Πότε και πώς θα λειτουργήσει ο Φορέας Ακινήτων – Οι επιφυλάξεις της αγοράς

Για το πρώτο τρίμηνο του 2024 μετατίθεται η έναρξη λειτουργίας του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων από τα μέσα του 2023 που ήταν ο αρχικός σχεδιασμός.

Αυτό επιβεβαιώνουν στο Capital.gr πηγές με γνώση των διαδικασιών που εξηγούν ότι θα χρειαστεί υπουργική απόφαση που θα περιγράφει αναλυτικά τις χρηματοοικονομικές και λειτουργικές παραμέτρους του Φορέα οι οποίες δεν αποσαφηνίζονται στον νόμο 4738 του 2020 που διέπει τη σύσταση και λειτουργία του.

Πολλές από αυτές αναμένεται να προσδιοριστούν μέσα από τον ανταγωνιστικό διάλογο μεταξύ της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ) και των πέντε ενδιαφερόμενων επενδυτών που ξεκίνησε πρόσφατα. Η φάση του ανταγωνιστικού διαλόγου αναμένεται να διαρκέσει τέσσερις περίπου μήνες και θα ολοκληρωθεί με την υποβολή των δεσμευτικών προσφορών. 

Κατόπιν, εντός δύο περίπου εβδομάδων, θα επιλεγεί ο επικρατέστερος υποψήφιος επενδυτής με τον οποίο θα υπογραφεί η σύμβαση παραχώρησης. Τελευταίο βήμα της διαδικασίας είναι να κυρωθεί η συμφωνία στη Βουλή.

Σημειώνεται, πάντως, ότι μέχρι να τεθεί σε εφαρμογή το οριστικό πλαίσιο προστασίας των δανειοληπτών από τις εξώσεις πρώτης κατοικίας, ισχύει το Ενδιάμεσο Πρόγραμμα το οποίο επιδοτεί έως 210 ευρώ μηνιαίως τα ευάλωτα νοικοκυριά μέχρις ότου λειτουργήσει ο Φορέας.

Πώς θα λειτουργεί ο Φορέας

Η λογική του Φορέα, όπως περιγράφεται στο άρθρο 218 του νόμου, είναι να αποτρέψει τις εξώσεις των κόκκινων οφειλετών από την πρώτη κατοικία τους. Για τον λόγο αυτό, ο Φορέας θα αγοράζει την πρώτη κατοικία από τον δανειολήπτη απομειώνοντας ή μηδενίζοντας το υπόλοιπο της οφειλής.

Σε περίπτωση πτώχευσης του οφειλέτη, το τίμημα της εξαγοράς του ακινήτου θα ισούται με την εμπορική του αξία όπως αυτή θα προσδιορίζεται από πιστοποιημένο ανεξάρτητο εκτιμητή. Σε περίπτωση παραχώρησης του ακινήτου (πριν από τον πλειστηριασμό), εάν η πρώτη προσφορά του πλειστηριασμού υπερβαίνει την εκτιμώμενη αξία κατά 15%, τότε το τίμημα θα ισούται με τη χαμηλότερη τιμή μεταξύ της πρώτης προσφοράς και της εκτίμησης από πιστοποιημένο εκτιμητή.

Κατόπιν, θα εκμισθώνει το ακίνητο στον πρώην ιδιοκτήτη για 12 έτη και, εφόσον εκείνος έχει ανακάμψει και μπορεί να το επαναγοράσει -με νέο στεγαστικό δάνειο πιθανότατα- θα είναι υποχρεωμένος να το πωλήσει εφόσον έχει καταβάλλει όλα τα μισθώματα με συνέπεια. Σημειώνεται ότι, σε περίπτωση αθέτησης τριών πληρωμών μισθωμάτων, η σύμβαση εκμίσθωσης θα ακυρώνεται.

Εάν ένας οφειλέτης θελήσει να αγοράσει νωρίτερα την (πρώην) πρώτη κατοικία του, μπορεί να το πράξει αρκεί να καταβάλλει την τρέχουσα εμπορική αξία της προσαυξημένη με την παρούσα αξία των μισθωμάτων που είχαν συμφωνηθεί έως το τέλος της 12ετίας μείον τυχόν εκπτώσεις που θα του παρέχει ο Φορέας.

Σημειώνεται ότι για τους ευάλωτους δανειολήπτες, προβλέπεται επιδότηση του μισθώματος μέσω του στεγαστικού επιδόματος το οποίο θα κυμαίνεται από 70 έως 210 ευρώ. Όσον αφορά στο ύψος του μισθώματος, αυτό θα διαμορφώνεται βάσει του μέσου στεγαστικού επιτοκίου της αγοράς συν το περιθώριο κέρδους (spread) που θα προβλέπει η διαγωνιστική διαδικασία.

Οι επιφυλάξεις της αγοράς

"Μικρό" καλάθι φαίνεται πως κρατούν παράγοντες της αγοράς για το κατά πόσο ο Φορέας θα βρει την αναμενόμενη ανταπόκριση μεταξύ των οφειλετών. Θυμίζεται ότι απαραίτητη προϋπόθεση για να περάσει μια πρώτη κατοικία στον Φορέα είναι να συναινέσει ο υπερχρεωμένος οφειλέτης κηρύσσοντας πτώχευση ή προληπτικά εν όψει πλειστηριασμού.

Η πολύ χαμηλή ανταπόκριση που έχει σημειωθεί μέχρι σήμερα στο Ενδιάμεσο Πρόγραμμα -με μόλις 118 οριστικές αιτήσεις και 20 υπαγωγές- είναι ενδεικτική των δυσκολιών που συνεπάγεται η εφαρμογή του νέου πλαισίου. Ο βασικός λόγος είναι ότι -για να ενταχθεί στο πλαίσιο προστασίας της πρώτης κατοικίας- ο οφειλέτης θα πρέπει να συναινέσει προκαταβολικά για την εκχώρηση του ακινήτου του στον Φορέα.

Από την άλλη πλευρά, βέβαια, πηγές με γνώση των διαδικασιών εξηγούν ότι μόλις ο οφειλέτης βρεθεί μπροστά στον κίνδυνο εκπλειστηριασμού του ακινήτου του και, εφόσον δεν έχει δυνατότητα να έρθει σε ρύθμιση με τον πιστωτή, ο Φορέας θα είναι μονόδρομος προκειμένου να παραμείνει στο σπίτι του. 

Σημειώνεται ότι τα κεφάλαια που θα κληθεί να δαπανήσει ο Φορέας μέσω της Σύμβασης Παραχώρησης για την αγορά πρώτων κατοικιών αναμένεται να αγγίξουν τα 2 δισ. ευρώ. Οι επενδυτές, από την πλευρά τους, θεωρούν σημαντικό "δέλεαρ" τις σταθερές καταβολές του Δημοσίου υπό τη μορφή μηνιαίας επιδότησης (έως 210 ευρώ) στο μίσθωμα το οποίο θα πρέπει να καταβάλουν οι οφειλέτες που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα.

Αυτό που εκτιμούν, πάντως, οι ίδιες πηγές είναι ότι για να ενισχυθεί το κίνητρο των επενδυτών να συμμετέχουν με δεσμευτικές προσφορές είναι πιθανό να ασκηθούν πιέσεις για υψηλότερη επιδότηση ή άλλου είδους εγγυήσεις εκ μέρους της Πολιτείας προκειμένου να διασφαλιστούν υψηλότερες ροές κατά τη διάρκεια της επαναμίσθωσης της πρώτης κατοικίας.

Της Βάσως Αγγελέτου