Έκθεση Κομισιόν: Γιατί οι ΑΠΕ πρωταγωνιστούν στην ηλεκτρική παραγωγή εξοβελίζοντας τα ορυκτά καύσιμα

Ιδιαίτερα αισιόδοξη για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι η εικόνα που παρουσιάζει το μίγμα ηλεκτροπαραγωγής της Ευρωπαϊκής Ένωσης το τέταρτο τρίμηνο του 2019, όπου το μερίδιο των ΑΠΕ έφτασε το 35%, το υψηλότερο ποσοστό που έχει καταγραφεί ποτέ κάτα την εξεταζόμενη περίοδο (δ' τρίμηνο).

Σύμφωνα με σχετική έκθεση της Κομισιόν για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας το τελευταίο τρίμηνο του 2019 σε επίπεδο Ένωσης, η ηλεκτροπαραγωγή από ορυκτά καύσιμα (άνθρακας και λιγνίτης) υποχώρησε κατά 26% από χρόνο σε χρόνο το 4ο τρίμηνο του 2019 (39 TWh σε απόλυτους όρους), γεγονός που συνοδεύτηκε από την ενίσχυση των ΑΠΕ (+29 TWh) και από μια μετριοπαθή αύξηση του αερίου (+9TWh). Οι υψηλότερες θερμοκρασίες και η επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας συνέβαλαν σε μείωση της ζήτησης κατά 7 TWh. 

Σε σύγκριση με το 4ο τρίμηνο του 2018, το μερίδιο των ορυκτών καυσίμων (στερεά καύσιμα, αέριο, πετρέλαιο) στην ηλεκτροπαραραγωγή κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2019 μείωθηκε από 42% σε 39%, ενώ το μερίδιο των ΑΠΕ αυξήθηκε από 31% σε 35%, κυρίως χάρη στα ρεκόρ που κατέγραψαν υδροηλεκτρικά και αιολικά. Το μερίδιο των πυρηνικών έμεινε σχεδόν σταθερό στο 25%.

Γιατί αυξάνουν οι ΑΠΕ

Βασικοί παράγοντες για την αύξηση του μεριδίου των ΑΠΕ κατά την εξεταζόμενη περίοδο ήταν η πολύ υψηλή παραγωγή των υδροηλεκτρικών (άνω των 16TWh από χρόνο σε χρόνο), πράγμα που κάλυψε τα χαμηλά νούμερα του καλοκαιριού και η ταχύτατα αυξανόμενη αιολική παραγωγή, με το χερσαίο κομμάτι (onshore wind farms) να καταγράφει επέκταση 9% από χρόνο σε χρόνο (ή 9.0 TWh) και το κομμάτι των υπεράκτιων αιολικών (offshore wind farms) να σημειώνει ρεκόρ αύξησης 18% από χρόνο σε χρόνο (ή 3.3 TWh). Τόσο οι αιολικές συνθήκες τον Δεκέμβριο όσο η υψηλή – σε επίπεδα ρεκόρ – υδροηλεκτρική παραγωγή ανέβασε την συνδυασμένη παραγωγή από ΑΠΕ στις 105 Twh, νούμερο που συνιστά νέο μηνιαίο ρεκόρ.

Τιμές ηλεκτρικής ενέργειας

Η πανευρωπαϊκή μέση τιμή χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας μειώθηκε στα 43.9 ευρώ/MWh, 7% μείωση σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία που παραθέτει η Κομισιόν στην τριμηνιαία έκθεσή της. 

Το 2019, μόλις 3 αγορές (Βουλγαρία, Ρουμανία και Ελλάδα) είδαν σημαντική ετήσια αύξηση στις τιμές βάσης φορτίου, λόγω των πολύ ακριβότερων τιμών για δικαιώματα ρύπων, της σχετικά αδύναμης υδροηλεκτρικής παραγωγής και της υψηλότερης κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Βέλγιο, Μεγάλη Βρετανία, Ολλανδία και Γαλλία, σε αντίθεση, είδαν τις αντίστοιχες τιμές να μειώνονται κατά 1/5 από χρόνο σε χρόνο χάρη στην αυξανόμενη διείσδυση των ΑΠΕ, τις μειωμένες τιμές αερίου, την μεγαλύτερη διαθέσιμη δυναμικότητα στις διασυνδέσεις και την μειωμένη κατανάλωση.

Με ετήσιο μέσο όρο λιγότερο από 38 ευρώ ανά μεγαβατώρα, η Γερμανία είχε την χαμηλότερη χονδρική τιμή στην Ευρώπη το 2019, με διαφορά μεγαλύτερη του 1 ευρώ/MWh από το Nord Pool. Σε Γαλλία και Γερμανία, οι ωριαίες τιμές χονδρικής έπεσαν κάτω από τα 30 ευρώ/MWh σε περιπτώσεις που υπερβαίνουν το 20% των ωρών το 2019 και σχεδόν στο 45% των περιπτώσεων στο χρονικό διάστημα 3am – 5am CET. Η υψηλότερη αστάθεια στις τιμές παρατηρήθηκε στην ενοποιημένη αγορά της Ιρλανδίας όπου η διαφορά μεταξύ της ακριβότερης ώρας και της φθηνότερης ώρας στα πλαίσια ενός 24ώρο ήταν 54ευρώ/MWh κατά μέσο όρο το 2019.

Εκπομπές CO2 και κατανάλωση ενέργειας στην ΕΕ

Σε επίπεδο χρονιάς, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατέγραψαν μείωση περίπου 12% στον τομέα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, απόρροια της μεγαλύτερης παραγωγής από ΑΠΕ και της στροφής από τον άνθρακα στο αέριο, γεγονότα που συνέβαλαν στις προσπάθειες απανθρακοποίησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο κομμάτι της ηλεκτροπαραγωγής. Bάσει των στοιχείων της Κομισιόν, είχαμε αύξηση στην τιμή 57% από χρονιά σε χρονιά, στα 25 ευρώ/τόνος. Αν και η εν λόγω τιμή (25 ευρώ ο τόνος) συνιστά και τον μέσο όρο του τελευταίου τριμήνου του 2019, πρόκειται για αύξηση της τάξης του 22% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο ένα χρόνο πριν.

Το 2019, η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στους 28 της ΕΕ μείωθηκε κατά 1% σε σύγκριση με το 2018, με τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές οικονομίες να καταγράφουν μειώσεις εν μέσω οικονομικής επιβράδυνσης, υψηλότερων θερμοκρασιών και αναβαθμισμένων μέτρων ενεργειακής απόδοσης. Σύμφωνα με το δελτίο της Κομισιόν, η τάση στασιμότητας που παρατηρείται τα τελευταία δέκα χρόνια συνεχίστηκε. 

Νοτιανατολική Ευρώπη (Βουλγαρία, Κροατία, Ελλάδα, Σερβία)

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει η Κομισιόν, φαίνεται ότι οι μέσες μηνιαιές τιμές εμπορίας φορτίου βάσης στην Νοτιοανατολική Ευρώπη επέδειξαν σημάδια αστάθειας το τέταρτο τρίμηνο του 2019, κυρίως, όπως αναφέρεται, των ραγδαίων αλλαγών στην Ελλάδα (μακράν η αγορά με την μεγαλύτερη ρευστότητα). Τον Οκτώβριο, η ισορροπία προσφοράς – ζήτησης περιορίστηκε ελαφρά εν μέσω θερμότερων και ηπιότερων καιρικών συνθηκών, περιορίζοντας τα υδροηλεκτρικά των Βαλκανίων και την αιολική παραγωγή. Ωστόσο, η κατάσταση βελτιώθηκε αισθητά τον Νοέμβριο όταν και η καλύτερη διαθεσιμότητα των πυρηνικών της Βουλγαρίας, οι υψηλότερες ροές στα ποτάμια της Βαλκανικής περιοχής και η απότομη πτώση της θερμοκρασίας στην Ελλάδα ώθησαν την περιφερειακή μηνιαία τιμή στα 52 ευρώ/ Mwh, το χαμηλότερο επίπεδο από τον Απρίλιο του 2018.

Τον Δεκέμβριο σημειώθηκαν αυστηρότερες συνθήκες σε Βουλγαρία και Ελλάδα, γεγονός που οδήγησε τις τιμές στα 55 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Ωστόσο, τα συμβόλαια φορτίου αιχμής εμπορεύονταν με αυξημένη πριμοδότηση σε σχέση με τα αντίστοιχα συμβόλαια φορτίου βάσης, φτάνοντας περίπου τα 6 ευρώ/MWh στο τέλος της χρονιάς, τιμή που ευθυγραμμίζεται με τα προηγούμενα εποχιακά δεδομένα.