Ρεκόρ επενδύσεων σε επαγγελματικά ακίνητα

Σε επενδύσεις για την απόκτηση ακινήτων αξίας περίπου 500 εκατ. ευρώ προχώρησαν κατά τη διάρκεια του 2018 οι εισηγμένες εταιρείες επένδυσης ακινήτων (ΑΕΕΑΠ).

Πρόκειται για ιστορικά υψηλό ποσό για τον κλάδο και σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με το αντίστοιχο ποσό που δαπανήθηκε το 2017, δείγμα της ανάκαμψης του κλάδου του real estate και της ζήτησης των επενδυτών για ποιοτικά ακίνητα εισοδήματος.

Μάλιστα, όπως σημειώνουν στελέχη της αγοράς ακινήτων, το ποσό των 486 εκατ. ευρώ που επένδυσαν οι ΑΕΕΑΠ πέρυσι (από 247,15 εκατ. ευρώ το 2017) θα μπορούσε να ήταν ακόμα υψηλότερο, αν είχαν διατεθεί ακόμα περισσότερα ακίνητα προς πώληση. Εν ολίγοις, αν η προσφορά ήταν μεγαλύτερη, οι επενδύσεις των ΑΕΕΑΠ θα ήταν ακόμα υψηλότερες.

Επενδύσεις άνω των 285 εκατ. ευρώ υλοποίησε κατά το 2018 η μεγαλύτερη εταιρεία του κλάδου, η Εθνική Πανγαία, με το σχετικό μέγεθος να είναι τετραπλάσιο εκείνου που δαπάνησε η εισηγμένη το 2017 (71 εκατ. ευρώ), αλλά και πολύ πιο διευρυμένο, καθώς η εταιρεία προχώρησε σε αγορές ακινήτων εντός και εκτός Ελλάδος, τοποθετούμενη και σε νέους τομείς, όπως οι φοιτητικές κατοικίες και τα logistics. Πάντως, οι μεγαλύτερες κινήσεις της εταιρείας ήταν εκτός Ελλάδος και συγκεκριμένα στην Κύπρο, όπου απέκτησε ένα χαρτοφυλάκιο ακινήτων της Τράπεζας Κύπρου αξίας 150 εκατ. ευρώ (με δύο ακίνητα στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Λ. Συγγρού), αλλά και στη Σόφια της Βουλγαρίας, όπου προχώρησε στην αγορά του κτιρίου γραφείων που ανέπτυξε η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, με το τίμημα να ανέρχεται σε 78,6 εκατ. ευρώ.

Παράλληλα, η Εθνική Πανγαία έχει ήδη αρχίσει να «τρέχει» και ένα πρόγραμμα ανακατασκευών, αλλαγής χρήσης και ανάπτυξης οικοπεδικών εκτάσεων σε ακίνητα που απέκτησε κατά τη διάρκεια του 2018. Για παράδειγμα, στο τέλος Ιουλίου του 2018, η εταιρεία απέκτησε ένα οικόπεδο στο Μαρούσι, αντί 4,2 εκατ. ευρώ. Στην έκταση των 5,2 στρεμμάτων σχεδιάζεται η ανέγερση ενός σύγχρονου κτιρίου γραφείων. Παράλληλα, σε έτερο διατηρητέο ακίνητο, πλησίον των Λαδάδικων στη Θεσσαλονίκη, δρομολογούνται εργασίες ανακατασκευής ώστε να διαμορφωθεί ένα σύγχρονο κτίριο κατοικιών που θα απευθύνονται σε φοιτητές. Το συνολικό ύψος της επένδυσης, μαζί με την αγορά του ακινήτου, υπολογίζεται σε περίπου 4 εκατ. ευρώ.

Σημαντικές κινήσεις στην ανάπτυξη ακινήτων, αλλά και στα τουριστικά-ξενοδοχειακά ακίνητα ανέπτυξε κατά το 2018 η Grivalia Properties, την οποία βέβαια το τέλος του έτους βρήκε να οδεύει προς απορρόφηση από την Eurobank, στο πλαίσιο της σχετικής συμφωνίας συγχώνευσης. Πάντως, το επενδυτικό πρόγραμμα της εταιρείας συνεχίζεται αδιάλειπτα, όπως αποδεικνύεται από τις πρόσφατες κινήσεις απόκτησης του πρώην κτιρίου γραφείων της «Ελευθεροτυπίας», σε κοινοπραξία με τη Value Tουριστική, συμφερόντων της Dimand Real Estate, αλλά και την επίτευξη συμφωνίας, επίσης με την Dimand και για την τρίτη φάση της επένδυσης ανάπλασης των πρώην εγκαταστάσεων της «Παπαστράτος» στον Πειραιά. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις, η Grivalia τοποθετείται στο αρχικό στάδιο της ανάπτυξης του ακινήτου, έχοντας προσυμφωνήσει την αγορά του με το πέρας των εργασιών ανέγερσης. Σημαντική κρίνεται και η απόκτηση του σύνθετου τουριστικού καταλύματος της Dolphin στο Πόρτο Χέλι, το Amanzoe, κίνηση που πραγματοποιήθηκε μέσω της Grivalia Hospitality. Οι συνολικές επενδύσεις της εταιρείας ξεπέρασαν τα 144 εκατ. ευρώ. Η ανάπτυξη ακινήτων, σε συνεργασία με εξειδικευμένες εταιρείες του κλάδου, ή ακόμα και αυτόνομα, προσφέρει πολλαπλά πλεονεκτήματα κυρίως στις μεγαλύτερες εταιρείες του κλάδου, που έχουν και τα διαθέσιμα κεφάλαια για να προχωρήσουν σε σχετικές επενδύσεις. Κατ’ αρχάς, τους δίνει τη δυνατότητα να διαμορφώσουν οι ίδιες το επενδυτικό προϊόν που επιθυμούν. Παράλληλα, αποφεύγουν τον «πόλεμο» τιμών για τα ελάχιστα προσφερόμενα σύγχρονα ακίνητα εισοδήματος και βέβαια εξασφαλίζουν χαμηλότερο κόστος αγοράς, με αποτέλεσμα να μεγιστοποιούν τις μελλοντικές αποδόσεις τους. Σχεδόν διπλάσιες του 2017 ήταν οι επενδύσεις της Trastor, καθώς ανήλθαν σε 30 εκατ. ευρώ. Κατά το 2018, η εισηγμένη εστίασε κυρίως στην απόκτηση κτιρίων γραφείων, δίνοντας έμφαση στην τοποθεσία των κτιρίων.

Σημαντικές επενδύσεις πραγματοποίησε η εταιρεία και στα εμπορικά καταστήματα, με το ενδιαφέρον να αφορά κυρίως την ευρύτερη περιοχή της πλατείας Συντάγματος (π.χ. Ερμού) και άλλα κεντρικά σημεία. Η Intercontinental International στράφηκε επίσης στην απόκτηση κτιρίων γραφείων αλλά και επιπλωμένων διαμερισμάτων, κατάλληλων για εκμίσθωση σε ξένους, κυρίως εταιρικά στελέχη. Κτίρια γραφείων βρέθηκαν στο στόχαστρο και της Briq Properties, η οποία όμως τοποθετήθηκε και στην ξενοδοχειακή αγορά, με την απόκτηση ενός μπουτίκ ξενοδοχείου στην Πάρο.

«Ετοιμοπόλεμες» με ρευστότητα 500 εκατ.

Σημαντικό ρόλο στην αύξηση των επενδύσεων των εταιρειών του κλάδου διαδραμάτισε και η υψηλή ρευστότητα που έχουν εξασφαλίσει, είτε μέσω ανοικτών πιστωτικών γραμμών από τις τράπεζες είτε μέσω ομολογιακών δανείων.

Σε κάθε περίπτωση, όπως αναφέρουν στελέχη των εισηγμένων, οι τράπεζες είναι πρόθυμες να δανείσουν τις ΑΕΕΑΠ, γνωρίζοντας ότι πρόκειται για μακροπρόθεσμους επενδυτές, με υψηλό δείκτη διαφάνειας στον τρόπο λειτουργίας και με σταθερή ροή εσόδων. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο κατά τη διάρκεια του τελευταίου τριμήνου, οι εισηγμένες εταιρείες του κλάδου άντλησαν κεφάλαια της τάξεως των 300 εκατ. ευρώ, προκειμένου να αποκτήσουν τα απαιτούμενα «πολεμοφόδια», ενόψει του επόμενου κύματος διαγωνισμών πώλησης ακινήτων από τις τράπεζες, αλλά και πλειστηριασμών. Αν συνυπολογιστούν οι υφιστάμενες πιστωτικές γραμμές και τα ρευστά διαθέσιμα, οι εταιρείες του κλάδου διαθέτουν μια ρευστότητα της τάξεως των 400-500 εκατ. ευρώ.

Ηδη, με την έναρξη του 2019, αναμένεται να διατεθούν προς πώληση ακίνητα αξίας της τάξεως των 100-120 εκατ., χωρίς να αποκλείεται το μέγεθος αυτό να αυξηθεί σε πάνω από 200 εκατ. ευρώ, εφόσον οι τράπεζες κερδίσουν το δικαστήριο για να θέσουν την Ektasis Development υπό καθεστώς ειδικής διαχείρισης. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, το χαρτοφυλάκιο της εταιρείας ανάπτυξης ακινήτων, αξίας άνω των 100 εκατ, θα αποτελέσει και αυτό αντικείμενο πώλησης. Μέχρι να υπάρξει όμως δικαστική επίλυση στο εν λόγω ζήτημα, προηγούνται άλλες κινήσεις, όπως π.χ. η εντός του Φεβρουαρίου κατάθεση δεσμευτικών προσφορών για χαρτοφυλάκιο πέντε μισθωμένων κτιρίων γραφείων που ανήκουν πλέον στην Alpha Bank.