Νομπέλ της αρχιτεκτονικής στον αρχιτέκτονα των φτωχών Αλεχάντρο Αραβένα

Ο πρωτοπόρος έλληνας αρχιτέκτονας, Δημήτρης Πικιώνης, συνήθιζε να λέει ότι αυτό που καλούνται να κάνουν οι δημιουργοί είναι «να δείξουν λίγο περισσότερη ανθρωπιά, βαθύτερη νόηση και ψυχική ευαισθησία και αλλάζουν όλα: από την αρχική στάση ως τις λεπτομέρειες».

Ο χιλιανός αρχιτέκτονας, Αλεχάντρο Αραβένα, δεν είναι συγκαιρινός του Πικιώνη, δεν τον συνάντησε ποτέ και ενδεχόμενα να μην τον γνωρίζει καν. Κι όμως, η αισθητική του προσέγγιση στα κτίρια είναι ακριβώς η ίδια. Ανθρωπιά σε συνδυασμό με λειτουργικότητα. Αυτές οι παράμετροι (… και άλλες πολλές) αποτέλεσαν την αιτία για να κατακτήσει το φημισμένο βραβείο Pritzker (κάτι αντίστοιχο με τα Νομπέλ).

Ο Αραβένα έχει επικεντρωθεί στην κατασκευή κτιρίων που απευθύνονται σε ανθρώπους χαμηλού εισοδήματος και ανακατασκευής πόλεων έπειτα από φυσικές καταστροφές. Στο εμβριθές ρεπορτάζ της εφημερίδας Νew York Times, αναφέρεται πως είναι η πρώτη φορά που ένας αρχιτέκτονας από τη Χιλή φτάνει σε αυτό το ύπατο βραβείο, τη στιγμή που ομόλογοί του εστιάζουν την προσοχή τους στο σχεδιασμό κτιρίων με υλικά του κάθε τόπου.

Ο Τομ Πρίτζκερ, πρόεδρος του Hyatt Foundation και χρηματοδότης του βραβείου που φέρει και το όνομά του, εξηγώντας το σκεπτικό της απόφασης, τόνισε: «Η δουλειά του Αραβένα δίνει την οικονομική δυνατότητα σε λιγότερο προνομιούχους και μειώνει τις επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών. Είναι ένας συνδυασμός έμπνευσης και πρωτοπορίας και δείχνει πως η αρχιτεκτονική μπορεί να βελτιώσει τις ζωές των ανθρώπων». Οντως, ο 48χρονος Αραβένα βλέπει την αρχιτεκτονική από τη σκοπιά της κοινωνικής χρησιμότητας και λιγότερο της αισθητικής απόλαυσης. Σε πρόσφατη συνέντευξή του είχε επισημάνει: «Πολλές φορές η λύση είναι η δημιουργία ενός οικονομικού κτιρίου. Κάποιες άλλες φορές υπάρχει η ανάγκη να επικεντρώσεις τη φαντασία των ανθρώπων στην αρχιτεκτονική. Η μέγιστη πρόκληση είναι να αναλύσεις, με ψυχρό τρόπο, την εξίσωση και να δημιουργήσεις κάτι ενδιάμεσο».

Καίτοι ο Αλεχάντρο Αραβένα δεν θεωρείται «σταρ της αρχιτεκτονικής», έχει να επιδείξει σημαντικές επιτυχίες τα τελευταία χρόνια. Είναι ο διευθυντής της επόμενης Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας, ενώ το 2014 έκανε αίσθηση με μια ομιλία του στην TED. H εταιρεία του Αραβένα, Elemental, έχει έδρα στο Σαντιάγο και στηρίζεται στη θεωρία «σχεδόν ένα έτοιμο σπίτι». Μια πρωτοποριακή σκέψη που επιτρέπει στους κατοίκους να ολοκληρώσουν το σπίτι τους, σύμφωνα με τις ανάγκες τους λαμβάνοντας ενεργό ρόλο. Η εταιρεία προώθησε το σχέδιο το 2003 στη βόρεια Χιλή, χτίζοντας σπίτια για 100 οικογένειες έναντι μικρού τιμήματος (6.800 ευρώ), με την κυβέρνηση να προσφέρει επιδότηση για την κατασκευή τους. Η έμπνευση του Αραβένα έλκει την καταγωγή της από τις φαβέλες και την παραγκουπόλεις που «ανθούν» στη Λατινική Αμερική, με στόχο όμως αυτές οι μικρές οικίες να έχουν τη δυνατότητα επέκτασης σύμφωνα με τις ανάγκες των κατοίκων.

Ακολούθησε την ίδια στρατηγική και το 2010, έπειτα από τους σεισμούς που έπληξαν τη Χιλή. Η Elemental χρειάστηκε μόλις 100 ημέρες για να επεξεργαστεί ένα πλάνο που περιλάμβανε κτίρια και υποδομές με την αρωγή των κατοίκων της πόλης Κοστιτουσιόν που είχε πληγεί καίρια από τους σεισμούς και το τσουνάμι.

Ο Τομ Πρίτζκερ επιδαψιλεύει ουκ ολίγα εγκώμια στον Αραβένα: «Αντιλαμβάνεται τις δομές και τα υλικά, αλλά και τη σημασία της ποίησης με τη δύναμη της αρχιτεκτονικής έτσι ώστε να επικοινωνήσει με διαφορετικούς τρόπους».

Για πολλούς, η κατάκτηση ενός ύψιστου βραβείου γίνεται βάρος που δεν μπορούν να σηκώσουν. Ο Αραβένα αποκλείει αυτό το παράδοξο για τον εαυτό του: «Θεωρώ πως από εδώ και πέρα δεν έχουμε να αποδείξουμε τίποτα και σε κανέναν. Αντίθετα, νιώθουμε περισσότερο ενθαρρυμένοι να εισέλθουμε σε πεδία που εμπεριέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο αποτυχίας. Αντί για ευθύνη ή βάρος, αυτό το βραβείο με κάνει να νιώθω ελαφρύτερος και να είμαι έτοιμος να ξεκινήσω τρέξιμο».

Πηγή: http://www.protagon.gr/epikairotita/o-arxitektonas-twn-ftwxwn-44341025105