«Έμφραγμα» στις άδειες λειτουργίας ΑΠΕ: 5.600 αιτήσεις με άδεια παραγωγής και μόνο 14% από αυτές σε λειτουργία

Έχουν λάβει άδεια παραγωγής ή βεβαίωση παραγωγού 5.600 αιτήσεις για νέες μονάδες ΑΠΕ, αλλά άδειες λειτουργίας έχουν εκδοθεί έως και σήμερα μόνο για το 14% από τις αιτήσεις αυτές.

Ισχυρό επενδυτικό ενδιαφέρον, περιορισμένος χώρος στο δίκτυο και χαμηλά ποσοστά ολοκλήρωσης των έργων. Κάπως έτσι περιγράφεται η εικόνα στην αγορά ΑΠΕ που οδηγεί το δίκτυο σε «ασφυξία» και πολλές μελλοντικές επενδύσεις στο κενό.

Ενδεικτική είναι η εικόνα που έδωσε με στοιχεία η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, σύμφωνα με τα οποία έως σήμερα έχουν λάβει άδεια παραγωγής ή βεβαίωση παραγωγού 5.600 αιτήσεις για νέες μονάδες ΑΠΕ όλων των τεχνολογιών (αιολικά, φωτοβολταϊκά, βιομάζα, γεωθερμία, υβριδικά, ηλιοθερμικά). Πρόκειται για έργα συνολικής ισχύος 95.342 MW.

Ωστόσο, άδειες λειτουργίας έχουν εκδοθεί έως και σήμερα μόνο για το 14% από τις αιτήσεις αυτές. Παράλληλα, το 4% βρίσκεται στο στάδιο της άδειας εγκατάστασης και άλλο ένα 14% έχει φτάσει έως το στάδιο έκδοσης περιβαλλοντικών όρων. Την πρώτη θέση αιτήσεων για μελλοντικά έργα καταλαμβάνει η Θεσσαλία με 21,3 GW, ακολουθεί η Στερεά Ελλάδα με 18 GW. Πιο χαμηλά, με 13,7 GW η Δυτική Μακεδονία και τέλος, Ανατολική Μακεδονία και Θράκη έχουν λίγο πάνω από 11 GW.

Επιπρόσθετα, η ΡΑΕ έχει εκδώσει 205 άδειες για μονάδες αποθήκευσης συνολικής ισχύος 15,82 GW. Μάλιστα, όπως σημειώνεται στο υπόμνημα, από το έτος 2009 έως σήμερα έχουν δοθεί άδειες σε 205 αιτήσεις συνολικής ισχύος 15,8 GW ενώ μόνο το έτος 2021 αξιολογήθηκαν θετικά 200 αιτήσεις για χορήγηση αδειών αποθήκευσης και δόθηκαν αντίστοιχου αριθμού άδειες συνολικής ισχύος περίπου 15 GW.

Ωστόσο, θεωρείται δεδομένο, τόσο από την Αρχή όσο και από πηγές της αγοράς πως από το σύνολο των αδειών που έχει δοθεί μόνο ένα μικρό ποσοστό θα υλοποιηθεί και θα λειτουργήσει. Αντίστοιχα, μικρό είναι αναλογικά και το ποσοστό που θα πάρει όρους σύνδεσης στο δίκτυο, παρά το μεγάλο όγκο των αιτήσεων.

Όπως έγραφε το Business Daily, σύμφωνα με στοιχεία του ΑΔΜΗΕ συνολικά μέσα στο περασμένο έτος είχαν κατατεθεί αιτήματα οριστικής σύνδεσης έργων στο δίκτυο συνολικής ισχύος 11,5 GW. Ωστόσο, ήδη στα μέσα Απριλίου οι τα αιτήματα που είχαν κατατεθεί από την αρχή του έτους έφθαναν τα 12 GW.

Ο αντιπρόεδρος του ΑΔΜΗΕ, κ. Ιωάννης Μάργαρης στα τέλη Μαρτίου έδινε πολύ γλαφυρά την εικόνα της «ασφυξίας» στο δίκτυο από το τεράστιο ενδιαφέρον που εκδηλώνουν οι υποψήφιοι επενδυτές. Είναι ενδεικτικό ότι μόλις σε 15 μήνες υπήρξε έκρηξη νέων αιτημάτων σύνδεσης ΑΠΕ που έφθασαν τα 19,3 GW,  αριθμός σχεδόν ίσος με τον ήδη κατειλημμένο χώρο (19,6 GW). 

Σήμερα, ο ηλεκτρικός χώρος που έχει καταληφθεί από σταθμούς ΑΠΕ ανέρχεται μέχρι στιγμής σε 19,6 GW. Εξ αυτών, τα 8,5 GW αφορούν σε εν λειτουργία ΑΠΕ και τα υπόλοιπα 10,7 GW σε ενεργές Προσφορές Σύνδεσης. Ενδεικτικό της αυξημένες ζήτησης από την αγορά είναι το γεγονός ότι μόνο τον τελευταίο μήνα, τα νέα αιτήματα έκδοσης Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης υπερέβησαν τα 2 GW καταγράφοντας αύξηση 10% στον ήδη κατειλημμένο χώρο.

Ο διαθέσιμος ηλεκτρικός χώρος ανέρχεται σε περίπου 17 GW, ενώ το 2030, μετά τα έργα του Διαχειριστή, θα φθάσει τα 28,6 GW για τη λειτουργία ΑΠΕ σε ολόκληρο το Σύστημα Μεταφοράς. Παρά την αύξηση αυτή, που θα φθάσει το 70% του χώρου συγκριτικά με σήμερα, το σύνολο της ισχύος των σταθμών ΑΠΕ σε λειτουργία, με Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης, τα αιτήματα έκδοσης Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης και η δέσμευση του νέου ηλεκτρικού χώρου που δημιουργούν οι νησιωτικές διασυνδέσεις, ανέρχεται ήδη σε 40,9 GW ξεπερνώντας κατά πολύ τους φιλόδοξους στόχους του ΕΣΕΚ για 25 GW για το 2030. Παράλληλα, το σύνολο των Βεβαιώσεων Παραγωγού που έχει εκδώσει έως σήμερα η ΡΑΕ φθάνει τα 95GW με τα δύο τρίτα περίπου από αυτές να αφορούν σε φωτοβολταϊκά.

Μία πρώτη λύση οι εγγυητικές επιστολές

Εν αναμονή της υπουργικής απόφασης εδώ και μήνες, που θα δίνει προτεραιοποίηση στα έργα ΑΠΕ που πρέπει να προχωρήσουν, ένα πρώτο «ξεσκαρτάρισμα» στις αιτήσεις έργων έρχεται από τη ΡΑΕ που έχει ήδη «τρέξει» και ολοκληρώσει διαδικασίες ώστε να ακυρώσουν οι επενδυτές που δεν θα προχωρήσουν στην ολοκλήρωση του έργου Βεβαιώσεις Παραγωγού στην κατοχή τους λαμβάνοντας πίσω τα τέλη έκδοσης ενώ αντίστοιχα είχε δοθεί και διορία να επικαιροποιήσουν τα δεδομένα της επένδυσής τους αποστέλλοντας στην Αρχή τις άδειες παραγωγής και τοπογραφικά στοιχεία.

Το πιο σημαντικό, ωστόσο, για να γίνει ένας πρώτος διαχωρισμός ανάμεσα σε σοβαρά και μη αιτήματα ήταν η καθιέρωση υποχρέωσης για κατάθεση εγγυητικής 35.000 ευρώ ανά Μεγαβάτ για Βεβαιώσεις από αιτήματα που είχαν γίνει έως τον Ιούνιο του 2021, ενώ όσοι δεν προχωρούσαν σε ολοκλήρωση της διαδικασίας τότε θα «έμεναν και εκτός παιχνιδιού». Και σε αυτή την περίπτωση, ωστόσο, ο όγκος που συγκεντρώθηκε ήταν πολύ μεγάλος και την τελευταία ημέρα της διορίας που είχε δοθεί από τη ΡΑΕ υπήρξαν ουρές για την ολοκλήρωση της διαδικασίας. Η Αρχή τώρα είναι σε διαδικασία επεξεργασίας των δεδομένων που συγκεντρώθηκαν και έως το τέλος του μήνα, σύμφωνα με πληροφορίες, θα υπάρξουν και σχετικές ανακοινώσεις. 

Παράλληλα, στο νομοσχέδιο για τη β’ φάση της αδειοδότησης των ΑΠΕ που βρίσκεται σε διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης προβλέπεται πως για την υποβολή της αίτησης για χορήγηση Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης, ο κάτοχος του σταθμού υποχρεούται να υποβάλει στον αρμόδιο Διαχειριστή, εγγυητική επιστολή, με διάρκεια ισχύος κατ` ελάχιστον δυο χρόνια, η οποία υποχρεωτικά ανανεώνεται προ της λήξης της, μέχρι τη θέση του σταθμού σε δοκιμαστική λειτουργία ή, εάν δεν προβλέπεται περίοδος δοκιμαστικής λειτουργίας, μέχρι την ενεργοποίηση της σύνδεσής του.

Το ύψος της εγγυητικής επιστολής, διαμορφώνεται πλέον ως εξής:

1. 42 ευρώ ανά kW, για το τμήμα της ισχύος, έως και 1 MW
2. 21 ευρώ ανά kW, για το τμήμα της ισχύος έως και 10 MW,
3. 14 ευρώ ανά kW, για το τμήμα της ισχύος έως εκατό 100 MW, και
4. 7 ευρώ ανά kW, για το τμήμα της ισχύος πάνω από 100 MW.

Οι μόνες εξαιρέσεις που προβλέπει το νέο νομοσχέδιο στην υποχρέωση προσκόμισης εγγυητικής επιστολής είναι οι ΟΤΑ A’ και Β’ βαθμού, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, τα οποία επιδιώκουν κοινωφελείς ή άλλους δημοσίου ενδιαφέροντος σκοπούς γενικής ή τοπικής εμβέλειας και οι αστικοί συνεταιρισμοί μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που έχουν ως πρωταρχικό σκοπό να παρέχουν περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά οφέλη σε επίπεδο κοινότητας για τα μέλη τους ή τις τοπικές περιοχές δραστηριοποίησής τους.

Τι προτείνει η ΡΑΕ 

Η ΡΑΕ στρέφει τις «ελπίδες» της στην ανάρτηση του νέου γεωπληροφοριακού χάρτη της όπου θα αναφέρονται οι περιοχές αποκλεισμού και ασυμβατότητας για τις αιολικές και φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις. Όπως επισημαίνεται στο υπόμνημα, έτσι «θα δύναται να ασκεί την αδειοδοτική της αρμοδιότητα, λαμβάνοντας υπόψη δεδομένα τα οποία έως τώρα αξιολογούνταν σε μεταγενέστερο στάδιο κατά την περιβαλλοντική αδειοδότηση».

Παράλληλα, η Αρχή σημειώνει ότι με αυτόν τον τρόπο θα θα ενισχυθεί το κύρος της αδειοδότησης των ΑΠΕ, καθώς οι ιδιαιτερότητες των περιοχών θα λαμβάνονται υπόψη εξαρχής, αποφεύγοντας την πρόκληση εντάσεων σε τοπικό επίπεδο, την άσκοπη δέσμευση ενεργειακού χώρου και την αλυσιτελή δαπάνη ανθρώπινων και οικονομικών πόρων τόσο από επενδυτές όσο και από δημόσιες αρχές.

Για τον προγραμματισμό των απαιτούμενων ενεργειών για την αδειοδοτική ωρίμανση των έργων και τη δημιουργία ενός σταθερού επενδυτικού κλίματος μέσω της ορθής ενημέρωσης των ενδιαφερομένων η ΡΑΕ ενημερώνει ότι θα διεξαχθούν: 

•  τουλάχιστον μία κοινή ανταγωνιστική διαδικασία με συμμετοχή αιολικών και φωτοβολταϊκών σταθμών ανά έτος,
•  τουλάχιστον δύο ειδικές κατά τεχνολογία ανταγωνιστικές διαδικασίες ανά έτος,
•  τουλάχιστον μία κοινή ανταγωνιστική διαδικασία υποβολής προσφορών ειδικής κατά περιοχή έως το έτος 2025,
•  τουλάχιστον μία κοινή ανταγωνιστική διαδικασία υποβολής προσφορών σταθμών Α.Π.Ε. με αποθήκευση έως το έτος 2025,
•  μίας κοινή ανταγωνιστική διαδικασία υποβολής προσφορών για σταθμούς Α.Π.Ε. που εγκαθίστανται σε χώρες εντός Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (Ε.Ο.Χ.), έως το έτος 2023, υπό την προϋπόθεση ενεργού Διασυνοριακού Εμπορίου ενέργειας των χωρών αυτών με την Ελλάδα.

Τέλος, κάνει ειδική αναφορά στα πιλοτικά έργα στα νησιά που θα αποφορτίσουν το δίκτυο ενώ σημειώνει ότι μέσα στο μήνα θα υπάρξει διαγωνισμός  υποβολής προσφορών για την επιλογή αναδόχου που θα αναλάβει την υλοποίηση του Ειδικού Πιλοτικού Έργου της Αστυπάλαιας στο πλαίσιο του προγράμματος για τα «Πράσινα Νησιά».