Αδύνατη η βραχυπρόθεσμη πρόβλεψη των σεισμών

Ο καθηγητής Γεωφυσικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Κ. Παπαζάχος υπογραμμίζει πόσο λάθος αντίληψη έχουμε για τους σεισμούς

"Είναι απαραίτητη στη χώρα μας μία επανάσταση και μία πλήρης ανατροπή στον τρόπο που σκεφτόμαστε και λειτουργούμε για τα θέματα των φυσικών καταστροφών και ειδικότερα των σεισμών. Πρέπει όλοι να πάψουμε να ρωτάμε «Πότε θα γίνει ο επόμενος σεισμός;» και να επικεντρώσουμε την προσοχή μας (αλλά και την ενέργεια και τους περιορισμένους μας πόρους) στο «πώς θα περιορίσουμε τις επιπτώσεις του επόμενου σεισμού στην περιοχή μας, όποτε και αυτός αν γίνει», μας τονίζει ευθύς εξ αρχής ο κ.Παπαζάχος επιβεβαιώνοντας πλήρως το ρεπορτάζ του NEWS247, μέσα από το οποίο είχα αναδειχθεί η καλή ποιότητα των κτιρίων της χώρας μας αλλά και οι παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν όπου αυτές είναι αναγκαίες, στο πλαίσιο της πρόληψης. Η παρατήρηση βέβαια του κ.Παπαζάχου, δεν αποτελεί προσπάθεια διαφυγής από το αρχικό ερώτημα, αλλά θέτει τη συζήτηση στη σωστή της βάση, μακριά από σενάρια καταστροφολογίας.

Η κουβέντα γύρω από τους σεισμούς φούντωσε ξανά στη χώρα μας, μετά την έντονη σεισμική ακολουθία στη γειτονική Ιταλία αλλά στην πραγματικότητα πόσο μπορεί να μας επηρεάσει;

"Όλοι οι γεωεπιστήμονες, σεισμολόγοι και μη, έχουν τονίσει ότι οι σεισμοί της Ιταλίας δεν μπορούν να επηρεάσουν τη σεισμικότητα του χώρου του Αιγαίου, όπως προκύπτει από όλες τις διαθέσιμες σήμερα επιστημονικές προσεγγίσεις. Με άλλα λόγια, τόσο από θεωρητικά μοντέλα, που υπολογίζουν την αλλαγή του πεδίου τάσεων/δυνάμεων στην Ελλάδα λόγω των σεισμών της Ιταλίας, όσο και από στατιστική επεξεργασία των σεισμών, προκύπτει ότι δεν υπάρχει καμία επίδραση στον Ελληνικό χώρο που θα μπορούσε π.χ. να επιταχύνει τη γένεση κάποιου ώριμου σεισμού. Άρα η όποια συζήτηση είναι επιστημονικά αβάσιμη και μόνο αποπροσανατολιστικά λειτουργεί σήμερα. Η όποια συζήτηση είναι επιστημονικά αβάσιμη και μόνο αποπροσανατολιστικά λειτουργεί σήμερα

Αν είναι σε κάτι να «επηρεαστούμε» από την ακολουθία ισχυρών σεισμών στην Ιταλία, είναι μόνο σε σχέση με την αντισεισμική μας «αντίληψη». Δηλαδή, πρέπει απλώς να καταλάβουμε ότι: α) Ανάλογα φαινόμενα συμβαίνουν και στον Ελληνικό χώρο και, β) Όσο υπάρχουν περιοχές με κτίρια και υποδομές χωρίς σοβαρή αντισεισμική προστασία, αργά ή γρήγορα κάποιος σεισμός θα έρθει να αναδείξει το πρόβλημα, συχνά με τραγικό τρόπο" ξεκαθαρίζει ο κ.Παπαζάχος.

Και αν είναι έτσι γιατί λοιπόν πολλά μέλη της επιστημονικής κοινότητας βρήκαν την ευκαιρία να αναδείξουν το ζήτημα και μάλιστα να αναφερθούν σε μεγάλους σεισμούς που έρχονται στη χώρα μας; Δεν υπάρχει κανένας λόγος να ανησυχούμε για ισχυρό σεισμό ειδικά για το επόμενο χρονικό διάστημα

"Όπως είναι γνωστό δεν υπάρχει σήμερα βραχυπρόθεσμη πρόγνωση σεισμών, όχι ειδικά στην Ελλάδα, αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι όποιες προσπάθειες μεσοπρόθεσμης πρόγνωσης είναι ακόμα σε ερευνητικό και όχι πλήρως επιχειρησιακό επίπεδο. Κατά συνέπεια δεν υπάρχει κανένας λόγος να ανησυχούμε για ισχυρό σεισμό ειδικά για το επόμενο χρονικό διάστημα, απλά γιατί δεν υπάρχουν σχετικές τεκμηριωμένες μελέτες και οι όποιες υπάρχουν είναι σε ερευνητικό επίπεδο και αντικείμενο ανοικτής συζήτησης της παγκόσμιας ερευνητικής κοινότητας. Η Ελλάδα είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη σεισμικότητα στην Ευρώπη, με περισσότερους από τους μισούς Ευρωπαϊκούς σεισμούς από τα Ουράλια μέχρι το Γιβραλτάρ και από τη Μάλτα έως τη Λαπωνία

Δυστυχώς η παραπάνω αυτονόητη διαπίστωση συχνά παρεξηγείται από τους πολίτες, αλλά ενίοτε και την πολιτεία, θεωρώντας ότι δεν υπάρχει στη χώρα μας γενικά πρόβλημα με το σεισμικό κίνδυνο. Ας το πούμε καθαρά: Η Ελλάδα είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη σεισμικότητα στην Ευρώπη, με περισσότερους από τους μισούς Ευρωπαϊκούς σεισμούς από τα Ουράλια μέχρι το Γιβραλτάρ και από τη Μάλτα έως τη Λαπωνία να συμβαίνουν στο χώρο του Αιγαίου. Κάθε χρόνο έχουμε, στατιστικά, ένα σεισμό με μέγεθος 6.3 ή μεγαλύτερο. Ο μόνος λόγος που πολλοί ισχυροί σεισμοί στην Ελλάδα δεν έχουν επιπτώσεις, ή έχουν περιορισμένες επιπτώσεις είναι ότι αρκετοί σεισμοί συμβαίνουν στο θαλάσσιο χώρο του Αιγαίου. Όμως πρέπει να είναι σε όλους σαφές: Ο «σεισμολογικός» καιρός της Ελλάδας είναι ο πιο «βαρύς» στην Ευρώπη. Η αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτού του «καιρού» απαιτεί σοβαρή και συστηματική προσπάθεια, σε ερευνητικό και επιχειρησιακό επίπεδο, και όχι πανικόβλητες κινήσεις και προσεγγίσεις, όποτε τυχαίνει κάποιος ισχυρός σεισμός να χτυπήσει κάποια γειτονική περιοχή, ή και την ίδια την Ελλάδα" απαντά χωρίς περιστροφές.

Και μπορεί οι απαντήσεις να είναι πειστικές και τεκμηριωμένες το αρχικό ερώτημα όμως δεν υπάρχει περίπτωση να μη συνεχίσει να τίθεται ξανά και ξανά. Και επειδή στον τεράστιο χώρο του διαδικτύου θα βρει κανείς άπειρες θεωρίες συνωμοσίας μια από τις οποίες λέει "γνωρίζουν ακριβώς πότε θα κάνει σεισμό αλλά μας το κρύβουν για να μην πανικοβληθούμε" εμείς ρωτάμε λοιπόν ξεκάθαρα: "Είναι δυνατόν σήμερα με την τεχνολογία που διαθέτουμε και την επιστημονική γνώση να μην μπορούμε να προβλέψουμε ένα σεισμό;"

"Όπως είναι γνωστό, επιστήμη χωρίς πρόγνωση δεν υπάρχει. Συχνά οι επιστήμες προβλέπουν ακόμα και όταν δεν κατανοούν το φαινόμενο. Για παράδειγμα ένας ιατρός μπορεί να προβλέψει την εξέλιξη μίας αρρώστιας, ακόμα και αν αγνοεί ή δεν κατανοεί τον ακριβή μηχανισμό της αρρώστιας.

Σε σχέση με τους σεισμούς, όπως προανέφερα, η βραχυχρόνια πρόγνωση σεισμών (πρόγνωση επιπέδου ωρών, ημερών ή και μηνών) αποτελεί, προς το παρόν, ανέφικτο επιστημονικό στόχο, σε παγκόσμιο επίπεδο. Από την άλλη η μακροχρόνια «πρόγνωση», δηλαδή η εκτίμηση των βλαβών από σεισμούς που θα δεχτεί (κατά μέσο όρο) μία κατασκευή στη διάρκεια της ζωής της, είναι εντελώς εφικτή σήμερα επιστημονικά. Τα αποτελέσματα αυτά έχουν ενσωματωθεί στο νομικό πλαίσιο των περισσότερων ανεπτυγμένων κρατών και αποτελούν τους σύγχρονους αντισεισμικούς κανονισμούς.

Έτσι στην Ελλάδα ξέρουμε στατιστικά τι δυνάμεις θα δεχτεί τα επόμενα 50 έτη ένα κτίριο π.χ. στην Κεφαλονιά και για αυτές τις τιμές σχεδιάζονται σήμερα οι σύγχρονες κατασκευές. Άρα διαθέτει η Σεισμολογία, και στην Ελλάδα, ένα συγκεκριμένο επίπεδο στατιστικής πρόγνωσης, με ιδιαίτερη, όμως, πρακτική αξία. Οι προγνώσεις έχουν περιθώρια σφάλματος και αποτελούν πεδίο επιστημονικής έρευνας και αντιπαράθεσης

Τα τελευταία χρόνια οι προσπάθειες για την μεσοπρόθεσμη πρόγνωση (επιπέδου λίγων ετών ή δεκαετίας) έχουν γνωρίσει σημαντική ανάπτυξη. Όμως, τα αποτελέσματα έχουν σημαντικά περιθώρια σφάλματος, αποτελούν ακόμα πεδίο επιστημονικής έρευνας και αντιπαράθεσης και το κυριότερο, δεν μπορούν να αξιοποιηθούν από τους πολίτες, παρά μόνο από την Πολιτεία. Είναι προφανές ότι μόνο τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας μπορούν να αξιοποιήσουν τέτοιες εκτιμήσεις (π.χ. για την έγκαιρη οργάνωση των μέτρων προσεισμικής ετοιμότητας). Έχουμε, όμως, ακόμα πολύ δρόμο, μέχρι η Σεισμολογία να κάνει τη μεσοπρόθεσμη πρόγνωση ένα πραγματικό επιχειρησιακό εργαλείο." απαντά.

Ο συντονισμός και η πρόληψη στα χρόνια της κρίσης

Ο κ.Παπαζάχος θίγει το ζήτημα της συνεργασίας επιστήμης-Πολιτείας και κοινωνίας αλλά και της πρόληψης που εξαιτίας της κρίσης έχει μπει στο περιθώριο. Αν όμως διατεθούν τώρα οι απαραίτητοι πόροι, θα χρειαστούν σαφώς λιγότεροι μετά από ένα πιθανό χτύπημα.

"Αν και υπάρχουν σημαντικά βήματα προόδου στη συνεργασία επιστημόνων-πολιτείας, έχουμε πολύ δρόμο να κάνουμε ακόμα για να φτάσουμε στο απαραίτητο επίπεδο συνεργασίας και ωριμότητας που έχουν φτάσει άλλες χώρες με παρόμοια προβλήματα σεισμικότητας. Το παράδειγμα της Λ’ Άκουιλα και η (αρχική) καταδίκη της αρμόδιας επιτροπής, η οποία διέθετε πολύ έμπειρους επιστήμονες, δείχνει πόσο δύσκολη είναι η συνεργασία-επικοινωνία πολιτείας-επιστημόνων-κοινωνίας" συμπληρώνει και υπογραμμίζει τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Δυστυχώς, η πρόληψη αποτελεί το πρώτο θύμα των οικονομικών κρίσεων

Η οικονομική κρίση έχει επιδεινώσει σημαντικά την κατάσταση, αφού η συνεργασία αυτή πρέπει να έχει ως βάση την πρόληψη. Δυστυχώς, η πρόληψη αποτελεί το πρώτο θύμα των οικονομικών κρίσεων, αφού πρόληψη σημαίνει επένδυση οικονομικών και άλλων πόρων πριν το φαινόμενο (δηλαδή προληπτικά) και όχι μετά. Εδώ, πέρα από την Πολιτεία, ευθύνη έχουν και οι πολίτες, αφού συχνά επιβραβεύουν πολιτικούς που διασφαλίζουν πόρους μετά από ένα σεισμό (π.χ. επιδοτήσεις, δάνεια, κλπ.) και σχεδόν ποτέ κάποιον πολιτικό που θα μειώσει τις συνέπειες ενός σεισμού (ή άλλης φυσικής καταστροφής) πριν το φαινόμενο (κάτι που δυστυχώς δε θα φανεί στα μάτια του κόσμου, παρά μόνο σε αυτά των ειδικών).

Το συμπέρασμα λοιπόν του κ. Παπαζάχου είναι πως "η προσέγγισή μας στο θέμα σεισμός είναι εντελώς λανθασμένη: Ζητάμε από τους σεισμολόγους την ακριβή πρόγνωση πριν το σεισμό (ενώ αυτό είναι ανέφικτο) και από τους πολιτικούς τη συμπαράσταση μετά το σεισμό (οικονομική ή άλλη). Αντίθετα θα έπρεπε να ζητάμε από τους σεισμολόγους την καλύτερη κατανόηση και υπολογισμό των επιπτώσεων των σεισμών (πριν, αλλά και μετά τη γένεση ισχυρών σεισμών) και από τους πολιτικούς την αξιοποίηση της γνώσης για τον περιορισμό των επιπτώσεων των σεισμών (σε συνεργασία, φυσικά, με τον τεχνικό κόσμο της χώρας μας) πριν αυτοί συμβούν. Όσο αυτή η ανατροπή δε συμβαίνει, τόσο θα παραμένουν τα ίδια προβλήματα στο θέμα της αντισεισμικής προστασίας που μας ταλανίζουν, ιδίως μετά το σεισμό του 1978 στη Θεσσαλονίκη και του 1981 στην Αθήνα"

Πηγή http://news247.gr/eidiseis/synentefxeis/papazaxos-sto-news247-adunath-h-vraxyprothesmh-provlepsh-twn-seismwn.4351553.html