Ιδιοκατοίκηση και επενδύσεις σε ακίνητα επιλέγουν οι Έλληνες

Η προσκόλληση με το ακίνητο είναι διαχρονικά κυρίαρχο χαρακτηριστικό των ελληνικών νοικοκυριών.  Ωστόσο, δοκίμιο εργασίας της Τράπεζας της Ελλάδος με αντικείμενο την εξέλιξη του πλούτου των νοικοκυριών αποτυπώνει με ακρίβεια την, προ κρίσης, επενδυτική έκρηξη, αλλά και την κατάρρευση της αγοράς ακινήτων μετά από την κρίση. Το ποσοστό, εξάλλου, ιδιοκατοίκησης που είχε διαμορφωθεί σε περίπου 74% το 2016, δεν αφήνει αμφιβολία ότι η ιδιοκτησία αποτελούσε ασφαλή επενδυτικό προορισμό.

Σύμφωνα με την ερευνητική εργασία των Κων/νας Μάνου, Π.Παλαιού, Ευ. Παπαπέτρου), οι επενδύσεις σε ακίνητα-κυρίως κατοικίες και γη- αυξήθηκαν από 16,2 δισ. ευρώ ή 10,5% του ΑΠΕ το πρώτο τρίμηνο του 2002 σε 32 δισ. ευρώ ή 13,6% του ΑΕΠ το πρώτο τρίμηνο του 2008. Το ποσό αυτό, που αντιστοιχεί, κατά προσέγγιση, με δύο φορές το ΑΕΠ μίας χώρας, όπως η Αλβανία, σε τιμές 2018, τροφοδοτήθηκε από δανεισμό, ο οποίος αυξήθηκε κατά 348%, από το 2002, το τρίτο τρίμηνο του 2010. Το ιδιαίτερα αυτό υψηλό ποσοστό αποδίδεται και στο γεγονός ότι το 2002 τα νοικοκυριά δεν ήταν…υπερδανεισμένα.

Αξιοσημείωτο είναι ακόμη, κατά την έρευνα, ότι για δυόμιση χρόνια, μετά το peak των επενδύσεων σε κατοικίες (α’ τρίμηνο 2008), οι Έλληνες συνέχισαν να παίρνουν στεγαστικά δάνεια. Ταυτόχρονα, η μόχλευση των νοικοκυριών-δηλαδή η αναλογία υποχρεώσεων προς έσοδα- εκτοξεύθηκε από 32% το 2002 στο ρεκόρ του 110% μέσα του 2014. Έτσι, οι τιμές των ακινήτων από τις αρχές του 2000 μέχρι το τρίτο τρίμηνο του 2008, αυξήθηκαν, ονομαστικά, σε ποσοστό 99,2%.

Η κατοικία, όμως, έπαψε να αποτελεί ελκυστικό επενδυτικό προορισμό-τάση που υποστήριζε η πρόσβαση σε φθηνό χρήμα και τα καλά μακροοικονομικά μεγέθη (π.χ. αύξηση απασχόλησης)- όταν ξέσπασε η κρίση. Ως αποτέλεσμα, οι επενδύσεις σε κατοικίες κατέρρευσαν σε μόλις 1,6 δισ. ευρώ το τέταρτο τρίμηνο του 2015 (0,9% του ΑΕΠ), γεγονός που συνοδεύθηκε με πτώση των αξιών 41%, σε ονομαστικούς όρους, το διάστημα ανάμεσα στο peak και το τρίτο τρίμηνο του 2018.

Κατ’ επέκταση, τα υπερδανεισμένα νοικοκυριά, από το 2010 και μετά, επιδίωκαν την μείωση των υποχρεώσεών τους, κάτι που έγινε μέσω απομειώσεων και…χρεoστασίου, τάση κυρίαρχη το διάστημα 2012-2014 και 2017-2018.

Οι ερευνητές υπολογίζουν ότι σε σχέση με το peak (γ’ τρίμηνο 2010), το τρίτο τρίμηνο του 2018, ο δανεισμός των νοικοκυριών είχε μειωθεί κατά 31%. Και συνδέουν την κατάρρευση των τιμών των ακινήτων με την μείωση της κατανάλωσης που υπήρξε ένας από τους βασικούς παράγοντες της κρίσης.

Πλέον, η αγορά αναμένει τα μέτρα που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση με στόχο την περαιτέρω αναθέρμανση της αγοράς ακινήτων, η οποία την τελευταία τριετία έχει καταγράψει αισθητά βελτιωμένες επιδόσεις, κυρίως επειδή η απελθούσα κυβέρνηση δεν την "πείραξε" μέσω νομοθετικών παρεμβάσεων κτλ.

Τα βασικότερα μέτρα που σχεδιάζει η κυβέρνηση περιλαμβάνουν την αναστολή για μία τριετία του φόρου υπεραξίας στις αγοραπωλησίες ακινήτων και του ΦΠΑ για τις νέες οικοδομές. Την οριζόντια μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 30% εντός διετίας και την έκπτωση έως 50% για όλες τις εργασίες ενεργειακής εξοικονόμησης.

[email protected]