Πώς έχουν διαμορφωθεί οι τιμές των οικοπέδων στην Αττική και τα ποσοστά αντιπαροχής

Αυξητική τάση που δημιουργεί συνθήκες στασιμότητας στη δυνατότητα ανέγερσης  νέων πολυκατοικιών παρατηρείται στις ζητούμενες από τους ιδιοκτήτες τιμές των οικοπέδων και στα ζητούμενα ποσοστά αντιπαροχής.

Στέλεχος κατασκευαστικής εταιρείας η οποία τα τελευταία 2 με 3 χρόνια ανέπτυξε 26 πολυκατοικίες (Περιστέρι, Παγκράτι, Πετρούπολη, Γαλάτσι, Γέρακα, Μαρούσι κλπ) και έχει πουλήσει περίπου τα μισά από τα διαμερίσματα, σημειώνει ότι σήμερα οι τιμές των οικοπέδων έχουν καταστεί μάλλον απαγορευτικές. Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι το 85% των ιδιοκτητών οικοπέδων ζητούν πολύ υψηλές τιμές πώλησης και αντιπαροχής, το 10% διαπραγματεύεται και το μόλις το 5% που χρειάζεται άμεσα χρήματα συζητά με όρους που μπορεί να φέρουν αγοραπωλησία. 

Αν πρόκειται για αντιπαροχή τα ζητούμενα ποσοστά από τους ιδιοκτήτες ακινήτων αγγίζουν το 45% στις ακριβότερες περιοχές της Αττικής (Νέα Σμύρνη, Γλυφάδα κλπ) με τους κατασκευαστές να μην επιθυμούν να ξεπεράσουν το 40%.

Στις υπόλοιπες περιοχές το μέσο ποσοστό αντιπαροχής το καλοκαίρι του 2019 κυμαινόταν από 25% έως 30%. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Πετρούπολη που αρχές του 2019 δόθηκε οικόπεδο προς αντιπαροχή με ποσοστό 23% – 24% και σήμερα η ίδια κατασκευαστική εταιρεία συζητάει αντιπαροχή στο 27% για την ανέγερση νέας οικοδομής.

Όπως σημειώνει ο πρόεδρος του κτηματομεσιτικού δικτύου E Real Estate Θέμης Μπάκας «πολλοί οικοπεδούχοι θεωρούν ότι όλα άλλαξαν και προσπαθούν να επιτύχουν ποσοστά αντιπαροχής ή τιμές πώλησης σε εποχές πριν την οικονομική κρίση. Η πανδημία πάντως δεν φαίνεται να έχει επηρεάσει τις τιμές των οικοπέδων, αν και πρέπει να το δούμε ξανά όταν ομαλοποιηθεί η κατάσταση γιατί σε αυτή τη φάση ελάχιστες συμφωνίες ολοκληρώνονται».

Ο ίδιος εκτιμά πως δεν θα παρατηρηθούν σημαντικές αλλαγές στις τιμές των οικοπέδων τους επόμενους 12 μήνες, ενώ τα ποσοστά αντιπαροχών θα αυξηθούν ξανά αν παγιοποιηθούν οι αυξήσεις των νεόδμητων διαμερισμάτων, εφόσον βεβαίως το επιτρέψει η γενικότερη εικόνα της οικονομίας της χώρας.

Σύμφωνα με τον ίδιο σημαντικός παράγοντας καθορισμού του ποσοστού αντιπαροχής και των τιμών πώλησης των οικοπέδων θα καταστεί η νομοθεσία για την εξοικονόμηση ενέργειας. Από 1/1/2021 σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ τα νέα κτήρια πρέπει να είναι ενεργειακά αυτόνομα και αυτό πρακτικά σημαίνει αύξηση του κόστους κατασκευής ακόμη και 20%. Αν το κόστος αυτό δεν πάει στον αγοραστή του διαμερίσματος, γιατί δεν το επιτρέπουν οι οικονομικές συνθήκες, τότε σίγουρα θα πιέσει τις τιμές πώλησης των οικοπέδων και ταυτόχρονα τα ποσοστά αντιπαροχής.

Η αντιπαροχή (ανταλλαγή οικοπέδου με διαμερίσματα) ήταν η συνήθης πρακτική στην Ελλάδα κατά την μεταπολεμική περίοδο. Άνθισε τις δεκαετίες 60’, 70’και 80’ φτάνοντας στο αποκορύφωμα το 90’ και το 2000 μέχρι και το 2006 όταν επιβλήθηκε ο ΦΠΑ στις νέες οικοδομές, ενώ με την οικονομική κρίση εξαλείφθηκε από το λεξιλόγιο της κτηματαγοράς σχεδόν για μια δεκαετία.

Επί πολλές δεκαετίες οι οικοπεδούχοι σε καλή περιοχή της Αττικής με τη πώληση οικοπέδου ή με την αντιπαροχή εξασφάλιζαν σημαντικό εισόδημα.

Τα δεδομένα άλλαξαν τα χρόνια της οικονομικής κρίσης οι τιμές των οικοπέδων όπως και όλων των ακινήτων μειώθηκαν σημαντικά ενώ επιβαρυντικός παράγοντας ήταν η επιβολή ΦΠΑ. Η έννοια της αντιπαροχής έτεινε να εξαφανιστεί και οι ελάχιστες προτάσεις που πραγματοποιούνταν από κατασκευαστές ή ιδιώτες που διέθεταν ρευστότητα και διέκριναν την επερχόμενη ανάπτυξη άγγιζαν το 20% – 25% ως ποσοστό αντιπαροχής, σε αντίθεση με το παρελθόν που το 40% και 60 % στις καλές περιοχές ήταν δεδομένο.

Η αγορά των οικοπέδων άρχισε να παίρνει τα πάνω της ουσιαστικά το καλοκαίρι του 2019 κυρίως στις περιοχές που υπήρχε έντονη κινητικότητα και ενδιαφέρον  από Έλληνες και ξένους αγοραστές (π.χ. Νέα Σμύρνη, Παλαιό Φάληρο, Γλυφάδα, Βούλα, Χολαργός, Χαλάνδρι, Αγ. Παρασκευή, Κηφισιά). Η μη χορήγηση δανείων συνέβαλε στο να επιστρέψει η αντιπαροχή κυρίως σε περιοχές που υπάρχει έντονο ενδιαφέρον και τα ακίνητα πωλούνται από τα σχέδια.

Οι κατασκευαστές αντί να προβούν σε αγορά του οικοπέδου επιλέγουν τη μέθοδο της αντιπαροχής με σκοπό το κεφάλαιο που θα διέθεταν για την αγορά να το χρησιμοποιήσουν στην ανέγερση της οικοδομής. Ουσιαστικά η αντιπαροχή λειτουργεί ως ένα έμμεσο δανεισμό του οικοπεδούχου προς τον κατασκευαστή.

Τα βασικά χαρακτηριστικά του οικοπέδου που διαμορφώνουν το ποσοστό της αντιπαροχής είναι το μέγεθος, η τοποθεσία, το σχήμα, η πρόσοψη σε δρόμο, οι επιτρεπόμενες χρήσεις, το κόστος αγοράς νεόδμητης κατοικίας στη περιοχή, ο συντελεστής κάλυψης καθώς και ο συντελεστής δόμησης, ο οποίος καθορίζει και το σύνολο των τετραγωνικών μέτρων που μπορούν να ανεγερθούν.