Πύργος Πειραιά: Γίνεται αντικείμενο μελέτης για την επιστημονική κοινότητα

Το σημείο εκκίνησης της νέας αθηναϊκής Ριβιέρας ορίζεται στον Πύργο του Πειραιά, αρχιτεκτονικό τοπόσημο για τη χώρα. Το εμβληματικό κτίριο, που βρίσκεται στην καρδιά ενός εκ των μεγαλύτερων επιβατικών λιμανιών της Ευρώπης, θα ολοκληρωθεί στα τέλη του 2023 και θα φιλοξενεί γραφεία, εμπορικά καταστήματα και καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος. Ήδη, μεγάλες εταιρείες όπως η Dialectica, η Nice‘n’Easy, η JD Sports και ο όμιλος INDITEX, με τα Zara και Zara Home, έχουν προχωρήσει στη μίσθωση χώρων.

Το ακίνητο έχει 22 ορόφους, συνολικό ύψος 88 μέτρα, δομημένη επιφάνεια 34.623 τ.μ. και θέα που συναρπάζει. Ο Πύργος Πειραιά πρόκειται να είναι ο πρώτος ψηφιακός και βιοκλιματικός ουρανοξύστης της χώρας μας που θα λάβει την ανώτατη πιστοποίηση Platinum κατά το διεθνές πρότυπο αειφόρου ανάπτυξης LEED (Leadership in Energy and Environmental Design). Παράλληλα, στοχεύει σε μία ακόμα, παγκοσμίως αναγνωρισμένη πιστοποίηση που έχει να κάνει με την υγεία και ευεξία των χρηστών του κτιρίου, την πιστοποίηση WELL.   

Στο έργο αυτό ενσωματώνονται αρχές βιοφιλικού σχεδιασμού και υιοθετείται μια ολιστική και βιώσιμη προσέγγιση που υπερβαίνει τον σχεδιασμό και την κατασκευή. Οι βασικές ενέργειες περιλαμβάνουν:

— Καινοτόμα ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση της υπάρχουσας πρόσοψης. Η υπάρχουσα πρόσοψη διαχωρίζεται στο εργοτάξιο και μεταφέρεται σε μια εγκατάσταση παραγωγής γυαλιού για να περάσει από επεξεργασία και να επαναχρησιμοποιηθεί ως νέο προϊόν.
— Παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας μέσω σύγχρονου φωτοβολταϊκού συστήματος με πάνελ στο δώμα του Πύργου.
— Σε όλους τους χώρους στάθμευσης θα εγκατασταθούν σταθμοί φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων.
— Αυξημένη έκταση φύτευσης (1.000 τ.μ.) που θα αρδεύεται με έξυπνο ψηφιακό σύστημα και την αποκλειστική χρήση βρόχινου νερού.
— Δημιουργία πρόσοψης πολλαπλών παραμέτρων για την επίτευξη της βέλτιστης ισορροπίας ανάμεσα στην εξοικονόμηση ενέργειας, τη διάχυση/εκμετάλλευση φυσικού φωτός και την ανεμπόδιστη θέα.
— Προαγωγή της υγείας και της ευεξίας των ενοίκων με τη λήψη μέτρων για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα και του νερού, την προώθηση της επίγνωσης και της κίνησης στο κτίριο και τη διασφάλιση θερμικής άνεσης, άφθονου φυσικού φωτός και ελέγχου του ήχου.

Facebook Twitter  

Ο πρώτος βιοκλιματικός ουρανοξύστης της Ελλάδας αναμένεται να ανοίξει τις πύλες του στα τέλη του 2023. Φωτ.: Κωνσταντίνος Κουδούνης

Αυτό όμως που έκανε τους πανεπιστημιακούς καθηγητές να ασχοληθούν με το πρότζεκτ «Πύργος Πειραιά» είναι το γεγονός ότι επιλέχθηκε η λύση της ανακατασκευής του. Τα οφέλη της ανακατασκευής είναι πολλαπλά και αποτελούν έναν σημαντικό στόχο για τον κατασκευαστικό τομέα, προκειμένου η ανάπτυξη να έχει όσο το δυνατό λιγότερες ή, έστω, ελεγχόμενα μειωμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Όπως έχει αναφέρει στο παρελθόν και ο πρώην πρόεδρος του American Institute of Architects, Carl Elefante, «τo πιο πράσινο κτίριο είναι αυτό που έχει κατασκευαστεί ήδη». 

Ποιες είναι όμως οι ουσιαστικές διαφορές μεταξύ της ανακατασκευής και της εκ νέου κατασκευής σε ό,τι αφορά το περιβαλλοντικό αποτύπωμα; Σε αυτό το κρίσιμο και βασικό ερώτημα για το μέλλον των κτιρίων, των πόλεων και της διαβίωσής μας σε αυτές, απαντούν οι ερευνητικές ομάδες του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής (Πα.Δ.Α.), που διευθύνονται από τη δρα Αιμιλία Μ. Κονδύλη και τον δρα Ιωάννη Κ. Καλδέλλη, οι οποίοι συνεργάστηκαν με τον Νατάλη Πέτροβιτς, Project Manager, και τον Άγγελο Έντμονς, Sustainability Manager της εταιρείας DIMAND, για να εξαγάγουν πολύτιμα συμπεράσματα σχετικά με την αξιοποίηση του κτιριακού αποθέματος.

Κατά τη διάρκεια της μελέτης καταγράφηκαν στοιχεία και δεδομένα για τον σχεδιασμό, την κατασκευή και την υλοποίηση του έργου και έγινε αυτοψία στις εγκαταστάσεις. Τα συμπεράσματα που προέκυψαν είναι διδακτικά και αποτελούν παράδειγμα για τον τρόπο με τον οποίο οφείλουμε να αντιμετωπίζουμε τα παλιά κτίρια των πόλεών μας.

Facebook Twitter  Φωτ.: Κωνσταντίνος Κουδούνης

Στην κατεδάφιση ενός κτιρίου και εκ νέου κατασκευή διατηρούνται τα θεμέλια, εφόσον οι νέες μελέτες το επιτρέπουν, και γίνεται η ανέγερση των ορόφων από το ισόγειο προς τα πάνω, ενώ χρησιμοποιούνται υλικά όπως το σκυρόδεμα και ο χάλυβας. Αντίθετα, στην ανακατασκευή του, διατηρείται η θεμελίωση και ο φέρων οργανισμός, ο οποίος ενισχύεται, απομακρύνονται τα υλικά που έχουν φθαρεί και ανακαινίζεται η υπάρχουσα δομή του. Σε αυτή την περίπτωση, και πάλι χρησιμοποιούνται υλικά όπως το σκυρόδεμα ή ο χάλυβας, αλλά σε πολύ μικρότερες ποσότητες. Ενδεικτικά, με βάση την ακαδημαϊκή έρευνα που εκπονήθηκε για τον Πύργο Πειραιά, το σενάριο υλοποίησης εξοικονομεί 16.210 κυβικά μέτρα σκυροδέματος και 2.330 τόνους χάλυβα οπλισμού. Συνυπολογίζοντας ότι οι παραπάνω βιομηχανίες (χάλυβα και σκυροδέματος) είναι εξαιρετικά «carbon intensive», επιβεβαιώνεται το ότι είναι περιβαλλοντικά ορθότερο να επενδύει κανείς στην ανακατασκευή υφιστάμενων κτιρίων.

Επιπρόσθετα, στην ανακατασκευή μπορεί να επιτευχθεί σημαντική εξοικονόμηση γυαλιού μέσα από την ανακύκλωση, όπως συνέβη για πρώτη φορά στα Βαλκάνια στην περίπτωση του Πύργου. Τα συνεργεία προχώρησαν στην αποξήλωση της παλαιάς όψης και στον διαχωρισμό του γυαλιού από τα υπόλοιπα υλικά έτσι ώστε αυτό να σταλεί σε εργοστάσιο της Saint-Gobain στη Ρουμανία και να ανακυκλωθεί με σκοπό να επιστρέψει στην Ελλάδα ως νέο υλικό και μέρος του να επανατοποθετηθεί στο έργο. Με τη διαδικασία αυτή ανακυκλώθηκαν περισσότεροι από 126 τόνοι.

Πιο συγκεκριμένα, με βάση την έρευνα του Πα.Δ.Α., η λύση της ανακατασκευής εξοικονομεί 42 GWh ενσωματωμένης ενέργειας που αναφέρεται στα υλικά, που είναι ίση με την ετήσια ηλεκτρική κατανάλωση 10.000 οικογενειών ή 30.000 ατόμων. Η εξοικονόμηση ενέργειας με τη σειρά της, λόγω υλικών, δημιουργεί αντίστοιχη εξoικονόμηση 21.000 τόνων CO2. Επιπλέον, εξοικονομεί 2.130 τόνους CO2 στο μεταφορικό έργο των υλικών από και προς τον Πύργο Πειραιά, ποσό που αντιστοιχεί σε ετήσιες εκπομπές περίπου 350 ατόμων. 

Facebook Twitter  

Κατά τη διάρκεια της μελέτης καταγράφηκαν στοιχεία και δεδομένα για τον σχεδιασμό, την κατασκευή και την υλοποίηση του έργου και έγινε αυτοψία στις εγκαταστάσεις. Τα συμπεράσματα που προέκυψαν είναι διδακτικά και αποτελούν παράδειγμα για τον τρόπο με τον οποίο οφείλουμε να αντιμετωπίζουμε τα παλιά κτίρια των πόλεών μας. Φωτ.: Κωνσταντίνος Κουδούνης

Ενδεικτικό παράδειγμα της συμφέρουσας λύσης της ανακατασκευής είναι το γεγονός ότι, εάν ληφθεί υπ’ όψιν ότι ένα στρέμμα δάσους απορροφά περισσότερα από 400 κιλά CO2 ετησίως, η παραπάνω συνολική εξοικονόμηση τόνων CO2 επιφέρει την απελευθέρωση 58.000 στρεμμάτων δασικής έκτασης για έναν χρόνο. Δηλαδή, σχεδόν τα 3/4 της έκτασης του Υμηττού. 

Εξίσου σημαντικά είναι και τα οφέλη σε θέματα φυσικών πόρων, όπως είναι το νερό. Στην περίπτωση της κατεδάφισης χρειάζεται συνεχής διαβροχή με αποτέλεσμα να είναι αναγκαία η μεγάλη κατανάλωση νερού. Αντιθέτως, στην ανακατασκευή του κτιρίου μπορεί να επιτευχθεί εξοικονόμηση περίπου 5.500 τόνων νερού, που αντιστοιχεί σε ετήσια κατανάλωση ενός οικισμού 130 ατόμων.

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο θετικής περιβαλλοντικής συμπεριφοράς μπορεί να θεωρηθεί και η τοποθεσία του Πύργου του Πειραιά, καθώς βρίσκεται μόλις 500 μέτρα από τον μεγαλύτερο συγκοινωνιακό κόμβο μέσων σταθερής τροχιάς (μετρό, ΗΣΑΠ, προαστιακός και τραμ) και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αποφεύγεται η κυκλοφοριακή συμφόρηση και να μη χρειάζεται η δημιουργία μεγάλων χώρων στάθμευσης.

Facebook Twitter  Φωτ.: Κωνσταντίνος Κουδούνης

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας του Πα.Δ.Α., η επιλογή της ανακατασκευής είναι σαφώς προτιμότερη από την κατεδάφιση και την εκ νέου κατασκευή γιατί αφήνει χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, ενώ είναι ευνοϊκότερη και ως προς τα συνολικά μεγέθη της ενσωματωμένης ενέργειας και του ενσωματωμένου άνθρακα. Επιπλέον, η ανακατασκευή υπαρχόντων κτιρίων ξαναζωντανεύει τις περιοχές και δημιουργεί τοπικά θέσεις εργασίας και νέα οικονομική δραστηριότητα. 

Η Piraeus Tower A.E., ως βαθιά ευαισθητοποιημένο σε θέματα ESG επενδυτικό σχήμα, προσπάθησε, μέσα από την πρώτη συνεργασία της με το εξειδικευμένο προσωπικό του Πα.Δ.Α., να διερευνήσει τον κατά πολλούς «κρυμμένο εχθρό» της κλιματικής αλλαγής που δεν είναι άλλος από τον ενσωματωμένο άνθρακα (embodied carbon), δηλαδή τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που αφορούν τον κύκλο ζωής των υλικών (π.χ. εξόρυξη-παραγωγή-μεταφορές-εναπόθεση). 

Ο πρώτος βιοκλιματικός ουρανοξύστης της Ελλάδας αναμένεται να ανοίξει τις πύλες του στα τέλη του 2023. Ένα έργο της κοινοπραξίας DIMAND, EBRD και PRODEA Investments, μετά την υπογραφή της 99ετούς σύμβασης παραχώρησης με τον δήμο Πειραιά.  

Facebook Twitter  

Τα συνεργεία προχώρησαν στην αποξήλωση της παλαιάς όψης και στον διαχωρισμό του γυαλιού από τα υπόλοιπα υλικά έτσι ώστε αυτό να σταλεί σε εργοστάσιο της Saint-Gobain στη Ρουμανία και να ανακυκλωθεί με σκοπό να επιστρέψει στην Ελλάδα ως νέο υλικό και μέρος του να επανατοποθετηθεί στο έργο. Φωτ.: Κωνσταντίνος Κουδούνης