ΠΟΜΙΔΑ: Εγκύκλιος για την τριετή απαλλαγή φόρου εισοδήματος από εκμίσθωση κατοικιών κενών ή βραχυχρόνιας μίσθωσης

Απαντώντας σε ερωτήσεις των μελών της και ιδιοκτητών κατοικιών από όλη τη χώρα σχετικά με τη τριετή φοροαπαλλαγή των μισθωμάτων που προέρχονται από μισθώσεις κενών κατοικιών, ή κατοικιών που είχαν διατεθεί για βραχυχρόνια μίσθωση του Ν. 5162/24, η ΠΟΜΙΔΑ ανακοινώνει και διευκρινίζει τα εξής:

1. ΓΕΝΙΚΑ: Με το άρθρο 9 του νόμου 5162/2024 του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών έγινε δεκτή η πρόταση της ΠΟΜΙΔΑ που υιοθετήθηκε και εξαγγέλθηκε στη Δ.Ε.Θ. από τον Πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη για 36μηνη πλήρη φοροαπαλλαγή του εισοδήματος που αποκτάται από εκμίσθωση των δύο ανωτέρω κατηγοριών κατοικιών, ως κίνητρο για την προσφορά τους στην αγορά της μακροχρόνιας μίσθωσης, ώστε να σμικρυνθεί το χάσμα μεταξύ προσφοράς και ζήτησης.

Πρόκειται για ιστορικής σημασίας κρατική παρέμβαση για το στεγαστικό πρόβλημα με σημαντικό κοινωνικό πρόσημο, δεδομένου ότι κύριοι ωφελούμενοι από την ευρεία εφαρμογή της θα είναι όχι μόνον οι ιδιοκτήτες των κατοικιών αυτών, αλλά κυρίως οι ενοικιαστές τους.

Αντί όμως το μέτρο αυτό να εξειδικευτεί ως μοναδικό εργαλείο αύξησης της προσφοράς κατοικιών προς εκμίσθωση σε σχέση με την ιδιαίτερα αυξημένη ζήτησή τους, νομοθετήθηκε εν τέλει ως ένα φορολογικό μέτρο και με υπερβάλουσα δημοσιονομική επιφυλακτικότητα, με αποτέλεσμα να περιορίζεται δραματικά η εμβέλεια και η αποτελεσματικότητά του προς όφελος της κοινωνίας, δεδομένου ότι αφενός μεγάλες κατηγορίες ευάλωτων ενοικιαστών μένουν αδικαιολογήτως εκτός ρύθμισης και αφετέρου πολλοί ενδιαφερόμενοι ιδιοκτήτες να κινδυνεύουν να απωλέσουν εκ των υστέρων τη φοροαπαλλαγή είτε λόγω της συμπεριφοράς των ενοικιαστών τους, είτε λόγω των υπέρμετρων διαδικαστικών προυποθέσεων που προβλέπονται από την παραπάνω διάταξη.

2. ΠΟΙΕΣ ΕΥΑΛΩΤΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΝΟΙΚΙΑΣΤΩΝ ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗ ΡΥΘΜΙΣΗ:

• Οι εργαζόμενοι του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που έχουν ανάγκη διαμονής τους σε τόπους εργασίας διαφορετικούς από τη μόνιμη κατοικία τους, για χρόνο μικρότερο από την τριετία, εξ αιτίας της απαίτησης να υπογράφεται σύμβαση μίσθωσης κατοικίας τριετούς τουλάχιστον διάρκειας.
• Οι πολύτεκνες οικογένειες, οι οποίες έχουν εξ ορισμού αυταπόδεικτη ανάγκη κατοικίας εμβαδού κατά πολύ μεγαλυτέρου από 120 τ.μ.

3. ΧΡΟΝΟΣ ΣΥΝΑΨΗΣ ΜΙΣΘΩΣΕΩΝ: Στη ρύθμιση συμπεριλαμβάνονται μισθώσεις που έχουν ημερομηνία υπογραφής τους από 8.9.2024 και έως και την 31.12.2025. Συνεπώς η φοροαπαλλαγή χάνεται οριστικά για τα μισθώματα από κατοικίες που μέχρι 31.12.2025 δεν θα έχουν συμπληρώσει την τριετία κενότητας ή την ετήσια διάθεση σε βραχυχρόνια μίσθωση.

4. ΧΡΟΝΟΣ ΙΣΧΥΟΣ ΤΗΣ ΦΟΡΟΑΠΑΛΛΑΓΗΣ:

Η πλήρης απαλλαγή από το φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων που προέρχεται από εκμίσθωση κατοικιών θα ισχύσει για το διάστημα των τριάντα έξη (36) πρώτων μηνών μετά από τον μήνα σύναψης μίσθωσης μιας κατοικίας που εμπίπτει στις εν λόγω δύο κατηγορίες.

5. ΚΟΙΝΕΣ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΦΟΡΟΑΠΑΛΛΑΓΗΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ:

• Να πρόκειται για κατοικία επιφανείας κυρίων χώρων το πολύ έως 120 τ.μ.
• Να εκμισθωθεί με μίσθωση τριετούς συμβατικής διάρκειας για χρήση κατοικίας.
• Να προκύπτουν οι νόμιμες προυποθέσεις μόνον από εμπρόθεσμες δηλώσεις πληροφοριακών στοιχείων και φορολογίας εισοδήματος.

6. ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΚΕΝΕΣ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ:

• Να έχει  δηλωθεί στο έντυπο Ε2 της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος ως ΚΕΝΟ ακίνητο ή
• Να ΜΗΝ έχει δηλωθεί ως μισθωμένο ακίνητο ούτε ως κύρια ούτε δευτερεύουσα κατοικία του εκμισθωτή ούτε ως ιδιοχρησιμοποιούμενο ούτε δωρεάν παραχωρούμενο ακίνητο, στα έντυπα Ε1 και Ε2 της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος των φορολογικών ετών 2022 και 2023 και για το έτος 2024, αν εκμισθωθεί το έτος 2025.
• Να ΜΗΝ έχει υποβληθεί στην ΑΑΔΕ δήλωση πληροφοριακών στοιχείων άλλης μίσθωσης του ακινήτου κατά το έτος της μίσθωσης και μέχρι την έναρξή της.

7. ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΠΟΥ ΕΙΧΑΝ ΔΙΑΤΕΘΕΙ ΣΕ ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΙΑ ΜΙΣΘΩΣΗ:

• Να έχει διατεθεί νόμιμα και αποκλειστικά για βραχυχρόνια μίσθωση κατά το φορολογικό έτος 2023, ή, κατά το φορολογικό έτος 2024 αν η μίσθωση καταρτιστεί κατά το 2025.
• Να έχουν δηλωθεί στη φορολογική διοίκηση οι συναφθείσες βραχυχρόνιες μισθώσεις.
• Να έχει υποβάλει δήλωση βραχυχρόνιας μίσθωσης  κατά το έτος της μίσθωσης και μέχρι την έναρξή της.

8. ΠΟΤΕ ΠΑΥΕΙ ΝΑ ΙΣΧΥΕΙ Η ΦΟΡΟΑΠΑΛΛΑΓΗ:

Η φοροαπαλλαγή παύει να ισχύει και χάνεται για τον εκμισθωτή αν εντός των τριών ετών της διάρκειας της η κατοικία κενωθεί, δηλαδή αν παραμείνει κενή και χωρίς επόμενο ενοικιαστή, οπότε παύει να ισχύει από το φορολογικό έτος κατά το οποίο η κατοικία θα κενωθεί.

Η ορθή και πραγματική ερμηνεία και εφαρμογή της διάταξης αυτής επιβάλλει να γίνει δεκτό ότι, εφόσον ο προφανής σκοπός του νομοθέτη είναι να αυξηθεί η προσφορά κατοικιών για εκμίσθωση,  αν αμέσως κατά την για οποιοδήποτε λόγο πρόωρη αποχώρηση του ενοικιαστή, με δική του πάντοτε πρωτοβουλία (π.χ. εξ ανωτέρας βίας ή αν ψευδώς δήλωσε ότι σκοπεύει να παραμείνει για ολόκληρη την τριετία), ή υπαιτιότητα (αποβλήθηκε δικαστικά γιατί δεν καταβάλει τα μισθώματα), η κατοικία διατεθεί αμέσως για νέα τριετή μίσθωση που θα δηλωθεί στην ΑΑΔΕ,  η φοροαπαλλαγή θα πρέπει να ισχύσει και για τα μισθώματα του νέου μισθωτή, μέχρι τη συμπλήρωση του 36μήνου.

Πράγματι, αν ο εκμισθωτής δεν μπορέσει να βρει άμεσα νέο ενοικιαστή, η ζημιά για όσους ενδιάμεσους μήνες τυχόν μείνει η κατοικία κενή είναι αποκλειστικά δική του. Δεν μπορεί όμως αυτό να αποτελεί αιτία να απωλεσθεί το υπόλοιπο διάστημα της φοροαπαλλαγής μέχρι τη συμπλήρωση του 36μήνου.  Άλλωστε ο η διάταξη προβλέπει ως προυπόθεση την ύπαρξη μίσθωσης τριετούς συμβατικής διάρκειας, χωρίς όμως να αναφέρει ότι αυτή θα είναι μία και μοναδική.

Η άποψη αυτή στηρίζεται στο ότι κάθε τυχόν πρόωρη λήξη της μίσθωσης θα οφείλεται αποκλειστικά στον ενοικιαστή (πρόωρη αποχώρησή του ή αποβολή του για μη πληρωμή των ενοικίων), και ουδέποτε στον ιδιοκτήτη, δεδομένου ότι αφενός ο ιδιοκτήτης δεν έχει κανένα λόγο να προκαλέσει πρόωρη λήξη της μίσθωσης, αλλά ούτε και καμιά τέτοια δυνατότητα δεδομε΄νου ότι η τριετής προστασία του ενοικιαστή είναι νομοθετικά απαραβίαστη. Είναι συνεπώς απόλυτα άδικο και ανεπιεικές ο εκμισθωτής να είναι καθόλη τη διάρκεια της μίσθωσης κυριολεκτικά «όμηρος» των ενεργειών ή παραλείψεών του πρώτου ενοικιαστή του, χάνοντας  ακόμη και ολόκληρη την φοροαπαλλαγή εξ αιτίας της εκ μέρους του κένωσης του μισθίου για λόγο που ανάγεται αποκλειστικά στη σφαίρα της υπαιτιότητάς του.

Αν η κατοικία εντός των τριών ετών της διάρκειάς της διατεθεί για βραχυχρόνια μίσθωση, η απαλλαγή παύει να ισχύει αναδρομικά από το πρώτο έτος της μίσθωσης, οπότε θα τεθεί και  θέμα αναδρομικής καταβολής φόρου εισοδήματος για όλα τα προηγουμένως εισπραχθέντα μισθώματα που είχαν απαλλαγεί από το φόρο εισοδήματος.

9. ΠΡΟΣΜΕΤΡΗΣΗ ΧΡΟΝΟΥ ΔΙΚΑΙΟΠΑΡΟΧΩΝ: Με δεδομένο ότι στη νομοθεσία των μισθώσεων  συνυπολογίζεται πάντοτε και ο χρόνος των δικαιοπαρόχων και ότι ο νέος νόμος δεν ορίζει το αντίθετο, στον υπολογισμό του χρόνου της τριετούς δήλωσης κατοικίας ως κενής και της προηγούμενης μονοετούς διάθεσης στη βραχυχρόνια μίσθωση, προσμετράται και ο αντίστοιχος χρόνος που διανύθηκε στο πρόσωπο προηγούμενου ιδιοκτήτη, κληρονομούμενου ή δωρητή, εφόσον είχε αυτό δηλωθεί όπως προβλέπεται παραπάνω στις οικείες φορολογικές δηλώσεις των δικαιοπαρόχων του σημερινού εκμισθωτή.

10. ΚΕΝΕΣ  ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΑΠΟ ΑΛΛΑΓΗ ΧΡΗΣΗΣ: Η φράση του τίτλου του άρθρου 9 «… από την εκμίσθωση ακινήτων που δηλώνονται ως κενά…» και του εδαφίου υπό στοιχείο i) «…έχει δηλωθεί στη δήλωση Φ.Ε. ως κενό ακίνητο (έντυπο Ε2)… ή δεν έχει δηλωθεί ως μισθωμένο ακίνητο ….. ούτε ως δωρεάν παραχωρούμενο ακίνητο….»,  φανερώνει αναντίρρητα τη βούληση του νομοθέτη να επιτρέψει να υπαχθούν στη ρύθμιση αυτή και κατοικίες που κατά το πρόσφατο παρελθόν ήταν κενά κτίσματα επαγγελματικής ή βιοτεχνικής κλπ. χρήσης, και μετατράπηκαν σε σύγχρονες κατοικίες. Αυτό συνάδει με την όλη πολιτική ενθάρρυνσης της προσφοράς ενοικιαζόμενης κατοικίας.  Παρόμοια μεταχείριση ισχύει ήδη άλλωστε και για τις κατοικίες του προγράμματος GOLDEN VISA, οι οποίες μπορούν να αγοραστούν με το χαμηλό όριο των 250.000€ εφόσον ήταν πρώην επαγγελματικοί χώροι που άλλαξαν χρήση και μεταβλήθηκαν σε ανακαινισμένες σύγχρονες κατοικίες. 

ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 9 ΕΧΕΙ ΩΣ ΕΞΗΣ:

Φοροαπαλλαγή για τριάντα έξι μήνες για το εισόδημα φυσικών προσώπων από την εκμίσθωση ακινήτων που δηλώνονταν ως κενά ή είχαν διατεθεί για βραχυχρόνια μίσθωση – Προσθήκη παρ. 91 στο άρθρο 72 Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος

Στο άρθρο 72 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 4172/2013, Α΄ 167), περί μεταβατικών διατάξεων, προστίθεται παρ. 91 ως εξής:

«91. α) Για τους τριάντα έξι (36) πρώτους μήνες μετά από τον μήνα, κατά τον οποίο συνάπτεται η σχετική σύμβαση μίσθωσης, δεν φορολογείται το εισόδημα φυσικών προσώπων που προέρχεται από εκμίσθωση κατοικιών με εμβαδόν έως εκατόν είκοσι (120) τετραγωνικά μέτρα, εφόσον:

αα) το εισόδημα προέρχεται από σύμβαση μίσθωσης διάρκειας τουλάχιστον τριών (3) ετών που συνάπτεται μεταξύ της 8ης Σεπτεμβρίου 2024 και της 31ης Δεκεμβρίου 2025,

αβ) η εκμισθούμενη κατοικία: i) κατά τα φορολογικά έτη 2022, 2023 και, αν η μίσθωση καταρτίζεται το 2025, και κατά το φορολογικό έτος 2024  έχει δηλωθεί στη δήλωση φορολογίας εισοδήματος ως κενό ακίνητο (έντυπο Ε2) ή δεν έχει δηλωθεί ως μισθωμένο ακίνητο ούτε ως κύρια ούτε δευτερεύουσα κατοικία του εκμισθωτή ούτε ως ιδιοχρησιμοποιούμενο ούτε δωρεάν παραχωρούμενο ακίνητο (έντυπα Ε1 και Ε2) ή
ii) κατά το φορολογικό έτος 2023, ή αν η μίσθωση καταρτίζεται 2025, κατά το φορολογικό έτος 2024 έχει διατεθεί αποκλειστικά για βραχυχρόνια μίσθωση, όπως αυτή ορίζεται στην παρ. 1 του άρθρου 111 του ν. 4446/2016 (Α΄ 240), και οι συναφθείσες βραχυχρόνιες μισθώσεις έχουν δηλωθεί στη φορολογική διοίκηση, και

αγ) ο εκμισθωτής δεν έχει υποβάλει στη φορολογική διοίκηση δήλωση πληροφοριακών στοιχείων μίσθωσης ακίνητης περιουσίας για το ακίνητο κατά το έτος της μίσθωσης και έως την έναρξη αυτής ή για το ίδιο διάστημα έχει υποβάλει δήλωση βραχυχρόνιας μίσθωσης του ακινήτου.

β) Αν εντός των τριών (3) ετών της περ. α) το ακίνητο:

βα) κενωθεί, η απαλλαγή παύει να ισχύει από το φορολογικό έτος που αυτό κενώνεται,

ββ) διατεθεί για βραχυχρόνια μίσθωση, η απαλλαγή παύει να ισχύει από το πρώτο έτος της μίσθωσης.

Η συνδρομή των προϋποθέσεων της απαλλαγής της παρούσας αποδεικνύεται μόνο από εμπρόθεσμες δηλώσεις πληροφοριακών στοιχείων και φορολογίας εισοδήματος και, ειδικά ως προς τα έτη 2022 και 2023, από δηλώσεις που έχουν υποβληθεί έως την ημερομηνία δημοσίευσης του παρόντος.».