Κτηματολόγιο: Τι ισχύει για τις χρησικτησίες

Τον πονοκέφαλο που προκλήθηκε από το ζήτημα του ιδιοκτησιακού λόγω των δασικών χαρτών προσπαθεί να λύσει το υπουργείο Περιβάλλοντος μέσω χρησικτησίας και συμβολαίων προ της 1ης.7.2001.

Ετσι, το Ελληνικό Κτηματολόγιο απέστειλε στους αναδόχους μελετών κτηματογράφησης διευκρινιστική οδηγία -σε συνέχεια αντίστοιχής εγκυκλίου του ΥΠΕΝ- για το τι ισχύει σε Επτάνησα, Κύθηρα-Αντικύθηρα, Κρήτη, σε κάποια νησιά του Αιγαίου και Ιονίου, αλλά και τη Μάνη. Μεταξύ των όσων αναφέρονται, ξεκαθαρίζεται σε ποιες περιπτώσεις, δάση, δασικές, χορτολιβαδικές και βραχώδεις εκτάσεις, προκρίνεται ως ιδιοκτήτης το Δημόσιο και σε ποιες ο ιδιώτης.

Σύμφωνα με το άρθρο 62 του Ν. 998/1979 (όπως τροποποιήθηκε με τον Ν. 4821/2021), το βάρος απόδειξης ιδιοκτησίας μεταξύ Δημοσίου και ιδιώτη σε δάση, δασικές εκτάσεις, χορτολιβαδικές και βραχώδεις εκτάσεις πέφτει στον ιδιώτη, εκτός από τις παραπάνω περιοχές.

Οπως προκύπτει, το Δημόσιο θα πρέπει να έχει τίτλους ιδιοκτησίας ή άλλα επαρκή στοιχεία απόδειξης της κυριότητας, δηλαδή:

– Τίτλος ιδιοκτησίας (πώληση, δωρεά, κήρυξη της απαλλοτρίωσης υπέρ του Δημοσίου μετά την καταβολή της αποζημίωσης στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και η από 18-9-1952 σύμβαση μεταξύ του Δημοσίου και της Εκκλησίας της Ελλάδας).

– Πράξεις μίσθωσης ή παραχώρησης ή άλλης εκμετάλλευσης.

– Πράξεις αξιοποίησης και προστασίας της έκτασης ως δημόσιας (πράξεις διαχείρισης των δημόσιων δασών και δασικών εκτάσεων, σύμφωνα με τις διατάξεις του Δασικού Κώδικα).

– Δικαστικές αποφάσεις και απορριπτικές γνωμοδότησεις των Συμβουλίων Ιδιοκτησίας Δασών, καθώς και υπουργικές αποφάσεις αποδοχής τους.

Αντίστοιχα, ο ιδιώτης θα πρέπει να έχει: τίτλο μέχρι την 1η/7/2001 (αυτού και των δικαιοπαρόχων του), ανεξαρτήτως του πότε μεταγράφηκε στο υποθηκοφυλακείο ή του ό,τι ισχύει στο άρθρο 10 του Ν. 32088/2003 (π.χ. ιδιωτικά δάση, δικαστικές αποφάσεις κ.λπ.).

Τι συμβαίνει όμως ανά περιοχή; Στη Μάνη, εάν το Ελληνικό Δημόσιο δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας ή άλλα επαρκή στοιχεία απόδειξης της κυριότητας ισχύει ό,τι ισχύει μεταξύ των ιδιωτών.

– Στα Κύθηρα-Αντικύθηρα, το Ελληνικό Δημόσιο προκρίνεται μόνο με τίτλους κτήσης, αλλιώς επίσης ισχύει ό,τι ισχύει μεταξύ των ιδιωτών.

– Σε Κρήτη και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, ο ιδιώτης προκρίνεται, εφόσον το Ελληνικό Δημόσιο δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας ή άλλα επαρκή στοιχεία απόδειξης της κυριότητας, είτε με τίτλο μέχρι τη 1η/7/2001 (αυτού και των δικαιοπαρόχων του) είτε ο ιδιώτης έχει αποδεδειγμένα συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο χρησικτησίας μέχρι το 1915 (ο θεσμός της χρησικτησίας ίσχυσε στην Κρήτη μέχρι τη 12η-9-1915).

– Στις Κυκλάδες τώρα, ο ιδιώτης δεν μπορεί να επικαλεστεί χρησικτησία, επομένως για να προκριθεί πρέπει να έχει τίτλο μέχρι την 1η/7/2021.

– Στα Επτάνησα, ο ιδιώτης προκρίνεται, εφόσον το Ελληνικό Δημόσιο δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας ή άλλα επαρκή στοιχεία απόδειξης της κυριότητας είτε με τίτλο μέχρι την 1η/7/2001 (αυτού και των δικαιοπαρόχων του) είτε ο ιδιώτης έχει αποδεδειγμένα συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο χρησικτησίας την 22α.02.1946 (οπότε και ίσχυε στις περιοχές αυτές ο Ιόνιος Αστικός Κώδικας, που προέβλεπε τη χρησικτησία).

– Στα Δωδεκάνησα (πλην Ρόδου, Κω και σε τμήμα της Λέρου) είναι λίγο πιο πολύπλοκα τα πράγματα. Εκταση που έχει χαρακτηριστεί ως δασική για την οποία το Δημόσιο διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας, ενώ και ο ιδιώτης επικαλείται μεταγεγραμμένο τίτλο ιδιοκτησίας που έχει συνταχθεί έως τη 1η.7.2001: προκρίνεται ο ιδιώτης μόνον εφόσον αποδείξει α) δεκαετή νομή και κατοχή έως τη 10η.1.1949 και β) αδιατάρακτη και καλόπιστη νομή και κατοχή με διανοία κυρίου έκτοτε, άλλως αποδίδεται στο Δημόσιο.

Για έκταση που έχει χαρακτηριστεί ως δασική για την οποία το Δημόσιο διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας ενώ ο ιδιώτης επικαλείται χρησικτησία: προκρίνεται ο ιδιώτης μόνον εφόσον αποδείξει α) δεκαετή νομή και κατοχή έως τη 10η.1.1949 και β) αδιατάρακτη και καλόπιστη νομή και κατοχή με διανοία κυρίου έκτοτε, άλλως αποδίδεται στο Δημόσιο.

Παράλληλα, για έκταση που έχει χαρακτηριστεί ως δασική για την οποία το Δημόσιο δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας ή άλλα επαρκή στοιχεία απόδειξης της κυριότητάς του, όπως πράξεις μίσθωσης, παραχώρησης ή άλλης εκμετάλλευσης, αξιοποίησης και προστασίας της έκτασης ως δημόσιας, ενώ ο ιδιώτης επικαλείται μεταγεγραμμένο τίτλο ιδιοκτησίας που έχει συνταχθεί έως την 1η.7.2001: προκρίνεται ο ιδιώτης.

Τέλος, για έκταση που έχει χαρακτηριστεί ως δασική για την οποία το Δημόσιο δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας ενώ ο ιδιώτης επικαλείται χρησικτησία: προκρίνεται ο ιδιώτης μόνον εφόσον αποδείξει α) δεκαετή νομή και κατοχή έως τη 10η. 1.1949 και β) αδιατάρακτη και καλόπιστη νομή και κατοχή με διανοία κυρίου έκτοτε, άλλως αποδίδεται στο Δημόσιο.