Δέσμη μέτρων για το αέριο: Συμφωνία Συμβουλίου και Κοινοβουλίου για τις μελλοντικές αγορές υδρογόνου και αερίου

Το Συμβούλιο της Ε.Ε. και το Κοινοβούλιο κατέληξαν  σε προσωρινή πολιτική συμφωνία σχετικά με κανονισμό που θεσπίζει κοινούς κανόνες για τις εσωτερικές αγορές ανανεώσιμων αερίων, φυσικού αερίου και υδρογόνου. Σκοπός του κανονισμού είναι να διευκολύνει τη διείσδυση ανανεώσιμων αερίων και αερίων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, ιδίως του υδρογόνου και του βιομεθανίου, στο ενεργειακό σύστημα.

Η συμφωνία αυτή θα αποφέρει πολλά οφέλη στους καταναλωτές και στον πλανήτη μας. Θα μειώσει τη χρήση ορυκτών καυσίμων και την εξάρτησή μας από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα. Θα επιτρέψει τη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και θα ενισχύσει την ασφάλεια του εφοδιασμού. Και, πρωτίστως, θα προστατεύσει τους καταναλωτές.

Ο κανονισμός αποτελεί μέρος της δέσμης μέτρων για την απαλλαγή των αγορών υδρογόνου και αερίου από τις ανθρακούχες εκπομπές, η οποία περιλαμβάνει επίσης οδηγία. Τόσο ο κανονισμός όσο και η οδηγία αποτελούν μέρος της δέσμης Fit for 55 και αποσκοπούν στη δημιουργία κανονιστικού πλαισίου για ειδικές υποδομές και αγορές υδρογόνου και στον ενοποιημένο σχεδιασμό δικτύων. Θεσπίζουν επίσης κανόνες για την προστασία των καταναλωτών και ενισχύουν την ασφάλεια του εφοδιασμού. Το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία σχετικά με την οδηγία στις 27 Νοεμβρίου 2023.

Τροπολογίες στον κανονισμό που συμφωνήθηκαν από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο

Η προσωρινή συμφωνία προβλέπει χωριστή νέα οντότητα στον τομέα του υδρογόνου: μια οντότητα της ΕΕ για τους διαχειριστές δικτύων υδρογόνου (ΕΔΔΔΥ). Θα είναι ανεξάρτητη από το υφιστάμενο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Αερίου (ΕΔΔΣΜ Αερίου) και το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΔΔΣΜ Ηλεκτρικής Ενέργειας), ενώ θα αξιοποιεί παράλληλα τις συνέργειες και τη συνεργασία μεταξύ των τριών τομέων.

Και τα δύο θεσμικά όργανα συμφώνησαν να επεκτείνουν τον μηχανισμό συγκέντρωσης της ζήτησης και από κοινού αγοράς αερίου που θεσπίστηκε κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης, αν και η συμμετοχή των επιχειρήσεων αερίου πρέπει να είναι απόλυτα οικειοθελής. Οι επιχειρήσεις αερίου που είναι εγκατεστημένες σε χώρες της Ενεργειακής Κοινότητας μπορούν να συμμετέχουν στον μηχανισμό ως αγοραστές, ενώ αποκλείονται οι προμήθειες από τη Ρωσία ή τη Λευκορωσία. Επιπλέον, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο συμφώνησαν ως προς τη δημιουργία εθελοντικού μηχανισμού για τη στήριξη της ανάπτυξης της αγοράς υδρογόνου, με στόχο τη διευκόλυνση των καθηκόντων που εκτελούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Υδρογόνου.

Ο κανονισμός θα περιέχει διατάξεις που θα επιτρέπουν στα κράτη μέλη να θεσπίζουν περιορισμούς στον εφοδιασμό με φυσικό αέριο, συμπεριλαμβανομένου του υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ), από τη Ρωσία ή τη Λευκορωσία, με στόχο την προστασία των ζωτικών συμφερόντων ασφάλειας των κρατών μελών ή της ΕΕ, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τους στόχους ασφάλειας του εφοδιασμού και διαφοροποίησης.

Όσον αφορά την αλληλεγγύη, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο συμφώνησαν να θεσπίσουν προεπιλεγμένες διατάξεις για την εφαρμογή της αρχής της αλληλεγγύης σε περίπτωση κρίσης, όπου δεν υπάρχουν διμερείς συμφωνίες. Η συμφωνία περιλαμβάνει επίσης τη θέσπιση μηχανισμού διασυνοριακής συνδιαλλαγής για την εκ των υστέρων αναθεώρηση της αποζημίωσης, την εθελοντική μείωση της μη απαραίτητης κατανάλωσης από προστατευόμενους πελάτες και διασφαλίσεις για τις διασυνοριακές ροές. Επιπλέον, η προσωρινή συμφωνία προβλέπει εθελοντικό μηχανισμό, μέσω του οποίου, βάσει αιτήματος αλληλεγγύης από κράτος μέλος, ένα άλλο κράτος μέλος που δεν είναι άμεσα συνδεδεμένο μπορεί επίσης να παρέχει ποσότητες αερίου εφαρμόζοντας αγορακεντρικά μέτρα.

Όσον αφορά τα τιμολόγια δικτύου, και τα δύο θεσμικά όργανα συμφώνησαν ότι για την αγορά υδρογόνου κάθε εθνική ρυθμιστική αρχή πρέπει να διαβουλεύεται με τις γειτονικές εθνικές ρυθμιστικές αρχές για το σχέδιο μεθοδολογίας τιμολόγησης και να το υποβάλλει στον Οργανισμό Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER). Κάθε εθνική ρυθμιστική αρχή διατηρεί το δικαίωμα να καθορίζει το δικό της τιμολόγιο. Επιπλέον, κατόπιν αιτήματος εθνικής ρυθμιστικής αρχής, ο ACER μπορεί να προτείνει λύσεις μέσω μη δεσμευτικής γνωμοδότησης βάσει πραγματικών στοιχείων. Ο ACER θα ενημερώνει επίσης την Επιτροπή σχετικά με την έκβαση του εν λόγω αιτήματος.

Τέλος, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο αναγνώρισαν τη φιλοδοξία της ΕΕ να αυξήσει την παραγωγή βιομεθανίου.

Επόμενα βήματα

Η προσωρινή συμφωνία που επιτεύχθηκε σήμερα με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει τώρα να επικυρωθεί και να εγκριθεί επίσημα και από τα δύο θεσμικά όργανα.