Πόρισμα για Μάνδρα: Καταπατήσεις, ημιτελή έργα, μπαζώματα, αυθαίρετα κτίσματα

Παραλείψεις και λάθη ετών, από το μπάζωμα ρεμάτων και την αδειοδότηση κτιρίων μέσα σε ρέματα μέχρι αναίτιες καθυστερήσεις στην αδειοδότηση αντιπλημμυρικών έργων, επισήμανε το πόρισμα της γενικής επιθεωρήτριας Δημόσιας Διοίκησης Μαρίας Παπασπύρου για τη Μάνδρα, που ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2018. Αξίζει να σημειωθεί ότι η επιθεωρήτρια πρότεινε να αναζητηθούν πειθαρχικές ευθύνες εις βάρος αιρετών και υπαλλήλων του Δήμου Μάνδρας, υπαλλήλων της Πολεοδομίας Ελευσίνας και του δασαρχείου Αιγάλεω αλλά όχι εις βάρος της περιφερειάρχου Αττικής και των δημάρχων Ελευσίνας και Μεγαρέων.

Κατά την έρευνά της, η επιθεωρήτρια ανασυνέταξε τη σειρά των επιλογών στον πολεοδομικό σχεδιασμό και στην αντιπλημμυρική θωράκιση της περιοχής, που οδήγησαν τελικώς στην καταστροφή. Μεταξύ άλλων αναφέρει:

• Το πρώτο σχέδιο πόλης της Μάνδρας εγκρίθηκε ήδη από το 1890. Με τροποποίηση του σχεδίου πόλης το 2003 (από το τότε ΥΠΕΧΩΔΕ) «και τα δύο ρέματα (Αγία Αικατερίνη, Σούρες) τα οποία προξενούσαν πλημμυρικά φαινόμενα εντάχθηκαν στον οικιστικό ιστό του δήμου», δηλαδή δομήθηκαν κανονικά (στην περίπτωση αυτή, ωστόσο, δεν μπορούν να αναζητηθούν ευθύνες γιατί η πρακτική αυτή επιτρεπόταν από τη νομοθεσία). Περαιτέρω, με την επέκταση του σχεδίου πόλης προς τα δυτικά που έγινε την ίδια χρονιά, προβλέφθηκε η οριοθέτηση του ρέματος Αγίας Αικατερίνης με ανεπαρκή τρόπο, καθώς οι υπάρχοντες αγωγοί δεν επαρκούσαν για να παροχετευθεί το ρέμα.

• Το δασαρχείο Αιγάλεω είχε λάβει αίτημα από το 2012 να αποσαφηνίσει το καθεστώς των εκτάσεων που δεσμεύονταν προκειμένου να προχωρήσει το σχεδιαζόμενο έργο εκτροπής του ρέματος της Αγίας Αικατερίνης. Ομως ο χαρακτηρισμός δεν δόθηκε, και το 2014 η υπηρεσία απάντησε ότι αρχειοθετεί το αίτημα ενόψει της ανάρτησης των δασικών χαρτών.

• Επειτα από έλεγχο νομιμότητας των κατασκευών που βρίσκονται επί του ρέματος Σουρών διαπιστώθηκε ότι ήταν παράνομο το αμαξοστάσιο - εργοτάξιο του Δήμου Μάνδρας (κάτι που υποδείχθηκε ήδη από τις πρώτες ημέρες της καταστροφής), καθώς και βιομηχανικά κτίρια. Ορισμένα από αυτά είχαν κτιστεί μέσα στην κοίτη του ρέματος με νόμιμη οικοδομική άδεια.

• Οι αγωγοί που είχαν τοποθετηθεί για την παροχέτευση του νερού ήταν πλήρως ανεπαρκείς διότι είχαν πολύ μικρή διατομή.

• Οπως και η εισαγγελέας Σωτηρία Παπαγεωργακοπούλου, έτσι και η γενική επιθεωρήτρια Μαρία Παπασπύρου αναγνώρισε μεν την πρωτοφανή ένταση του φαινομένου που έπληξε την περιοχή. Σημείωσε όμως ότι η κατάσταση θα ήταν διαφορετική εάν είχαν εκτελεστεί τα αντιπλημμυρικά έργα. «Ο χαρακτηρισμός του φαινομένου ως θεομηνίας δεν δικαιολογεί κατ’ ουδένα τρόπο την έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων ορεινής υδρονομίας, που μπορεί να μην έλυναν ριζικά το πρόβλημα αλλά θα μείωνε σημαντικά τις αρνητικές συνέπειες και θα καθιστούσε την κατάσταση περισσότερο ελέγξιμη. Ενας από τους παράγοντες πρόκλησης σοβαρών ζημιών στην πόλη της Μάνδρας ήταν η άφιξη των πλημμυρικών υδάτων της μέγιστης παροχής του χειμάρρου Αγίας Αικατερίνης και των αντιστοίχων της μέγιστης παροχής του χειμάρρου Σούρες ταυτόχρονα στην περιοχή όπου συμβάλλουν οι δύο χείμαρροι. Η ύπαρξη έργων ορεινής υδρονομίας θα μπορούσε ίσως να είχε αποσοβήσει τον συντονισμό και συμβολή των μέγιστων ροών στην ίδια θέση την ίδια στιγμή», αναφερόταν στο πόρισμα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η επιθεωρήτρια σημείωσε και βασικές ελλείψεις των υπό κατασκευή σήμερα έργων. Η εκτροπή του χειμάρρου Αγίας Αικατερίνης και η διευθέτηση του ρέματος Σούρες «θα συμβάλει στην αντιπλημμυρική θωράκιση της περιοχής της Μάνδρας, ωστόσο δεν θα λύσει οριστικά το πρόβλημα» εκτιμά, καθώς έχει σχεδιαστεί για πολύ μικρότερης έντασης πλημμύρες.

Ανεπάρκεια μελέτης

Το πόρισμα σημείωνε και την ανεπάρκεια της μελέτης για τον κίνδυνο πλημμύρας στην περιοχή, που έγινε για λογαριασμό του υπουργείου Περιβάλλοντος (βάσει κοινοτικής οδηγίας). Η μελέτη «έπεσε έξω», είτε λόγω ανεπαρκών στοιχείων είτε λόγω πρωτόγνωρης έντασης του φαινομένου.

Τα αντιπλημμυρικά που βρίσκονται σε εξέλιξη

Αντιπλημμυρικά έργα και κατεδάφιση αυθαίρετων κατασκευών στο ρέμα «Σούρες», τον περασμένο Δεκέμβριο, στην περιοχή της Μάνδρας.

Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκονται τα αντιπλημμυρικά έργα στη Μάνδρα, καθώς και η ανακατασκευή του οδικού τμήματος που καταστράφηκε από τις πλημμύρες. Το βασικό έργο, η διευθέτηση του ρέματος «Σούρες» και η εκτροπή του ρέματος Αγίας Αικατερίνης, αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Σεπτέμβριο και δύο μήνες μετά το οδικό έργο.

Την άδεια του δασαρχείου αναμένει μελέτη για τη μετακίνηση 17 χλμ. του δρόμου, ώστε να μην περνάει μέσα από το ρέμα.

Οπως εξηγεί στην «Κ» ο αντιπεριφερειάρχης Οικονομικών Χρήστος Καραμάνος, η πρόοδος των έργων διευθέτησης του ρέματος «Σούρες» και εκτροπής του ρέματος Αγίας Αικατερίνης βρίσκεται περίπου στο 55%. «Προέκυψε ανάγκη επιπρόσθετων εργασιών, οι οποίες εγκρίθηκαν από το Ελεγκτικό Συνέδριο και αυτό μετατοπίζει ελαφρά την παράδοση του έργου στις αρχές του φθινοπώρου», αναφέρει. Οι επιπρόσθετες εργασίες αφορούν τη στήριξη των τεχνητών πρανών του ρέματος στο τμήμα που βρίσκεται εντός του οικισμού.

Επιπλέον, σε πλήρη εξέλιξη βρίσκονται οι εργασίες διαπλάτυνσης των πρώτων 5 χλμ. της Αθηνών - Θηβών και αποκατάστασης των 3,5 χλμ. τα οποία περνούν κυριολεκτικά μέσα από το ρέμα και καταστράφηκαν με τις πλημμύρες. Μέχρι στιγμής έχει κατασκευαστεί περίπου το 40% και εκτιμάται ότι θα παραδοθεί έως τον Νοέμβριο.

«Επίσης, έχει ολοκληρωθεί η μελέτη για τη μετακίνηση του δρόμου, από το 5ο έως το 18ο χλμ. επάνω στην πλαγιά, ώστε να απελευθερωθεί το ρέμα. Η μελέτη έχει κατατεθεί για έγκριση στο δασαρχείο Αιγάλεω από τον Νοέμβριο. Μόλις δοθούν οι εγκρίσεις θα προχωρήσουμε στη δημοπράτηση του έργου, προϋπολογισμού 50 εκατ. ευρώ», λέει ο κ. Καραμάνος. «Τέλος, έχουμε ζητήσει από την Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων να εγκριθεί η ανάθεση με κατεπείγουσες διαδικασίες της μελέτης για τον άνω ρου του ρέματος “Σούρες”, ώστε να δημιουργηθούν έργα ανάσχεσης».