Εμπόδιο για την ανάπτυξη των ΑΠΕ έργα 22.7 GW που δεσμεύουν ηλεκτρικό χώρο και δεν υλοποιούνται

Μια σειρά από έργα που έχουν χαρακτηριστεί από την ίδια την αγορά ως «φαντάσματα» εμποδίζουν την ταχεία ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην Ελλάδα.

Παράγοντες μάλιστα του κλάδου ζητούν τη γρήγορη εκκαθάριση του ζητήματος, ώστε να απελευθερωθεί ηλεκτρικός χώρος για επενδύσουν που μπορούν να γίνουν από εγχώριους και διεθνείς επενδυτές.

Άλλωστε το περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί με την ενεργειακή κρίση κάνει ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη της ρύθμισης ώστε να επιταχυνθεί η διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας τόσο σε επίπεδο Συστήματος όσο και σε επίπεδο Δικτύου.

Το υγιές και μεγάλο κομμάτι της αγοράς ζητά να προχωρήσουν οι βελτιώσεις που απαιτούνται σε θεσμικό επίπεδο για την επιτάχυνση της πράσινης ενέργειας με την αυστηροποίηση του χρόνου δέσμευσης ηλεκτρικού χώρου από επενδύσεις ΑΠΕ που λιμνάζουν, εν μέσω έκρηξης του επενδυτικού ενδιαφέροντος. Είναι πλέον ξεκάθαρο σε όλους ότι θα πρέπει τα έργα που δεσμεύουν χώρο να είναι έργα που υλοποιούνται. Ωστόσο, αυτή τη στιγμή, δεν είναι σε φάση υλοποίησης αρκετά από αυτά τα έργα, ενώ πρέπει να σημειωθεί ότι ο ΑΔΜΗΕ εισηγήθηκε, ήδη από το προηγούμενο διάστημα, να περιοριστεί ο χρόνος που οι επενδυτές θα έχουν στην κατοχή τους ηλεκτρικό χώρο για έργα που λιμνάζουν, προκειμένου να αποδεσμευθεί χωρητικότητα για νέες και βιώσιμες μονάδες που μπορούν να υλοποιηθούν πιο γρήγορα.

Το ΥΠΕΝ, εδώ και καιρό ετοιμάζει νομοθετική πρωτοβουλία για τη μείωση του χρόνου που οι επενδυτές θα έχουν ηλεκτρικό χώρο στην κατοχή τους προκειμένου να εξασφαλίσουμε ταχύτατα τους στόχους της ενεργειακής απεξάρτησης από ορυκτά καύσιμα.

Ταυτόχρονα, μέχρι το τέλος της δεκαετίας τα νέα έργα του Διαχειριστή θα έχουν δημιουργήσει ηλεκτρικό χώρο για ΑΠΕ της τάξης των 28 GW - από 18 GW που είναι σήμερα - ξεπερνώντας τον στόχο των 25 GW που σύμφωνα με εκτιμήσεις θα προβλέπει το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα για το 2030. Ο ρυθμός ανάπτυξης αυτών των δικτύων εξαρτάται πλέον από το αδειοδοτικό πλαίσιο που διέπει την υλοποίηση έργων Μεταφοράς (απαλλοτριώσεις, περιβαλλοντικές άδειες κοκ). Σε αυτό το σημείο απαιτείται μία γενναία μεταρρύθμιση προκειμένου να εξασφαλιστούν τα χρονοδιαγράμματα και στο βαθμό του εφικτού να επιταχυνθούν περαιτέρω.

Τι δείχνουν οι αριθμοί
Τα δε στοιχεία που υπάρχουν δείχνουν προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση: Προς το ξεκαθάρισμα των έργων που δεσμεύουν ηλεκτρικό χώρο και δεν υλοποιούνται. Όπως είναι γνωστό στο τέλος Ιουνίου 2022 τα εκκρεμή αιτήματα νέων ΑΠΕ για τη χορήγηση Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης στο Σύστημα Μεταφοράς (ΑΔΜΗΕ) ανήλθαν σε 22.7 GW, ξεπερνώντας για πρώτη φορά τον ήδη κατειλημμένο ηλεκτρικό χώρο (ΑΠΕ σε λειτουργία και ΑΠΕ με Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης), ο οποίος διαμορφώνεται σε 21,5 GW (13,3 GW για τον ΑΔΜΗΕ και 8,2 GW για τον ΔΕΔΔΗΕ).

Στο Σύστημα Μεταφοράς αυτή τη στιγμή λειτουργούν 4.5 GW μονάδων ΑΠΕ (η πλειοψηφία των οποίων αιολικής τεχνολογίας), και 5.2 GW αντίστοιχα στο Δίκτυο Διανομής (η πλειοψηφία των οποίων φωτοβολταικής τεχνολογίας), φέρνοντας τη χώρα στο ορόσημο των 10 GW εγκατεστημένης ισχύος μονάδων καθαρής ενέργειας.

Τα έργα ΑΠΕ σε λειτουργία στο Σύστημα Μεταφοράς αντιστοιχούν σε 245 έργα ΑΠΕ και κατανέμονται σε περίπου 3.8 GW αιολικών, 450 MW φωτοβολταϊκών και 200MW μικρά υδροηλεκτρικά και ΣΗΘΥΑ. Είναι ενδεικτικό ότι μόνο από το 2017 και μετά, ο Διαχειριστής ηλέκτρισε επιτυχώς 2.4 GW (το 53% του συνόλου της ισχύος) και έθεσε σε λειτουργία 167 νέα έργα (το 68% του συνόλου των έργων). Μέσα στο πρώτο εννιάμηνο του 2022, συνδέθηκαν στο Σύστημα 42 έργα, περισσότερα από κάθε άλλη χρονιά, με συνολική ισχύ 356 MW.

Παράλληλα, ο ΑΔΜΗΕ έχει ανεβάσει κατά πολύ τον ρυθμό χορήγησης οριστικών προσφορών σύνδεσης καθώς μόνο μέσα στο τελευταίο τετράμηνο έχει εκδώσει ΟΠΣ για νέα έργα ΑΠΕ συνολικής ισχύος 3 GW, νούμερο το οποίο σε κανονικές συνθήκες θα αντιστοιχούσε στις χορηγήσεις ΟΠΣ ενός ολόκληρου έτους.

Τα έργα που δεσμεύουν χώρο και δεν υλοποιούνται
Ωστόσο, την ώρα που ο ΑΔΜΗΕ συνδέει στο Σύστημα νέες μονάδες ΑΠΕ, ένα μεγάλο τμήμα του διαθέσιμου ηλεκτρικού χώρου παραμένει δεσμευμένο από έργα που δεν έχουν ακόμα εισέλθει σε φάση υλοποίησης.

Συγκεκριμένα, ενώ τα έργα ΑΠΕ με Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης ανέρχονται σε 11.7 GW και για τους δύο Διαχειριστές (8.7 GW για τον ΑΔΜΗΕ και 3 GW για τον ΔΕΔΔΗΕ), μόλις τα 0.8 GW, δηλαδή περίπου το 7% αρμοδιότητας του ΑΔΜΗΕ βρίσκεται σήμερα σε προχωρημένο στάδιο κατασκευής.

Παράλληλα, παραμένουν σε ισχύ Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης για έργα 6.3 GW στον ΑΔΜΗΕ που δεν λειτουργούν και δεν έχουν Σύμβαση Σύνδεσης, ενώ οι αντίστοιχες Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης για έργα με Σύμβαση Σύνδεσης που δεν έχουν ηλεκτριστεί, είναι 2.3 GW.