Ενέργεια: Ποιοι όμιλοι θα επικρατήσουν τα επόμενα χρόνια

Το μεγάλο παιχνίδι για την επόμενη ημέρα στην «πράσινη» ενέργεια βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. H αποδέσμευση ηλεκτρικού χώρου υπέρ όσων έργων βρίσκονται στην ουρά και έχουν κολλήσει, μαζί με την πρόταση του REPower EU, να χαρακτηριστούν ως περιοχές fast track ανά την Ευρώπη για επενδύσεις ΑΠΕ, από παλιά ορυχεία έως πρώην βιομηχανικές περιοχές, «κλειδώνουν» στην πραγματικότητα ποια έργα θα γίνουν την επόμενη 20ετία και ποια όχι.

Η κυβέρνηση έχει ανοίξει για τα καλά το παιχνίδι των ΑΠΕ, εκπέμποντας ένα σαφές μήνυμα: Μπορεί να υπάρχει συνωστισμός άδειων, οι αιτήσεις με βεβαίωση παραγωγού να ισούνται αθροιστικά με... τέσσερις φορές τους στόχους της χώρας για το 2030, ωστόσο θα προκριθούν μόνο εκείνες οι λύσεις που εγγυώνται τη γρήγορη και απρόσκοπτη εκτέλεση των έργων. Με παρατάσεις επί παρατάσεων, ο στόχος για 25 GW από έργα ΑΠΕ ή 80% της συνολικής ηλεκτροπαραγωγής, δεν επιτυγχάνεται ούτε το 2050.

Το παιχνίδι είναι μεγάλο, καθώς ξεκαθαρίζει σταδιακά το τοπίο ως προς το ποιοι ενεργειακοί όμιλοι θα πρωταγωνιστήσουν στο χώρο τις επόμενες δεκαετίες και ποιοι όχι, εξηγώντας και το τάιμινγκ πρόσφατων επιχειρηματικών κινήσεων. Πρωταγωνιστής στην ελληνική αγορά παραμένει η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή με εγκατεστημένη ισχύ 800 MW και χαρτοφυλάκιο έργων υπό ανάπτυξη της τάξης των 2,3 GW, όμως στη δεύτερη θέση έχει περάσει η Motor Oil μετά και την εξαγορά του χαρτοφυλακίου ΑΠΕ της Ελλάκτωρ (493 MW και έργα υπό κατασκευή, συνολικής ισχύος άνω του 1,6 GW). Το γιγαντιαίο πλάνο της ΔΕΗ που τρέχει τη συνεργασία με το γερμανικό κολοσσό RWE, μιλά για 7,2 GW εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ μέχρι το 2024 και 9,1 GW μέχρι το 2026, συνολικού ύψους 8,4 δισ. ευρώ.

Η Mytilineos διαθέτει σήμερα χαρτοφυλάκιο ισχύος 8GW, εκ των οποίων τα 5GW εκτείνονται σε όλο τον πλανήτη (Λ. Αμερική, Ευρώπη, Ασία και Αυστραλία), το 1 GW στην Ιταλία και τα 2 GW στην Ελλάδα. Τα ΕΛΠΕ έχουν αυτή τη στιγμή στην Κοζάνη το μεγαλύτερο εν λειτουργία φωτοβολταϊκό στην Ελλάδα και τη ΝΑ Μεσόγειο, έχοντας στόχο χαρτοφυλάκιο έργων, άνω των 2 GW έως το 2030. Όσο για τον όμιλο Κοπελούζου, δρομολογεί μέσω του υποθαλάσσιου καλωδίου με Αίγυπτο, την μεταφορά «πράσινης» ενέργειας ισχύος 3 GW στη χώρα μας και την Ε.Ε, μια επένδυση συνολικής ισχύος κοντά στα 3 δισ.

REPower EU και «Go- to areas»

Κοινός παρονομαστής των διεργασιών σε ευρωπαϊκό και ελληνικό επίπεδο, αλλά και για επιχειρηματικές αποφάσεις είναι ότι στο δρόμο για τη πράσινη μετάβαση θα γίνουν μόνο τα projects όσων έχουν την οικονομική δυνατότητα να τα κάνουν, με τη Κομισιόν να προσπαθεί να περιορίσει όσο το δυνατόν τη γραφειοκρατία.

Σε αυτήν ακριβώς τη λογική κινείται η ευρωπαϊκή πρόταση «Go - to areas» για fast track επενδύσεις. Είναι το ευρωπαϊκό μοντέλο που φέρνει το REPower EU για επενδύσεις ΑΠΕ με ταχείες διαδικασίες αδειοδότησης και το οποίο «φωτογραφίζει» ως υποψήφιες περιοχές από παλαιά λατομεία, κλειστά ορυχεία και πρώην βιομηχανικές εγκατεστημένες, έως μεγάλους χώρους κοντά σε αυτοκινητόδρομους και σιδηροδρομικά δίκτυα. Είναι προφανές ότι όσα έργα προωθούνται ήδη σε περιοχές όπως οι παραπάνω, από φωτοβολταϊκά και αιολικά έως συστήματα αποθήκευσης, θα έχουν αυτόματα και προβάδισμα έναντι άλλων. Η Κομισιόν πασχίζει να απεξαρτηθεί η Ευρώπη το ταχύτερο δυνατό από το ρωσικό αέριο, γι' αυτό και θέλει να ξέρει τι στόχους μπορεί να πετύχει κάθε χώρα στις ΑΠΕ άμεσα. Όχι το 2030.

Δεν της αρκεί μόνο τα πράσινα έργα να χρηματοδοτηθούν από το νέο ευρωπαϊκό πακέτο, το θέμα είναι και να επισπευσθούν. Αυτός είναι και ο λόγος που συμπεριέλαβε τη συγκεκριμένη διάταξη. Από εκεί και πέρα, κάθε νέο φωτοβολταϊκό πάρκο μειώνει την ανάγκη παραγωγής ρεύματος, άρα περιορίζει τις εισαγωγές φυσικού αερίου από Ρωσία και την πολιτική εξάρτηση από τη Μόσχα.

Τον επόμενο μήνα, η ελληνική κυβέρνηση θα αποστείλει στις Βρυξέλλες τη λίστα με τα προς ένταξη έργα στο REPower EU. Τι ευκαιρίες ανοίγει το «νέο χρήμα» που αναλογεί στην Ελλάδα; Τα ποσά υπολογίζονται σε 7-8 δισ ευρώ για έργα ΑΠΕ, συστήματα αποθήκευσης και δίκτυα ηλεκτρισμού και αερίου, τα οποία μαζί με τη μόχλευση μπορούν να αθροίσουν μια «δύναμη πυρός» πάνω από 10 δισ. Δηλαδή ένα σύνολο πόρων ακόμη και άνω του 4% του ΑΕΠ, τα οποία δεν είχαμε υπολογίσει.

Ξεσκαρτάρισμα του ηλεκτρικού «χώρου»

Σε εθνικό τώρα επίπεδο, το στίγμα για το ποια έργα θα γίνουν και ποια όχι, δίνει το ξεκαθάρισμα του ηλεκτρικού «χώρου» που προωθεί η κυβέρνηση δια του υπουργείου Ενέργειας. Aθροίζοντας σήμερα το σύνολο των αιτήσεων με βεβαιώσεις παραγωγού προκύπτει το κολοσσιαίο νούμερο των 95 GW, δηλαδή περίπου τέσσερις φορές ο εθνικός στόχος για το 2030. Σύμφωνα με αυτόν, η χώρα θα πρέπει τότε να διαθέτει ένα δυναμικό από 25 GW ΑΠΕ έναντι σχεδόν 10 GW σήμερα. Χιλιάδες έργα στα χαρτιά που δεν πρόκειται να γίνουν ποτέ, δεσμεύουν πολύτιμο ηλεκτρικό χώρο προκαλώντας «έμφραγμα» στην αγορά, την οποία επιχειρεί να ξεσκαρτάρει το ΥΠΕΝ. Κριτήριο, η εταιρεία που έχει την άδεια να έχει και την οικονομική επιφάνεια να φέρει σε πέρας την επένδυση.

Ελλείψει ηλεκτρικού χώρου, αντιμέτωποι με αντιδράσεις περιφερειαρχών, δημάρχων, συλλόγων, ακόμα και βουλευτών και καθώς καλούνται να ανταπεξέλθουν απέναντι σε μια περίπλοκη και μακρά διαδικασία αδειοδότησης, που μπορεί να ξεπερνάει και τα 10 χρόνια στις περιπτώσεις δικαστικών προσφυγών, οι επενδυτές επιλέγουν τον σίγουρο δρόμο των εξαγορών. Η ζήτηση για ώριμα έργα ΑΠΕ πολύ μεγάλη, τόσο στην Ελλάδα όσο και ευρύτερα στην ευρωπαϊκή αγορά, με πρωταγωνιστές πετρελαϊκούς ομίλους που πασχίζουν να επιταχύνουν την πράσινη μετάβαση και μεγάλα επενδυτικά funds που ψάχνουν για ικανοποιητικές αποδόσεις στα «πράσινα» projects.

Το παιχνίδι ξεκαθαρίζει. Την οριστική εικόνα θα δώσουν τα έργα που θα συμπεριληφθούν στην ελληνική λίστα του REPower EU και εκείνα που προωθούνται σε περιοχές Go – to areas, «κλειδώνοντας» μαζί και τους πρωταγωνιστές της επόμενης 20ετίας.