Οι ανθρωπίνοι διέσχιζαν το Αιγαίο Πέλαγος πριν μισό εκατομμύριο χρόνια

Το ερώτημα του πότε οι πρόγονοι του σύγχρονου ανθρώπου απέκτησαν τη γνωστική και τεχνική δυνατότητα να διασχίσουν τις θάλασσες πλέοντας, δεν έχει απαντηθεί με ακρίβεια. Γνωρίζαμε πως ο Homo sapiens ήταν το πρώτο μέλος της Homo οικογένειας που τα κατάφερε, αλλά ανακαλύψεις των τελευταίων ετών προσφέρουν στοιχεία πως οι αρχαιότεροι ανθρωπίνοι ήταν πιο εξελιγμένοι από αυτό που πιστεύαμε.

Αρχαιολόγοι του Πανεπιστημίου της Πάτρας βρήκαν αρχαία αντικείμενα στα νησιά του Αιγαίου, που προϋπύρχαν πολύ πριν από την εμφάνιση του Homo sapiens. Αυτό σημαίνει πως αρχαιότεροι άνθρωποι είχαν βρει τρόπο να διασχίσουν μεγάλες επιφάνειες νερού, δημιουργώντας την ερώτηση πότε ξεκίνησαν να πλέουν, κάτι που είναι δύσκολο να απαντηθεί αφού οι βάρκες και τα κανό στο παρελθόν ήταν ξύλινα και δεν αντέχουν στο χρόνο. Σίγουρα όχι εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, κάνοντας την εύρεσή τους σήμερα αδύνατη.

 

Ωστόσο, η ανάλυση του γεωλόγου Γιώργου Φερεντίνου και της ομάδας του, περιλαμβάνει οστά και πέτρινα εργαλεία που επιβίωσαν στο πλήρωμα του χρόνου. Στα νησιά του Αιγαίου έχουν ανακαλυφθεί εργαλεία που χρονολογούνται πριν 476.000 χρόνια. Στην Λέσβο, στην Μήλο και στη Νάξο, έχουν βρεθεί εργαλεία που σχετίζονται με τον τα εργαλεία του Homo erectus σε Αφρική και Ασία πριν 1.9 εκατομμύρια χρόνια. Πώς μπορούν λοιπόν αυτά τα εργαλεία να έφτασαν στα νησιά του Αιγαίου;

Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει πως οι προϊστορικοί άνθρωποι διέσχιζαν περπατώντας θάλασσες κατά τη διάρκεια της εποχής των παγετώνων, όταν η στάθμη της θάλασσας είχε υποχωρήσει και είχαν δημιουργηθεί γέφυρες εδάφους. Για να διαπιστώσουν αν αυτό ισχύει και για το Αιγαίο, ο Φερεντίνος αναδόμησε τη γεωγραφία της περιοχής πριν 450.000 χρόνια. Βρήκε λοιπόν πως στη χαμηλότερη στάθμη της πριν 450.000 χρόνια, η ακτογραμμή ήταν 225 μέτρα χαμηλότερα από αυτό που είναι σήμερα.

Αυτό σημαίνει πως πολλά νησιά του Αιγαίου συνδεόταν μεταξύ τους με γη. Οι Κυκλάδες ήταν ουσιαστικά ένα μεγάλο νησί. Αλλά παρέμενε νησί, περιτριγυρισμένο από θάλασσα, αποκομμένο από την ενδοχώρα για τουλάχιστον 5-7 χιλιόμετρα σε συνθήκες παγετώνων και 40 χιλιόμετρα σε θερμότερες περιόδους. Ωστόσο, το νησί θα ήταν ορατό από την ενδοχώρα, προσφέροντας ένα ελκυστικό κίνητρο για εξερεύνηση νέων περιοχών.

Αυτό δεν αποδεικνύει πως κατασκεύασαν σκάφη, αλλά θα μπορούσαν να δημιουργήσουν πρωτόγονες σχεδίες ή απλά να επέπλεαν κρατώντας ένα κορμό δέντρου.

Αυτό σημαίνει πως αυτοί οι ανθρωπίνοι είχαν ήδη ανεπτυγμένες γνωστικές δυνατότητες. Για να διασχίσεις και να αποικίσεις ένα νησί, χρειάζεται συνεργασία, μία κοινή γλώσσα και περίπλοκη επικοινωνία.

Η μελέτη δεν πήγε πέρα από το μισό εκατομμύριο χρόνια στο παρελθόν, επειδή δεν έχουμε αξιόπιστα δεδομένα για τις ακτογραμμές Ελλάδας και Τουρκίας πριν από αυτήν την περίοδο. Ωστόσο οι ερευνητές πιστεύουν πως μπορεί να μιλάμε και για διάσχιση θάλασσας έως και ένα εκατομμύριο χρόνια πριν με τον Homo erectus.

Επιπλέον, οι αρχαίοι ανθρωπίνοι αφού μπορούσαν να διασχίσουν το Αιγαίο Πέλαγος, μπορούσαν να διασχίσουν και το Στενό του Γιβραλτάρ.

Η γενικότερη αποδοχή είναι πως ο erectus έφυγε από την Αφρική μέσω της χερσονήσου του Σινά στην Αίγυπτο, αλλά μετά πρέπει να αναρωτηθούμε πώς έφτασαν στην Ισπανία πριν να εμφανιστούν στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η πιο λογική εξήγηση είναι πως διέσχισαν το Γιβραλτάρ. Νομίζω πως πρέπει να αναθεωρήσουμε αυτά που ξέρουμε για το διασκορπισμό του ανθρώπου, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο.

Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο Quaternary International.