Ρεκόρ αρνητικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη - Γιατί η κατάσταση είναι διαφορετική στα Βαλκάνια

To τελευταίο διάστημα δεν είναι λίγες οι φορές που καταγράφονται αρνητικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας σε πολλές ευρωπαϊκές αγορές.

Μάλιστα την περασμένη εβδομάδα οι παραγωγοί προσφέρθηκαν να πληρώσουν έως και 500 ευρώ ανά MWh σε όποιον έπαιρνε την ηλεκτρική τους ενέργεια. Η τιμή αυτή αποτελεί το μέγιστο επιτρεπόμενο όριο βάσει των κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι αρνητικές τιμές ρεκόρ –μια κατάσταση κατά την οποία οι παραγωγοί επί της ουσίας πληρώνουν τους καταναλωτές για την ηλεκτρική ενέργεια που χρησιμοποιούν– αντανακλά τη δυναμική που επιφέρουν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Παράλληλα, ωστόσο, αποκαλύπτουν και το γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές χώρες δεν είναι έτοιμες να αξιοποιήσουν πλήρως το δυναμικό της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας.

Αξίζει εδώ να σημειωθεί πάντως ότι, πρόκειται για τιμές χονδρικής που αφορούν σε σύντομες χρονικές περιόδους κι ως εκ τούτου οι καταναλωτές, δεν μπορούν -επί του παρόντος τουλάχιστον- να ωφεληθούν.

Ερωτηθείς από το Balkan Green Energy News, για το τι προκαλεί τις αρνητικές τιμές σε όλη την Ευρώπη, ο Miha Pregl, Διευθυντής Ευρωπαϊκών Αγορών Ηλεκτρικής Ενέργειας στην Ένωση Ενέργειας των Ηνωμένων Πολιτειών (USEA), υπογραμμίζει ότι οι αρνητικές τιμές είναι πραγματικά σπάνιες, ειδικά το όριο των 500 ευρώ. «Δεδομένου ότι η επίτευξη του ορίου είναι πάντα ένα εξαιρετικό γεγονός, θα περιμένουμε τις ανταλλαγές ενέργειας στην Ευρώπη για να αναλύσουμε λεπτομερώς την κατάσταση», είπε.

«Μια αρνητική τιμή είναι μια συνθήκη της αγοράς όταν ο παραγωγός, για διαφορετικούς λόγους, δεν είναι διατεθειμένος να σταματήσει την παραγωγή, ακόμα κι αν πρέπει να πληρώσει για αυτό. Οι λόγοι για αυτό είναι διαφορετικοί, ίσως είναι πολύ ακριβό να απενεργοποιήσει και ενεργοποιήσει εκ νέου τη μονάδα παραγωγής για μία ώρα κατά τη διάρκεια της ημέρας και ίσως είναι φθηνότερο να πληρώσει για μία ώρα παραγωγής», πρόσθεσε.

Παράγοντες της αγοράς υπογραμμίζουν ότι αυτό θα μπορούσε να συμβεί ξανά τα ερχόμενα Σαββατοκύριακα αυτό το καλοκαίρι με τις εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίας, την έντονη ηλιοφάνεια και τους δυνατούς ανέμους.

Χαμηλές τιμές ρεκόρ

Εκπρόσωποι της κροατικής εταιρείας KOER  ανέφεραν ότι έχουν κάποιες μέρες καταγραφεί απίστευτα χαμηλές, ακόμη και αρνητικές, χάρη στην υψηλή παραγωγή ηλιακής και αιολικής ενέργειας.

Στο κροατικό ανταλλακτήριο ηλεκτρικής ενέργειας CROPEX, η χαμηλότερη τιμή ήταν μείον 500 ευρώ ανά MWh, ενώ για συνολικά 15 ώρες οι τιμές ήταν μηδενικές ή κάτω από το μηδέν.

Παρόμοια τάση παρατηρήθηκε στις αγορές της Αυστρίας, της Ολλανδίας, της Ουγγαρίας, της Γερμανίας και της Σλοβενίας, όπου οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας ήταν μείον 500 ευρώ, ενώ το Βέλγιο, η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ελβετία κατέγραψαν ασυνήθιστα χαμηλές τιμές.

Ερωτηθείς εάν η μεταρρύθμιση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ , η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη, μπορεί να λύσει αυτά τα προβλήματα, ο Pregl λέει ότι δεν είναι ακόμη σαφές πώς θα είναι η μεταρρύθμιση, επειδή οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των μελών της ΕΕ βρίσκονται σε εξέλιξη.

Ωστόσο, υπάρχουν και οι χώρες στις οποίες οι αρνητικές τιμές επί της ουσίας δεν επιτρέπονται.

Στη Σερβία

«Όλα αυτά ήταν αναμενόμενα, και θα συμβεί ξανά σε ορισμένες περιόδους κατά τη διάρκεια του έτους και κατά τη διάρκεια των μεγάλων εορτών, επειδή η παραγωγή υπερβαίνει την κατανάλωση, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της ημέρας και τις ώρες χαμηλής κατανάλωσης, όταν υπάρχει άφθονη ηλιοφάνεια», σχολιάζει από την πλευρά του ο Dejan Stojčevski, διευθύνων σύμβουλος Λειτουργίας του Χρηματιστηρίου Ενέργειας SEEPEX.

Επισημαίνει μάλιστα, πως αυτό καταδεικνύει ότι η περαιτέρω ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας απαιτεί επενδύσεις στην αποθήκευση ενέργειας, διότι χωρίς αυτήν, οι επενδύσεις σε ηλιακή και αιολική ενέργεια δεν θα είναι βιώσιμες.

Αρνητικές τιμές δεν είναι δυνατές στο SEEPEX, ούτε στη σερβική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας συνολικά. Αν και οι συμμετέχοντες στην αγορά ζήτησαν να εισαχθεί αυτή η επιλογή, αυτό δεν θα ήταν σύμφωνο με τους ισχύοντες κανονισμούς. Μια τέτοια κίνηση θα απαιτούσε αλλαγές στους νόμους για τον φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) και την ενέργεια, και πιθανώς στους κανόνες της αγοράς, εξηγεί ο Stojčevski, προσθέτοντας ότι η  χαμηλότερη τιμή που επιτρέπεται στο SEEPEX είναι μηδέν.

Επί του παρόντος δεν υπάρχουν παίκτες στο χρηματιστήριο ηλεκτρικής ενέργειας της Σερβίας που θα μπορούσαν να βρεθούν σε μια κατάσταση που θα τους επέτρεπε να  επωφεληθούν από τις αρνητικές τιμές, αλλά αυτό θα μπορούσε να αλλάξει μόλις ολοκληρωθούν οι προγραμματισμένες μονάδες παραγωγής ενέργειας.

Εάν δεν καθιερωθούν αρνητικές τιμές στο SEEPEX, οι παραγωγοί μπορεί να βρεθούν στη δυσάρεστη θέση να μην μπορούν να διαθέσουν την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια και να αναγκαστούν να πληρώσουν για την εξισορρόπηση, η οποία είναι η πιο ακριβή επιλογή, σύμφωνα με τον ίδιο.

Αυτό ισχύει για όλα τα νεοϊδρυθέντα χρηματιστήρια ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή, όπως το ALPEX της Αλβανίας , το BELEN του Μαυροβουνίου και το χρηματιστήριο ηλεκτρικής ενέργειας στη Βόρεια Μακεδονία , που διαχειρίζεται η MEMO, καθώς και σε άλλες αγορές που δεν έχουν την επιλογή αρνητικής τιμής.

Αυτό μπορεί να επιλυθεί επιτρέποντας αρνητικές τιμές – την ευρωπαϊκή λύση που η Σερβία και η υπόλοιπη περιοχή κάποια στιγμή θα αγκαλιάσουν, σύμφωνα με τον Stojčevski.