Οι αλλαγές που φέρνει το τέλος των 392 υποθηκοφυλακείων της χώρας

Στην τελική ευθεία έχει μπει η ολοκλήρωση του Κτηματολογίου, με την τελευταία πράξη, την κατάργηση των 392 υποθηκοφυλακείων της χώρας, να έχει γίνει πράξη, σηματοδοτώντας το τέλος στο οθωμανικό καθεστώς που ίσχυε σε περιοχές της ελληνικής επικράτειας, σύμφωνα με το οποίο στον καθένα ανήκε ό,τι δήλωνε.

Το κλείσιμο των υποθηκοφυλακείων, που καθένα από αυτά αποτελούσε και μια εστία γραφειοκρατίας, αποτέλεσε μια εκκρεμότητα από το 2018 και έγινε πράξη, καθώς τα 392 υποθηκοφυλακεία καταργήθηκαν και έδωσαν τη θέση τους στα κτηματολογικά γραφεία, τα οποία είναι 17 και μαζί με τα υποκαταστήματα 92.

Σαρωτικές αλλαγές φέρνει το τέλος των υποθηκοφυλακείων: Σε πλήρη εκσυγχρονισμό των διαδικασιών προχωρά το υπουργείο μέσα στο 2025

Μόνο το 2024 έκλεισαν 184 υποθηκοφυλακεία, ενώ πλέον με την επίλυση αυτής της εκκρεμότητας από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης καθίσταται εφικτή η ολοκλήρωση της μεγάλης μεταρρύθμισης του Κτηματολογίου, που η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί πως θα ολοκληρωθεί το 2025, ενώ τα επόμενα βήματα του υπ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης στον συγκεκριμένο τομέα είναι η ψηφιακή εφαρμογή χωρικών μεταβολών σε συνδυασμό με Μητρώο Πιστοποιημένων Μηχανικών, ώστε να προχωρούν γρήγορα οι αποφάσεις, η αυτόματη προσημείωση & εξάλειψη βάρους και η ανάληψη κοινών πρωτοβουλιών με το υπουργείο Δικαιοσύνης, προκειμένου να επιταχυνθούν οι κτηματολογικές αγωγές.

Από τα χειρόγραφα στην πλατφόρμα Price Map

Παράλληλα, το επόμενο διάστημα βγαίνει στον αέρα η πλατφόρμα Price Map, για την ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τις πραγματικές τιμές των ακινήτων ανά περιοχή για αγορά και ενοικίαση.

Το μεγάλο πρόβλημα που κατέστησε επιβεβλημένη τη μεταρρύθμιση είναι πως κάθε υποθηκοφυλακείο διέθετε έναν όγκο από εκκρεμείς πράξεις οι οποίες δεν είχαν επιλυθεί και ήταν χαμένες μέσα στους «αρχαίους» τόμους χαρτιού. Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, οι δικηγόροι έπρεπε να φτιάξουν παζλ με κομμένα χαρτάκια από διαφορετικά βιβλία για να βρουν τα ολοκληρωμένα στοιχεία. Ολες αυτές τις εκκρεμότητες το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης έλαβε την απόφαση να τις πάρει πάνω του και να λύσει αυτή τη διαχρονική παθογένεια και πλέον υπάρχει αποκλειστικά ένα ενιαίο σύστημα για τις αγοραπωλησίες ακινήτων, το Κτηματολόγιο.

Παράλληλα, ψηφιοποιούνται 600.000.000 σελίδες χαρτιού από τα υποθηκοφυλακεία με έργο του Ταμείου Ανάκαμψης. Το έργο που αφορά τα υποθηκοφυλακεία μάλιστα είναι αυτό με τη μεγαλύτερη πρόοδο από όλο το ελληνικό κράτος και τον Φεβρου άριο στόχος είναι να φτάσει στο 50%, κα θώς αναμένεται να έχουν ψηφιοποιηθεί 300.000.000 σελίδες χαρτιού.

Σύμφωνα με πηγές του υπ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης, τα πέντε υποθηκοφυλακεία που κληροδότησαν τις περισσότερες εκκρεμότητες είναι: Αθήνας (35.000 εκκρεμότητες), Θεσσαλονίκης (37.000 εκκρεμότητες), Ρόδου (60.000 εκκρεμότητες), Κατερίνης (13.000 εκκρεμότητες), Ηρακλείου (11.000 εκκρεμότητες).

Εως τις 31 Δεκεμβρίου 2024 είχαν ψηφιοποιηθεί 245.415.454 σελίδες αρχείου υποθηκοφυλακείων και κτηματολογικών γραφείων, που αντιστοιχεί στο 41% του συνολικού έργου, το οποίο θα ολοκληρωθεί εντός του 2025. Η εντατική προσπάθεια για την ολοκλήρωση του Κτηματολογίου είναι συνολική και ενδεικτικό αυτής είναι οι μετακομίσεις από παλιά σε νέα, σύγχρονα κτίρια για την υπηρεσία, που δεν έχουν καμία σχέση με τις τριτοκοσμικές εικόνες του παρελθόντος. Από το 1995 - 2022 το ποσοστό της κτηματογράφησης ήταν 36%. Στις αρχές του 2025 το ποσο στό αυτό ανέρχεται σε 53%, σημειώνοντας αύξηση 17 μονάδων, ενώ δέσμευση του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης είναι ότι τέλος του 2025 η κτηματογράφηση θα είναι ολοκληρωμένη στο 100%.

Το Κτηματολόγιο ο πρώτος δημόσιος φορέας στην Ελλάδα που αξιοποίησε την τεχνητή νοηµοσύνη 

Ενας σημαντικός παράγοντας για να ανέβουν οι ρυθμοί ήταν η ψήφιση του νέου νόμου τον Σεπτέμβριο του 2024, βάσει του οποίου το Κτηματολόγιο έγινε ο πρώτος δημόσιος φορέας στην Ελλάδα που αξιοποίησε την τεχνητή νοηµοσύνη στις διοικητικές διαδικασίες. Ο νόµος αυτός έθεσε το θεσµικό πλαίσιο για τη χρήση προηγµένων τεχνολογιών, µε στόχο την επιτάχυνση και τη διαφάνεια στις λειτουργίες του δηµόσιου τοµέα.

Η χρήση Α.Ι. στο Κτηµατολόγιο αφορά τους νοµικούς ελέγχους, οι οποίοι πλέον ολοκληρώνονται σε λίγα λεπτά, αντί για ώρες. Οι αλγόριθµοι A.I. εντο πίζουν πλέον αυτόµατα τα κρίσιµα σηµεία των συµβολαίων, υποστηρίζοντας ουσιαστικά το έργο των προϊσταµένων. Αυτή η καινοτοµία οδήγησε σε πολλαπλασιασµό της παραγωγικότητας του προσωπικού.

Η πρωτοβουλία έχει κερδίσει διεθνή αναγνώριση, µε τη Microsoft και τον ΟΟΣΑ να τη χαρακτηρίζουν ως πρότυπο καλής πρακτικής. Μάλιστα, η Microsoft σχεδιάζει να τη συµπεριλάβει ως case study σε παγκόσµιο επίπεδο. Αυτή η εξέλιξη κατα δεικνύει τον εκσυγχρονισµό της ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης, καθιστώντας την Ελλάδα πρότυπο καινοτοµίας στην Ευρώπη.

Εντυπωσιακή αύξηση της παραγωγικότητας του Κτηµατολογικού Γραφείου Αθηνών

Το πιο εµβληµατικό παράδειγµα της προόδου που έχει επιτευχθεί στο Κτηµατολόγιο είναι η εντυπωσιακή αύξηση της παραγωγικότητας του Κτηµατολογικού Γραφείου Αθηνών. Οι ολοκληρωµένοι νοµικοί έλεγχοι αυξήθηκαν κατά 477% µέσα σε µόλις έναν χρόνο. Τον ∆εκέµβριο του 2023 είχαν ολοκληρωθεί 1.621 έλεγχοι, ενώ τον ∆εκέµβριο του 2024, χάρη στην υιοθέτηση νέων ψηφιακών εργαλείων και τη συµβολή της τεχνητής νοηµοσύνης στη λήψη διοικητικών αποφάσεων, ο αριθµός εκτοξεύτηκε στους 9.354.

Στο πλαίσιο της απλοποίησης των διαδικασιών µεταβίβασης κτηµατογραφηµένων ακινήτων εντάσσεται και η υπηρεσία για τις µεταγραφές ακινήτων µέσω του Ψηφιακού Φακέλου Μεταβίβασης Ακινήτου (akinita.gov.gr), που ολοκληρώνονται πλέον µέσα σε µία εργάσιµη ηµέρα, µια δέσµευση που όταν πρωτοειπώθηκε από τον υφυπουργό Κ. Κυρανάκη φάνταζε εξω πραγµατική.

Ιστορίες «τρέλας» και ευτράπελα

Κατά τη διαδικασία της κατάργησης των υποθηκοφυλακείων και της ψηφιοποίησης των αρχείων τους δεν ήταν λίγες οι φορές που το ιδιαίτερο καθεστώς που επικρατούσε παραδοσιακά γεννούσε ιστορίες «τρέλας».

Ενδεικτική είναι η περίπτωση στο υποθηκοφυλακείο µικρού, αλλά πολύ τουριστικού νησιού, όπου η υποθηκοφύλακας έπαιρνε κανονικά την προβλεπόµενη αµοιβή για την ολοκλήρωση µεταγραφών ακινήτου, χωρίς όµως ποτέ να τις ολοκληρώνει. Αυτό οδήγησε, όπως ήταν αναµενόµενο, σε τεράστιο όγκο εκκρεµοτήτων, αλλά και σε δικαστικές διαµάχες. Σε άλλη περίπτωση, σε νησί του Αιγαίου, ο υποθηκοφύλακας είχε µετατρέψει τον χώρο του υποθηκοφυλακείου σε κατοικία και ζούσε µέσα µαζί µε την οικογένειά του! Ως αποτέλεσµα, όταν το Ελληνικό Κτηµατολόγιο έπρεπε να προχωρήσει στην κατάργηση της υπηρεσίας, για να αναλάβει την ευθύνη της αρµοδιότητας και τη λειτουργία του, έπρεπε να πείσει τον απερχόµενο υποθηκοφύλακα να βρει νέο σπίτι.

Σε άλλες περιπτώσεις, υπήρχαν καταγγελίες για παρατυπίες υποθηκοφυλάκων, κρίσιµα έγγραφα είχαν γίνει στάχτη, µε το φαινόµενο να αποτελεί, αν µη τι άλλο, χαρακτηριστικό δείγµα µιας κατάστασης όπου οι συµπτώσεις εγείρουν ερωτήµατα και η διαφάνεια δοκιµάζεται στην πράξη. Σε άλλη περίπτωση, τα στελέχη του Ελληνικού Κτηµατολογίου κατά την παραλαβή του αρχείου ενός υποθηκοφυλακείου προς κατάργηση συνειδητοποίησαν πως έλειπαν εκατοντάδες συµβόλαια. Μετά την κινητοποίηση του τοπικού εισαγγελέα και της Αστυνοµίας, έπειτα από έρευνα, τα συµβόλαια βρέθηκαν σε κοντινό κάδο σκουπιδιών! Κατά τη διάρκεια της ψηφιοποίησης των αρχείων σε υποθηκοφυλακείο της Στερεάς Ελλάδας, οι υπάλληλοι του αναδόχου για τη σάρωση βρήκαν µέσα στα συµβόλαια τρία ξεχασµένα δεκαχίλιαρα. Προφανώς, επρόκειτο για «δώρο-γρηγορόσηµο» από κάποιον πολίτη, που, για να εξυπηρετηθεί κάποτε, κατέφευγε σε κάθε διαθέσιµο µέσο. Ακόµα, µιας περιορισµένης έκτασης βροχή στάθηκε αρκετή για να πληµµυρίσει ο χώρος ενός υποθηκοφυλακείου, λίγες ηµέρες πριν από την προγραµµατισµένη κατάργησή του. Εντροµοι οι υπάλληλοι επικοινώνησαν µε τη διοίκηση του Κτηµατολογίου, αναζητώντας άµεση λύση. Τελικά, αιτία της πληµµύρας αποδείχθηκε ένα φραγµένο σιφόνι, το οποίο κανένας από το προσωπικό δεν είχε φροντίσει να καθαρίσει...