Έκθεση ΟΟΣΑ: Με το σταγονόμετρο ο δανεισμός των μικρομεσαίων στην Ελλάδα

Ουραγός της τραπεζικής χρηματοδότησης στην Ελλάδα παραμένουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, παρά τη δυναμική ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας -και των τραπεζικών χορηγήσεων- στον απόηχο της πανδημικής κρίσης, διαπιστώνει για την Ελλάδα ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).

Στην έρευνα "Financing SMEs and Entrepreneurs 2024: An OECD Scoreboard" που έδωσε προ ημερών στη δημοσιότητα αναφορικά με τη χρηματοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ο οργανισμός επισημαίνει ότι, παρά την οικονομική ανάκαμψη και την αύξηση του νέου δανεισμού την τελευταία διετία στη χώρα μας, το υπόλοιπο των επιχειρηματικών δανείων συνολικά παρέμεινε το 2022 σε χαμηλότερα επίπεδα από το 2020.

Πράγματι, σημειώνει ο ΟΟΣΑ, τη διετία 2021-2022 η οικονομική δραστηριότητα στην Ελλάδα ανέκαμψε δυναμικά, καλύπτοντας στον μεγαλύτερο βαθμό το έδαφος που χάθηκε εξαιτίας της πανδημικής κρίσης. Το πραγματικό ΑΕΠ ανέκαμψε με ρυθμό 8,4% το 2021 έναντι συρρίκνωσης 9% το 2020. Η ισχυρή αναπτυξιακή δυναμική διατηρήθηκε και το 2022, με το πραγματικό ΑΕΠ να ενισχύεται κατά 5,9%, γεγονός που αποδίδεται κυρίως στην ιδιωτική κατανάλωση, τη σημαντική αύξηση των επενδύσεων και την ανάκαμψη του τουρισμού.

Η ανοδική τάση στις επενδύσεις το 2022 αποδίδεται στη σημαντική αύξηση των νέων επιχειρηματικών δανείων, τα οποία σχεδόν διπλασιάστηκαν μετά από μία δεκαετία κατά την οποία οι όγκοι των χορηγήσεων παρέμεναν σε χαμηλά επίπεδα, ενώ το 2021 κατέγραψαν βουτιά 26,8% σε ετήσια βάση. Παρ’ όλα αυτά, τα νέα δάνεια προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις αυξήθηκαν με μικρότερο αναλογικά ρυθμό, 35% έναντι της εντυπωσιακής αύξησης κατά 87% που κατέγραψαν συνολικά οι χορηγήσεις προς επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους. Το αποτέλεσμα είναι το μερίδιο των ΜμΕ στο σύνολο του νέου δανεισμού να υποχωρήσει στο 20,5% το 2022, από 28,3% το 2021.

Επιπλέον, το 2020 το υπόλοιπο των δανείων προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις υποχώρησε σημαντικά λόγω της μαζικής πώλησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPL) από τις τράπεζες στα funds μέσω των τιτλοποιήσεων του προγράμματος "Ηρακλής", η οποία είχε ως αποτέλεσμα ο δείκτης NPL να υποχωρήσει από 36,1% το 2019 σε 28,5% το 2020.

Όπως εξηγεί, το 2022 η νομισματική σύσφιξη που εφάρμοσε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είχε ως αποτέλεσμα τα επιτόκια δανεισμού τόσο προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις όσο και προς τις μεγάλες επιχειρήσεις να αυξηθούν μετά μια περίοδο εννέα ετών όπου είχαν παραμείνει σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Έτσι, τα επιτόκια προς τις μεγάλες επιχειρήσεις στην Ελλάδα αναρριχήθηκαν στο 4,28% και προς τις ΜμΕ στο 3,23%. Ταυτόχρονα, το περιθώριο (spread) μεταξύ των δύο κατηγοριών δανείων να μειώθηκε οριακά κατά 5 μονάδες βάσης, παραμένοντας σταθερά πάνω από τη μία ποσοστιαία μονάδα για τρίτη συνεχή χρονιά.

Επικαλείται, μάλιστα, την τελευταία έρευνα της ΕΚΤ για την πρόσβαση των επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση (SAFE) όπου διαπιστώνεται ότι οι πιστωτικές συνθήκες έχουν επιδεινωθεί σημαντικά στην Ελλάδα, με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να αντιμετωπίζουν σημαντική δυσκολία πρόσβασης στην τραπεζική χρηματοδότηση. Όπως αναφέρεται σχετικά, τα πιστωτικά ιδρύματα ζητούν αυξημένες εξασφαλίσεις από περισσότερες πλέον επιχειρήσεις, ενώ αύξηση καταγράφεται και στα ποσοστά απόρριψης των αιτήσεων για χρηματοδότηση από ΜμΕ στην Ελλάδα το 2022.

Εν τω μεταξύ, το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις διαμορφωνόταν στο 9,18% το 2022, καταγράφοντας πτώση για όγδοη συνεχή χρονιά μετά το 2016 (όπου σημειώθηκε ιστορικό ρεκόρ 43,6%). Η σημαντική αυτή πτώση είναι αποτέλεσμα κρατικών πρωτοβουλιών όπως το πρόγραμμα "Ηρακλής" μέσω του οποίου τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια τιτλοποιήθηκαν μέσω των εγγυήσεων που παρείχε το Δημόσιο, με το απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών δανείων να διαμορφώνεται, αντίστοιχα, το 2022 στο 5,63%.

Εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης

Σε ό,τι αφορά τις εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης όπως αυτές διαμορφώθηκαν στη χώρα μας το 2022, ο ΟΟΣΑ επισημαίνει ότι ελαφρώς μειώθηκαν και παρέμειναν, σε γενικές γραμμές, περιορισμένες. Η χρηματοδότηση με κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών (venture capital) ανήλθε σε μόλις 325 εκατ. ευρώ, μειωμένη κατά 35% σε σύγκριση με το 2021, σημειώνει η έκθεση. 

Θα πρέπει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι το 2021 ήταν ένα ιδιαίτερο έτος όπου η συνολική χρηματοδότηση ανήλθε σε 500 εκατ. ευρώ, με το οικοσύστημα των χρηματοδοτήσεων με ιδία κεφάλαια (equity finance) να παρουσιάζει δυναμική ανάπτυξη στην Ελλάδα μετά από ένα ασθενικό ξεκίνημα. Η θετική αυτή τάση είναι ξεκάθαρη αν αναλογιστεί κανείς ότι το 2020 το ύψος της χρηματοδότησης με ιδία κεφάλαια ανήλθε σε μόλις 150 εκατ. ευρώ -ποσό, πάντως, τετραπλάσιο από τα επίπεδα του 2016 (38 εκατ. ευρώ). 

Ταυτόχρονα, οι χρηματοδοτήσεις factoring ενισχύθηκαν σημαντικά στα 2,98 εκατ. ευρώ το 2022 έναντι 2,37 εκατ. ευρώ το 2021, ενώ οι μισθώσεις και χρηματοδοτικές μισθώσεις (leasing and hire) σημείωσαν ελαφρά άνοδο στα 2,7 δισ. ευρώ, έναντι 2,5 εκατ. ευρώ το 2017, καταλήγει η έκθεση του ΟΟΣΑ για την Ελλάδα.