δημιουργήθηκε ο κανονισμός επεμβάσεων (ΚΑΝΕΠΕ), πρόσφατα προστέθηκε και ο κανονισμός για τα κτίρια με τοιχοποιία (ΚΑΔΕΤ). Η πληρότητα των ελληνικών κανονισμών αναγνωρίζεται στην Ευρώπη. 
       
      – Μήπως όμως επαναπαυόμαστε λόγω της ύπαρξης ενός προωθημένου αντισεισμικού πλαισίου;
      – Είναι σαν τον πυρετό. Μόλις μας περάσει, νομίζουμε ότι γίναμε καλά. Eτσι και με τον σεισμό. Μόλις απομακρυνθεί το διάστημα από έναν πρόσφατο σεισμό, ξεχνάμε. Oμως οι ισχυροί σεισμοί δεν θα πάψουν στη χώρα μας, είτε σε 5 μήνες είτε σε 15 χρόνια θα ξανασυμβούν. Γι’ αυτό δεν θα έπρεπε να σταματά η αντισεισμική πολιτική για τις γέφυρες, για τα νοσοκομεία, για τα σχολικά κτίρια, τα δημόσια κτίρια, τις εκκλησίες, γενικά τους χώρους συνάθροισης κοινού. Αναμφισβήτητα για όλα αυτά έχουν γίνει στο παρελθόν ενέργειες. Eχω όμως την οιονεί βεβαιότητα ότι δεν είναι επαρκείς. 
       – Πού είναι πιο ευάλωτη η Ελλάδα στην περίπτωση ενός ισχυρού σεισμού;
      – Στα δίκτυα και στις γέφυρες. Δεν γνωρίζω τι γίνεται με τα ξενοδοχεία, ο κλάδος πρέπει να αναλάβει την ευθύνη του. Εκεί που έχουν γίνει σοβαρά βήματα είναι στην ενίσχυση των σχολικών κτιρίων. Στα ιδιωτικά κτίρια υπάρχει ένα σημαντικό κενό, πρέπει το κοινωνικό κράτος να έλθει και να ενισχύσει τον έλεγχο και τις επισκευές μέσα από ένα εθνικό πρόγραμμα, να αξιοποιήσει την εμπειρία του ΟΑΣΠ. Τρέμει το φυλλοκάρδι μου βλέποντας τόση αδιαφορία για έναν πραγματικό κίνδυνο. 
      Πρέπει οπωσδήποτε να αυξήσουμε άμεσα τη βοήθεια που θα στείλουμε αυτή τη στιγμή στην Τουρκία. Eχουμε περιθώριο από το υστέρημά μας. Δεν πρέπει να αφήσουμε να υποφέρει ένας λαός δίπλα μας. Και να θυμηθούμε ότι σε βάθος χρόνου διατρέχουμε ανάλογο κίνδυνο – ίσως όχι τον ίδιο γιατί δεν έχουμε το ίδιο μεγάλα ρήγματα. Ελπίζω ότι θα δοθεί η αφορμή να ληφθεί μια επιτελική απόφαση, με τη συναίνεση όλων των κομμάτων, ώστε να αρχίσουμε ξανά να ασχολούμαστε με την αντισεισμική προστασία των κτιρίων μας. 
    6. Αρθρογραφία

      Engineer

      ε νησιωτικούς δήμους εκδόθηκε ο μεγαλύτερος αριθμός νέων οικοδομικών αδειών το 2023. Στην πρώτη πεντάδα βρίσκονται δύο νησιά του Ιονίου (Λευκάδα και Ζάκυνθος), δύο των Κυκλάδων (Πάρος και Νάξος) και ένα των Δωδεκανήσων (Ρόδος). Διαφορετική είναι η εικόνα ως προς τα τετραγωνικά στα οποία οι νέες οικοδομικές άδειες αντιστοιχούν: πρώτος στη χώρα έρχεται ο Δήμος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης και ακολουθούν η Γλυφάδα, η Ζάκυνθος, η Αθήνα και η Λευκάδα. «Εκπληξη» ο Δήμος Παγγαίου Καβάλας, που βρίσκεται μέσα στην πρώτη δεκάδα όσον αφορά τόσο τον αριθμό νέων αδειών όσο και τα τετραγωνικά στα οποία αυτές αντιστοιχούν.
      Χθες η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) δημοσίευσε τα συνολικά στατιστικά στοιχεία για την οικοδομική δραστηριότητα στη χώρα την προηγούμενη χρονιά. Συνολικά το 2023 εκδόθηκαν 11.079 οικοδομικές άδειες σε όλη τη χώρα, οι οποίες αντιστοιχούν σε 4.631.730 τετραγωνικά μέτρα κτιρίων. Σε επίπεδο περιφερειών, η Αττική διατηρεί τα πρωτεία (με μεγάλη διαφορά) τόσο ως προς τον αριθμό των νέων αδειών (2.209) όσο και των τετραγωνικών στα οποία αντιστοιχούν (1.584.062). Ακολουθεί η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου με 1.378 άδειες (411.357 τ.μ.) και Κεντρικής Μακεδονίας με 1.367 άδειες (αλλά πολύ περισσότερα τετραγωνικά, 614.851 τ.μ.). Περίπου στα ίδια επίπεδα βρίσκονται η Περιφέρεια Κρήτης (1.320 άδειες, 416.814 τ.μ.) και Ιονίων νήσων (1.093 άδειες, 285.820 τ.μ.). Στη χαμηλότερη θέση της λίστας βρίσκεται η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, στην οποία εκδόθηκαν μόλις 92 οικοδομικές άδειες (44.754 τ.μ.).

      Τα στοιχεία αυτά, ωστόσο, δίνουν μια πολύ γενική εικόνα. Το τοπίο ξεκαθαρίζει κατά τη θεώρηση των στοιχείων του 2023 ανά δήμο. Πιο συγκεκριμένα:
      • Τις πρώτες δύο θέσεις σε αριθμό νέων οικοδομικών αδειών καταλαμβάνουν δύο νησιά του Ιονίου: η Λευκάδα με 316 άδειες (84.231 τ.μ.) και η Ζάκυνθος με 253 άδειες (86.344 τ.μ.). Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και στα υπόλοιπα μεγάλα νησιά του Ιονίου: στην Κέρκυρα (αν αθροιστούν οι τρεις δήμοι της) εκδόθηκαν 257 άδειες για 62.317 τετραγωνικά. Και στην Κεφαλονιά (επίσης τρεις δήμοι), 225 άδειες για 43.622 τετραγωνικά.
      • Ακολουθούν δύο δήμοι των Κυκλάδων: η Πάρος με 242 οικοδομικές άδειες (66.603 τ.μ.) και ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων με 194 νέες άδειες (54.175 τ.μ.).
      • Στην πέμπτη θέση βρίσκεται η Ρόδος με 182 νέες άδειες (50.707 τ.μ.).
      • Στην Αττική, τα «πρωτεία» κρατούν τα νότια προάστια. Ο Δήμος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης βρίσκεται στην πρώτη θέση στην Ελλάδα όσον αφορά τα τετραγωνικά μέτρα (92.947) στα οποία αντιστοιχούν οι οικοδομικές άδειες του 2023 (119). Σε επίπεδο νέων τετραγωνικών μέτρων κτιρίων, τη δεύτερη θέση στην Ελλάδα έχει η Γλυφάδα με 86.576 τ.μ. (αντιστοιχούν σε 94 οικοδομικές άδειες). Ακολουθούν στην τέταρτη θέση ο Δήμος Αθηναίων με 84.231 τ.μ. (96 οικοδομικές άδειες) και στην έκτη ο Δήμος Κηφισιάς με 78.440 τ.μ. (από 116 οικοδομικές άδειες). Ψηλά βρίσκονται και η Παλλήνη με 44.059 τ.μ. και 111 νέες άδειες, το Χαλάνδρι (80 άδειες, 22.948 τ.μ.) και οι Αχαρνές (67 άδειες, 24.387 τ.μ.).
      • Στην Κεντρική Μακεδονία ξεχωρίζουν οι βασικοί δήμοι της Χαλκιδικής: Κασσάνδρας με 180 νέες άδειες το 2023 (61.126 τ.μ.), Νέας Προποντίδας με 135 άδειες (40.386 τ.μ.) και Σιθωνίας με 114 άδειες (39.907 τ.μ.). Στο ευρύτερο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης επιβεβαιώνεται η ξέφρενη οικοδόμηση της Θέρμης (97 νέες άδειες για 59.384 τ.μ.), ενώ ακολουθεί ο Δήμος Πυλαίας – Χορτιάτη (71 άδειες, 28.822 τ.μ.). Στον Δήμο Θεσσαλονίκης εκδόθηκαν πέρυσι 51 νέες άδειες για 35.427 τ.μ.
      • Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η Κρήτη. Σε επίπεδο περιφερειακής ενότητας το «σκήπτρο» κρατάει το Ηράκλειο με 522 νέες άδειες για 142.979 τ.μ. κτιρίων. Ακολουθούν τα Χανιά με 367 άδειες για 138.831 τ.μ. Σε τοπικό επίπεδο τις περισσότερες άδειες έχουν οι δήμοι Χανίων (173), Ρεθύμνης (157), Ηρακλείου (126), Χερσονήσου (122), Φαιστού (113), Αποκορώνου (85), Αγίου Βασιλείου (78), Μαλεβιζίου (73), Αγίου Νικολάου (72).
      • Η δόμηση στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης είναι γενικώς χαμηλή, αλλά ένας παραλιακός δήμος της Καβάλας κάνει την έκπληξη: πρόκειται για τον Δήμο Παγγαίου, που βρίσκεται μέσα στην πρώτη δεκάδα τόσο σε αριθμό νέων αδειών (160, 9ος στη χώρα) όσο και νέων τετραγωνικών κτιρίων (64.475, 10η θέση στη χώρα).
      Σταθερότητα
      Πολλοί είναι οι δήμοι της χώρας –τρεις νησιωτικοί και τρεις στην ηπειρωτική Ελλάδα– στους οποίους το 2023 δεν εκδόθηκε ούτε μία νέα οικοδομική άδεια. Πρόκειται για τους δήμους Υδρας, Πρεσπών, Κόνιτσας, Γεωργίου Καραϊσκάκη Αρτας, Οινουσσών και Χάλκης. Μία οικοδομική άδεια το 2023 εκδόθηκε στους δήμους Ηράκλειας Σερρών, Παλαμά Καρδίτσας, Βοΐου Κοζάνης, Ψαρών, Αγαθονησίου, Μεγίστης, Γαύδου, αλλά και Αγίας Βαρβάρας Αττικής. Ακολουθούν οι δήμοι Νέας Ζίχνης Σερρών, Μετσόβου, Φιλιατών Ηγουμενίτσας, Αλοννήσου, Μακρακώμης Φθιώτιδας, Φούρνων Κορσεών, Ανάφης, Κάσου και Τήλου. Τέλος, τρεις οικοδομικές άδειες εκδόθηκαν το 2023 στους δήμους Σερβίων Κοζάνης, Δωδώνης Ιωαννίνων, Κεντρικών Τζουμέρκων Αρτας, Ορχομενού Φθιώτιδας και Αγράφων Ευρυτανίας.
      Σε σχέση με το 2022 ο αριθμός των νέων οικοδομών έχει αυξηθεί κατά 13,1% (από 9.793 σε 11.079) και τα τετραγωνικά στα οποία αυτές αντιστοιχούν κατά 13,8% (από 4 εκατ. τ.μ. σε 4,6 εκατ. τ.μ.).
      Οσον αφορά τους πρωταθλητές του 2023:
      • Στη Λευκάδα και στη Ζάκυνθο το 2023 η δόμηση εκτοξεύτηκε, καθώς εκδόθηκαν αντιστοίχως 72% και 80% περισσότερες άδειες από το 2022.
      • Στην Πάρο ο αριθμός των αδειών για νέες οικοδομές αυξήθηκε κατά 57% σε σχέση με το 2022 και στον Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων κατά 43%.
      • Στον δήμο «3Β» ο αριθμός των αδειών αυξήθηκε κατά 9% το 2023 και στον Δήμο Αθηναίων κατά 12,9%.
      Μειώθηκε αισθητά η δραστηριότητα στις δύο «ναυαρχίδες» του τουρισμού
      Μια άνευ προηγουμένου οικοδομική δραστηριότητα βίωσαν πέρυσι η Πάρος και η Νάξος. Η Πάρος παραμένει στην πρώτη θέση στις Κυκλάδες σε αριθμό οικοδομικών αδειών για νέα κτίρια για έκτη συνεχόμενη χρονιά, ενώ ξεπέρασε τη Μύκονο και τη Σαντορίνη όσον αφορά τα τετραγωνικά των κτιρίων στα οποία αυτές οι άδειες αντιστοιχούν.
      Σημαντική παραμένει η οικοδομική δραστηριότητα και σε κάποια από τα μικρότερα νησιά, όπως η Αντίπαρος και η Φολέγανδρος.
      Σύμφωνα με τα στοιχεία για το 2023, που δημοσιοποίησε χθες η Ελληνική Στατιστική Αρχή, στην Πάρο εκδόθηκαν πέρυσι 242 άδειες για νέες οικοδομές, που αντιστοιχούν σε 66.603 τ.μ. Σ’ αυτές πρέπει να προστεθούν ακόμη 49 οικοδομικές άδειες για προσθήκες, που αντιστοιχούν σε επιπλέον 8.229 τετραγωνικά (συνολικά 74.832 τ.μ.).
      Αν προστεθούν και τα 281.094 τ.μ. που έχουν χτιστεί από το 2018 έως και το 2022, αυτό συνεπάγεται ότι στην Πάρο από το 2018 έχουν χτιστεί περίπου 356.000 τ.μ.
      Σημαντική είναι η οικοδομική δραστηριότητα και στον Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων. Το 2023 εκδόθηκαν 194 άδειες (έναντι 151 το 2022) που αντιστοιχούν σε 54.715 τ.μ. νέων οικοδομών. Σ’ αυτές πρέπει να προστεθούν και ακόμη 48 άδειες για προσθήκες (7.264 τ.μ.). Ολα δείχνουν ότι η Νάξος, παρότι τα προηγούμενα χρόνια παρέμενε εκτός της τουριστικής φρενίτιδας, υφίσταται πλέον σημαντική οικιστική πίεση.
      Στις «ναυαρχίδες» του τουρισμού (και τα τελευταία χρόνια υπερτουρισμού) στις Κυκλάδες, Σαντορίνη και Μύκονο, η οικοδομική δραστηριότητα μειώθηκε αισθητά το 2023 σε σχέση με το 2022, παραμένοντας βέβαια σε υψηλά επίπεδα σε σχέση με τα υπόλοιπα νησιά. Στη Σαντορίνη πέρυσι εκδόθηκαν 134 άδειες, έναντι 187 το 2022 (μείωση 28%), για 44.515 τ.μ. νέων οικοδομών. Ενώ στη Μύκονο εκδόθηκαν 82 νέες άδειες (έναντι 98 το 2022, μείωση 16%) για επιπλέον 30.690 τ.μ. Για τη Μύκονο, πάντως, είναι η πρώτη χρονιά από το 2018 που η έκδοση αδειών για νέες οικοδομές πέφτει κάτω από τις 100 ετησίως. Σε κάθε περίπτωση, από το 2018 το κτιριακό απόθεμα της Σαντορίνης έχει αυξηθεί κατά 500.000 τ.μ. και της Μυκόνου κατά 350.000 τ.μ., επιτείνοντας τη σταδιακή «αστικοποίησή» τους.
      Αύξηση στην οικοδομική δραστηριότητα πέρυσι είχαν: η Σύρος, όπου εκδόθηκαν 53 άδειες (έναντι 32 το 2022, αύξηση 65%) για 12.246 τ.μ. νέων οικοδομών. Η Φολέγανδρος, όπου εκδόθηκαν 18 άδειες (έναντι 6 το 2022, αύξηση 200%) για 5.727 τ.μ. (αριθμός σημαντικός για το μέγεθος του νησιού). Η Μήλος, όπου εκδόθηκαν 38 άδειες (έναντι 30 το 2022, αύξηση 26%) για 13.919 τ.μ. και η γειτονική της Κίμωλος, όπου εκδόθηκαν 10 νέες άδειες (έναντι μιας το 2022) για 3.178 τ.μ. Και η Τήνος, όπου εκδόθηκαν 28 νέες άδειες (έναντι 19 το 2022, αύξηση 47%) για 8.444 τμ.
      Στα υπόλοιπα νησιά οι ρυθμοί ήταν σε γενικές γραμμές οι ίδιοι: η Αντίπαρος παρέμεινε σταθερά σε υψηλά επίπεδα, καθώς εκδόθηκαν 49 νέες άδειες (έναντι 51 το 2022) για 12.783 τ.μ. Στη Σίφνο παρατηρήθηκε μικρή μείωση, με 27 νέες άδειες (έναντι 21 το 2022) για 4.381 τ.μ. Στην Ανδρο εκδόθηκαν 20 οικοδομικές άδειες (έναντι 21 το 2022) για 5.144 τ.μ. κτιρίων. Στην Κύθνο εκδόθηκαν 14 άδειες (έναντι 13 το 2022) για 3.625 τ.μ. Στην Ιο εκδόθηκαν 13 άδειες (έναντι 20 το 2022) για 2.176 τ.μ. Στην Κέα εκδόθηκαν 10 νέες άδειες (έναντι 13 το 2022) για 8.319 τ.μ. Στη Σέριφο εκδόθηκαν 10 άδειες (έναντι 13 το 2022) για 4.893 τ.μ. Στην Αμοργό εκδόθηκαν 8 νέες άδειες (έναντι 10 το 2022) για 1.763 τ.μ. Τέλος, στην Ανάφη εκδόθηκαν 2 άδειες (έναντι 3 το 2022) για 61 τ.μ.
      Υπενθυμίζεται ότι την περίοδο αυτή βρίσκεται σε εξέλιξη η εκπόνηση πολεοδομικών σχεδίων για όλα τα κυκλαδονήσια. Τα πρώτα που ανατέθηκαν είναι εκείνα της Σαντορίνης και της Μυκόνου (τον Αύγουστο του 2022) και σύμφωνα με τις συμβάσεις τους έπρεπε να είχαν ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2023, ωστόσο λαμβάνουν διαδοχικές παρατάσεις.
    7. Αρθρογραφία

      Engineer

      I. Η εκτός σχεδίου δόµηση (ΕΣ∆) προβλέφθηκε αρχικά στο µνηµειώδες ν.δ. της 17.7.1923 περί σχεδίων πόλεων. Το νοµοθέτηµα αυτό, έργο της βενιζελικής περιόδου, καθιέρωσε την «αρχή του σχεδιασµού» των οικισµών και βάσει αυτής οργάνωσε σύστημα πολεοδομίας για το νέο ελληνικό κράτος, γεγονός πρωτοπόρο για την εποχή […]
      Η εκτός σχεδίου δόµηση (ΕΣ∆) προβλέφθηκε αρχικά στο µνηµειώδες ν.δ. της 17.7.1923 περί σχεδίων πόλεων. Το νοµοθέτηµα αυτό, έργο της βενιζελικής περιόδου, καθιέρωσε την «αρχή του σχεδιασµού» των οικισµών και βάσει αυτής οργάνωσε σύστημα πολεοδομίας για το νέο ελληνικό κράτος, γεγονός πρωτοπόρο για την εποχή και σε σύγκριση πάντοτε με ανάλογα νομοθετήματα των κεντρικών ευρωπαϊκών χωρών. Επέτρεψε μόνο κατ’ εξαίρεση την εκτός σχεδίου δόμηση και υπό καθεστώς περιορισμών, ώστε να μην οδηγεί σε δημιουργία οικισμών: «Η εκτός των ζωνών δόμησις υπόκειται εις περιορισμούς, κανονιζομένους διά Δ/τος… αποβλέποντος εις την μη ίδρυσιν συνοικισμών άνευ προηγουμένης εγκρίσεως των σχεδίων αυτών» (άρθρ.17). Ως εξαίρεση την εξειδίκευσε και το εκτελεστικό δ/γμα της 23.10.1928 (ΦΕΚ Α΄ 231), επίσης έργο της κυβερνήσεως Βενιζέλου.
      II. Ως εξαίρεση την προσέλαβε και το Συµβούλιο της Επικρατείας και την περιόρισε µε τη βοήθεια του νέου Συντάγµατος (1975). Η νοµολογία διατύπωσε µία θεµελιώδη αρχή διακρίσεως µεταξύ αστικού και υπαίθριου χώρου (Υ.Χ.), µε συνέπειες και στη δέσµη «εξουσιών» που εµπεριέχονται στο ατοµικό δικαίωµα της ιδιοκτησίας: «…από το συνδυασµό των άρθρων 24 παρ. 1 και 2 και 17 του Συντάγματος συνάγεται θεμελιώδης, από πλευράς δυνατότητας δομήσεως, διαφοροποίηση μεταξύ των περιοχών των αναπτυσσομένων με βάση οργανωμένο πολεοδομικό σχέδιο, οι οποίες προορίζονται για δόμηση, και των εκτός σχεδίου περιοχών, οι οποίες δεν έχουν ως προορισμό, κατ’ αρχήν, τη δόμηση ή την τουριστική εκμετάλλευση, αλλά την γεωργική, κτηνοτροφική και δασοπονική εκμετάλλευση και την αναψυχή του κοινού και, συνεπώς, η οικιστική εκμετάλλευση, όταν κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται, τελεί υπό αυστηρούς όρους… Στην πρώτη κατηγορία περιοχών, που προορίζονται προς δόμηση, αυτή επιτρέπεται με μόνη προϋπόθεση την τήρηση των ορισμών του σχεδίου πόλεως και των όρων και περιορισμών δομήσεως που το συνοδεύουν. Στη δεύτερη κατηγορία περιοχών… η δόμηση μόνο κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται, δυναμένη και να απαγορεύεται εν όλω ή εν μέρει ή να επιτρέπεται υπό ιδιαιτέρως αυστηρούς όρους και περιορισμούς, προσαρμοσμένους στην ιδιαίτερη φύση κάθε περιοχής» (ΣτΕ 2690/1994, 3135/2002, 3396-97/2010, 2035/2011, 665/2018, 176, 992/2023 κ.ά).
      III. Ο νοµοθέτης, δηλ. τα διαδοχικά κυβερνητικά κόµµατα, χάραξε αντίθετη γραμμή. Διεύρυνε την ΕΣΔ σταδιακά και σπασμωδικά, με αυξανόμενη δε ένταση σε περίοδο που ήδη είχαν φανεί τα καταστρεπτικά της αποτελέσματα. Αμέσως μετά το Σύνταγμα ήρθε το Διάταγμα του 1978, το οποίο μπορεί να χαρακτηρισθεί σε έναν βαθμό συντηρητικό, υπό την έννοια ότι συστηματοποίησε κάποιους κανόνες και κάποιους ευδιάκριτους περιορισμούς για τον Υ.Χ. Συγχρόνως, όμως, διατήρησε σωρεία παρεκκλίσεων από τους κανόνες. Το επόμενο βήμα έγινε με το Δ/γμα του 1985, σαφώς χαλαρότερο και σαφώς ενθαρρυντικό για την ΕΣΔ. Τα δύο «καταστατικά» νομοθετήματα έθεταν όρους και περιορισμούς δομήσεως (εμβαδό γηπέδων, συντελεστές δομήσεως, ύψη κτιρίων κ.λπ.) θεωρητικώς αυστηρότερους του «έσω χώρου», τους οποίους εν συνεχεία πρόδιδαν, με παρεκκλίσεις υπέρ ορισμένων χρήσεων και βασικώς υπέρ των χρήσεων της κατοικίας και των τουριστικών εγκαταστάσεων. Είχε δοθεί το σύνθημα του κατακερματισμού του Υ.Χ. και δη του πιο ελκυστικού, πολύτιμου και ευαίσθητου: ακτές και δάση. Ο τουρισμός ανεδεικνύετο σε «βαριά βιομηχανία» της χώρας. Αυθαίρετες ονομασίες και προπαγανδιστικοί τίτλοι των αμέσως επόμενων νομοθετημάτων προετοίμασαν την κατασκευή οικισμών, καταργώντας στην πράξη τη βασική παραδοχή του Δικαστηρίου. Η κατ’ εξαίρεσιν δόμηση αναιρείται πρώτα στην πράξη και μετατρέπεται σε κατά κανόνα δόμηση, με πρωτοπορία των χρήσεων της κατοικίας και των «τουριστικών εγκαταστάσεων», ακολουθεί δε, ή και κάποτε προηγείται, η νομοθεσία. Με αλλεπάλληλα νομοθετήματα της τελευταίας 20ετίας επιταχύνεται η οικοπεδοποίηση του Υ.Χ., προς εξυπηρέτηση ενός ακόρεστου πελατειακού συστήματος, στο κέντρο του οποίου τοποθετούνται οι τουριστικές εγκαταστάσεις, που έχουν απενταχθεί από αυτό που ονομάζουμε «βιώσιμη ανάπτυξη» (βλ. ιδίως ν. 3212/2003, άρθρ.10, ν. 4276/2014 άρθρ. 1 επ. και ν. 4759/2020 άρθρ. 31 επ.). Ο νομοθέτης επιδίδεται στην εφεύρεση νέων ειδών τουριστικών καταλυμάτων (επιπλωμένες κατοικίες, επιπλωμένες επαύλεις κ.ά. – άρθρ. 36 ν. 4759 σε συνδ. με άρθρ.1 ν. 4276), καθιερώνοντας και τη δυνατότητα πωλήσεώς τους! Ουσιαστικώς δηλαδή παρέχει τη δυνατότητα δημιουργίας οικισμών με ιδρυτές τους επιχειρηματίες του τουρισμού. Προστίθενται στον Υ.Χ. και οι διάφορες μορφές «ιδιωτικής πολεοδομήσεως» (ν. 2508/1997 άρθρ.24, ν. 4280/2014 άρθρ.1 επ.): δημιουργία «οικισμών» σε εκτάσεις, στην αρχή 100 στρεμμάτων και κατόπιν 50 στρεμμάτων! Ελεύθερος υπαίθριος χώρος, τετέλεσται!
      Του συρμού είναι η δημόσια έκφραση οδύνης για την επαπειλούμενη (;) καταστροφή ορισμένων «διάσημων» νησιών, ήδη κατεστραμμένων, ενώ τον ίδιο δρόμο ενθαρρύνονται να ακολουθήσουν και τα επόμενα. Τους δίνεται το νομοθετικό πλαίσιο και τους εξασφαλίζεται και ο μη έλεγχος, με τη συντήρηση καθεστώτος ανύπαρκτης πολεοδομικής διοικήσεως.
      Το ΣτΕ έχει αναλωθεί σε λύσεις ατομικών περιπτώσεων, χωρίς να μπορεί να δει και να ελέγξει συνολικά τον χώρο απέναντι σε έναν νομοθέτη, ο οποίος ελίσσεται συνεχώς και επιδιώκει σαφώς την οικοπεδοποίηση χάριν των πελατειακών αναγκών.
      IV. Το ΣτΕ, ρυµουλκούµενο από το κριτήριο των νόμων («όροι και περιορισμοί δομήσεως»), έχει αναλωθεί σε λύσεις ατομικών περιπτώσεων, χωρίς να μπορεί να δει και να ελέγξει συνολικά τον χώρο, απέναντι σε έναν νομοθέτη ο οποίος ελίσσεται συνεχώς (αυξήσεις – μειώσεις περιορισμών, παρεκκλίσεις, μεταβατικές διατάξεις κ.λπ.) και ο οποίος επιδιώκει σαφώς να οικοπεδοποιήσει τον Υ.Χ., χάριν των πελατειακών αναγκών των κομμάτων. Το μέχρι τώρα χρησιμοποιούμενο κριτήριο κάποιων αυστηρότερων περιορισμών στη δόμηση είναι ένα ποσοτικό κριτήριο ασύμβατο με τη διαφύλαξη του προορισμού του Υ.Χ.
      Η μόνη λύση, η οποία αποσιωπάται, είναι ο περιορισμός των επιτρεπομένων χρήσεων, με απαρίθμηση εκείνων που υπηρετούν τον κατά φύση προορισμό του. Το πρότυπο υπάρχει και λειτουργεί με αποτελεσματικότητα στις προηγμένες χώρες. Θεσμοθετείται με καθαρότητα στον γερμανικό Πολεοδομικό Κώδικα από το 1960 (άρθρ. 35), χωρίς οπισθοχωρήσεις. Επιτρέπονται: κτίρια που υπηρετούν α) επιχειρήσεις γεωργοκτηνοτροφικές ή δασικής οικονομίας β) τις τηλεπικοινωνίες, τον δημόσιο εφοδιασμό με ηλεκτρισμό, θέρμανση, φυσικό αέριο, νερό και τη διαχείριση υγρών αποβλήτων. Ή κτίρια που γ) λόγω των ιδιαίτερων απαιτήσεων στο περιβάλλον τους ή των δυσμενών επιπτώσεων σε αυτό ή της ιδιαίτερης αποστολής τους μπορούν να ανεγείρονται μόνο στον υπαίθριο χώρο. Προστέθηκαν επιβεβλημένες, λόγω σπουδαίας μεταβολής των συνθηκών, χρήσεις σχετικές: α) με την αιολική ενέργεια και την υδάτινη ενέργεια, β) με τη παραγωγή ενέργειας από βιομάζα – μόνο στο πλαίσιο των επιτρεπομένων χρήσεων (ανωτ.), γ) με την έρευνα και ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς, καθώς και τη διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων, δ) με την ηλιακή ενέργεια, υπό προϋποθέσεις.
      Σ’ αυτό το πρόβλημα, εθνικών διαστάσεων, απειλητικό για τη ζωή των επομένων γενεών, λύση μόνο από το Συμβούλιο της Επικρατείας μπορεί να επιχειρηθεί, με την ενεργοποίηση της βασικής του προτάσεως που έχει συναγάγει από το Σύνταγμα (Υ.Χ.: εκμετάλλευση γεωργοκτηνοτροφική, δασοπονία, αναψυχή των ανθρώπων) και τη μετάβαση της νομολογίας στο κριτήριο των χρήσεων των υπηρετικών του προορισμού του Υ.Χ. Η ιδέα υπάρχει ήδη εν σπέρματι σε ορισμένες αποφάσεις (βλ. λ.χ. ΣτΕ 1822/2002 7μ., 3858/2004). Τη μετάβαση αυτή επιτάσσει ο βασικός λόγος που ενυπάρχει στην κυρίαρχη ερμηνευτική σκέψη του ΣτΕ, η σωτηρία του εκτός των άστεων χώρου, όπου και μόνο ευδοκιμεί το πάσης αποχρώσεως φυσικό περιβάλλον (χλωρίδα – πανίδα). Συντρέχει, όμως, και άλλο ένα ζωτικό επιχείρημα: η δραματική υποχώρηση της αναπτυσσόμενης εντός του φυσικού χώρου παραγωγικότητας (γεωργική – κτηνοτροφική εκμετάλλευση, δασική οικονομία) και η ανάγκη αποκαταστάσεως των προνομίων της έναντι της «ξένης», της εχθρικής και χωροκατακτητικής οικοδομικής δραστηριότητας.
      Οι δικαστές γνωρίζουν πως οι μεγάλες αποφάσεις όλων των σπουδαίων δικαστηρίων, κατά κανόνα, δεν είναι εκείνες που συμπορεύθηκαν με την πολιτική, αλλά εκείνες που ήγειραν εμπόδια στην πολιτική.
      *Ο κ. Σωτήρης Ρίζος είναι πρώην πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας.
      **Ακολουθώ τον όρο αυτό σύμφωνα με την έννοιά του στους αρχαίους συγγραφείς: «εν υπαίθρω, έξω υπό τον ουρανόν, ουχί υπό στέγην» βλ. Liddell – Scott – Κωνσταντινίδου, Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης (έκδ. Ιωάννη Σιδέρη).
    8. Αρθρογραφία

      GTnews

      Τέσσερις βασικές αλλαγές για την ανάπτυξη του τουρισμού στην Ελλάδα προτείνονται στο νέο ειδικό χωροταξικό πλαίσιο για τον τουρισμό.
      Πρώτη, η ενίσχυση των μεγάλων οργανωμένων (πολεοδομικά) τουριστικών εγκαταστάσεων, που θα επιτρέπονται σχεδόν παντού. Δεύτερη, ο συνυπολογισμός του Airbnb στις ρυθμιζόμενες τουριστικές δραστηριότητες και μάλιστα με συγκεκριμένους χρονικούς και ποσοτικούς περιορισμούς στις πιο ανεπτυγμένες τουριστικά περιοχές. Τρίτον, η δημιουργία οργανωμένων τουριστικών μονάδων σε ακατοίκητα νησιά. Και τέταρτον, η απαγόρευση δόμησης κοντά στις ακτές και ειδικά σε όσες είναι ευάλωτες στην άνοδο της στάθμης θάλασσας λόγω της κλιματικής αλλαγής.
      Το τελικό κείμενο του νέου ειδικού χωροταξικού για τον τουρισμό βρίσκεται πλέον στα χέρια του υπουργείου Περιβάλλοντος. Πρόκειται για την πρόταση που κατάρτισε ομάδα μελετητών για λογαριασμό του υπουργείου. Σύμφωνα με πληροφορίες, το σχέδιο θα τεθεί το επόμενο διάστημα σε δημόσια διαβούλευση, μετά τις αλλαγές που θα αποφασίσει να κάνει η πολιτική του ηγεσία.
      Ας δούμε τα βασικά σημεία της πρότασης των μελετητών, όπως αυτή κατατέθηκε στο υπουργείο.
      1. Οι πέντε ζώνες
      Το νέο πλαίσιο χωρίζει τον ελλαδικό χώρο σε πέντε κατηγορίες, ανάλογα με το πόσο ανεπτυγμένες τουριστικά είναι: από τις περιοχές ελέγχου (δηλαδή, τις κορεσμένες τουριστικά), τις ανεπτυγμένες και τις αναπτυσσόμενες έως τις περιοχές ενίσχυσης και τις περιοχές επιλεκτικής υψηλής ενίσχυσης. Ο χαρακτηρισμός των περιοχών γίνεται για πρώτη φορά σε επίπεδο δημοτικής ενότητας (και όχι δήμου) με βάση τον αριθμό των υφιστάμενων κλινών τουριστικών καταλυμάτων με διαφορετικές συνέπειες:
      • Στις κορεσμένες περιοχές (που ονομάζονται «περιοχές ελέγχου»), όπως λ.χ. η Μύκονος, η Σαντορίνη, η Σκιάθος και η Χαλκιδική, προτείνεται να δοθούν κίνητρα για τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση υφιστάμενων καταλυμάτων, χωρίς αύξηση του αριθμού των κλινών (ακόμη και η κατεδάφιση εγκαταλελειμμένων κτιρίων που προσβάλλουν το τοπίο). Επίσης, για τη μετατροπή υφιστάμενων μονάδων σε «οργανωμένους υποδοχείς» (λ.χ. ξενοδοχείο με τουριστικές κατοικίες). Στις περιοχές αυτές, προτείνονται η εκπόνηση μελετών εκτίμησης της φέρουσας ικανότητας και ο καθορισμός «οροφής» στον αριθμό των «χώρων τουρισμού διαμοιρασμού» (βραχυχρόνιες μισθώσεις τύπου Αirbnb) και στα ενοικιαζόμενα δωμάτια, ως ποσοστό των κλινών των ξενοδοχείων. Μέχρι την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού, στις περιοχές αυτές προτείνεται η αύξηση της ελάχιστης αρτιότητας στα 16 στρέμματα και η κατασκευή μόνο καταλυμάτων 4 και 5 αστέρων. Δεν προτείνεται κάποια άλλη απαγόρευση στην ανέγερση νέων τουριστικών μονάδων.
      • Στις ανεπτυγμένες περιοχές, προτείνονται όλα τα προαναφερθέντα και, ειδικά για την Αττική και τη μητροπολιτική Θεσσαλονίκη, η παροχή κινήτρων για τη μετατροπή παλαιών βιομηχανικών μονάδων σε τουριστικές. Μέχρι την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού, στις περιοχές αυτές προτείνονται η αύξηση της ελάχιστης αρτιότητας στα 12 στρέμματα και η κατασκευή μόνο καταλυμάτων 4 και 5 αστέρων.
      • Στις αναπτυσσόμενες περιοχές, προτείνονται όλα τα προαναφερθέντα εκτός από τον ποσοστιαίο περιορισμό των Αirbnb και των ενοικιαζόμενων δωματίων. Επιπλέον, να εξεταστεί η αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων οικισμών και να παρασχεθούν κίνητρα για τη μετατροπή παραδοσιακών ή διατηρητέων κτιρίων σε ξενοδοχεία. Μέχρι την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού, στις περιοχές αυτές προτείνεται η κατασκευή μόνο καταλυμάτων 3, 4 και 5 αστέρων.
      • Στις περιοχές ενίσχυσης, προτείνεται η παροχή κινήτρων τόσο για εκσυγχρονισμό υφιστάμενων τουριστικών καταλυμάτων με αναβάθμιση σε υψηλότερη κατηγορία, όσο και για την ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού και για τη μετατροπή αξιόλογων κτιρίων σε ξενοδοχεία και για την αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων οικισμών.
      • Τέλος, στις περιοχές με επιλεκτική ειδική ενίσχυση προτείνεται να δίνονται κίνητρα από τον πολεοδομικό σχεδιασμό, όπως μειωμένη αρτιότητα, αυξημένος συντελεστής δόμησης κ.λπ., ώστε να δημιουργούνται επιλεγμένα νέες μονάδες.
      Οπως και τα προηγούμενα, έτσι και αυτό το πλαίσιο διαφοροποιεί τον νησιωτικό χώρο (πλην Κρήτης και Εύβοιας), χωρίς ωστόσο να προβλέπει μεγάλους περιορισμούς για τον έλεγχο της τουριστικής δραστηριότητας (όπως είχαν τα προηγούμενα πλαίσια). Στο πλαίσιο αυτό, τα νησιά χωρίζονται σε τρεις μεγάλες ομάδες. Η πρώτη περιλαμβάνει σχεδόν όλα (46) τα μεσαία και μεγάλα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου. Η δεύτερη περιλαμβάνει τα μικρότερα κατοικημένα νησιά (λ.χ. Μικρές Κυκλάδες, Διαπόντια) και η τρίτη τα ακατοίκητα και τις βραχονησίδες.
      Στα κατοικημένα νησιά (με την εξαίρεση Ρόδου και Κέρκυρας) ο μόνος περιορισμός που προβλέπεται είναι ότι οι μεγάλες, οργανωμένες τουριστικές επενδύσεις θα πρέπει να έχουν τον μισό συντελεστή δόμησης (δηλαδή, να χτίσουν το μισό) απ’ ό,τι θα προβλεπόταν κανονικά. Δεν τίθενται άλλοι περιορισμοί για την ανάσχεση της διασποράς της τουριστικής δραστηριότητας (με οργανωμένη ή μη μορφή) σε αυτά. Στα μικρότερα κατοικημένα νησιά (της δεύτερης κατηγορίας του πλαισίου) τίθεται περιορισμός δυναμικότητας (100 κλίνες) στις νέες εγκαταστάσεις.
      2. Ακατοίκητα νησιά
      Για πρώτη φορά προτείνεται να επιτραπούν μεγάλες τουριστικές εγκαταστάσεις (πάλι με τον μισό συντελεστή από το επιτρεπόμενο) σε ακατοίκητα νησιά. Από τη δυνατότητα αυτή εξαιρούνται οι βραχονησίδες, τα νησιά κάτω των 300 στρεμμάτων, όσα βρίσκονται λιγότερο από 10 ναυτικά μίλια από τα θαλάσσια σύνορα και όσα βρίσκονται σε απόσταση μεγαλύτερη των 10 ναυτικών μιλίων από την ηπειρωτική Ελλάδα. Ετσι, ουσιαστικά «φωτογραφίζει» ακατοίκητες νησίδες που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από την ξηρά.
      3. Αλλαγές στην ακτογραμμή
      Το πλαίσιο περιέχει για πρώτη φορά μια ουσιαστική πρόβλεψη για την προστασία της ακτογραμμής από την κλιματική αλλαγή. Για την παράκτια ζώνη στην ηπειρωτική Ελλάδα, στην Εύβοια και στην Κρήτη, προτείνει την κύρωση του έβδομου πρωτοκόλλου της σύμβασης της Βαρκελώνης, το οποίο προβλέπει αύξηση της ελάχιστης απόστασης της δόμησης από τον αιγιαλό στα 150 μέτρα. Παράλληλα, προτείνει να απαγορεύεται η δόμηση μόνιμων κατασκευών σε υψόμετρο μικρότερο των 60 εκατοστών πάνω από τη γραμμή αιγιαλού, για να προστατευθούν οι πιο επίπεδες περιοχές (για τις οποίες ήδη υπάρχουν προβολές μέσω επιστημονικών μοντέλων ότι θα αντιμετωπίσουν έντονα φαινόμενα διάβρωσης τις επόμενες δεκαετίες). Σήμερα, η ελάχιστη απόσταση της δόμησης από τον αιγιαλό είναι τα 30 μέτρα για κατοικίες (τουριστικές ή μη) και 50 μέτρα για τα ξενοδοχεία, ενώ για τις βοηθητικές τουριστικές εγκαταστάσεις μόλις τα 10 μέτρα από τη γραμμή αιγιαλού. Θα ήταν, ωστόσο, πιο αποτελεσματικό αν η αύξηση της ελάχιστης απόστασης της δόμησης ετίθετο απευθείας και όχι εμμέσως (μέσω της κύρωσης πρωτοκόλλου), κάτι που μπορεί να καθυστερήσει.
      4. Όριο στο Airbnb
      Το πλαίσιο περιλαμβάνει ρυθμίσεις για τον έλεγχο των βραχυχρόνιων μισθώσεων, τις οποίες σε κάποιο βαθμό εξισώνει με την «κοινή» τουριστική δραστηριότητα. Προβλέπει κατ’ αρχάς ότι όλες οι μορφές παροχής διανυκτέρευσης πρέπει να εγγράφονται σε ειδικό μητρώο και να διαθέτουν σήμα του υπουργείου Τουρισμού. Περαιτέρω, προτείνει να μην επιτρέπονται άνω των 30 ημερών/έτος στις περιοχές ελέγχου (τις κορεσμένες) και τις 60 περιοχές στις ανεπτυγμένες περιοχές και σε όλα τα νησιά πλην Εύβοιας και Κρήτης. Τέλος, όπως προαναφέρθηκε, στις κορεσμένες και στις ανεπτυγμένες περιοχές προτείνεται και έλεγχος στον αριθμό των αδειών βραχυχρόνιων μισθώσεων, ως ποσοστό των κλινών που υπάρχουν ήδη στα ξενοδοχεία κάθε δημοτικής ενότητας.
      Τέλος, στο νέο πλαίσιο προτείνεται ξεκάθαρα «η ενίσχυση της ελκυστικότητας των οργανωμένων μορφών χωροθέτησης έναντι της κοινής εκτός σχεδίου δόμησης» (εννοώντας όλα τα πολεοδομικά μοντέλα που πριμοδοτούν τις μεγάλες τουριστικές μονάδες, τα τουριστικά χωριά κ.λπ.). Ετσι ορίζει ότι επιτρέπεται κατ’ αρχήν η δημιουργία τέτοιων οργανωμένων μονάδων σε όλη την επικράτεια (πλην κάποιων λίγων εξαιρέσεων). Και παρέχεται η δυνατότητα δημιουργίας συνδετηρίων οδών με αυτές, οι οποίες όμως δεν θα παρέχουν δικαίωμα δόμησης στα οικόπεδα που θα έχουν πρόσωπο σε αυτές.
      Το σχέδιο στοχεύει στην κάλυψη του κανονιστικού κενού, καθώς η τουριστική ανάπτυξη στην Ελλάδα πραγματοποιείται τα τελευταία χρόνια χωρίς κατευθυντήριες γραμμές. Το πρώτο ειδικό χωροταξικό για τον τουρισμό εγκρίθηκε το 2009 και προσεβλήθη ενώπιον του ΣτΕ από έξι περιβαλλοντικές οργανώσεις. Πριν εκδοθεί η απόφαση, το 2013 το υπουργείο Περιβάλλοντος θέσπισε νέο χωροταξικό. Ομως και αυτό αμφισβητήθηκε δικαστικά και ακυρώθηκε το 2015 – με αποτέλεσμα να επανέλθει το παλαιό σε ισχύ. Μέχρι το 2017, οπότε ακυρώθηκε και αυτό ύστερα από προσφυγές, ως πλέον παρωχημένο. Να σημειωθεί ότι η ανάθεση της μελέτης του νέου χωροταξικού έγινε το 2018 και έχει ολοκληρωθεί εδώ και δύο έτη, αλλά το υπουργείο καθυστερεί για άγνωστη αιτία να το θέσει σε διαβούλευση και να το εγκρίνει. Το ίδιο έχει συμβεί και με το περιφερειακό χωροταξικό πλαίσιο για το Νότιο Αιγαίο – το μόνο που δεν έχει κυρωθεί, παρότι έχει ολοκληρωθεί εδώ και μία διετία.
    9. Αρθρογραφία

      Engineer

      Τρεις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης το 2030 σκοπεύουν να παράγουν εξ ολοκλήρου ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (Πορτογαλία, Δανία και Αυστρία, από κοντά και η Ολλανδία). Η Ελλάδα βρίσκεται στην 8η θέση (ήδη από το 2014 ήταν στην 7η θέση), με στόχο το 2030 η παραγωγή από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να αγγίζει το 80%, με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στο 63%. Στις τελευταίες θέσεις της ευρωπαϊκής κατάταξης (κάτω του 40%) βρίσκονται η Γαλλία, η Πολωνία, η Τσεχία, η Βουλγαρία, η Σλοβακία και η Ουγγαρία.


      Η Κίνα, ο μεγαλύτερος ρυπαντής
      Η Κίνα θα αποτελεί έως το 2050 τον μεγαλύτερο ρυπαντή. ΗΠΑ και Ε.Ε. μειώνουν διαχρονικά τις εκπομπές τους, ενώ η Ινδία διαχρονικά τις αυξάνει πλησιάζοντας το ενδιάμεσο των μελλοντικών εκπομπών Ε.Ε. και ΗΠΑ. Το 2030 η Κίνα (11.840 Mt) θα εκπέμπει το 33% των παγκόσμιων ρύπων, σχεδόν υπερτριπλάσιο από τις ΗΠΑ (3.583 Mt), και πενταπλάσιο από την Ε.Ε. (2020 Mt). To 2050 η Ινδία θα είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος ρυπαντής (3.325 Mt) μετά την Κίνα (7.970 Mt) και σημαντικά υψηλότερα από τις ΗΠΑ (2.180Mt) και ασφαλώς την Ε.Ε. (1.229 Mt).


      Επείγει παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα
      Με αφορμή την παγκόσμια διάσκεψη για το κλίμα (COP27 – Αίγυπτος), μια οπτικοποιημένη απεικόνιση του δύσκολου καθήκοντος της ανθρωπότητας για μηδενισμό έως το 2050 των αέριων εκπομπών από ορυκτά καύσιμα. Το 2020 κορυφώνεται η κατανάλωση ορυκτών καυσίμων στα 485 Exajoule. Σύμφωνα με το σενάριο μηδενικών εκπομπών (NZE – 2050) για αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω των 2° C, πρέπει να φτάσουμε στα 100 Exajoule, όταν οι σημερινές πολιτικές των κρατών οδηγούν σε υπερδιπλασιασμό (250 Exajoule). 


      Η κλιματική αλλαγή στις εκλογές ΗΠΑ
      Ο πλήρης διχασμός της αμερικανικής κοινωνίας ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών του Νοεμβρίου. Αμεση προτεραιότητα για τους Δημοκρατικούς η κλιματική αλλαγή και τελευταία για τους Ρεπουμπλικανούς. Ανθρώπινα δικαιώματα, αμβλώσεις, σύστημα υγείας και εκπαίδευση επίσης βρίσκονται στις προτεραιότητες των Δημοκρατικών. Αντίθετα, στις προτεραιότητες των Ρεπουμπλικανών ξεχωρίζουν το μεταναστευτικό, η φορολογία, η ακρίβεια και η εθνική ασφάλεια. Συμπίπτουν μόνο στις ατομικές ελευθερίες και στην οικονομία. 


      Το πετρέλαιο κυριαρχεί στην Ελλάδα
      Οι χώρες της Ευρώπης στην πλειονότητά τους καταναλώνουν ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, άνθρακα), με εξαίρεση τη Γαλλία (πυρηνικά), τη Δανία (ΑΠΕ), και τις Νορβηγία, Σουηδία, Ισλανδία (υδροηλεκτρική ενέργεια). Η Ελλάδα έχει βασική πηγή ενέργειας το πετρέλαιο.

      Μικρότερη αύξηση στον ηλεκτρισμό
      Τον χειμώνα, τα νοικοκυριά των ΗΠΑ που θερμαίνονται με πετρέλαιο θα αντιμετωπίσουν, σε σχέση με πέρυσι, έκρηξη τιμών (από 1.200 δολ. σε 2.354 δολ.), ενώ και στο φυσικό αέριο θα αυξηθεί σημαντικά (από 550 δολ. σε 931 δολ.). Ο ηλεκτρισμός θα αυξηθεί λιγότερο· από 1.200 δολ. σε 1.359 δολ. 

      Eρευνα – Ανάλυση: καθ. Γιάννης Μανιάτης
      Με τη συνεργασία των μεταπτυχιακών φοιτητών/τριών: Ι. Βούλγαρη, Α. Μανώλη, Γ. Ταρνάρη
    10. Αρθρογραφία

      Engineer

      Σε κάποιες περιοχές, οι δήμοι βρίσκονται «στα μαχαίρια». Σε άλλες, αναζητούν τρόπους συνεργασίας που κινούνται σε μια λεπτή γραμμή, στα όρια του νόμου. Κάποιοι δήμοι ετοιμάζονται να προσλάβουν ιδιώτες και άλλοι απλώς περιμένουν ένα θαύμα, καθώς τα περιθώριά τους είναι πολύ περιορισμένα. Για περισσότερο από μία δεκαετία η πολιτεία ζητάει από τους δήμους να αποκτήσουν δική τους υπηρεσία δόμησης (πολεοδομία), χωρίς όμως να επιτρέπει προσλήψεις, με αποτέλεσμα ελάχιστοι να τα έχουν καταφέρει. Το καλοκαίρι, μια νομοθετική ρύθμιση ήρθε με σκοπό να δώσει τέλος στην υπερδεκαετή «μεταβατική» περίοδο, προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις.
      Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Το 2010, οι πολεοδομικές αρμοδιότητες (έκδοση αδειών, έλεγχοι και επιβολή προστίμων για αυθαιρεσίες κ.λπ.) μεταφέρθηκαν στους δήμους. Ενα έτος αργότερα, ο «Καλλικράτης» προέβλεψε ότι κάθε δήμος έπρεπε να ιδρύσει τη δική του πολεοδομία (αργότερα ονομάστηκε υπηρεσία δόμησης ή ΥΔΟΜ). Οσοι δεν μπορούσαν, θα συνέχιζαν να εξυπηρετούνται από τις «μεγάλες» πολεοδομίες (τις παλιές νομαρχιακές). Ομως ακολούθησε η οικονομική κρίση και το «πάγωμα» των προσλήψεων. Σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), από το 2013 έως το 2021 μόλις 12 δήμοι κατάφεραν να δημιουργήσουν τη δική τους πολεοδομία. Ετσι η προθεσμία στους δήμους να ιδρύσουν υπηρεσία δόμησης έπαιρνε συνεχώς νέες παρατάσεις. Μέχρι το φετινό καλοκαίρι. Στον νόμο 4954/2022 προστέθηκε μία τροπολογία με την οποία η δυνατότητα ίδρυσης νέων πολεοδομιών σταματά από την 1η Ιανουαρίου 2023. Οσοι δήμοι εξακολουθούν να εξυπηρετούνται από γειτονικούς, θα παραμείνουν έτσι (προβλέπεται κάποια ενίσχυση των διαδημοτικών πολεοδομιών με προσωπικό). Ενώ ειδικά για τους δήμους της Αττικής, του βορείου και του νοτίου Αιγαίου, η ευθύνη μεταφέρεται στην (επίσης… τραγικά υποστελεχωμένη) Κεντρική Υπηρεσία Δόμησης του υπουργείου Περιβάλλοντος.
      Σκόπελος και Βόλος
      Η εξέλιξη αυτή ήρθε να περιπλέξει το τοπίο. Στη Μαγνησία, για παράδειγμα, ο Δήμος Σκοπέλου βρίσκεται σε σύγκρουση με τον Δήμο Βόλου, από την πολεοδομία του οποίου εξυπηρετείται. «Εμείς έχουμε μια υπηρεσία δόμησης με ένα μηχανικό. Από τον νόμο, είναι υποχρεωμένος ο Βόλος να μας συνδράμει», λέει ο δήμαρχος του νησιού Σταμάτης Περίσσης. «Ομως τους τελευταίους μήνες αρνούνταν να μας εξυπηρετήσει. Το αποτέλεσμα είναι να μη βγαίνουν νέες άδειες, να μην μπορούν κατοικίες ή επαγγελματικοί χώροι να συνδεθούν με το ρεύμα. Οπότε όλο το νησί έχει πέσει σε αδράνεια». «Η υπηρεσία μας έχει τρεις υπαλλήλους και πρέπει να εξυπηρετεί Σκόπελο, Αλόννησο, όλο το Πήλιο και το Βελεστίνο, πρακτικά όλη τη Μαγνησία εκτός από τον Αλμυρό και τη Σκιάθο. Φτάσαμε σε ένα σημείο που ο Βόλος δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τον Βόλο», λέει ο Θανάσης Σταυρίδης, αντιδήμαρχος πολεοδομίας στην πόλη. «Η κατάσταση επιδεινώθηκε λόγω του φόρτου εργασίας, αυτή τη στιγμή ανεγείρονται στην πόλη 40 πολυκατοικίες. Παρ’ όλα αυτά, δώσαμε εντολή η μία υπάλληλος να ασχοληθεί μόνο με τα δύο νησιά, ώστε να εγκριθούν οι παλιές άδειες. Αλλά πρέπει να βρεθεί μια μόνιμη λύση».
      Στη Μύκονο, ο δήμος δεν διαθέτει υπηρεσία δόμησης αλλά τεχνική υπηρεσία και εξυπηρετείται σε μεγάλο βαθμό (από το 2018) από την πολεοδομία Σύρου. Η είδηση της επικείμενης μεταφοράς της αρμοδιότητας στην Αθήνα δεν είχε θετική ανταπόκριση. «Θα θέλαμε να έχουμε τη δική μας υπηρεσία, αλλά ο νόμος ζητάει υποχρεωτικά πέντε ειδικότητες μηχανικών. Χωρίς προσλήψεις, λοιπόν, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε», λέει ο δήμαρχος Κωνσταντίνος Κουκάς. «Η Σύρος δεν διαμαρτύρεται γιατί “κερδίζει” σήμερα το 4% από το τέλος έκδοσης νέας άδειας, συν ότι εισπράττει τα πρόστιμα από πολεοδομικές αυθαιρεσίες, τουλάχιστον ένα εκατομμύριο την εβδομάδα». Με άλλα λόγια, με τα έσοδα που «φέρνει» η πολεοδομία, ο δήμος θα μπορούσε να προσλάβει προσωπικό, αν του επιτρεπόταν.
      Στην περιφερειακή ενότητα Χανίων, η πολεοδομία του Δήμου Χανίων εξακολουθεί να εξυπηρετεί ακόμη έξι δήμους (Αποκορώνου, Γαύδου, Καντάνου – Σελίνου, Κισσάμου, Πλατανιά και Σφακίων). Επειδή όμως το προσωπικό είναι λίγο και ο φόρτος μεγάλος, οι επτά δήμοι αποφάσισαν να υπογράψουν μια σύμβαση διαδημοτικής συνεργασίας με το Δίκτυο Ελληνικών Πόλεων για την Ανάπτυξη (ΔΕΠΑΝ), με στόχο να προσλάβουν μέσω αυτού μηχανικούς που θα βοηθήσουν, με σύμβαση ορισμένου χρόνου, την υπηρεσία δόμησης Χανίων. «Κάνουμε πατέντες για να απαντήσουμε στα προβλήματα», λέει ο δήμαρχος Χανίων Παναγιώτης Σημανδαράκης. «Η υπηρεσία δόμησης Χανίων είναι η τρίτη σε αριθμό έκδοσης νέων οικοδομικών αδειών μετά τις αντίστοιχες Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Επειδή στις πολεοδομίες δεν έχει προσληφθεί άνθρωπος από το 2008, προσπαθούμε με συμπράξεις να προσλάβουμε ιδιώτες μηχανικούς, καθώς η οικοδομική δραστηριότητα έχει ανέβει και βρισκόμαστε σε αδιέξοδο. Δεν είναι η λύση που θα θέλαμε, όμως έχουμε ένα πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα. Επιπλέον, την τελική απόφαση θα τη λαμβάνει πάντα η υπηρεσία δόμησης, οι ιδιώτες απλώς θα αναλάβουν να την αποφορτίσουν από τα διεκπεραιωτικά». Οι επτά δήμοι των Χανίων δεν είναι οι μόνοι που αναζητούν φόρμουλα για να προσλάβουν ιδιώτες. Σε ανάλογη κίνηση έχει προχωρήσει ο Δήμος Μαραθώνα (και άλλοι δήμοι αναζητούν τον τρόπο). Η ένωση των διπλωματούχων μηχανικών του Δημοσίου (Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Μηχανικών Δημοσίων Υπαλλήλων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών, ΠΟΕΜΔΥΔΑΣ) προσέφυγε σε νομικά μέσα για να ακυρώσει την απόφαση του Δήμου Μαραθώνα. «Η μεταφορά των πολεοδομιών στους δήμους απέτυχε. Οι υπηρεσίες συρρικνώθηκαν, τα προβλήματα διογκώθηκαν», λέει ο πρόεδρος της ΠΟΕΜΔΥΔΑΣ Δημήτρης Πετρόπουλος. «Ομως η υποκατάσταση υπηρεσιών που βρίσκονται στον πυρήνα της λειτουργίας του κράτους από ιδιώτες είναι λανθασμένη και αντισυνταγματική. Υπάρχει μάλιστα και σχετική απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τον Δήμο Χερσονήσου, που επιχείρησε κάτι ανάλογο για την οικονομική του υπηρεσία». Για την ΠΟΕΜΔΥΔΑΣ, η λύση είναι η σωστή στελέχωση των υπηρεσιών. «Το υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε ότι θα στείλει 650 μηχανικούς σε δήμους και περιφέρειες μέσω ΑΣΕΠ. Φοβάμαι όμως ότι ελάχιστοι θα καταλήξουν στις πολεοδομίες. Οι δήμαρχοι θα προτιμήσουν να στελεχώσουν τις τεχνικές τους υπηρεσίες, γιατί βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο και θέλουν να παρουσιάσουν έργα, πεζοδρόμια, πλατείες, αναπλάσεις. Κατόπιν το ΥΠΕΣ είπε ότι θα προσλάβει ακόμη 150 μηχανικούς ειδικά για τις πολεοδομίες. Να δούμε αν θα το πράξει, πάντως είμαστε πολύ κάτω από το όριο που ορίζει ο νόμος».
      Τι πρέπει να γίνει;
      «Για τους δήμους, οι τεχνικές υπηρεσίες τους έχουν μεγαλύτερη σημασία. Οι πολεοδομίες είναι πονοκέφαλος, ένας χώρος παραπόνων», σημειώνει ο Πάρις Χαρλαύτης, γενικός γραμματέας του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδας (ΣΠΜΕ). «Τι θα πρέπει να γίνει; Υπάρχουν δύο απόψεις. Η μία λέει ότι το Δημόσιο πρέπει να ελέγχει και να έχει την ευθύνη και η άλλη ότι πρέπει να πάρει την ευθύνη ο ιδιώτης μηχανικός και να ελέγχεται δειγματοληπτικά ή έπειτα από καταγγελία. Εγώ κλίνω προς την πρώτη, πρέπει να υπάρχει έλεγχος από υπηρεσία του κράτους, που να βρίσκεται υπό την εποπτεία του υπουργείου Περιβάλλοντος, για να είμαστε και εμείς οι ιδιώτες μηχανικοί νομικά κατοχυρωμένοι. Κατά τη γνώμη μου πρέπει να υπάρξει ένα μεικτό σχήμα, με κάποιες πολεοδομίες να παραμείνουν σε μεγάλους δήμους ή νησιά και κάποιες να εξυπηρετούνται σε περιφερειακό επίπεδο, με κατάλληλη στελέχωση».

        Υποστελεχωμένες, χωρίς βασικές ειδικότητες
      Μόλις οι μισοί δήμοι της χώρας διαθέτουν σήμερα υπηρεσία δόμησης. Μάλιστα πολλοί είναι οι μεγάλοι δήμοι που δεν έχουν προχωρήσει σε ίδρυση πολεοδομίας, 16 από αυτούς άνω των 40.000 κατοίκων. Οι δε μεσαίοι και μικροί δήμοι είναι απόλυτα εξαρτημένοι από την υπηρεσία κάποιου μεγαλύτερου, με τα προβλήματα που αυτό δημιουργεί. Τα στοιχεία προέρχονται από έρευνα που πραγματοποίησε η Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ) το 2021. Οπως προκύπτει:
      • Περισσότερα από δέκα χρόνια μετά τον «Καλλικράτη», από τους 332 δήμους της χώρας, οι 168 (51%) διαθέτουν υπηρεσία δόμησης και οι 164 όχι (49%).
      • Στην Αττική, από τους 66 δήμους οι 34 δεν διαθέτουν πολεοδομία. Οι μεγαλύτερες πολεοδομίες εξακολουθούν να είναι του Δήμου Αθηναίων (εξυπηρετεί και τους δήμους Βύρωνα, Δάφνης – Υμηττού, Καισαριανής, Ζωγράφου, Ηλιούπολης και Φιλαδέλφειας – Χαλκηδόνας) και Πειραιά (εξυπηρετεί και τους δήμους Κορυδαλλού, Περάματος, Αγκιστρίου, Αίγινας, Κυθήρων, Σπετσών, Υδρας και μερικώς τον Πόρο). Πολλούς δήμους εξυπηρετούν και οι πολεοδομίες Αγίας Παρασκευής (Βριλησσίων, Παπάγου – Χολαργού, Πεντέλης, Φιλοθέης – Ψυχικού και Χαλανδρίου), Νέας Ιωνίας (Γαλατσίου, Ηρακλείου, Λυκόβρυσης – Πεύκης και Μεταμόρφωσης) και Αιγάλεω (Αγίας Βαρβάρας, Αγίων Αναργύρων – Καματερού, Ιλίου και Πετρούπολης).
      • Στα νησιά η κατάσταση είναι απογοητευτική. Στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, από τους 34 δήμους πολεοδομία διαθέτουν οι 12, στο Βόρειο Αιγαίο οι 7 από τους 11, στο Ιόνιο οι 5 από τους 11. Για παράδειγμα, η υπηρεσία δόμησης Θήρας εξυπηρετεί και την Ανάφη, την Ιο, τη Σίκινο και τη Φολέγανδρο, η υπηρεσία της Ρόδου το Καστελλόριζο, την Τήλο, τη Χάλκη και τη Σύμη, της Σύρου την Κέα, την Κύθνο και τη Μύκονο. Κανένας από τους 35 μικρούς νησιωτικούς δήμους (έως 3.500 κάτοικοι) δεν διαθέτει πολεοδομία.
      • Η έλλειψη υπηρεσίας δόμησης δεν είναι «πρόβλημα» μόνο των μικρών, ούτως ή άλλως υποστελεχωμένων δήμων. Για παράδειγμα, 23 από τους 47 δήμους μητροπολιτικών κέντρων (οι μισοί) είναι χωρίς πολεοδομία. Ομοίως, 33 δήμοι άνω των 25.000 κατοίκων δεν διαθέτουν ΥΔΟΜ, εκ των οποίων οι 16 είναι άνω των 40.000 κατοίκων.
      • Συνολικά στις υπηρεσίες δόμησης όλης της χώρας απασχολούνται 1.033 μηχανικοί όλων των κλάδων, πανεπιστημιακής και τεχνικής εκπαίδευσης. Ακόμη 99 άτομα άλλων ειδικοτήτων εργάζονται επίσης εκεί.
      • Η νομοθεσία απαιτεί την ύπαρξη πέντε μηχανικών από διαφορετικές ειδικότητες για να πιστοποιήσει την επάρκεια μιας πολεοδομίας. Σύμφωνα με τη μελέτη της ΕΕΤΑΑ, 28 πολεοδομίες απασχολούν μόνο ένα μηχανικό, 28 απασχολούν δύο μηχανικούς, 16 τρεις μηχανικούς, ενώ 22 δεν απασχολούν ούτε ένα μηχανικό πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. «Από τα στοιχεία της έρευνας προκύπτει ότι υπάρχουν σοβαρά προβλήματα υποστελέχωσης και σημαντικό ποσοστό των ΥΔΟΜ δεν διαθέτει ορισμένες από τις βασικές ειδικότητες μηχανικών για την αποτελεσματική λειτουργία τους», καταλήγει η ΕΕΤΑΑ.
      Στην Αττική 
      32 δήµοι έχουν δική τους πολεοδοµία και 34 εξυπηρετούνται από άλλους δήµους. Στο Νότιο Αιγαίο η ίδια αναλογία είναι 12 έναντι 22.
      Στα Νησιά
      20 νησιωτικοί δήµοι άνω των 3.500 κατοίκων διαθέτουν πολεοδοµία (οι 5 από αυτές δεν λειτουργούν πλήρως, δηλαδή έχουν εκχωρήσει µέρος των αρµοδιοτήτων τους) και 7 δεν διαθέτουν.
      35 µικροί νησιωτικοί δήµοι (δηλαδή το σύνολο των νησιωτικών δήµων έως 3.500 κάτοικοι) δεν διαθέτει πολεοδοµία.
      Στην Υπολοιπη χωρα
      33 δήµοι άνω των 25.000 κατοίκων δεν διαθέτουν δική τους πολεοδοµία. Από αυτούς, οι 16 έχουν πληθυσµό άνω των 40.000 κατοίκων.
    11. Αρθρογραφία

      Engineer

      Αύξηση της θερμοκρασίας στην Ελλάδα μέχρι τα μέσα του αιώνα από 2 έως και 3,4 βαθμούς Κελσίου, συχνότερα θερμά επεισόδια, καύσωνες και τροπικές νύχτες τα καλοκαίρια, ξηρασία και πίεση στην αγροτική παραγωγή, δυσφορία στους τουριστικούς προορισμούς, μεγάλη κατανάλωση ενέργειας για ψύξη. Το κοντινό μέλλον της κλιματικής αλλαγής περιγράφεται συγκεκριμένα από τη νέα έρευνα της διαΝΕΟσις, που παρουσιάζει η «Κ». Το πιο σημαντικό είναι πως δεν μένει στις αρνητικές επισημάνσεις, αλλά αναζητάει τα «πράσινα» μονοπάτια και δρόμους για να αναστραφεί και να αντιμετωπιστεί η κλιματική κρίση.
      Τα έντονα και ακραία καιρικά φαινόμενα, που πυκνώνουν, τροφοδοτούν την ανησυχία και τη συζήτηση για την κλιματική αλλαγή. Μια πολύ ουσιαστική συνεισφορά στην κατανόηση των τάσεων αποτελεί η έρευνα «Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα», που διεξήχθη από επιστημονική ομάδα υπό τον συντονισμό του καθηγητή του ΕΚΠΑ Κώστα Καρτάλη. Η έρευνα μελετάει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην πρωτογενή παραγωγή και στον τουρισμό, καθώς και τη ζωή στις πόλεις στις επόμενες δεκαετίες (και όχι στο απόμακρο μέλλον), σε δύο περιόδους: 2026-2045 και 2046-2065. Οι ερευνητές στην ογκώδη μελέτη τους χώρισαν την Ελλάδα σε 850 τετράγωνα με πλευρές 12,5Χ12,5 χιλιομέτρων. Με εργαλείο τρία από τα σενάρια της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (ΙPCC) εξέτασαν 21 κλιματικούς δείκτες για τις 850 περιοχές δημιουργώντας ένα πολύχρωμο ψηφιδωτό της χώρας, με συγκεκριμένες προβλέψεις για κάθε τετράγωνο.
      Οι τρεις περιπτώσεις
      Τα τρία σενάρια που χρησιμοποιούνται είναι το RCP 2.6 (αισιόδοξο), που προβλέπει άνοδο της μέσης θερμοκρασίας της Γης έως 2 βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2100, το RCP 4.5 (μεσαίο), σύμφωνα με το οποίο η αύξηση αγγίζει τους 3 βαθμούς, και το RCP 8.5 (δυσμενές), με δραματική αύξηση της θερμοκρασίας έως και 5 βαθμούς (σε κάποιες περιοχές) μέχρι το 2100.
      Η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας της χώρας αφήνει πολύ πιο έντονο αποτύπωμα μέσα στις ελληνικές τσιμεντουπόλεις, σε συνδυασμό με το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας. Στην Αθήνα, η μέση θερμοκρασία στο ευρύτερο πολεοδομικό συγκρότημα θα ανέβει στους 17 βαθμούς Κελσίου σύμφωνα με το ευνοϊκό σενάριο ή θα αγγίξει τους 18° C με το δυσμενές, από 15,6° C που ήταν την περίοδο 1971-2000. Αυτή η άνοδος μεταφράζεται σε ακόμα πυκνότερους καύσωνες και «θερμά επεισόδια». Την περίοδο 1971-2000 στο κέντρο της Αθήνας σημειώνονταν κατά μέσον όρο 1,4 «θερμά επεισόδια» το έτος. Την ερχόμενη 25ετία, ακόμα και με το καλύτερο σενάριο, θα έχουμε κατά μέσον όρο έξι. Με το μεσαίο σενάριο θα έχουμε πάνω από εννιά! Στην Πάτρα και στην Καλαμάτα, με το πιο απαισιόδοξο σενάριο, η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας τους καλοκαιρινούς μήνες θα ξεπεράσει τους 3 βαθμούς! Η μεγάλη αύξηση των ημερών με θερμοκρασίες άνω των 37° C και των «τροπικών νυχτών» (όπου το θερμόμετρο δεν πέφτει κάτω από τους 20° C) έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, καθώς συνδέεται με τάσεις ανόδου της θνησιμότητας και των καρδιαγγειακών παθήσεων.
      Στον αγροτικό τομέα υπάρχει η εκτίμηση πως για πολλές καλλιέργειες η βλαστική περίοδος θα επιμηκυνθεί, «διαμορφώνοντας ευνοϊκότερες συνθήκες καλλιέργειας σε όλη την Ελλάδα». Θα δημιουργηθούν όροι για την ανάπτυξη κάποιων καλλιεργειών, όπως το βαμβάκι (λόγω αυξημένων θερμοκρασιών). Συνολικά, όμως, οι συνέπειες στον αγροτικό τομέα θα είναι αρνητικές. Μείωση βροχοπτώσεων και εδαφικής υγρασίας, αύξηση ημερών με πολύ υψηλές θερμοκρασίες. 

      Τα υδάτινα αποθέματα
      Οι περισσότερες καλλιέργειες και η κτηνοτροφία θα επηρεαστούν αρνητικά κυρίως στο Ηράκλειο, στην Ηλεία, στην Κορινθία και στη Λάρισα. Η καλλιέργεια ζωοτροφών θα έχει μειωμένη απόδοση και μεγαλύτερες απαιτήσεις για νερό. Συνολικά το ζήτημα της σωστής διαχείρισης των διαθέσιμων πόρων και ειδικά του νερού αναδεικνύεται σε κρίσιμο.
      Και στον τουριστικό τομέα, μια πρώτη, επιπόλαιη ανάγνωση των δεδομένων μπορεί να οδηγήσει στο συμπέρασμα πως η κλιματική αλλαγή λειτουργεί θετικά, προκαλώντας επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, με καλοκαιρινές συνθήκες από Μάιο έως Σεπτέμβριο. Ομως, η ολοένα και συχνότερη εμφάνιση επεισοδίων καύσωνα θα χειροτερεύει δραστικά την τουριστική εμπειρία στην Ελλάδα.
        Οι ερευνητές επέλεξαν 91 τουριστικές περιοχές, χωρισμένες σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το αν είναι πολύ ανεπτυγμένες (π.χ. Μύκονος, Σαντορίνη, Ρόδος, Χερσόνησος Ηρακλείου), απλά ανεπτυγμένες (Μονεμβασιά, Ναύπλιο, Σύρος) ή αναπτυσσόμενες (Κάρπαθος, Αιδηψός, Κύθηρα, Παξοί). Το συμπέρασμα είναι πως με το δυσμενές σενάριο, στις 52 από αυτές τις περιοχές η αύξηση της θερμοκρασίας μέχρι τα μέσα του αιώνα θα ξεπεράσει τους 2,5 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με την περίοδο 1971-2000.
      Στη μελέτη υπολογίζεται πως σήμερα η μέση Ελληνίδα ή ο μέσος Ελληνας εκπέμπει επτά τόνους διοξειδίου του άνθρακα ανά έτος, ποσότητα που πρέπει να μειωθεί στους τρεις τόνους μέχρι το 2030, σύμφωνα με τον στόχο της Ε.Ε. για μείωση των εκλύσεων κατά 55%. Μερικά πράγματα μπορούν να γίνουν από τους πολίτες ξεχωριστά, όπως για παράδειγμα η αποφυγή χρήσης αεροπλάνου (ειδικά για κοντινές αποστάσεις) καθώς και η σωστή χρήση του Ι.Χ. αυτοκινήτου. Υπολογίζεται πως οι μετακινήσεις με Ι.Χ. αυτοκίνητα και τα αεροπορικά ταξίδια ευθύνονται έως και για τις μισές εκλύσεις CO2 του καθενός μας. Ενας πολίτης που ταξιδεύει τέσσερις φορές τον χρόνο Αθήνα – Θεσσαλονίκη μετ’ επιστροφής με το αεροπλάνο εκλύει 1,28 τόνους ισοδύναμου CO2. Το ίδιο ταξίδι με τρένο προκαλεί μόνο 0,28 τόνους ισοδύναμου CO2 κατ’ άτομο.
      Τι δέον γενέσθαι
      Αλλά η μεγάλη, η κρίσιμη μείωση των εκπομπών δεν μπορεί να έρθει από επιλογές συνειδητοποιημένων πολιτών σε προσωπικό επίπεδο (όσο χρήσιμες κι αν είναι), αλλά από συνολικές παρεμβάσεις σε επίπεδο πολιτικής. Με αλλαγή του μείγματος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με διαρκή ενίσχυση των ΑΠΕ, με ενεργειακά αποδοτικά κτίρια και υποδομές, με βαθιές αλλαγές σε βιομηχανία, κατανάλωση, κτηνοτροφία και γεωργία. Με ανάπτυξη του πρασίνου στις πόλεις, τόσο με μεγάλες παρεμβάσεις όσο και με μικρά ή μεσαία αστικά πάρκα, οάσεις μέσα σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Η έρευνα μελετάει ορισμένες συγκεκριμένες τέτοιες παρεμβάσεις και τα αποτελέσματά τους.
      Πολύ περισσότερο από ένα καμπανάκι κινδύνου, η έρευνα της διαΝΕΟσις είναι και ένας οδηγός απαντήσεων, μια ανίχνευση ελπιδοφόρων διαδρομών σε ένα μέλλον που εάν επικρατήσει το business as usual (ακόμα και με πράσινο περιτύλιγμα) φαίνεται πολύ γκρίζο.
    12. Αρθρογραφία

      Engineer

      Ολοένα και συχνότερα είναι πλέον τα πλημμυρικά φαινόμενα στην Αττική, δεδομένης και της καταστροφής των δασών στα βουνά που περικλείουν την πρωτεύουσα, με βασική αιτία το γεγονός ότι η άναρχη δόμηση της Αθήνας στον 20ό αιώνα οδήγησε στο μπάζωμα άνω των 800 χιλιομέτρων υδάτινων ροών, αλλού για δημιουργία οδών και αλλού για οικοδόμηση. 
      Κεντρικοί δρόμοι της πρωτεύουσας όπως η Βασιλέως Κωνσταντίνου, η Καλλιρρόης και η Σταδίου δημιουργήθηκαν με βάση τις υδάτινες ροές που η φύση είχε ανοίξει στο λεκανοπέδιο.   Από τις ιστορικές ροές νερού στην πρωτεύουσα έχουν απομείνει ο Κηφισός και ένα κομμάτι του Ιλισού. Μπορεί μόνο οι παλαιότεροι να θυμούνται τα ονόματα Ηριδανός, Λυκόρεμα, Βουρλοπόταμος, Βοϊδοπνίχτης, Κυκλοβόρος, Διαβολόρεμα, Αλασσώνας καθώς και άλλα ρέματα που διέτρεχαν την Αθήνα, αλλά η φύση δεν τα ξεχνά και μας τα υπενθυμίζει όποτε ανοίγουν οι ουρανοί.
      Η Αττική ήταν ιστορικά χώρος συρροής υδάτων, ως λεκανοπέδιο που είναι. Χιλιόμετρα και χιλιόμετρα ρεμάτων, χειμάρρων και ποταμών διέσχιζαν τον χώρο που περικλείεται από το Αιγάλεω, την Πάρνηθα, την Πεντέλη και τον Υμηττό. Μετά ήρθαν το τσιμέντο και η άσφαλτος, πήραν άναρχα θέση στην πρωτεύουσα, και τα νερά δεν βρίσκουν διέξοδο, παρά τα όποια αντιπλημμυρικά έργα.
      Οι δρόμοι χτισμένοι πάνω σε παλιά ρέματα που έχουν μπαζωθεί είναι και οι πρώτοι που πλημμυρίζουν (φωτ.: SOOC). Τουλάχιστον 550 χιλιόμετρα ρεμάτων και χειμάρρων έχουν μπαζωθεί στην Αττική σύμφωνα με στοιχεία από γεωτρήσεις της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ), του πρώην ΙΓΜΕ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα άνω του 80% του υετού, ό,τι δηλαδή πέφτει από τον ουρανό (βροχή, χιόνι ή χαλάζι) να καταλήγει στη θάλασσα και μόνο το 20% ή και λιγότερο να απορροφάται από το έδαφος, αντιστρέφοντας τα αρχικά ποσοστά στην Αττική.
      Σύμφωνα δε με μελέτη του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου, τα ανοιχτά ρέματα της Αττικής το 1945, είχαν μήκος 1.280 χιλιόμετρα, ενώ προσφάτως υπολογίζονταν σε μόλις, 434 χιλιόμετρα, κάτι που σημαίνει ότι περί τα 850 χιλιόμετρα ρεμάτων έχουν μπαζωθεί, σκεπαστεί και χτιστεί.
      Υπολογίζεται ότι στις αρχές του προηγούμενου αιώνα την πρωτεύουσα διέτρεχαν περί τα 700 ρέματα, ρυάκια, ποτάμια και χείμαρροι. Καθένα έχει την ιστορία του, συχνά… πονεμένη και σπανίως τρανή. Ο ιερός κατά την αρχαιότητα Ιλισός ξεκινά υπογείως από τον Υμηττό και καταλήγει στον φαληρικό όρμο στην Καλλιθέα, στο μόνο του ανοικτό κομμάτι.
      Καθ’ οδόν ο Ιλισός συλλέγει υπογείως νερά από πολλά ρέματα, όπως αυτό του Ηριδανού, η αρχαία κοίτη του οποίου έγινε αντικείμενο αρχαιολογικής μελέτης προ μερικών δεκαετιών όταν γίνονταν στην Αττική τα έργα δημιουργίας του μετρό της Αθήνας. Τα νερά του, μεταξύ 20 και 60 κυβικών μέτρων την ημέρα, περνούν και σήμερα από την Αρχαία Αγορά προερχόμενα υπογείως από τον Λυκαβηττό.
      Η αρχαία κοίτη του Ηριδανού, στον Κεραμεικό (φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ) Επίσης στον Λυκαβηττό είχε την πηγή του και ο Βοϊδοπνίχτης, ενώ από τα Τουρκοβούνια κατέβαινε ο Κυκλοβόρος, με κατεύθυνση το κέντρο της Αθήνας. Από τον Υμηττό κατέβαινε τον Βύρωνα και το Παγκράτι ο Αλασσώνας.
      Στο Φάληρο ακόμη έβρισκαν την έξοδο προς τη θάλασσα, πέρα από τα ποτάμια Ιλισός και Κηφισός, και πολλά ρέματα όπως αυτό της Πικροδάφνης, ο Βουρλοπόταμος και άλλα.
      Πιο γνωστό είναι το ρέμα του Ποδονίφτη, με νερό από τους πρόποδες της Πεντέλης, που διασχίζει Χαλάνδρι, Ψυχικό και Νέα Ιωνία για να καταλήξει υπογείως στον Κηφισό.
      Ο έλεγχος της μετατροπής των υπέργειων οδών ύδατος σε υπόγειες δεν έχει μόνο σημασία για την πρόληψη πλημμυρών, αλλά και για την ευστάθεια κτισμάτων και την κατασκευή υπόγειων δικτύων κάθε είδους. Την περασμένη άνοιξη η ΕΑΓΜΕ τοποθέτησε σε συνεργασία με την ΕΥΔΑΠ σταθμηγράφο σε γεώτρηση στις εγκαταστάσεις της εταιρείας, στην περιοχή της Μαυροσουβάλας, στη βόρεια Αττική. Αυτή η εγκατάσταση αποτελεί σταθμό παρακολούθησης του «Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης Υδάτων», για το υπόγειο υδροσύστημα της ΒΑ Πάρνηθας.
    13. Αρθρογραφία

      tetris

      Η μεγαλύτερη εταιρεία ύδρευσης της Βρετανίας, η Thames Water, που διαχειρίζεται το νερό του Τάμεση, βρίσκεται σε συνομιλίες με τις ρυθμιστικές αρχές αναζητώντας λύση στο πρόβλημα υπερχρέωσής της. Ανάμεσα στα σενάρια που εξετάζονται συμπεριλαμβάνεται και το ενδεχόμενο εθνικοποίησης της εταιρείας, που είναι υπερχρεωμένη με 16,5 δισ. δολ.
      Η εξυπηρέτηση του χρέους της δυσχεραίνεται, άλλωστε, τους τελευταίους μήνες εξαιτίας των αυξήσεων των επιτοκίων. Ως εκ τούτου, η εταιρεία βρίσκεται σε διαπραγμάτευση με τη ρυθμιστική αρχή υδάτων Ofwat, το υπουργείο Περιβάλλοντος, Τροφίμων και Γεωργίας, αλλά και με το βρετανικό υπουργείο Οικονομικών.
      Σύμφωνα με πηγές προσκείμενες στην εταιρεία, οι συνομιλίες αφορούν κατά κύριο λόγο την ένταξή της σε καθεστώς ειδικής διοίκησης. Οι ίδιες πηγές εξέφρασαν πάντως την ελπίδα πως δεν θα χρειαστεί η εθνικοποίηση της Thames Water, ενώ το θέμα αρχίζει να αποτελεί αντικείμενο δημοσίου διαλόγου. Μιλώντας στο BBC, ο Ντάρεν Τζόουνς, βουλευτής των Εργατικών που προεδρεύει της επιτροπής επιχειρήσεων και εμπορίου της Βουλής, τόνισε πως η κυβέρνηση δεν πρέπει να προχωρήσει σε εθνικοποίηση του συνόλου των εταιρειών ύδρευσης. Επισήμανε, πάντως, πως «αν η χώρα φθάσει να διαπιστώσει πως οι ιδιοκτήτες των εταιρειών ύδρευσης τα έχουν κάνει θάλασσα, τότε δεν θα έχει άλλη επιλογή η κυβέρνηση από την εθνικοποίησή τους και τη διαχείρισή τους».
      Η εταιρεία ανακοίνωσε από την πλευρά της ότι συνομιλεί με τους μετόχους της, εξετάζοντας τη δυνατότητα να αντλήσει περισσότερα κεφάλαια και προσέθεσε ότι διαθέτει άφθονη ρευστότητα. Στην αγορά ομολόγων, πάντως, ένα από τα ομόλογά της σημείωσε χθες απότομη πτώση, ενώ μία ημέρα νωρίτερα είχε παραιτηθεί η διευθύνουσα σύμβουλος της Thames Water, Σάρα Μπέντλεϊ, εν μέσω αμφιβολιών για την οικονομική κατάσταση της εταιρείας. Ολα αυτά συμβαίνουν στην εταιρεία που υδροδοτεί τα νοικοκυριά 15 εκατ. ανθρώπων στο Λονδίνο και το Σάου Ιστ. Οσες εταιρείες ύδρευσης της Βρετανίας έχουν ιδιωτικοποιηθεί βασίζονται στις αγορές χρέους για τη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων τους. Εχουν, όμως, προσελκύσει επανειλημμένως τα βέλη των περιβαλλοντικών οργανώσεων, που τις κατηγορούν ότι υπερχρεώνονται για να μπορούν να προσφέρουν μεγάλα μερίσματα στους μετόχους και μπόνους στα υψηλόβαθμα στελέχη τους, αντί να επενδύουν πολύ πιο ουσιαστικά στην αναβάθμιση των απαρχαιωμένων υποδομών του συστήματος ύδρευσης. Και βέβαια οι αλλεπάλληλες αυξήσεις των επιτοκίων από την Τράπεζα της Αγγλίας επιδεινώνουν διαρκώς την κατάσταση για τις υπερχρεωμένες εταιρείες.  
      Ως κλάδος, οι εταιρείες ύδρευσης βρίσκονται παράλληλα στο στόχαστρο της κοινής γνώμης έπειτα από κάποια επεισόδια διαρροής λυμάτων σε ποταμούς και στο μήκος ακτογραμμών, ενώ την ίδια στιγμή προσπαθούν να περιφρουρήσουν το πολύτιμο αγαθό των υδάτων και να αντεπεξέλθουν στις ανάγκες των όλο και πιο καυτών καλοκαιριών. Το περασμένο έτος η Βρετανία επλήγη από μια παρατεταμένη περίοδο ξηρασίας και οι εταιρείες κοινής ωφελείας επέβαλαν περιορισμούς στην κατανάλωση νερού, μολονότι έχουν προηγηθεί πολλές διαρροές στους απαρχαιωμένους αγωγούς της Βρετανίας. Στο μεταξύ οι λογαριασμοί του νερού αναμένεται να αυξηθούν, καθώς οι εταιρείες ύδρευσης παρουσιάζουν τώρα τα σχέδιά τους στην Ofwat με στόχο την αποκατάσταση των υποδομών ύδρευσης της χώρας, αρχής γενομένης από το 2025. Από την πλευρά της, η κυβέρνηση της Βρετανίας δήλωσε σε δημοσιογράφους διά στόματoς του εκπροσώπου της, πως το Λονδίνο προετοιμάζει σειρά σεναρίων. Προσέθεσε, πάντως, πως ο τομέας των εταιρειών ύδρευσης είναι στο σύνολό του οικονομικά ισχυρός.
      Σύμφωνα δε με τον οίκο πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch, οι πιστωτές της εταιρείας έχουν μειωμένη κάλυψη από τον Μάιο. Τότε η Ofwat άλλαξε τους κανόνες που διέπουν τη χορήγηση μερισμάτων, εξαρτώντας τα ευθέως από την απόδοση της εταιρείας και την ποιότητα υπηρεσιών που παρέχει στους πελάτες και το περιβάλλον.
    14. Αρθρογραφία

      Engineer

      Οι παλαιοί Κυκλαδίτες το ήξεραν καλά. Μόλις έπιανε θύελλα, βουτούσαν στο νερό να βγάλουν έξω τις βάρκες χωρίς να λογαριάζουν σε ποιον ανήκαν. Σαν να επρόκειτο για κοινό περιουσιακό στοιχείο που όλοι μαζί πάλευαν να διασώσουν από τη μανία της φύσης.
      Με τον ίδιο τρόπο χτίζονταν και οι ξερολιθιές κάποτε. Δεν είχε σημασία σε ποιου το βιος έπρεπε να μπει η αναβαθμίδα. Το έκαναν όλοι μαζί γνωρίζοντας ότι το λιγοστό χώμα και νερό που θα κρατηθεί στη θέση του θα παραγάγει τροφή συνολικά για την κοινότητα. Αλλες εποχές, άλλα ήθη τότε.
      Και όπως τα περισσότερα καΐκια είναι καταδικασμένα εις θάνατον μιας και τα σπάνε μπουλντόζες για να παίρνουν οι ψαράδες τις αποζημιώσεις από την Ευρωπαϊκή Ενωση, ώστε να περιορίζεται, δήθεν, η αλιεία, έτσι και οι ξερολιθιές ρημάζουν σε όλο το Αιγαίο.
      Εργαστήρι και στο βάθος η Αμοργός. Αχτίδα φωτός μερικές προσπάθειες που κάνουν νέοι άνθρωποι να αναδείξουν την αξία τους και να ξαναθυμίσουν στις τοπικές κοινότητες πως οι αναμασιές, χαλάκια, λούροι, λιθοζώναρα και όπως αλλιώς τις ονόμαζαν σε κάθε νησί, είναι σπουδαία κατάλοιπα του πολιτισμού. Χθες, λ.χ., ολοκληρώθηκε στην Αμοργό μια πολύ ενδιαφέρουσα συνάντηση που οργάνωσε η ΜΚΟ «Το Μιτάτο της Αμοργού»–αποτελούμενη από την κοινωνική ανθρωπολόγο Μαρία Νομικού, την αρχιτέκτονα Σεμέλη Δρυμωνίτη και τον Γιώργο Γαβαλά, πρόεδρο της κοινότητας Αιγιάλης–εστιασμένη στις ξερολιθιές. Επρόκειτο για ένα εργαστήριο που έφερε κοντά τρεις παλιούς τεχνίτες, τους Μιχάλη και Δημοσθένη Θεολογίτη και τον Αντώνη Βλαβιανό, με ομάδες όπως το Μπουλούκι, που θέλουν να διατηρηθεί η τέχνη, και ειδικούς όπως η καθηγήτρια στο τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Θεοδώρα Πετανίδου, η οποία πρόσφατα εξέδωσε το βιβλίο «Αναβαθμίδες καλλιέργειας –μια περιήγηση στα χωράφια του πολιτισμού του Αιγαίου, της Μεσογείου».
      Κατασκευές εν ξηρώ, σπουδαία κατάλοιπα του πολιτισμού. «Οι αναβαθμίδες άρχισαν να φθίνουν όταν ο πληθυσμός των νησιών έπαψε να έχει γεωργούς και κτηνοτρόφους. Ηταν εκείνοι που ήξεραν, μαζί με τους ειδικούς μάστορες, πώς να φτιάχνουν αλλά και να επιδιορθώνουν τις ξερολιθιές που χαλούσαν από μπόρες, χειμάρρους κ.λπ» λέει στη στήλη η Αμοργιανή Μαρία Νομικού. Η Σεμέλη Δρυμωνίτη συμπληρώνει με τη σειρά της ότι η έλευση του τουρισμού στα νησιά ήταν αυτή που άλλαξε καθοριστικά την κατάσταση, αλλά ότι σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να λειτουργήσει και ευεργετικά –αν έχει ήπια μορφή: «Βλέπουμε την αλλαγή στάσης των ανθρώπων σε ό,τι αφορά τα μονοπάτια. Προχθές που κάναμε το εργαστήρι στην Αμοργό πολλοί τουρίστες πέρασαν για να κάνουν την οδοιπορία τους. Αυτή η αγάπη των επισκεπτών ωθεί και τους ντόπιους να αναγνωρίζουν όσα ταπεινά απομεινάρια του παρελθόντος έχουν αξία» Οι δυο κοπέλες, πάντως, εύχονται ότι με τέτοιες πρωτοβουλίες μπαίνει ένα λιθαράκι (κυριολεκτικά και μεταφορικά) στις ξερολιθιές, που ανήκουν πια στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO.
           Ταπεινά έργα τέχνης που πλέον ρημάζουν.
    15. Αρθρογραφία

      Engineer

      Το μεγάλο πρόβλημα της στέγασης στην Ευρώπη και η δημιουργία πολυλειτουργικών χώρων αντανακλώνται, όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια, στη βραχεία λίστα των υποψήφιων έργων για το αρχιτεκτονικό βραβείο Μις φαν ντερ Ρόε.
      Εργα «κοινωνικής κατοικίας» που είτε αποκαθιστούν πρώην βιομηχανικά και μνημειακά κτίρια είτε δημιουργούν νέες κατασκευές από οικονομικά υλικά, αποτελούν τις εννέα από τις 40 υποψηφιότητες για το γερμανικό βραβείο με προτάσεις από την πρωτοπόρο Βαρκελώνη, το Βουκουρέστι, το Βερολίνο, τη Βιέννη, το Λινζ και τις Βρυξέλλες. Αν υπάρχει ένα κοινό στοιχείο που μοιράζονται πολλά από τα υποψήφια έργα, αυτό είναι η δημιουργία των χώρων κατοικίας συνήθως γύρω από μια εσωτερική αυλή ή αίθριο. Τα διαμερίσματα εξυπηρετούν τις βασικές ανάγκες των ενοίκων και οι ιδιωτικοί χώροι είναι κατά κανόνα μικροί (από 40 έως 75 τ.μ.) –υπάρχουν και οι εξαιρέσεις– για να εξυπηρετούν μεγάλο αριθμό ατόμων αλλά και να εξασφαλίζουν πρόσβαση σε μεγαλύτερους, κοινόχρηστους χώρους. Βεράντες, αυλές, βιβλιοθήκες, εργαστήρια ελεύθερου χρόνου, κουζίνες, πλυντήρια ή και ξενώνες είναι συνήθως κοινόχρηστα σε μια λογική «κατέχω λίγα, αλλά έχω πρόσβαση σε πιο πολλά». Συνήθως τα υλικά κατασκευής είναι σκυρόδεμα, μέταλλο και ελαφρύ ξύλο για λόγους οικονομίας και αντοχής.
      Μεταμόρφωση δημόσιου χώρου στο Portas do Mar, Λισσαβώνα. Χαρακτηριστικό αυτής της τάσης είναι το κτιριακό συγκρότημα στην περιοχή Cornellà de Llobregat της Βαρκελώνης. Οι αρχιτέκτονες δημιούργησαν 85 διαμερίσματα σε πέντε ορόφους, σε μια έκταση 2.000 τ.μ., μειώνοντας στο ελάχιστο τους κοινόχρηστους εσωτερικούς διαδρόμους, προκειμένου να αυξήσουν τη δυναμικότητα του κτιρίου. Τα διαμερίσματα έχουν μια τετράγωνη διάταξη (μοιάζουν με μεγάλα δωμάτια ξενοδοχείου), ενώ η ξυλεία που χρησιμοποιήθηκε ήρθε από την κοντινή Χώρα των Βάσκων μειώνοντας το αποτύπωμα της κατασκευής σε εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
        Ενδιαφέρον έχει και ο τρόπος που επέλεξαν Ισπανοί αρχιτέκτονες να αναστηλώσουν έναν οχυρωματικό πύργο του 13ου αιώνα, ύψους 14 μέτρων. Συμμετοχική διαδικασία
      Από τα έργα που συνδυάζουν μεικτές χρήσεις ξεχωρίζει το πρότζεκτ Frizz23, το οποίο έχει ήδη βραβευθεί στο Βερολίνο. Οι αρχιτέκτονες εισήγαγαν στην πράξη τη θεωρία της συμμετοχικής διαδικασίας και πρώτα συζήτησαν με τους χρήστες του κτιρίου, κατά κύριο λόγο μικρές μη κερδοσκοπικές επιχειρήσεις και την ευρύτερη γειτονιά και σχεδίασαν το κτίριο των 9.000 τ.μ. για να καλύπτει τις ανάγκες τους.
      Στα πολιτιστικά κτίρια που διαγωνίζονται ξεχωρίζει η ανακαίνιση της νέας Εθνικής Πινακοθήκης του Βερολίνου, η οποία στεγάζεται σε κτίριο που σχεδίασε ο ίδιος ο Μις φαν ντερ Ρόε και μάλιστα είναι το μοναδικό που δημιούργησε μετά την εγκατάστασή του στις ΗΠΑ.
      Ενδιαφέρον έχει και ο τρόπος που επέλεξαν Ισπανοί αρχιτέκτονες να αναστηλώσουν έναν οχυρωματικό πύργο του 13ου αιώνα, ύψους 14 μέτρων, που κινδύνευε με κατάρρευση. Για τον πύργο της Μερόλα στην περιοχή του Puig-reig δημιουργήθηκε μια ξύλινη κατασκευή που στηρίζει το οικοδόμημα ενώ ταυτόχρονα επιτρέπει στους επισκέπτες και στους συντηρητές να ανέβουν μέχρι τα ψηλότερα σημεία του.
      Το ξενοδοχείο «Δεξαμενές» στην Κουρούτα, που γνώρισε μεγάλες δόξες ως οινοποιείο την εποχή της σταφίδας, απέκτησε δεύτερη ζωή από το K-Studio. Μια εντυπωσιακή μεταμόρφωση δημόσιου χώρου που θα μπορούσε να δώσει και μερικές ιδέες στα καθ’ ημάς είναι η αποκατάσταση του Portas do Mar στη Λισσαβώνα της Πορτογαλίας. Πρόκειται για έναν ανοιχτό δημόσιο χώρο δίπλα σε μία από τις μαρίνες της πόλης που είχε καταντήσει ανεξέλεγκτος χώρος στάθμευσης. Μια μεγάλη αρχιτεκτονική ομάδα επανασχεδίασε την πλατεία Portas do Mar και την απέδωσε στους πεζούς, κατασκευάζοντας παράλληλα ένα υπόγειο πάρκινγκ 200 θέσεων με φυσικό και τεχνητό φωτισμό.
      Ανάμεσα στις υποψηφιότητες υπάρχει και μια ελληνική που είναι και η μοναδική της κατηγορίας Φαγητό/Φιλοξενία. Πρόκειται για το παραθαλάσσιο ξενοδοχείο «Δεξαμενές» στην Κουρούτα της Πελοποννήσου που γνώρισε μεγάλες δόξες ως οινοποιείο την εποχή της σταφίδας και απέκτησε μια δεύτερη ζωή από το K-Studio. Οι αρχιτέκτονες αποκατέστησαν τις μεγάλες τσιμεντένιες δεξαμενές του παλιού οινοποιείου και τις μετέτρεψαν σε σουίτες με μικρές στεγασμένες αυλές. Διατήρησαν ωστόσο τα μεταλλικά σιλό και τα στοιχεία που υποδηλώνουν την προηγούμενη χρήση του χώρου αναδεικνύοντας έτσι την μπρουτάλ αισθητική του.
      Οι αρχιτέκτονες του πρότζεκτ Frizz23 στο Βερολίνο πρώτα συζήτησαν με τους χρήστες του κτιρίου και μετά προχώρησαν στον σχεδιασμό. Τα 40 έργα επιλέχθηκαν από ένα σύνολο 535 υποψηφιοτήτων και αντιστοιχούν σε 18 χώρες της Ευρώπης πλην της Μεγάλης Βρετανίας. Η περυσινή εκδήλωση για το βραβείο, το οποίο απονέμεται ανά διετία, αναβλήθηκε λόγω του κορωνοϊού και γι’ αυτό τα έργα που διαγωνίζονται δημιουργήθηκαν πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας, η οποία δεν ενθαρρύνει τη χρήση και την επένδυση σε κοινόχρηστους χώρους διαβίωσης και αυτό ίσως είναι μια μελλοντική πρόκληση για τους αρχιτέκτονες.
      Οι νικητές του βραβείου που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 60.000 ευρώ και χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ανακοινωθούν την άνοιξη στις Βρυξέλλες.
    16. Αρθρογραφία

      Engineer

      Η πρόταση των Αριάδνης Βοζάνη και Εβίτας Φανού με συνεργατες τους Ντορέτ Παναγιωτοπούλου, Γρηγόρη Βουτουφιανάκη και Γιώργο Ρέτσο (φοιτητή) που κέρδισε ομόφωνα το πρώτο βραβείο του διαγωνισμού για την ανάπλαση της πλατείας και του άξονα της Αριστοτέλους.
      Η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για την ανάπλαση του άξονα της Αριστοτέλους της Θεσσαλονίκης αποτέλεσε πρόσφατα αντικείμενο έντονων συζητήσεων, για αρχιτέκτονες και πολιτικούς. Η εκτενής αξιολόγηση των βραβευμένων μελετών από την κριτική επιτροπή περιελάμβανε ενδιαφέροντα σχόλια. Παρ’ όλα αυτά, το πρώτο βραβείο με την «καθαρή οργάνωση του άξονα», το δεύτερο με την «ευαίσθητη» αλλά «άνιση» σε ορισμένα σημεία «προσέγγιση», και το τρίτο, που «με προτάσεις για ψηφιακές εφαρμογές και συμβολικές αναφορές… απαντά σε όλα τα ζητούμενα του διαγωνισμού», επιτείνουν την αμηχανία μας, σχετικά με τη διαχείριση της αστικής ταυτότητας της συμπρωτεύουσας.
      Το 1918 ο Ερνέστ Εμπράρ επανασχεδίασε το καμένο κέντρο της οθωμανικής Θεσσαλονίκης, την «πυρίκαυστο ζώνη», όπως έκτοτε αναφέρεται. Βασική επιλογή υπήρξε η μετατόπιση του εγκάρσιου άξονα της πόλης προς ανατολάς. Δυτικά, η κεντρική οδός Ελευθερίου Βενιζέλου, η οποία κατέληγε στο λιμάνι, απώλεσε τη φυσική της κατάληξη, τη μικρή κοσμοπολίτικη πλατεία Ελευθερίας, με έναν ευφυή χειρισμό συμβολικής αποδυνάμωσης. Πρόκειται για τη χωροθέτηση του κτιρίου των Τριών Ταυ (Ταχυδρομεία, Τηλέγραφοι, Τηλέφωνα), μεγέθους οικοδομικού τετραγώνου. Ευτυχώς η ανέγερσή του ακυρώθηκε και το χαμένο, κατά τον θεωρητικό της αρχιτεκτονικής Λεόν Κρίερ (A Square Is A Missing Block, 1973), οικοδομικό τετράγωνο αποτελεί την ευρύχωρη και κακοπαθημένη πλατεία Ελευθερίας. Ο γεωμετρικός χειρισμός της χάραξης του άξονα συμμετρίας της Αριστοτέλους καθίσταται άξονας αναφοράς αναλύσεων από ειδικούς όλων των επιστημονικών πεδίων, οι οποίοι καταλήγουν στην αναγκαιότητα συνεχούς αρχιτεκτονικής υποστήριξης των αποφάσεων του Γάλλου πολεοδόμου. Η ομάδα του ομότιμου καθηγητή Νίκου Καλογήρου και των διδασκόντων του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ πραγματεύεται τον άξονα, στο πλαίσιο της ελληνικής συμμετοχής στη 17η Biennale αρχιτεκτονικής της Βενετίας, με κεντρικό θέμα «How will we live together?». Μια σχεδόν προφητική απάντηση στο ερώτημα έδωσε το 2007 ο Λόης Παπαδόπουλος (Ο αέρας της πόλης). Εγκαιρα εντυπωσιασμένος από τη «Βαβέλ των γλωσσών… στο βόρειο τμήμα του άξονα» κατέληγε: «…προορισμός της πόλης δεν θα είναι ούτε η τυπολογία του κτισμένου χώρου (…) αλλά η κατοίκησή της: η συνείδηση της αστικότητας», χωρίς να αμφισβητεί την υλική μορφή, την τοπικότητα και τη σαφή γεωμετρία. Η γεωμετρικά οργανωμένη ανασκαφή κατά μήκος του άξονα ήταν το εύρημα της ομάδας των Πρόδρομου Νικηφορίδη, Μπερνάρ Κουόμο και Παρασκευής Ταράνη, που απέσπασε το πρώτο βραβείο στον διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό του 1997.
      Τα κτίρια του ’50 δεν αποπνέουν τη μνημειακότητα και την πολυτέλεια των υπέροχων αναπαραστάσεων του Εμπράρ.
      Πέραν της γεωμετρίας, η μορφή της πλατείας ολοκληρώθηκε τη δεκαετία 1955-1965 με την ανέγερση των πολυώροφων κτιρίων, με τις παρόδιες στοές και τις υποχρεωτικές, νεοβυζαντινές, τοξωτές κιονοστοιχίες. Αξίζει να σημειώσουμε ότι, ενώ στην Eixample (επέκταση) της Βαρκελώνης, ο Καταλανός πολεοδόμος Ιλντεφόνσο Σερντά, που υπήρξε πρότυπο του Εμπράρ, περιορίστηκε στα αποτετμημένα οικοδομικά τετράγωνα, ο Γάλλος αρχιτέκτων προχώρησε ταυτόχρονα με τη γεωμετρική χάραξη και στην πρόταση κτιριακών τύπων. Τα κτίρια του ’50 δεν αποπνέουν τη μνημειακότητα και την πολυτέλεια των υπέροχων αναπαραστάσεων του Εμπράρ. Πρόκειται για Capricci (αρχιτεκτονικές φαντασίες), με καταγωγή την προσφιλή θεματολογία των ζωγράφων του Baroque όπως ο Καναλέτο και ο Μπελότο ή για έναν πρώιμο αστικό σχεδιασμό;
      Ο όρος Urban Design εισήχθη από τον, επίσης Καταλανό, πολεοδόμο Χοσέ Λουίς Σερτ τέσσερις δεκαετίες αργότερα, στο Χάρβαρντ το 1956, και το αντίστοιχο επιστημονικό πεδίο συγκροτήθηκε ως μία, επιτυχής, προσπάθεια διεμβολισμού της πολεοδομίας από την αρχιτεκτονική. Στο σημερινό αστικό τοπίο, η Αριστοτέλους, ως εξαίρεση, αποτελεί ένα αρχιτεκτονικό και πολεοδομικό σύνολο του οποίου η συνοχή τονίζεται ακόμη περισσότερο, στο πλαίσιο της όψιμης δυσφορίας μας για τη νεοελληνική πολυκατοικία. Για πολλά χρόνια, τα υπερεκτιμημένα μέτωπα και οι κιονοστοιχίες αποτελούν ένα έγκυρο υποκατάστατο της χαμένης αρχιτεκτονικής ταυτότητας της Θεσσαλονίκης, που συντελέστηκε με την κατεδάφιση των περισσότερων μεσοπολεμικών πολυκατοικιών και την απώλεια των ευρωπαϊκών μετώπων της οδού Τσιμισκή και της «πυρικαύστου» γενικότερα.
      Η υποστήριξη της διαρκούς εκκρεμότητας που μας κληροδότησε ο Εμπράρ είχε πολλά επεισόδια, τα οποία διαδραματίστηκαν κυρίως στα δάπεδα του άξονα, από το ρολόι ανθοκομίας του ’70 και τις εκτεταμένες πεζοδρομήσεις του ’90, μέχρι τους διαγωνισμούς του 1997 και του 2021. Η συνεισφορά της διαλεκτικής του αστικού σχεδιασμού και οι πρόσφατες προτάσεις των νέων αρχιτεκτόνων δεν συνιστούν ματαιοπονία. Είτε με τους φοίνικες και το υγρό δάπεδο της Αριάδνης Βοζάνη και της Εβίτας Φανού, είτε με τη μεθερμηνεία της διακοσμητικής πανδαισίας του Δημήτρη Γουρδούκη και της Κατερίνας Τριφωνίδου, είτε με τα επιμελημένα δάπεδα terrazzi, τα αρμυρίκια, τις αριές και τα καραγάτσια της Εφης Καρυώτη, η περιπέτεια της ολοκλήρωσης της Αριστοτέλους μάς επιφυλάσσει πολλά ακόμη επεισόδια.
      * Ο κ. Αγγελος Παπαγεωργίου είναι αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
    17. Αρθρογραφία

      Engineer

      Παρά την αυξημένη ζήτηση φαίνονται τα όρια στην παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου και αερίου.
      Το 2022 ήταν μια πολύ καλή χρονιά για την αμερικανική παραγωγή πετρελαίου. Παρότι ακόμη δεν έχουν βγει τα τελικά στοιχεία για το 2022, όλα δείχνουν ότι μπορεί να μην ξεπεραστεί το ρεκόρ του 2019, όταν η ετήσια αμερικανική παραγωγή κινήθηκε στον ρυθμό των 12,3 εκατομμυρίων βαρελιών το μήνα, εντούτοις το 2022 θα είναι μάλλον η δεύτερη καλύτερη χρονιά και όλοι εκτιμούν ότι εάν δεν υπάρξει κάποιο ιστορικό απρόοπτο η αμερικανική παραγωγή πετρελαίου το 2023 θα μπορούσε να σπάσει κάθε ρεκόρ. Υπό κανονικές συνθήκες το ρεκόρ αυτό θα είχε σπάσει το 2020, όμως μεσολάβησε η πανδημία και έτσι υποχώρησε η αμερικανική παραγωγή.
      Όμως, την ίδια στιγμή η αύξηση της αμερικανικής παραγωγής πετρελαίου αναμένεται να είναι περισσότερο σταδιακή παρά απότομη. Άλλωστε, έχει αλλάξει και η δομή της ίδιας της αμερικανικής παραγωγής πετρελαίου. Αυτή τη στιγμή οι ενεργές πετρελαιοπηγές στις ΗΠΑ είναι 620. Αυτό είναι μια αύξηση κατά 140 (29%) σε σχέση με το τέλος του 2021, όμως την ίδια στιγμή απέχει από τις 1600 ενεργές πετρελαιοπηγές του 2014.
      Μεγάλη ώθηση σε αυτή την αύξηση της αμερικανικής παραγωγής έδωσε η αύξηση της ζήτησης ειδικά από την Ευρώπη, που σταδιακά βρέθηκε να αποκόπτεται και από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Περίπου 500 τάνκερ με αμερικανικό πετρέλαιο έφτασαν στην Ευρώπη από τον Φεβρουάριο του 2022 μέχρι σήμερα.
      Το απόγειο της σχιστολιθικής επανάστασης
      Μαζί με αυτά τα στοιχεία καταγράφηκε ουσιαστικά και η κορύφωση της παραγωγής σχιστολιθικού φυσικού αερίου και πετρελαίου. Δηλαδή, της μεγάλης ανατροπής που έφερε στην παραγωγή ενέργειας η τεχνολογία του fracking, όπου σε μια γεώτρηση κατευθύνονται με μεγάλη πίεση νερό, άμμος και χημικά προς σχιστολιθικά στρώματα με σκοπό να απελευθερωθεί το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο που βρίσκεται ανάμεσά τους και μέσα από τα ρήγματα να κατευθυνθεί προς το «πηγάδι» της πετρελαιοπηγής και τελικά προς την εκμετάλλευση.
      Για τις ΗΠΑ το σχιστολιθικό αέριο και πετρέλαιο ήταν μια κρίσιμη αλλαγή που τις έφερε ξανά στην κορυφή της παγκόσμιας παραγωγής και τους προσέδιδε ακόμη μεγαλύτερες δυνατότητες να παρέμβουν στις διεθνείς αγορές πετρελαίου και αερίου εξομαλύνοντας τις όταν χρειαζόταν. Επιπλέον ουσιαστικά αύξαινε τα ίδια τα αμερικανικά αποθέματα, διευκολύνοντας τη στρατηγική χρήση τους. Και βέβαια επέτρεπε στην εσωτερική αμερικανική αγορά (άρα και στο εκλογικό ακροατήριο του εκάστοτε αμερικανού προέδρου) να είναι οχυρωμένη απέναντι σε τυχόν απότομες αυξήσεις των διεθνών αγορών.
      Όμως, υπήρχε πάντα και η άλλη πλευρά σε σχέση με το σχιστολιθικό αέριο και πετρέλαιο. Αυτή αφορούσε τους όρους παραγωγής του. Από τη μια, το κόστος παραγωγής είναι υψηλό και αυτό σημαίνει ότι κάτω από ένα επίπεδο τιμών είναι ασύμφορο. Αυτό επιτείνεται και από το γεγονός ότι χρειάζεται εξειδικευμένο – και ακριβό – τεχνικό δυναμικό που μπορεί να βρει απασχόληση και αλλού. Μάλιστα, αυτή τη στιγμή οι παράγοντες της αγοράς θεωρούν ότι λείπουν έως και 20.000 εργαζόμενοι στον κλάδο στις ΗΠΑ. Επιπλέον, οι εταιρείες που παράγουν σχιστολιθικό αέριο και πετρέλαιο συχνά αντλούν κεφάλαια από τη Wall Street που πιέζει μέρος των κερδών να επιστρέφει στους επενδυτές αντί να επανεπενδύεται σε νέες εκμεταλλεύσεις. Όλα αυτά εξηγούν γιατί ακόμη τιμές στα 80 δολάρια / βαρέλι μπορούν να θεωρηθούν πειστικές. Μάλιστα, αυτά τα ιδιαίτερα οικονομοτεχνικά χαρακτηριστικά του κλάδου των σχιστολιθικών εξορύξεων καυσίμων εξηγούν γιατί είναι πολύ ευάλωτος απέναντι σε απότομες καθοδικές πορείες των τιμών. Αυτό φάνηκε τόσο στην κατάρρευση των τιμών του 2014 όσο – και κυρίως – στον τρόπο που αρκετές εταιρείες οδηγήθηκαν στη χρεοκοπία.
      Από την άλλη, το δυναμικό των περισσότερων κοιτασμάτων είναι πεπερασμένο. Ακόμη και στη μεγαλύτερη ζώνη εκμετάλλευσης, στη μεγάλη Πέρμια Λεκάνη, που εκτείνεται στο δυτικό Τέξας και στο νοτιοανατολικό Νέο Μεξικό, τα διαθέσιμα εκμεταλλεύσιμα πεδία έχουν περιοριστεί και αυτό πιέζει ιδιαίτερα τις μικρότερες εταιρείες. Άλλωστε, οι πετρελαιοπηγές για σχιστολιθικό πετρέλαιο φτάνουν στην κορύφωση της απόδοσής τους ένα χρόνο μετά την έναρξη της εξόρυξης και οι νέες πετρελαιοπηγές τείνουν να έχουν μικρότερη απόδοση σε σχέση με παλαιότερη. Αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες είναι υποχρεωμένες να κάνουν συνεχώς νέα γεωτρήσεις, κάτι που έχει οδηγήσει σε δεκάδες χιλιάδες γεωτρήσεις τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια στις ΗΠΑ.
       
      Η εξάρτηση από τις διεθνείς διακυμάνσεις
      Ένα από τα παράδοξα της αμερικανικής παραγωγής σχιστολιθικού αερίου και πετρελαίου είναι ότι ενώ η αρχική υποστήριξη αυτής της τεχνολογίας είχε να κάνει σε μεγάλο βαθμό με την προσπάθεια των ΗΠΑ να μπορούν να οχυρωθούν απέναντι στις μεγάλες διακυμάνσεις των τιμών που έρχονταν από τις διεθνείς αγορές, εν τέλει η ανάπτυξη αυτού του κλάδου εξαρτάται από αυτούς που διαμορφώνουν τις διεθνείς τιμές.
      Και αυτό γιατί η κερδοφορία αλλά και ανάπτυξη αυτού του κλάδου, που προσφέρει σχετικά γρήγορη απόδοση (σε αντιδιαστολή με τα πιο μακροπρόθεσμα σχέδια όπως για παράδειγμα οι θαλάσσιες εξορύξεις σε μεγάλα βάθη) εξαρτάται από το να διατηρούνται οι τιμές σχετικά ψηλά.
      Στις διεθνείς αγορές πετρελαίου τη δυνατότητα σημαντικού επηρεασμού των τιμών, σε μεγάλο βαθμό την είχαν χώρες όπως η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία. Η πρώτη είναι στο στόχαστρο των ΗΠΑ και η δεύτερη δεν είναι πάντα στις καλύτερες σχέσεις με τις ΗΠΑ. Ωστόσο, ειδικά για τη βιομηχανία των σχιστολιθικών εξορύξεων, τα συμφέροντα συμπίπτουν με τα σαουδαραβικά. Δηλαδή, όποτε η Σαουδική Αραβία – συχνά σε συνεννόηση και με το Ρωσία – κρατάει πιο ψηλά τις τιμές (μειώνοντας την παραγωγή ή αποφεύγοντας να την αυξήσει σε περιόδους υψηλής ζήτησης), ακόμη και εάν η αμερικανική κυβέρνηση αντιδρά, αυτό είναι συνήθως καλό για τη βιομηχανία των σχιστολιθικών εξορύξεων.
       
      Ένας κλάδος σε μετάβαση στον ορίζοντα του τέλους των ορυκτών καυσίμων
      Όλα αυτά, συμπεριλαμβανομένων και των επενδυτικών επιλογών, επικαθορίζονται και από τον ορίζοντα της σταδιακής εξάλειψης κάθε χρήση ορυκτών καυσίμων, ορίζοντας ολοένα και πιο ορατός όσο πιο έντονα αισθητά είναι και τα φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής. Αυτό εξηγεί και τη δυστοκία για μακροπρόθεσμες πολύ μεγάλες επενδύσεις.
      Όμως, την ίδια στιγμή, στον πιο βραχύ χρόνο, ο πλανήτης φαντάζει πιο διψασμένος για ορυκτά καύσιμα, για πετρέλαιο και για φυσικό αέριο, ιδίως εάν επιστρέψουν πιο έντονοι αναπτυξιακοί ρυθμοί.
      Μόνο που τέτοιες αυξήσεις της ζήτησης στο φόντο μιας τάσης απεξάρτησης σημαίνουν τελικά και έναν ενεργειακό κλάδο τελικά πιο αποσταθεροποιημένο, πιο ευάλωτο σε απότομες ανοδικές και εξίσου απότομες καθοδικές πορείες και πολύ πιο καθορισμένο από γεωπολιτικές εξελίξεις και μεταβαλλόμενες συγκυρίες που, με τη σειρά τους, ασκούν καταλυτική επίδραση και στις ενεργειακές αγορές.
    18. Αρθρογραφία

      Engineer

      Οι καταστροφικές πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού έχουν αφήσει το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα στη χώρα. Η έρευνα του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ προειδοποιεί σχετικά με τα επερχόμενα φαινόμενα διάβρωσης και πλημμύρας σε μια σειρά από περιοχές.
      Οι περιοχές που είναι στο «κόκκινο»
      Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, στην Αττική, οι επίμαχες περιοχές είναι στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας (Αχαρνές, Βαρυμπόμπη, Ιπποκράτειος Πολιτεία, Αφίδνες), του Μαραθώνα και του Λαυρίου.
      Στη Βόρεια Εύβοια οι περιοχές που χαρακτηρίζονται «κόκκινες» είναι οι Ροβιές, το Νεοχώρι, η Κρύα Βρύση, τα Βασιλικά, το Αρτεμίσιο, η Ιστιαία, αλλά και οι μικρότεροι οικισμοί που βρίσκονται κοντά στα συγκεκριμένα σημεία.
      Στην Πελοπόννησο σε μεγάλο κίνδυνο είναι το Γύθειο και το Μαυροβούνι στη Λακωνία, ο Πλάτανος Αρκαδίας, η Αρχαία Ολυμπία, το Πελόπιο, η Λιναριά και η Μυρσίνη Ηλείας, το Βαθύ και το Διαβολίτσι Μεσσηνίας, οι Άγιοι Θεόδωροι Κορινθίας και οι μικρότεροι οικισμοί που βρίσκονται κοντά στις περιοχές αυτές.
      Δείτε το ρεπορτάζ της ΕΡΤ:
      https://www.in.gr/2021/12/20/b-science/perivallon-b-science/ekpa-nea-ereyna-poies-perioxes-kindyneyoun-diavrosi-kai-plimmyres-se-attiki-eyvoia-kai-peloponniso/
    19. Αρθρογραφία

      GTnews

      Στην καταγραφή, για πρώτη φορά, όλης της πάγιας περιουσίας του Δημοσίου προχωράει το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους στο πλαίσιο της λογιστικής μεταρρύθμισης και της συμμόρφωσης στα διεθνή λογιστικά πρότυπα του Δημόσιου τομέα. Με εγκύκλιο, η γενική γραμματέας Δημοσιονομικής Πολιτικής καλεί όλους τους φορείς της Κεντρικής Διοίκησης, την Προεδρία της Δημοκρατίας, τα Υπουργεία, τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις να προχωρήσουν στην καταγραφή του συνόλου των ενσώματων και άυλων παγίων περιουσιακών τους στοιχείων σε ιδιαίτερο βιβλίο, το Μητρώο Παγίων
      Μετά την ολοκλήρωση του έργου, η Κεντρική Διοίκηση θα αποκτήσει, όπως αναφέρεται στην εγκύκλιο, για πρώτη φορά λειτουργικό Μητρώο Παγίων, μέσω του οποίου θα πραγματοποιηθεί η ορθή αποτίμηση της πάγιας περιουσίας του κράτους.
      Σύμφωνα με τις οδηγίες που παρέχονται στην εγκύκλιο η καταγραφή της περιουσίας περιλαμβάνει από έπιπλα γραφείου και καρέκλες, πλοία, σιδηροδρομικές άμαξες, αεροσκάφη έως πολεμικά πλοία, υποβρύχια, στρατιωτικά αεροσκάφη, τανκς, φορείς πυραύλων και εκτοξευτήρες.
      Τα ενσώματα και άυλα πάγια που πρέπει να συμπεριληφθούν στο Μητρώο Παγίων χωρίζονται στις εξής κατηγορίες:
      Κτίρια και συναφείς υποδομές (Ακίνητα), δηλαδή Βελτιώσεις γης, Κατοικίες, Λοιπά κτίρια, Υποδομές μεταφορών και Λοιπές υποδομές Μηχανήματα και εξοπλισμός, δηλαδή Μηχανήματα και εργαλεία, Μεταφορικά μέσα, Εξοπλισμός πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών, Έπιπλα, Λοιπά μηχανήματα και εξοπλισμός Οπλικά συστήματα Προϊόντα πνευματικής ιδιοκτησίας, δηλαδή Έρευνα και ανάπτυξη, Έρευνες ορυκτών πόρων, Λογισμικό υπολογιστών και βάσεις δεδομένων, Λοιπά προϊόντα πνευματικής ιδιοκτησίας Μη παραγόμενα περιουσιακά στοιχεία, Έδαφος (Γη), Ορυκτά και ενεργειακά αποθέματα, Μη καλλιεργούμενοι βιολογικοί πόροι, Υδάτινοι πόροι, Ηλεκτρομαγνητικό φάσμα (ραδιοφάσμα), Λοιποί φυσικοί πόροι, Μη παραγόμενα άυλα περιουσιακά στοιχεία Λοιπά πάγια περιουσιακά στοιχεία, όπως Καλλιεργούμενοι βιολογικοί πόροι Πάγια υπό κατασκευή, όπως Ενσώματα πάγια υπό κατασκευή και Άυλα πάγια υπό κατασκευή Ποια πάγια στοιχεία καταγράφονται
      Ενδεικτικά ορισμένες κατηγορίες καταγραφής προβλέπουν:
      Υποδομές μεταφορών (Transportation infrastructure). Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει όλες τις υποδομές που σχετίζονται με τις επίγειες, θαλάσσιες και αεροπορικές συγκοινωνίες. Τυπικά παραδείγματα είναι οι αυτοκινητόδρομοι, οι οδοί, οι δρόμοι, οι γέφυρες, οι υπερυψωμένοι αυτοκινητόδρομοι, οι σήραγγες οδικού δικτύου, οι σιδηροδρομικές γραμμές, οι υπόγειοι σιδηρόδρομοι, τα πλωτά κανάλια, τα λιμάνια και τα αεροδρόμια.
      Μηχανήματα και εξοπλισμός (Machinery and equipment).   Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει τα μηχανήματα και εργαλεία, το μεταφορικό εξοπλισμό, τον εξοπλισμό πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών, τα έπιπλα, καθώς και τα μηχανήματα και τον εξοπλισμό που δεν εντάσσονται σε άλλη κατηγορία. Μηχανήματα και εξοπλισμός που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος ενός κτιρίου ή άλλης υποδομής περιλαμβάνονται στην αξία του κτιρίου ή της υποδομής και όχι στα μηχανήματα και τον εξοπλισμό.
      Φθηνά εργαλεία που αποκτώνται με σχετικά σταθερό ρυθμό, όπως τα εργαλεία χειρός, δεν θεωρούνται πάγια περιουσιακά στοιχεία, εκτός εάν αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό μέρος (ουσιώδες μέγεθος) του συνόλου των μηχανημάτων και του εξοπλισμού. Μηχανήματα και εξοπλισμός που αποκτώνται για στρατιωτικούς σκοπούς, εκτός από τα οπλικά συστήματα, ταξινομούνται επίσης στην κατηγορία αυτή. Τα οπλικά συστήματα αποτελούν ξεχωριστή κατηγορία. 
      Λοιπά κτίρια (Buildings other than dwellings). Στα λοιπά κτίρια περιλαμβάνονται ολόκληρα κτίρια ή μέρη κτιρίων που δεν ορίζονται ως κατοικίες. Περιλαμβάνονται επίσης τα εξαρτήματα, οι εγκαταστάσεις και ο εξοπλισμός που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των κτιριακών εγκαταστάσεων. Για τα νέα κτίρια, περιλαμβάνεται το κόστος καθαρισμού και προετοιμασίας της γης μέχρι το κτίριο να καταστεί λειτουργικό.
      Παραδείγματα τύπων κτιρίων που περιλαμβάνονται σε αυτή την κατηγορία είναι τα γραφεία, τα σχολεία, τα νοσοκομεία, τα κτίρια για δημόσια αναψυχή, οι αποθήκες και τα βιομηχανικά κτίρια, τα εμπορικά κτίρια, τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια. Περιλαμβάνονται επίσης τα δημόσια μνημεία που δε χαρακτηρίζονται ως κατοικίες. Οι φυλακές, τα σχολεία και τα νοσοκομεία θεωρούνται κτίρια εκτός κατοικιών, παρά το γεγονός ότι μπορεί να φιλοξενούν άτομα. Τα κτίρια που αποκτώνται για στρατιωτικούς σκοπούς συμπεριλαμβάνονται στην εν λόγω κατηγορία, στο βαθμό που η οικονομική τους ζωή είναι μεγαλύτερη του έτους.
      Μηχανήματα και εργαλεία (Machinery and tools). Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει 7 περιουσιακά στοιχεία όπως είναι τα γενικού και ειδικού σκοπού μηχανήματα, γραφειακό και λογιστικό εξοπλισμό, ηλεκτρικά μηχανήματα, ιατρικές συσκευές, όργανα ακριβείας, οπτικά όργανα, μουσικά όργανα, κλπ. 
      Μεταφορικά μέσα (Transport equipment). Τα μεταφορικά μέσα περιλαμβάνουν τον εξοπλισμό για τη μετακίνηση ανθρώπων και αντικειμένων, συμπεριλαμβανομένων των μηχανοκίνητων οχημάτων, των ρυμουλκούμενων και ημιρυμουλκούμενων, των πλοίων, των σιδηροδρομικών αμαξών και του τροχαίου υλικού, των πολιτικών αεροσκαφών, των μοτοσικλετών και των ποδηλάτων. Οπλικά συστήματα (Weapons systems). Τα οπλικά συστήματα περιλαμβάνουν εξειδικευμένα οχήματα και εξοπλισμό, όπως πολεμικά πλοία, υποβρύχια, στρατιωτικά αεροσκάφη, τανκς, φορείς πυραύλων, εκτοξευτήρες, κλπ. Τα οπλικά συστήματα αντιμετωπίζονται ως πάγια περιουσιακά στοιχεία που χρησιμοποιούνται σε συνεχή βάση για την παροχή υπηρεσιών άμυνας, ακόμη και εάν η χρήση τους σε καιρό ειρήνης απλώς εξασφαλίζει αποτροπή. Ως εκ τούτου, η ταξινόμηση τους ως πάγια περιουσιακά στοιχεία πρέπει να βασίζεται στα ίδια κριτήρια όπως και των λοιπών παγίων περιουσιακών στοιχείων που παράγονται για χρήση σε επαναλαμβανόμενη ή συνεχή βάση για περισσότερο από ένα έτος. Τα περισσότερα όπλα μιας χρήσης, όπως πυρομαχικά, πύραυλοι, ρουκέτες, βόμβες, κλπ., αντιμετωπίζονται ως αποθέματα στρατιωτικού εξοπλισμού.
      Ορυκτά και ενεργειακά αποθέματα (Mineral and energy reserves). Τα ορυκτά και τα ενεργειακά αποθέματα περιλαμβάνουν αποθέματα ορυκτών κοιτασμάτων που βρίσκονται πάνω ή κάτω από την επιφάνεια της γης προ εξόρυξης, που είναι οικονομικά εκμεταλλεύσιμα δεδομένης της τρέχουσας τεχνολογίας και των σχετικών τιμών. Τα δικαιώματα ιδιοκτησίας επί των ορυκτών και ενεργειακών πόρων είναι συνήθως διαχωρίσιμα από εκείνα της ίδιας της γης. Τα αποθέματα μπορεί να βρίσκονται πάνω ή κάτω από την επιφάνεια της γης, συμπεριλαμβανομένων των αποθεμάτων κάτω από τη θάλασσα, αλλά πρέπει να είναι οικονομικά εκμεταλλεύσιμα.
      Οι ορυκτοί και ενεργειακοί πόροι είναι γνωστά αποθέματα πετρελαίου, φυσικού αερίου, άνθρακα, μεταλλευμάτων (συμπεριλαμβανομένων των σιδηρούχων, μη σιδηρούχων και πολύτιμων μεταλλευμάτων), και μη μεταλλικών ορυκτών αποθεμάτων (συμπεριλαμβανομένων λατομείων πέτρας, πηλού και άμμου, αποθεμάτων χημικών και λιπασμάτων, 10 αποθεμάτων άλατος, χαλαζία και γύψου, φυσικής πέτρας, ασφάλτου, πίσσας, και τύρφης). Φρεάτια ορυχείων, πηγάδια και άλλες εγκαταστάσεις εξόρυξης στο υπέδαφος, είναι πάγια περιουσιακά στοιχεία που εντάσσονται στις λοιπές υποδομές και όχι στα περιουσιακά στοιχεία υπεδάφους.
    20. Αρθρογραφία

      Engineer

      Επιστημονική δημοσίευση του meteo αποκαλύπτει το σαρωτικό πέρασμα του κυκλώνα Ιανού, τον Σεπτέμβριο του 2020. Ήταν ο πιο ισχυρός μεσογειακός κυκλώνας του 20ού αιώνα. Ο κυκλώνας «Ιανός» ξέσπασε με μεγάλη ένταση στη χώρα μας τον Σεπτέμβριο του 2020. Σύμφωνα με την επιστημονική μελέτη του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών/meteo.gr, διένυσε 1.900 χιλιόμετρα πάνω από τα Επτάνησα και προκάλεσε κατολισθήσεις, χειμάρρους και τεράστιες καταστροφές.
      Το meteo δημοσίευσε στο περιοδικό της Αμερικανικής Μετεωρολογικής Εταιρείας «Bulletin of the American Meteorological Society (BAMS)» επίγειες και δορυφορικές παρατηρήσεις του Μεσογειακού Κυκλώνα, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για το πιο ισχυρό medicane που έχει καταγραφεί στη Μεσόγειο από τα μέσα του 20ου αιώνα.
      Ο Ιανός ξεκίνησε να αναπτύσσεται στις 15 Σεπτεμβρίου 2020 στον Κόλπο της Σύρτης και αφού διένυσε περίπου 1.900 χιλιόμετρα περνώντας πάνω από τα Επτάνησα στις 17-18/09/2020, έφτασε εξασθενημένος στις ακτές της Αιγύπτου στις 21/09/2020.
      Στην παρακάτω εικόνα αποτυπώνεται η πορεία που διένυσε ο Μεσογειακός Κυκλώνας Ιανός (μαύρη καμπύλη) μεταξύ 15 και 21 Σεπτεμβρίου 2020 και οι περιοχές που δέχθηκαν πλημμύρες, κατολισθήσεις και καταστροφικούς ανέμους.

      Αναλύοντας τα δεδομένα ταχύτητας ανέμου, έδειξαν μέγιστες τιμές στα 159 km/h και ριπές στα 195 km/h στην Κεφαλονιά τα ξημερώματα της Παρασκευής 18 Σεπτεμβρίου 2020. Εντυπωσιακά ήταν και τα ημερήσια ύψη βροχής στην Κεφαλονιά που έφτασαν τα 644.7 mm σε διάστημα μικρότερο των 24 ωρών (769 mm σε 48 ώρες) και είχαν ως αποτέλεσμα σοβαρές κατολισθήσεις και υπερχείλιση χειμάρρων στο νησί.
      Καταστροφικές όμως ήταν επίσης οι πλημμύρες στη Θεσσαλία που καταγράφηκαν από το δίκτυο μετεωρολογικών σταθμών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών/meteo.gr με 317 mm μέγιστο ύψος βροχής στο Περτούλι.
      Στη δεύτερη εικόνα αποτυπώνονται τα συγκεντρωτικά ύψη βροχής (mm) στην Κεντρική και Δυτική Ελλάδα μεταξύ 17-18 Σεπτεμβρίου 2020 (48 ώρες) όπως καταγράφηκαν από τους μετεωρολογικούς σταθμούς του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών/meteo.gr και του Ιονίου Πανεπιστημίου.

       
    21. Αρθρογραφία

      Engineer

      Το τραμ είναι ένα από τα πρώτα μεταφορικά μέσα της Αθήνας, το οποίο εδώ και αιώνες μεταφέρει τους κατοίκους της στους προορισμούς τους. Φυσικά, δεν είχε πάντοτε την ίδια μορφή.
      Το τραμ όπως είναι σήμερα κυκλοφορεί στους δρόμους της πρωτεύουσας από το 2004. Όμως η πρώτη του εμφάνιση έγινε πάνω από εκατό χρόνια πριν, το 1882 δηλαδή, με τη μορφή ιππήλατων οχημάτων.
      Επρόκειτο για ελαφρά οχήματα, τα οποία ήταν κλειστά τον χειμώνα με 16 θέσεις και ανοιχτά το καλοκαίρι με 20 θέσεις, τα οποία έλκονταν από τρία άλογα. Τα 800, συνολικώς, άλογα ήταν μικρασιάτικα, μικρόσωμα και νευρώδη, αλλά κατάλληλα για τις επικλινείς οδούς της Αθήνας και τις συνεχείς στάσεις.
      Αυτές οι πρώτες γραμμές συνέδεσαν το κέντρο της Αθήνας με τα τότε προάστια, δηλαδή τα Πατήσια, τους Αμπελοκήπους και την Κολοκυνθού, καθώς και την πλατεία Ομονοίας με το Σύνταγμα, το Γκάζι και το Κεραμεικό Δίπυλο, ενώ αργότερα, το 1902, εξυπηρέτησαν τις οδούς Ιπποκράτους, Μητροπόλεως και Αχαρνών.

      Γιατί το τραμ ονομάστηκε «κωλοσούρτης»
      Το ατμήλατο τραμ του Φαλήρου ξεκίνησε να λειτουργεί το 1887. Με αφετηρία μπροστά στην Ακαδημία Αθηνών, διέσχιζε τις λεωφόρους Πανεπιστημίου, Αμαλίας και Θησέως, έφτανε στις Τζιτζιφιές, και από εκεί, μέσω της παραλιακής λεωφόρου, κατέληγε στο Φάληρο, όπου υπήρχαν τότε παραθαλάσσια κέντρα αναψυχής και θαλάσσια λουτρά.
      Λόγω των ατμών, της χαμηλής ταχύτητας στις ανηφόρες και το ελάχιστο ύψος των βαγονιών από το έδαφος, έδιναν των εντύπωση ότι τα τελευταία βαγόνια -κατά κύριο λόγο- σχεδόν σερνόταν με τα «οπίσθια». Έτσι, η γραμμή αυτή ονομάστηκε από τους επιβάτες «κωλοσούρτης». Παρόλο που αποτελούσε θέμα συζήτησης της εποχής, καθώς και έμπνευση θεατρικών επιθεωρήσεων, γελοιογραφιών και σατιρικών ποιημάτων, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει το γεγονός ότι έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη του Νέου και του Παλαιού Φαλήρου, τα οποία εκείνη την εποχή ήταν σχεδόν ερημικές περιοχές, με λιγοστούς κατοίκους.

      Οι Αθηναίοι είχαν πλέον εύκολη πρόσβαση προς τη θάλασσα και αυτό τους δημιούργησε την επιθυμία να παίρνουν το τραμ για να πάνε για μπάνιο ή απλά μια βόλτα για να ξεσκάσουν. Ωστόσο, όπως έγραψε ο αρχαιολόγος, ζωγράφος και συγγραφέας Αλέξανδρος Φιλαδελφεύς, η επιβίβαση σε αυτό και η εύρεση θέσης ήταν μια δύσκολη αποστολή για τους κατοίκους της πρωτεύουσας.
      «[..] Εκεί είναι ανάγκη να θέσεις εις ενέργειαν οδόντας και όνυχας, ράβδους και αγκώνας, γρόνθους, πολλάκις δε και πέλματα. Με ό,τι έχεις και με ό,τι δεν έχεις, πρέπει να παλαίσεις τον περί καταλήψεως θέσεως αγώνα...».
      Τι συνέβαινε στη συνέχεια όταν κάποιος κατάφερνε να ανέβει στο τραμ και να βρει την πολυπόθητη θέση;
      «Αλλά όλα αυτά, δεν είναι τίποτε ακόμη. Η διασκέδαση αρχίζει, όταν ο σαλιάρης αυτός, ο αυθαδώς αυτοκαλούμενος ατμήρης τροχιόδρομος, πράγματι δε κινητόν καβουρδιστήριον, θέσει εις ενέργειαν τα πτυσίματα, τους σπινθήρας και τα μύρια ως βροχή λεπτή εφορμώντα, ανθρακομόρια. Αυτά μεταβάλλουσι τους λευκούς επιβάτας, εις μαύρους της Γουϊνέας, τα δε λευκάς και ωχράς Ατθίδας, εις μελαψάς Αθιγγανίδας...», προσθέτει ο Αλέξανδρος Φιλαδελφεύς.

      Σύμφωνα με τον πρόεδρο του «Αρχείου Ιστορίας Παλαιού Φαλήρου», Βασίλη Ε. Κωνσταντινίδη, ο ατμήλατος τροχιόδρομος ελκόταν από ειδικές ατμάμαξες και είχε συνήθως 3 έως 5 (μερικές φορές έως και 7) ελαφριά βαγόνια, κλειστά των 24 θέσεων και ανοικτά των 28. Λογικά, αυτές οι ατμάμαξες δεν είχαν και μεγάλη ελκτική δύναμη και η μηχανή τους ήταν πολύ μικρή σε σχέση με το βάρος των βαγονιών που τραβούσαν. Το πρόβλημα εντεινόταν το καλοκαίρι, καθώς τα βαγόνια αυξάνονταν και γέμιζαν με περισσότερο κόσμο. Το να ταξιδεύει κανείς με τον «ατμοτροχιόδρομο» ήταν γενικά δύσκολο τόσο για όσους βρίσκονταν μέσα σε αυτόν, όσο και για εκείνους που ήταν έξω από τα βαγόνια του.
      Πότε κυκλοφόρησαν τα πρώτα ηλεκτρικά τραμ
      Στις 30 Οκτωβρίου του 1908 κυκλοφόρησαν τα πρώτα ηλεκτρικά τραμ, τα οποία επρόκειτο να αντικαταστήσουν σταδιακώς τα ιππήλατα. Τα επόμενα δύο χρόνια, το δίκτυο του τραμ απέκτησε 257 οχήματα -150 κινητήρια και 107 ρυμουλκούμενα- μαζί με τα παλιά, που επαναχρησιμοποιήθηκαν ως ρυμουλκούμενα.

      Τραμ στην Πανεπιστημίου, μια από τις κύριες οδούς της Αθήνας, μπροστά από το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης / Φωτογραφία: Hulton-Deutsch Collection/CORBIS/Corbis via Getty Images
      Τα βαγόνια ήταν βελγικής κατασκευής, κλειστά, με ηλεκτροφωτισμό και πρωτοποριακώς τοποθετημένα αναπαυτικά καθίσματα, με πρόβλεψη για 16 θέσεις καθήμενων και 14 ορθίων, με δύο κινητήρες ιδανικούς για τις κλίσεις των αθηναϊκών γραμμών και με μπεζ χρωματισμό. Τα νέα τραμ προκάλεσαν τόσο μεγάλη εντύπωση στους Αθηναίους, ώστε πολλοί ταξίδευαν ως το τέρμα και επέστρεφαν χωρίς άλλο σκοπό, μόνο και μόνο για να απολαύσουν την άνεση της διαδρομής, η οποία άλλωστε δεν κόστιζε παρά μόνο μία δεκάρα.
      Το 1939 εκποιείται μεγάλος αριθμός ρυμουλκούμενων οχημάτων βελγικής κατασκευής, ενώ όλα τα εν χρήσει τροχιοδρομικά οχήματα ανακαινίζονται και το χρώμα τους γίνεται βαθύ πράσινο -εξ ου και η ονομασία «πράσινα». Την επόμενη χρονιά παραλαμβάνονται τα 60 μεγάλα, σύγχρονα τροχιοδρομικά οχήματα που προέβλεπε η συμπληρωματική σύμβαση που είχε συνάψει το Ελληνικό Δημόσιο το 1937. Τα νέα οχήματα, γνωστά ως «κίτρινα», λόγω του χρώματός τους, είχαν κατασκευασθεί από την ιταλική κοινοπραξία ΟΜ/CGE/Breda του Μιλάνου και ξεχώριζαν για τον αεροδυναμικό σχεδιασμό τους, που είχε ως πρότυπο τα τραμ του Μιλάνου.
      Στις 28 Οκτωβρίου 1940 οι τροχιόδρομοι της Αθήνας συμμετέχουν στην επιστράτευση. Είναι κλασικές πλέον οι εικόνες των υπερφορτωμένων τραμ με τους ενθουσιώδεις επίστρατους που έσπευδαν να παρουσιαστούν και να φύγουν για το μέτωπο.
      Όταν χτύπησε το τελευταίο καμπανάκι των τραμ
      Μετά την Κατοχή αρχίζει η φθίνουσα πορεία των τραμ της Αθήνας, με την κατάργηση ορισμένων γραμμών. Η πραγματική, όμως, κατάργηση συμπίπτει με το θεαματικό ξήλωμα των σιδηροτροχιών στον κόμβο των Χαυτείων, από συνεργεία του υπουργείου Δημοσίων Έργων, τις πρώτες πρωινές ώρες της 16ης Νοεμβρίου 1953, και τον επακόλουθο παροπλισμό των γραμμών Πατησίων - Αμπελοκήπων και Κυψέλης - Παγκρατίου.
      Το τελευταίο κουδούνισμα από καμπανάκι αθηναϊκού τραμ ακούστηκε έξω από το αμαξοστάσιο της Αγίας Τριάδας Κεραμεικού τα μεσάνυχτα της 15ης προς 16η Οκτωβρίου του 1960. Τα τραμ, πράσινα ή κίτρινα, που στα 52 χρόνια της ζωής τους διακίνησαν κάπου 3 δισεκατομμύρια άτομα, δεν επρόκειτο να ξαναδούν τους δρόμους της Αθήνας.
      Παρέμενε, ωστόσο, η γραμμή του τραμ του Περάματος. Στις 4 Απριλίου 1977, Μεγάλη Δευτέρα απόγευμα, το τραμ του Περάματος, προερχόμενο από το Πέραμα και κατευθυνόμενο στον Πειραιά, στολισμένο με λουλούδια και πανό, κάνει το τελευταίο του δρομολόγιο. Φτάνει στην πλατεία Λουδοβίκου του Πειραιά, έξω από τον σταθμό του Ηλεκτρικού. Οι επιβάτες κατεβαίνουν. Ο οδηγός Γιάννης Κωστόπουλος χτυπάει για τελευταία φορά το καμπανάκι και οδηγεί το όχημα 77 στο αμαξοστάσιο της οδού Κόνωνος. Εκείνη τη στιγμή γράφτηκε ο επίλογος της πρώτης περιόδου του ελληνικού τραμ.
      44 χρόνια μετά, το τραμ επέστρεψε στους δρόμους της πρωτεύουσας, σύγχρονο και τεχνολογικά προηγμένο. Ξεκίνησε τη λειτουργία του στις 19 Ιουλίου 2004, σχεδόν ταυτόχρονα με τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας.

×
×
  • Create New...

Σημαντικό

Χρησιμοποιούμε cookies για να βελτιώνουμε το περιεχόμενο του website μας. Μπορείτε να τροποποιήσετε τις ρυθμίσεις των cookie, ή να δώσετε τη συγκατάθεσή σας για την χρήση τους.