Η ώρα της κρίσης για τα ύψη των κτιρίων

Στην κρίσιμη μάχη για την δίκη της 11ης Οκτωβρίου που θα κρίνει την τύχη των διατάξεων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού πέφτουν οι δήμοι της Αττικής, οι κατασκευαστές κτιρίων και φυσικά οι πολίτες, οι οποίοι επηρεάζονται με καταλυτικό τρόπο από τις απανωτές δικαστικές αποφάσεις που αμφισβητούν την συνταγματικότητα του ΝΟΚ.

Την επόμενη Παρασκευή, η Ολομέλεια του  Συμβουλίου της Επικρατείας θα συνέλθει για να εκδικάσει τις τέσσερις περιπτώσεις οικοδομικών αδειών που έριξε το Ε’ τμήμα του ΣτΕ. Πρόκειται για μία μεγάλη δικαστική εκκρεμότητα η οποία ταλαιπωρεί επί μήνες την κτηματαγορά και έφερε σε μετωπική σύγκρουση την τοπική αυτοδιοίκηση με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το Τεχνικό Επιμελητήριο και τους εργολάβους οικοδομών.

Πέτρα του «σκανδάλου» είναι οι προβλέψεις του νομοθέτη για την χορήγηση οικοδομικών κινήτρων σε νεόδμητα κτίρια σε όλη την χώρα τα οποία είτε μεμονωμένα είτε συνδυαστικά πολλαπλασιάζουν τον όγκο και το ύψος των κτιρίων αποτελώντας ένα ισχυρό κίνητρο για ιδιώτες και μηχανικούς.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι το υπουργείο Περιβάλλοντος προσανατολίζεται στην αναβολή της δίκης προκειμένου να καταθέσει στοιχεία αναλυτικής μελέτης που έχει εκπονήσει σχετικά με τα πλεονεκτήματα των διατάξεων του ΝΟΚ. Κατά ορισμένες νομικές πηγές το αίτημα αυτό είναι δύσκολο να γίνει αποδεκτό καθώς το δικαστήριο θέλει να ολοκληρωθεί η υπόθεση του οικοδομικού κανονισμού, η οποία ταλαιπωρεί και διχάζει την αγορά. Και αυτό γιατί υπάρχουν σήμερα  οικοδομικές άδειες όπου τα μπόνους του ΝΟΚ -σε δήμους που έχουν ακολουθήσει το δρόμο των προσφυγών και των αιτήσεων ακύρωσης οικοδομικών αδειών- έχουν παγώσει και σε άλλους ΟΤΑ ανά τη χώρα που συνεχίζουν να εφαρμόζονται, με αποτέλεσμα να ισχύουν διαφορετικές ταχύτητες δόμησης.

Μελέτη στο παραπέντε

Είναι πιθανόν (αλλά μάλλον με μικρές πιθανότητες) σύμφωνα με νομικούς κύκλους, η εκδίκαση της υπόθεσης να γίνει στις 11 Οκτωβρίου και το δικαστήριο να δώσει κάποια προθεσμία λίγων εβδομάδων στο υπουργείο ώστε να καταθέσει τα πρόσθετα στοιχεία που επικαλείται και τάσσονται υπέρ της διατήρησης των διατάξεων του ΝΟΚ. Η συνολική πάντως αίσθηση είναι ότι θα πετύχει αναβολή, αποτελώντας  μια δυσάρεστη εξέλιξη για την αγορά συνολικά, καθώς η εκδίκαση της υπόθεσης θα μεταφερθεί για το 2025.

Στην δίκη θα παραστεί με ισχυρή νομική εκπροσώπηση το υπουργείο, το ΤΕΕ που έχει ταχθεί υπέρ της διατήρησης του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού, οι κατασκευαστές που οι άδειες δόμησης έπεσαν στο ΣτΕ και η ΚΕΔΕ, η οποία θα ταχθεί υπέρ της «κατεδάφισης» του νόμου με σειρά επιχειρημάτων.

Η παρέμβαση της ΚΕΔΕ

Η ΚΕΔΕ η οποία παρεμβαίνει υπέρ του δήμου Αλίμου  επισημαίνει ότι ειδικές διατάξεις του ΝΟΚ κατόρθωσαν μέσω του οικοδομικού κανονισμού να επισέλθουν ευθέως σε ζητήματα πολεοδομικού σχεδιασμού και μάλιστα με οριζόντιο τρόπο για όλη την επικράτεια. Με άλλα λόγια, τονίζεται ότι ο οικοδομικός κανονισμός κατέληξε να ρυθμίζει ευθέως το σύνολο των κρίσιμων πολεοδομικών μεγεθών δηλαδή συντελεστή δόμησης, συντελεστή κάλυψης, ύψος κτιρίου και μάλιστα γενικά για όλη την επικράτεια αδιακρίτως των ειδικών πολεοδομικών καθεστώτων που ισχύουν ανά περιοχή και των ειδικών πολεοδομικών συνθηκών που είχαν διαμορφωθεί διαχρονικά.

Χωρίς μάλιστα να λαμβάνεται υπόψη ο καθορισμός της συνολικής εικόνας μιας περιοχής στην οποία εφαρμόζονται τα κίνητρα ώστε να μην υπερβαίνει το όριο πέρα από το οποίο αλλοιώνεται η φυσιογνωμία της.

Θα ζητήσουμε εκδίκαση της υπόθεσης

Οι δήμαρχοι των νοτίων προαστίων αλλά και κάποιοι δήμαρχοι των βορείων προαστίων όπως ο δήμος Κηφισιάς, Αμαρουσίου αλλά και της Αθήνας έχουν περιφρουρήσει την έκδοση των οικοδομικών αδειών με τις διατάξεις των μπόνους του ΝΟΚ, θέλοντας να προστατεύσουν όπως έχουν τονίσει κατ΄επανάληψη τους δήμους τους από τα οικιστικά μεγαθήρια. «Τις πόλεις μας της έχουμε προστατεύσει επαρκώς» λέει ο κ. Γρηγόρης Κωνσταντέλλος επικρίνοντας την απόφαση του ΥΠΕΝ να φέρει εκ των υστέρων μία μελέτη, μεταγενέστερη της αρχικής νομοθέτησης για να διασώσει τις διατάξεις του ΝΟΚ. «Εμείς θα ζητήσουμε την εκδίκαση της απόφασης λόγω της σπουδαιότητας της δίκης, από την οποία κρεμόμαστε όλοι» τονίζει. Το ΥΠΕΝ έχει προβλέψει στην νομοθετική ρύθμιση που έκανε την Άνοιξη του 2024 για το ΝΟΚ ότι θα προχωρήσει ετεροχρονισμένα σε μελέτη τεκμηρίωσης σχετικά με την αξιολόγηση της εφαρμογής των κινήτρων και των διατάξεων που έφερε για να κατευνάσει τα οξυμένα πνεύματα στην αγορά.

Δεν θεραπεύει το ΝΟΚ

Η ΚΕΔΕ επισημαίνει το έλλειμμα τεκμηριωμένης μελέτης προ της υιοθέτησης των επίμαχων πολεοδομικών διατάξεων. Η Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων της χώρας αναφέρει επίσης ότι ακόμα κι αν η μελέτη αυτή ολοκληρωθεί και κατατεθεί δεν μπορεί να θεραπεύσει την συγκεκριμένη πλημμέλεια εφόσον δεν πληροί τις απαιτήσεις του άρθρου 24 του Συντάγματος όπως αυτές εκτέθηκαν από τις παραπεμπτικές απόφασης του ΣτΕ με το σκεπτικό ότι δεν μπορεί η μελέτη αυτή να αφορά κάθε συγκεκριμένο οικισμό. Και επιπλέον γιατί είναι μεταγενέστερη της υιοθέτησης των κινήτρων είναι δηλαδή εξ αντικειμένου αναγκασμένη να λάβει την εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων ως δεδομένη παρά του γεγονός ότι τα συγκεκριμένα κίνητρα δεν είναι βέβαιο ότι οδηγούν στην βελτίωση των συνθηκών ζωής και διαβίωσης των κατοίκων. Αντιθέτως όπως αναφέρουν τα κριτήρια αυτά, οδηγούν σε αύξηση της δόμησης και κατ΄επέκταση σε δυσμενέστερους όρους διαβίωσης των πολιτών στους οικισμούς κατά παράβαση της συνταγματικής αρχής του πολεοδομικού κεκτημένου.

Τι θα περιλαμβάνει

Η μελέτη του ΥΠΕΝ θα περιλαμβάνει –μεταξύ άλλων- προτάσεις για την βελτίωση του νόμου και του πλαισίου εφαρμογής των κινήτρων δόμησης καθώς από τις αποφάσεις του ακυρωτικού δικαστηρίου που θέτουν θέματα συνταγματικότητας του νόμου αναφέρεται ότι απουσιάζει η τεκμηρίωση και αξιολόγηση της εφαρμογής τους.

Η μελέτη θα παραθέτει τα κίνητρα και τις κατευθύνσεις αστικής αναζωογόνησης, πολεοδομικής αναβάθμισης και ελαχιστοποίησης του ενεργειακού αποτυπώματος των κτιρίων, βάσει διεθνών πρακτικών και παραδειγμάτων. Επίσης θα κάνει ανάλυση του ιστορικού νομοθετικού πλαισίου των σχετικών προβλέψεων στους οικοδομικούς κανονισμούς της χώρας και της διαχρονικής εξέλιξής τους, στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο και τη νομολογία. Θα υπάρξει επίσης αναλυτική παράθεση των σημαντικότερων κατευθύνσεων εφαρμογής των κινήτρων, καθώς και των επιπτώσεών τους (ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια) βάσει εθνικών παραδειγμάτων στα μητροπολιτικά συγκροτήματα και σε μεγάλες πόλεις της χώρας.

Οι προτάσεις κατά το ΥΠΕΝ θα πρέπει να είναι δεόντως τεκμηριωμένες και να έχουν κατά το δυνατόν αναφορές σε μετρήσιμα μεγέθη και συγκρίσεις κυρίως ως προς τα προκύπτοντα οφέλη για το περιβάλλον, την βιώσιμη πολεοδομική ανάπτυξη, την αρχιτεκτονική των κτιρίων και την καλύτερη διαβίωση των κατοίκων.

Βγαίνουν και νέες αποφάσεις

Την ίδια στιγμή τα δικαστήρια συνεχίζουν να βγάζουν ακυρωτικές αποφάσεις για τις διατάξεις του ΝΟΚ, με πλέον πρόσφατη την απόφαση του  Διοικητικού Εφετείου Πειραιά. Όπως τονίζουν νομικές πηγές είναι η  πρώτη απόφαση που το δικαστήριο ακυρώνει την οικοδομική άδεια που έκανε χρήση των μπόνους του νέου οικοδομικού κανονισμού (ΝΟΚ), χωρίς να την παραπέμπει στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Η απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά αφορά προσφυγή της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής του Δήμου Αλίμου και οκτώ πολιτών κατά οικοδομικής άδειας για την ανέγερση πενταώροφης πολυκατοικίας. Στην οικοδομική άδεια, που εκδόθηκε το 2021 και αναθεωρήθηκε στα τέλη του 2022, γινόταν χρήση τριών μπόνους του ΝΟΚ: του άρθρου 10, περί προσαύξησης του συντελεστή δόμησης του κτιρίου κατά 10% αν υπάρξει αντίστοιχη μείωση της κάλυψης του κτιρίου, του άρθρου 15 για αύξηση του ύψους κατά 2 μέτρα για φυτεμένο δώμα και του άρθρου 25 για περαιτέρω προσαύξηση του συντελεστή δόμησης εφόσον το κτίριο ανήκει στην ενεργειακή κατηγορία Α+.