Το ένα πέμπτο των 90.000 χερσαίων ανεμογεννητριών της Ευρώπης είναι τουλάχιστον 15 ετών

Η μάχη ενάντια σε έναν πλανήτη που θερμαίνεται μπορεί να είναι εξαιρετικά επείγουσα, ωστόσο επειδή οι υποδομές αιολικής ενέργειας γερνούν, ένα κρίσιμο ερώτημα που τίθεται και που θα καθορίσει εν πολλοίς το ενεργειακό μέλλον της Ευρώπης είναι τι θα κάνουμε με τις παλιές ανεμογεννήτριες.

Περίπου το ένα πέμπτο των 90.000 χερσαίων ανεμογεννητριών της ηπείρου είναι τουλάχιστον 15 ετών — και η κανονική διάρκεια ζωής ενός αιολικού πάρκου με ελάχιστη συντήρηση είναι 20 χρόνια. 

Σύμφωνα με στοιχεία της WindEurope, που παραθέτουν οι Financial Times, στην Ισπανία, πρωτοπόρο της αιολικής ενέργειας τη δεκαετία του 1990, μαζί με τη Γερμανία και τη Δανία, τα αιολικά πάρκα ηλικίας 15 ετών και άνω είναι το ήμισυ του συνόλου — το υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ. 

Οι δύσκολες επιλογές

Οι επιλογές στο τέλος του κύκλου ζωής που κάνουν οι ιδιοκτήτες των στροβίλων, οι οποίοι πρέπει να σταθμίσουν αν θα επενδύσουν περισσότερα ή θα φύγουν, έχουν ευρύτερες συνέπειες. Οι αποφάσεις τους θα βοηθήσουν στον προσδιορισμό της προόδου της ΕΕ προς την επίτευξη του στόχου της για την ενίσχυση της ενεργειακής ανεξαρτησίας και την επίτευξη των καθαρών μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050.

Ωστόσο, οι αποφάσεις αυτές καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό από την πίεση του αυξανόμενου κόστους για τον κλάδο.

 Αυτό που είναι καλύτερο για το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας του μπλοκ — και μάλιστα για τον πλανήτη — δεν είναι πάντα η σωστή επιλογή για τους ιδιοκτήτες. Και την ίδια στιγμή, υπάρχουν οι αντιδράσεις από περιοχών που δεν θέλουν τις τεράστιες κατασκευές στην αυλή τους.

Ο Joan Groizard Payeras, επικεφαλής του Ισπανικού Ινστιτούτου Διαφοροποίησης και Εξοικονόμησης Ενέργειας (IDAE), υπογραμμίζει στους FT: «Εάν δεν κάνουμε τίποτα με αυτά τα πάρκα, εάν δεν ληφθεί απόφαση, υπάρχει κίνδυνος απώλειας ενός σημαντικού μέρους της παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ισπανία και στην υπόλοιπη Ευρώπη, για πρώτη φορά».

Το να τα αφήσουμε να λήξουν θα σπαταλούσε έναν πολύτιμο πόρο, επειδή τα πρώτα αιολικά πάρκα βρίσκονται σε προνομιακές τοποθεσίες με τις ισχυρότερες θύελλες. 

Ο Groizard εκτιμά ότι το κλείσιμο των παλαιών πάρκων θα είχε ως αποτέλεσμα η χώρα να χάσει μεταξύ πέντε και 10 γιγαβάτ αιολικής ισχύος έως το 2030 — αρκετά για να προμηθεύσει 3-6 εκατομμύρια ισπανικά σπίτια.

Αντίθετη κατεύθυνση

Σύμφωνα με τους FT, η Ισπανία πρέπει να κινηθεί προς την αντίθετη κατεύθυνση. Η συνολική αιολική της ισχύς σήμερα είναι 30 GW και το κλιματικό του σχέδιο προβλέπει υπερδιπλασιασμό σε 62 GW τα επόμενα έξι χρόνια. Μέχρι το 2030, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πρόκειται να αντιπροσωπεύουν το 81 τοις εκατό της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Μαδρίτη και η ΕΕ πιέζουν για αυτό που οι ειδικοί αποκαλούν ανανέωση ενέργειας: την κατάργηση των παλαιότερων ανεμογεννητριών και τη χρήση των ίδιων τοποθεσιών για την ανέγερση νέων στροβίλων αιχμής, οι οποίοι είναι ψηλότεροι, πιο αποτελεσματικοί και αντλούν περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια. Αλλά η μετατόπιση μπορεί να είναι μια δαπανηρή, περίπλοκη διαδικασία.

«Δεν λέω ότι είναι μια εύκολη νίκη, αλλά είναι ένας πολύ λογικός τρόπος να αυξηθεί η χωρητικότητα», λέει ο Groizard.

Οι νέες τουρμπίνες ξεπερνούν τις παλιές με τον ίδιο τρόπο που μια Mercedes υψηλών επιδόσεων κερδίζει ένα vintage Renault 5, λέει ο José Entrecanales, επικεφαλής οικονομικών και βιωσιμότητας της Acciona Energía. 

Ένα τυπικό μηχάνημα 20 ετών, του οποίου οι άκρες των λεπίδων φτάνουν έως και τα 90 μέτρα, παράγει 800 kW. Ένα νέο μοντέλο παράγει 7.000 kW με λεπίδες που ανέρχονται σε 240 μέτρα ή περισσότερο, ξεπερνώντας το ύψος του ουρανοξύστη One Canada Square στο Canary Wharf του Λονδίνου. Μια μόνο περιστροφή παράγει περισσότερη ενέργεια από ό,τι ένα μέσο ισπανικό νοικοκυριό καταναλώνει σε μια μέρα.

Επανατροφοδότηση

Επειδή οι νέες τουρμπίνες "αιχμαλωτίζουν" περισσότερο άνεμο, η WindEurope εκτιμά ότι η επανατροφοδότηση τριπλασιάζει κατά μέσο όρο την ετήσια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μιας εγκατάστασης (σε γιγαβατώρες) με μείωση 25%  στον αριθμό των μηχανών. Η Deloitte εκτιμά ότι η ανανέωση ενέργειας θα μπορούσε να προσφέρει τα δύο τρίτα της αύξησης της αιολικής δυναμικότητας που χρειάζεται η Ισπανία για να επιτύχει τους στόχους της για το 2030.

Απλή εναλλακτική

Μια πιο απλή εναλλακτική θα μπορούσε να είναι η παράταση της διάρκειας ζωής μιας τουρμπίνας με μερικά ανταλλακτικά, είτε πρόκειται για νέα πτερύγια, κιβώτια ταχυτήτων ή γεννήτριες. Μια προσεκτικά συντηρημένη υπάρχουσα μηχανή μπορεί να συνεχίσει να περιστρέφεται για 35 ή 40 χρόνια, αλλά δεν θα φέρει την ΕΕ πιο κοντά στον στόχο της να αντιπροσωπεύει το 42,5% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές έως το 2030. 

Αντοχές

Οι όποιες αποφάσεις πρέπει να λάβουν υπόψην τους το γεγονός ότι η αιολική βιομηχανία άντεξε ένα θλιβερό 2023, καθώς επλήγη από έναν συνδυασμό υψηλότερων επιτοκίων, αυξημένων τιμών εμπορευμάτων, αβέβαιης ζήτησης και τεταμένων αλυσίδων εφοδιασμού. 

Η Siemens Energy, της οποίας η αιολική μονάδα κατασκευάζει τουρμπίνες, χρειάστηκε πέρυσι εγγυήσεις 15 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ο δανικός όμιλος Ørsted, ο μεγαλύτερος κατασκευαστής υπεράκτιας αιολικής ενέργειας στον κόσμο, ανακοίνωσε αυτόν τον μήνα περικοπές έως και 800 θέσεων εργασίας και μείωσε τους στόχους για νέα έργα έχοντας κλείσει απομειώσεις 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων πέρυσι.

Το κόστος των αιολικών έργων στην Ευρώπη έχει αυξηθεί κατά 30-35% από πριν από την πανδημία, σύμφωνα με έναν υψηλόβαθμο τραπεζίτη που εργάζεται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. 

Όλες αυτές οι προκλήσεις κάνουν την ανανέωση πιο δύσκολη. Το ίδιο συμβαίνει και με τους κανονισμούς αδειοδότησης και τη διαχείριση των συνδέσεων στο ηλεκτρικό δίκτυο, για τις οποίες ο αιολικός τομέας καταγγέλλει ότι εξακολουθούν «να είναι αναίσθητοι, αν όχι εχθρικοί, στις ανάγκες του».

H Κάντρι Σίμσον, Επίτροπος Ενέργειας της ΕΕ, εξέφρασε τη λύπη της τον περασμένο Οκτώβριο ότι το μπλοκ είχε τέσσερις φορές περισσότερη αιολική δυναμικότητα σε αναμονή για άδειες από ό,τι υπό κατασκευή. Καθώς η επιτροπή ανακοίνωσε μέτρα για τη στήριξη του τεταμένου τομέα, είπε: «Στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι δεν θα χαθεί χρόνος για την εξέταση και την έγκριση έργων». Στην Ισπανία, ο Groizard λέει ότι η χώρα «μπορεί να κάνει τα πράγματα πολύ καλύτερα», αλλά ότι οι περιβαλλοντικές εκτιμήσεις είναι απαραίτητες για να αποφευχθεί οποιαδήποτε αντίληψη του «δωρεάν για όλους».

Ο Óscar Pérez της Qualitas Energy, ένας επενδυτικός όμιλος που αγοράζει, ενοποιεί και ενισχύει μικρά αιολικά πάρκα στη Γερμανία, επισημαίνει την κύρια αιτία του ρυθμιστικού στενώματος της Ευρώπης: μια «διχόνοια» μεταξύ των κλιματικών στόχων που τίθενται σε επίπεδο ΕΕ ή σε εθνικό επίπεδο και των υποεθνικών ρυθμιστικών αρχών που έλκουν σε διαφορετικά κατευθύνσεις. «Όσο περισσότερο τυποποιείτε τη διαδικασία και όσο πιο σαφείς είναι οι κανόνες, τόσο λιγότερη διακριτική ευχέρεια θα υπάρχει στις περιφέρειες», λέει.