Ξαναμπαίνουν στο "μικροσκόπιο" της Επιτροπής Ανταγωνισμού οι κατασκευαστές

Το «έργο» των ερευνών της Επιτροπής Ανταγωνισμού στον κατασκευαστικό κλάδο δεν είναι καινούριο, μάλιστα, είναι πολύ παλιό.

Το «ξεψάχνισμα» της επιτροπής στον νευραλγικό αυτό τομέα της ελληνικής οικονομίας ο οποίος κατά καιρούς έχει δεχθεί πακτωλό κονδυλίων κρατάει από τις αρχές της δεκαετίας του 2000.

Συγκεκριμένα το 2012 η επιτροπή έβγαλε πόρισμα για δημιουργία «καρτέλ» στον κλάδο των κατασκευών κατά την περίοδο 2002 έως 2009. Η σχετική αυτεπάγγελτη έρευνα της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού διενεργήθηκε μετά από πληθώρα δημοσιευμάτων στον τύπο σχετικά με τις υψηλές τιμές των ακινήτων, καθώς και ανακοίνωση στην ιστοσελίδα της Ένωσης Κατασκευαστών Κτιρίων Ελλάδος (Ε.Κ.Κ.Ε.), η οποία ανέφερε: «ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΙ μην προχωρείτε σε ανεγέρσεις νέων κτιρίων, αν προηγουμένως δεν έχετε διαθέσει το 70% των ακινήτων που έχετε προς πώληση».

Όπως επισημαίνεται στην εισήγηση, από την εν λόγω αυτεπάγγελτη έρευνα προέκυψε ότι η Ε.Κ.Κ.Ε., μέσα από διαρκείς αποφάσεις/συστάσεις προς τα μέλη της τα έτη 2002 έως και 2009 συνέβαλλε στον περιορισμό της παραγωγής και διάθεσης νεόδμητων πλεοναζουσών κατοικιών και στον έμμεσο καθορισμό των τιμών τους, που συνιστά παράβαση και σοβαρό περιορισμό του ανταγωνισμού. Με τις ενέργειες της αυτές η Ε.Κ.Κ.Ε υποκατέστησε τους κινδύνους της επιχειρηματικής δραστηριότητας με απώτερο στόχο τη διατήρηση των τιμών πώλησης των κατοικιών στις διαμορφωμένες υψηλές τιμές.

Πρόστιμα ρεκόρ

Λίγα χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα τον Μάρτιο του 2017 ολοκληρώθηκε η υπόθεση του καρτέλ στον κατασκευαστικό κλάδο μετά από έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Μάλιστα σε αυτή την περίπτωση τα πρόστιμα για τους «μεγάλους» του κλάδου έπεσαν «βροχή» φθάνοντας τα €80 εκατ. Στην υπόθεση πρωταγωνιστές ήταν τόσο εγχώριες εταιρίες όσο και ξένες τεχνικές οι οποίες είχαν αρνηθεί να προσέλθουν στην διαδικασία διευθέτησης. Για τους Ελληνες η Επιτροπή Ανταγωνισμού επέβαλε πρόστιμα ρεκόρ-τα μεγαλύτερα σε σχέση με παρόμοιες υποθέσεις στην Ευρώπη στους ΕΛΛΑΚΤΩΡ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, J&P ΑΒΑΞ και Intrakat. Από την έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού, είχε προκύψει ότι οι εμπλεκόμενες επιχειρήσεις συνεννοούνταν και προαποφάσιζαν για την έκβαση κάθε διαγωνισμού.

Ειδικότερα, συναποφάσιζαν:

α) Ποιος θα αναδειχθεί μειοδότης και θα πάρει το έργο διαγωνισμό.
β) Τι εκπτώσεις θα προσφερθούν και με ποιο συμβατικό τίμημα θα γίνει η ανάθεση.
γ) Ποιοι εργολάβοι δεν θα μετάσχουν στον διαγωνισμό και θα πάρουν οικονομικά ανταλλάγματα από τον ανάδοχο του έργου
δ) Εταιρείες που συμμετείχαν σε φαινομενικά ανταγωνιστικά σχήματα και κατέθεταν ξεχωριστές προσφορές, να μοιρασθούν τελικά το έργο

Οι συνεννοήσεις γίνονταν είτε μέσω τακτικών συναντήσεων, είτε ακόμη και μέσα από τη σύναψη ιδιωτικών συμφωνητικών, τα οποία εντοπίστηκαν κατά την έρευνα της ΕΑ.

Εκκίνηση διαδικασίας του αρ.11 του Ν. 3959/2011

Στις 8 Ιανουαρίου 2021 η Επιτροπή Ανταγωνισμού έλαβε στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, απόφαση περί εκκίνησης της διαδικασίας του αρ. 11 του Ν.3959/2011 (κανονιστική παρέμβαση σε κλάδο της οικονομίας). Ειδικότερα, όπως λέει σε σχετική ανακοίνωση αποφάσισε την εκκίνηση της εν λόγω διαδικασίας προκειμένου να εξετάσει τον κλάδο των κατασκευών, με έμφαση στις οικονομικές δραστηριότητες που σχετίζονται με την ανάπτυξη οικοδομικών έργων και έργων υποδομών (συμπεριλαμβανομένων των έργων παραχωρήσεων), και να αξιολογήσει εάν επικρατούν συνθήκες αποτελεσματικού ανταγωνισμού.

Η σημασία του κλάδου των κατασκευών για την ελληνική οικονομία και η διασύνδεση της κατασκευαστικής δραστηριότητας με λοιπούς βιομηχανικούς κλάδους και εμπορικές δραστηριότητες συνιστούν βασικούς παράγοντες ενεργοποίησης της κατ’ αρ.11 κανονιστικής αρμοδιότητας της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Επιπλέον, η  Επιτροπή Ανταγωνισμού, εφαρμόζοντας τους εθνικούς και ενωσιακούς κανόνες ανταγωνισμού έχει ασχοληθεί συστηματικά με τον κλάδο, με την έκδοση κατά την τελευταία τετραετία σημαντικών αποφάσεων στο πλαίσιο εξέτασης αντι-ανταγωνιστικών πρακτικών (νόθευσης δημόσιων διαγωνισμών) που υιοθετήθηκαν από επιχειρήσεις του κλάδου. Στο πλαίσιο των αποφάσεων αυτών, η Ε.Α. έλαβε υπόψη της την παρατεταμένη οικονομική κρίση στην Ελλάδα που έπληξε, μεταξύ άλλων, και τον οικονομικό κλάδο των κατασκευών.

Εφόσον, στο πλαίσιο της εκκινηθείσας διαδικασίας, διαπιστωθεί, κατ’ αρχάς, η μη ύπαρξη συνθηκών αποτελεσματικού ανταγωνισμού στον υπό διερεύνηση κλάδο, η Επιτροπή Ανταγωνισμού θα δημοσιοποιήσει τις απόψεις της, μέσω δημόσιας διαβούλευσης εντός διαστήματος 90 ημερών από την κίνηση της εν λόγω διαδικασίας. Η δημόσια διαβούλευση θα διαρκέσει τουλάχιστον τριάντα (30) ημέρες.

Μετά το πέρας της δημόσιας διαβούλευσης και εφόσον η Επιτροπή Ανταγωνισμού διαπιστώσει ξανά ότι στο συγκεκριμένο κλάδο της οικονομίας δεν υπάρχουν συνθήκες αποτελεσματικού ανταγωνισμού, ανακοινώνει συγκεκριμένα μέτρα τα οποία θεωρεί ότι είναι τα απολύτως αναγκαία, πρόσφορα και σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, για τη δημιουργία συνθηκών αποτελεσματικού ανταγωνισμού. Η Επιτροπή Ανταγωνισμού δημοσιοποιεί επαρκώς και με πρόσφορο τρόπο τις απόψεις της για τα μέτρα που ανακοινώνει και θέτει αυτές σε δημόσια διαβούλευση. Η δημόσια διαβούλευση διαρκεί τουλάχιστον τριάντα (30) ημέρες.

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού, μετά το πέρας της εν λόγω διαβούλευσης και αφού λάβει υπόψη τα αποτελέσματα της, θα προχωρήσει στην επιβολή, με απόφαση της, που έχει εκτελεστό χαρακτήρα, συγκεκριμένων μέτρων τα οποία θεωρεί ότι είναι τα απολύτως αναγκαία, πρόσφορα και σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας για τη δημιουργία συνθηκών αποτελεσματικού ανταγωνισμού. Εάν η Επιτροπή Ανταγωνισμού διαπιστώσει ότι η έλλειψη συνθηκών αποτελεσματικού ανταγωνισμού οφείλεται, μεταξύ άλλων, και σε νομοθετικές και κανονιστικές ρυθμίσεις, θα γνωμοδοτήσει για την κατάργηση ή την τροποποίηση τους στον καθ` ύλην αρμόδιο Υπουργό και στον Υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων.