Αυθαίρετα: με την Ψηφιακή Τράπεζα Γης οριστική νομιμοποίηση

Την δυνατότητα να νομιμοποιηθούν οριστικά περισσότερα από 400.000 αυθαίρετα κτίσματα με πολύ μεγάλες παραβάσεις των νόμων Καλαφάτη, Σταθάκη, φέρνει η Ψηφιακή Τράπεζα Γης μέσω της Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης. Πως θα γίνει η διαδικασία, αναλυτικά οι λεπτομέρειες.

Την δυνατότητα να νομιμοποιηθούν περισσότερα από 400.000 αυθαίρετα με πολύ μεγάλες παραβάσεις, φέρνει η Ψηφιακή Τράπεζα Γης μέσω της Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης.

Η… ευκαιρία στους συγκεκριμένους ιδιοκτήτες για τους οποίους η πρόβλεψη μέχρι σήμερα, από τους νόμους 4178/2013 του Σταύρου Καλαφάτη και 4495/2016 του Γιώργου Σταθάκη που ακόμη ισχύουν, είναι να διατηρήσουν «τακτοποιημένα» – άρα με εξαίρεση από την κατεδάφιση – τα ακίνητα τους για 30 χρόνια και όχι για πάντα, δίνεται από το αναπτυξιακό πολυνομοσχέδιο που θα τεθεί σε διαβούλευση τις επόμενες μέρες. Η πρόταση για την Ψηφιακή Τράπεζα Γης που αναμένεται να νομοθετηθεί φέρει την υπογραφή του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας και συγκεκριμένα του προέδρου Γιώργου Στασινού και αφορά την δημιουργία αγοράς δικαιωμάτων δόμησης με χρηματική αξία.

Η ιδέα να δημιουργηθεί η Μεταφορά Συντελεστή Δόμησης, έγινε με το σκεπτικό να καλυφθούν οι περιπτώσεις ακινήτων των οποίων ο ιδιοκτήτης δεν επιτρέπεται να αξιοποιήσει ολόκληρο τον συντελεστή που ισχύει για την περιοχή. Από αυτές τις κατηγορίες ακινήτων, ο ιδιαοκτήτης, εν είδη αποζημίωσης, µπορεί να ζητήσει την έκδοση τίτλου µεταφοράς συντελεστή δόµησης, ο οποίος θα του δίνει το δικαίωµα να µεταφέρει ή να μεταβιβάσει σε τρίτο τον υπόλοιπο συντελεστή του ακινήτου του. Το δικαίωμα της αποζημίωσης αφορά ιδιοκτήτες διατηρητέων, ρυμοτομούμενα ακίνητα αλλά και ακίνητα του δημοσίου όπως πρώην στρατόπεδα κτλ. Ωφελούμενοι θα είναι κυρίως όσοι έχουν αυθαίρετα µε µεγάλες παραβάσεις που υπερβαίνουν το 40% και στερούνται οικοδομικής άδειας. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για την 5η κατηγορία αυθαιρέτων που έχουν εξαιρεθεί από την κατεδάφιση για 30 χρόνια και έχουν υποχρέωση αγοράς συντελεστή για τη νομιμοποίησή τους, εφόσον ολοκληρωθεί ο πολεοδομικός σχεδιασμός. Από τα στατιστικά των δηλώσεων που διατηρεί το ΤΕΕ, τέτοια αυθαίρετα αφορά σταθερά το 35% περίπου των δηλώσεων τακτοποίησης. Η ανάγκη για διαθέσιμο συντελεστή εκτιμάται σε 5 – 10 εκ. τ.μ. συνολικά.

Παρά το γεγονός πως η Μεταφορά Συντελεστή Δόμησης υφίσταται από το 1979, στην ουσία δεν λειτούργησε ποτέ μέχρι τώρα. Αποτέλεσμα αυτού ήταν να εκδίδονται τίτλοι, χωρίς όμως να δίνεται στην πράξη η δυνατότητα στους ιδιοκτήτες να αποζημιωθούν. Συνολικά έχουν εκδοθεί τίτλοι µεταφοράς συντελεστή από διατηρητέα, µνηµεία και ρυµοτοµούµενα ακίνητα που αντιστοιχούν σε πάνω από 1.100.000 τ.µ., με την αξία των οποίων να εκτιµάται ότι υπερβαίνει τα 185 εκατ. ευρώ. Κατά τελευταία στοιχεία του υπουργείου Περιβάλλοντος, έχουν εκδοθεί συγκεκριμένα 244.000 τίτλοι από διατηρητέα και 184.000 τίτλοι από ρυμοτομούμενα ακίνητα.

Όπως προκύπτει από ασφαλείς πηγές του economix.gr, η κυβέρνηση έχει δώσει ήδη το πράσινο φως στην πρόταση του ΤΕΕ ενώ αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή μέσα στους επόμενους μήνες.

Αυτό που κάνει η Ψηφιακή Τράπεζα Γης είναι μέσω ενός απλού και αποτελεσματικού μηχανισμού – απρόσωπου και ηλεκτρονικού, ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα διαφθοράς που παρατηρήθηκαν στο παρελθόν – να καταστεί δυνατή η μεταφορά συντελεστή δόμησης από ακίνητα προσφοράς σε ακίνητα υποδοχής συντελεστή δόμησης.

Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι υπάρχει ένα παντελώς αυθαίρετο εκτός σχεδίου στον Μαραθώνα, 100 τ.μ. με τιμή ζώνης τα 1.000 ευρώ. Η αγορά Συντελεστή Δόμησης υπολογίζεται στις 100.000. ευρώ. Από αυτά, το 5%, όπως προβλέπεται θα πάει στο Πράσινο Ταμείο για δράσεις. Πρόκειται για ποσό που αντιστοιχεί στις 5.000 ευρώ. Έπεται ο μειωτικός συντελεστής ή συμψηφισμός με ειδικό πρόστιμο Ζώνης Υποδοχής Συντελεστή και ο πολεοδομικός σχεδιασμός. Αφού γίνουν αυτά και καταβληθεί το ποσό που αντιστοιχεί στον μεταφερόμενο συντελεστή δόμησης, ολοκληρώνεται η νομιμοποίηση και εκδίδεται η νόμιμη οικοδομική άδεια. Αντίστοιχα, με αυτά τα χρήματα αποζημιώνεται ένας ιδιοκτήτης π.χ. διατηρητέου για τα 100 τ.μ. συντελεστή δόμησης που έχει εισφέρει στην ΨΤΓ, με το ποσό που ισχύει για την δική του τιμή ζώνης.

Τα ακίνητα προσφοράς συντελεστή δόμησης

Ως ακίνητα προσφοράς συντελεστή δόμησης ορίζονται οι εξής 11 κατηγορίες ακινήτων:

1) Οι εγκεκριμένοι / δεσμευμένοι κοινόχρηστοι χώροι σε περιοχές Εγκεκριμένων Ρυμοτομικών Σχεδίων, για την κάλυψη της δαπάνης της προσήκουσας αποζημίωσης.

2) Τα ακίνητα που έχουν χαρακτηρισθεί, τα ίδια ή η χρήση τους, διατηρητέα.

3) Τα ακίνητα ή οι εγκεκριμένοι / δεσμευμένοι χώροι κοινωφελών χρήσεων (Κ.Φ.Χ.) με οικοδομήματα, τα οποία έχουν χαρακτηριστεί μνημεία.

4) Τα ακίνητα εντός σχεδίου πόλης ή εντός ορίων οικισμού, τα οποία χαρακτηρίζονται, σύμφωνα με τις διατάξεις της νομοθεσίας για την προστασία των αρχαιοτήτων και γενικώς της πολιτιστικής κληρονομιάς, αρχαιολογικοί χώροι ή ιστορικοί τόποι και για τα οποία έχουν τεθεί περιορισμοί στην εξάντληση του συντελεστή δόμησης ή στα οποία απαγορεύεται τελείως η δόμηση.

5) Πρώην στρατόπεδα τα οποία αποδίδονται σε κοινή χρήση.

6) Κτίρια ιδιοκτησίας του Δημοσίου που πρόκειται να αποσυρθούν.

7) Δημόσιες εκτάσεις ή παλιές υποδομές που συνορεύουν με εγκεκριμένα σχέδια πόλης και παραμένουν εκτός σχεδίου προκειμένου να περιορισθεί η δόμηση.

Παλαιές ή εγκαταλελειμμένες τουριστικές και βιομηχανικές μονάδες σε εκτός σχεδίου περιοχές.

9) Περιοχές υλοποιημένης ή θεσμοθετημένης δόμησης όπου υπάρχει περιβαλλοντική υστέρηση και χρειάζεται ανάσχεση της δόμησης.

10) Ακίνητα για τα οποία ισχύουν απαγορεύσεις δόμησης από δημόσιες παρεμβάσεις στον τομέα γης.

11)Ακίνητα οικοδομικών συνεταιρισμών ή ενώσεων οικοδομικών συνεταιρισμών, τα οποία βρίσκονται εν όλω ή εν μέρει εντός ιδιωτικών δασικών εκτάσεων.

Με τις προτεινόμενες διατάξεις, προβλέπεται πωλητές και αγοραστές συντελεστή δόμησης έχουν τη δυνατότητα να καταχωρήσουν τα ακίνητά τους στην Ψηφιακή Τράπεζα Γης.

Πωλητές

Ποιοι εισφέρουν συντελεστή δόμησης στην ΨΤΓ:

– Οι ιδιοκτήτες διατηρητέων με τίτλους συντελεστή (άχρηστους σήμερα, λόγω απόφασης ΣτΕ). Ο διαθέσιμος συντελεστής υπολογίζεται σε 3.000.000 τ.μ.

– Οι ιδιοκτήτες των άλλων διατηρητέων που δεν έχουν τίτλους. Η εκτίμηση που υπάρχει είναι ότι μόλις 1 στους 10 ιδιοκτήτες έχει τίτλο συντελεστή.

– Οι ιδιοκτήτες δεσμευμένων κοινόχρηστων κλπ χώρων (απαλλοτριώσεις) που πρέπει να αποζημιωθούν αλλά δεν υπάρχουν χρήματα.

– Πρώην στρατόπεδα – εκτάσεις των ΕΔ.

– Παλαιά κτίρια του Δημοσίου προς απόσυρση (με μετατροπή τους σε χώρους πρασίνου – άλση, πλατείες κλπ).

-Δημόσιες εκτάσεις και παλαιές υποδομές που μένουν αχρησιμοποίητες για λόγους ανάσχεσης της δόμησης.

– Περιοχές (με δημόσια ή ιδιωτική περιουσία) που επιβάλλονται περιορισμοί δόμησης.

– Ακίνητα οικοδομικών συνεταιρισμών σε δασικές εκτάσεις που χρήζουν αποζημίωσης από το κράτος.

Αγοραστές

– Οι ιδιοκτήτες της κατηγορίας 5 των νόμων αυθαιρέτων (ν4178/2013, ν4495/2017 – παντελώς αυθαίρετα ή με πολύ μεγάλες υπερβάσεις).

– Οι επενδυτές σε ΕΣΧΑΔΑ (νομική προϋπόθεση υλοποίησης της επένδυσης η αγορά συντελεστή).

– Οι υφιστάμενες ιδιοκτησίες στις Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή.

– Άλλες περιπτώσεις (αποκλίσεις εμβαδού, κίνητρα νόμων κλπ).

Ποια είναι διαδικασία

– Για κάθε δικαιούμενο ακίνητο, εκδίδεται ηλεκτρονικά τίτλος μεταφοράς (υπερβάλλοντος) συντελεστή δόμησης από το αρμόδιο υπουργείο.

– Ο τίτλος καταχωρείται στην ΨΤΓ και αποκτά την αξία βάσει τιμής ζώνης που αντιστοιχεί στα τετραγωνικά που έχει.

– Ο αγοραστής καταχωρεί τον ζητούμενο συντελεστή δόμησης, για ακίνητο που βρίσκεται σε Ζώνης Υποδοχής Συντελεστή (ΖΥΣ) και το σύστημα υπολογίζει την αντίστοιχη αξία, την οποία χρεώνεται ο αγοραστής.

– Το σύστημα αντιστοιχεί ηλεκτρονικά και απρόσωπα τον συντελεστή πωλητών και αγοραστών, κατά προτεραιότητα εντός του ιδίου δήμου.

– Η πλεονάζουσα αξία χρησιμοποιείται για χρηματική ροή. Η αξία που «χρηματοδοτεί» τη λειτουργία της ΨΤΓ δημιουργείται από τη διαφορά μεταξύ προσφερόμενης και ζητούμενης ποσότητας αλλά και της διαφοράς μεταξύ αξιών στις τιμές ζώνης κλπ.

– Ο ιδιοκτήτης διατηρητέου αρχικά λαμβάνει μόνο το 30% της αποζημίωσης, με τον όρο της αποκατάστασης της πρόσοψης του διατηρητέου που διαθέτει. Το υπόλοιπο 70% το λαμβάνει με την περάτωση και πιστοποίηση των εργασιών.

– Ο αγοραστής λαμβάνει το συντελεστή που αγόρασε και ο αντίστοιχος συντελεστής διαγράφεται από το ακίνητο προσφοράς. Όλα τα ανωτέρω εκτελούνται με αντίστοιχες εγγραφές στο κτηματολογικό γραφείο ή υποθηκοφυλακείο.

– Οι συναλλασσόμενοι με την ΨΤΓ επιβαρύνονται με ένα ποσοστό 5% επί της αξίας της συναλλαγής προς χρηματοδότηση δράσεων περιβαλλοντικού ισοζυγίου στο Πράσινο Ταμείο.

Οι Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή Δόμησης και ο πολεοδομικός σχεδιασμός

Αξίζει να σημειωθεί ότι προκειμένου να υπάρξουν οριοθετημένες και μελετημένες Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή σε ολόκληρη τη χώρα, το αναπτυξιακό πολυνομοσχέδιο που ετοιμάζεται θα περιλαμβάνει προβλέψεις για την ολοκλήρωση του πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού, σύμφωνα με τη νομολογία του Συμβουλίου τηυς Επικρατείας (που ακύρωση στο παρλθόν τη μεταφορά συντελεστή λόγω της έλειψης αυτού του σχεδιασμού). Σύμφωνα με μία από αυτές, η καθιέρωση Ζώνης Υποδοχής Συντελεστή θα αποτελεί υποχρέωση κάθε δήμου της χώρας στο πλαίσιο της υποχρέωσης που έχει για την εκπόνηση Τοπικού Χωρικού Σχεδίου για ολόκληρη της έκταση της αρμοδιότητάς του μέσα στα επόμενα 2-3 χρόνια. Μαζί με άλλες αντίστοιχες προβλέψεις που προωθούν την καθιέρωση ΖΥΣ, η κυβέρνηση ελπίζει ότι θα δημιουργηθεί η αναγκαία μάζα περιοχών οι οποίες θα μπορέσουν να υποδεχθούν μεταφερόμενο συντελεστή δόμησης από τον ίδιο ή όμορο δήμο.

Σημειώνεται ότι όλα τα ανωτέρω αφορούν αποκλειστικά τα αυθαίρετα που έχουν ανεγερθεί αποκλειστικά μέχρι τον Ιούλιο του 2011 σε περιοχές που επιτρέπεται η δόμηση και έχουν δηλωθεί στους νόμους 4178/2013 του Σταύρου Καλαφάτη και 4495/2016 του Γιώργου Σταθάκη που ακόμη ισχύουν και με την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού η Πολιτεία ελπίζει να σταματήσει οριστικά τη διαδεδομένη πρακτική της άναρχης δόμησης.