McKinsey: Τα πέντε σενάρια για την ενεργειακή μετάβαση

Οι αυξήσεις των τιμών θα καθυστερήσουν την ενεργειακή μετάβαση, ή οι υψηλές τιμές των ορυκτών καυσίμων θα επιταχύνουν την υιοθέτηση εναλλακτικών λύσεων χαμηλών εκπομπών άνθρακα;

Τις ενδιαφέρουσες προβλέψεις της για τις προοπτικές της παγκόσμιας ενεργειακής αγοράς «Global Energy Perspective» (Παγκόσμια Ενεργειακή Προοπτική 2022) πραγματοποιεί η McKinsey Sustainability μελετώντας 5 σενάρια, ανάλογα με την ταχύτητα της απομάκρυνσης των ορυκτών καυσίμων.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει οδηγήσει την ενεργειακή αγορά σε πρωτοφανή μονοπάτια αβεβαιότητας, με αποτέλεσμα κάθε οπτική στο εν λόγω τοπίο να αποκτά μεγαλύτερη σημασία. Στην παρούσα έκθεση, τα πέντε σενάρια καλύπτουν ένα φάσμα πιθανών αποτελεσμάτων, που κυμαίνονται από την ισχυρή απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές μέχρι και την εξασθενισμένη ορμή της παγκόσμιας ενεργειακής μετάβασης. Όπως προκύπτει για να πιαστεί ο στόχος ανόδου της θερμοκρασίας έως 1,5 βαθμούς, ως το 2050, οι τιμές των ρύπων πρέπει να ξεπεράσουν τα 200 ευρώ και να ακολουθηθεί παγκοσμίως η απανθρακοποίηση.

Επιπλέον, στην εν λόγω έκθεση επιχειρείται να δοθεί απάντηση σε καίρια ερωτήματα όπως στο αν οι αυξήσεις των τιμών θα καθυστερήσουν την ενεργειακή μετάβαση, ή οι υψηλές τιμές των ορυκτών καυσίμων θα επιταχύνουν την υιοθέτηση εναλλακτικών λύσεων χαμηλών εκπομπών άνθρακα; Οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις θα αυξάνουν περαιτέρω τις προσπάθειές τους για απαλλαγή από τον άνθρακα ή θα μειώσουν το επίπεδο φιλοδοξίας;

Τέλος, η πορεία προς την απανθρακοποίηση τονίζει η Mackinsey θα έχει διαφορετικό ρυθμό, ανά περιοχή, με γνώμονα τις πολιτικές, τις κυβερνητικές επιλογές, τους οικονομικούς παράγοντες και τη διαθεσιμότητα γης και πόρων.


 

Το σημερινό ενεργειακό τοπίο

Ενώ κυβερνήσεις και επιχειρήσεις δεσμεύονται ολοένα και περισσότερο για στόχους απανθρακοποίησης, οι αγορές έρχονται αντιμέτωπες με μια ακραία αστάθεια, η οποία εδράζεται στις γεωπολιτικές εντάσεις και την ανάκαμψη της ενεργειακής ζήτησης.

Η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και η προσιτή τιμή ενέργειας  είναι μείζονα θέματα. Καθ' όλη τη διάρκεια του 2021, η παγκόσμια ζήτηση ενέργειας και οι εκπομπές αυξήθηκαν κατά 5% σε σύγκριση με το 2020, σχεδόν φτάνοντας επίπεδα προ-COVID-19.

Στο πλαίσιο της COP26, συνολικά 64 χώρες (που αντιπροσωπεύουν το 89% των παγκόσμιων εκπομπών CO₂) έχουν πραγματοποιήσει καθαρές μηδενικές δεσμεύσεις, ενώ χρηματοοικονομικά ιδρύματα και ιδιωτικός τομέας οι επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα συνεχίζουν επίσης να αυξάνουν τις φιλοδοξίες τους για απαλλαγή από τον άνθρακα.

Τριπλασιασμός της ηλεκτρικής ενέργειας ως το 2050

Μέχρι το 2050, η ηλεκτρική ενέργεια και η ενεργοποίηση του υδρογόνου θα μπορούσαν αντιπροσωπεύουν το 50% του ενεργειακού μείγματος. Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας προβλέπεται να τριπλασιαστεί έως το 2050.


Η παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας προβλέπεται να φτάσει το 80-90% του παγκόσμιου ενεργειακού μείγματος έως το 2050. Η ζήτηση υδρογόνου σε νέους τομείς θα μπορούσε να φτάσει τους 350–600 mtpa το 2050 (σε σύγκριση με ~80 mtpa σήμερα). Η παγκόσμια ζήτηση για βιώσιμα καύσιμα αναμένεται να ωριμάσει, φτάνοντας το 8–22% όλων των υγρών καυσίμων έως το 2050.

Αύξηση της ζήτησης για ορυκτά καύσιμα

Η προβλεπόμενη αιχμή της ζήτησης για ορυκτά καύσιμα συνεχίζει να αυξάνεται. Η ζήτηση για πετρέλαιο προβλέπεται να κορυφωθεί την επόμενη πενταετία. Η μέγιστη ζήτηση πετρελαίου προβλέπεται να σημειωθεί μεταξύ 2024 και 2027 λόγω της απορρόφησης ηλεκτρικών οχημάτων (μια εξέλιξη που είναι ήδη σε εξέλιξη).

Η ζήτηση άνθρακα κορυφώθηκε το 2013 και, μετά από μια προσωρινή ανάκαμψη το 2021, προβλέπεται να συνεχίσει την πτωτική της τροχιά Η σύγκρουση στην Ουκρανία οδηγεί σε εκρήξεις τιμών καθώς η αγορά και οι καταναλωτές εξισορροπούν την ασφάλεια του εφοδιασμού και την οικονομική προσιτότητα.



Προς το 2035, η ζήτηση φυσικού αερίου σε όλα τα σενάρια προβλέπεται να αυξηθεί ακόμα κατά 10-20% σε σύγκριση με το σήμερα. Μετά το 2035, η ζήτηση φυσικού αερίου πιθανότατα θα υπόκειται σε μεγαλύτερες αβεβαιότητες, κυρίως λόγω της αλληλεπίδρασης με το υδρογόνο. Θα χρειαστούν δύο έως τέσσερα¹ Gt CO2 να αποθηκευθούν σε  CCUS έως το 2050 για να προχωρήσει η απανθρακοποίηση των βαριών βιομηχανιών όπου τα ορυκτά καύσιμα θα συνεχίζουν να παίζουν σημαντικό ρόλο.

Δύσκολος ο στόχος για την άνοδο της θερμοκρασίας

Ακόμη και με τις τρέχουσες κυβερνητικές πολιτικές, πρόσθετες δεσμεύσεις και προβλεπόμενες τεχνολογικές τάσεις, η θέρμανση παγκοσμίως προβλέπεται να ξεπεράσει τους 1,7°C, καθιστώντας το στόχο για άνοδο θερμοκρασίας έως 1,5° όλο και πιο δύσκολο. Για να διατηρηθεί το μονοπάτι προς τον 1,5°, το παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα μπορεί να χρειαστεί να επιταχύνει σημαντικά τον μετασχηματισμό του, απομακρύνοντας τα ορυκτά καύσιμα, προχωρώντας στον εξηλεκτρισμό και τα νέα καύσιμα, και κάνοντας  πιο γρήγορα ακόμα και από τις ανακοινώσεις τις μηδενικές δεσμεύσεις.

Η στροφή στις τεχνολογίες απανθρακοποίησης

Οι συνολικές επενδύσεις σε κλάδους ενέργειας προβλέπεται να αυξηθούν περισσότερο  του 4% ετησίως και προβλέπονται να στρέφεται όλο και περισσότερο προς τα μη ορυκτά καύσιμα και τις τεχνολογίες απανθρακοποίησης. Οι ετήσιες επενδύσεις στην ενέργεια αναμένεται να διπλασιαστούν έως το 2035 να φθάσουν τα 1,5-1,6  τρισεκατομμύρια δολάρια ενώ οι επενδύσεις σε τεχνολογίες  απανθρακοποίησης, μέχρι το 2050 θα υπερβαίνουν τις σημερινές συνολικές ενεργειακές επενδύσεις.


Μακροπρόθεσμα, η παραγωγή πράσινου υδρογόνου προβλέπεται να είναι ο μεγαλύτερος μοχλός της πρόσθετης ζήτησης ενέργειας (42% της αύξησης μεταξύ 2035-2050), με το υδρογόνο να διαδραματίζει βασικό ρόλο σε τομείς που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν ηλεκτρισμό όπως η παραγωγή σιδήρου και χάλυβα.

Η θερμική παραγωγή προβλέπεται να μετατοπιστεί σε ρόλο εφεδρικού παρόχου ευελιξίας για την υποστήριξη της σταθερότητας του συστήματος και εκτιμάται ότι η συμβολή της στο ενεργειακό μίγμα θα μειωθεί κατά 30% από το 2019 έως το 2050 και από 40% θα συμμετέχει σε 28%.