Στην Βουλή το θέμα του brain drain

Για πρώτη φορά η Ελλάδα θα έχει ειδικό νομικό πρόσωπο για τη χρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων με το νομοσχέδιο που προβλέπει τη σύσταση νομικού προσώπου με την επωνυμία «Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας» και συζητείται σήμερα και αύριο στην Ολομέλεια της Βουλής.

Σκοπός του Ιδρύματος είναι κατά κύριο λόγο η χρηματοδότηση του ερευνητικών προγραμμάτων και η χορήγηση υποτροφιών στο πλαίσιο της εθνικής στρατηγικής για την έρευνα και την καινοτομία. Δικαιούχοι των χρηματοδοτήσεων θα είναι ΑΕΙ και δημόσιοι ερευνητικοί και τεχνολογικοί φορείς της χώρας. Σε πρώτη φάση, το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας θα διαχειριστεί κονδύλια ύψους 240 εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία θα προέλθουν από χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας αποτελεί ένα μόνο βήμα του πλέγματος των παρεμβάσεων που «τρέχουν» τα συναρμόδια υπουργεία, με την αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων κονδυλίων για την προώθηση της ερευνητικής δραστηριότητας στην Ελλάδα.

Κώστας Φωτάκης: Στοίχημα για την αναστροφή της τάσης φυγής νέων επιστημόνων

Στη Βουλή που συζητείται το νομοσχέδιο, ο αναπληρωτής υπουργός Παιδείας Έρευνας και Τεχνολογίας, Κώστας Φωτάκης, ανέφερε ότι «η στήριξη, αναβάθμιση και ανάδειξη του ανθρώπινου δυναμικού και της ποιοτικής έρευνας στη χώρα, είναι βήμα για την αντιμετώπιση της μεγάλης φυγής, της μεγάλης εξόδου επιστημόνων στο εξωτερικό και την αντικατάστασή του από μια ισορροπημένη κινητικότητα επιστημόνων».

«Αυτό γίνεται με τη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης με νέους ερευνητές, σε περιβάλλοντα ελκυστικά για την εκτέλεση του ερευνητικού τους έργου, και με προοπτικές σταδιοδρομίας», εξήγησε ο κ. Φωτάκης και τόνισε ότι αυτές είναι οι προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας. Αναφερόμενος στο χρηματοδοτικό σκέλος, ο αναπληρωτής υπουργός εξήγησε, ότι αυτό εξασφαλίστηκε με τη δανειακή σύμβαση μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για τη στήριξη του ανθρώπινου δυναμικού και της έρευνας που διεξάγεται στα ελληνικά πανεπιστήμια, τα ΤΕΙ και τα Ερευνητικά Κέντρα, χωρίς περιορισμούς και αγκυλώσεις. «Υπολογίζουμε ότι περισσότεροι από 4.000 επιστήμονες θα ωφεληθούν στην τριετία. Αυτό δεν είναι τίποτα άλλο από συγκεκριμένη πολιτική επιλογή και δέσμευση της κυβέρνησης», είπε ο κ. Φωτάκης και καθησύχασε ότι για μετά την τριετία υπάρχει πρόβλεψη για συνέχιση του προγράμματος στο ίδιο πλαίσιο ή με ίδιους πόρους, ανάλογα με το βαθμό ανάκαμψης της οικονομίας. «Οι όροι που γίνεται ο δανεισμός στην περίπτωση του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας είναι πολύ καλύτεροι από τους όρους της αγοράς. Ο δανεισμός αυτός έγινε για άϋλες αξίες και αυτό ήταν μια επιτυχία της κυβέρνησης», είπε ο αναπληρωτής υπουργός.

Ειδικά για το θεσμό του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας αναφέρθηκε στη μεγάλη προστιθέμενη ερευνητική, οικονομική και κοινωνική σημασία και επισήμανε ότι το Ίδρυμα θα αξιολογεί ερευνητές και ερευνητικά προγράμματα με κύριο γνώμονα την επιστημονική ποιότητα και αριστεία, με όρους συνέπειας, συνέχειας και συστηματικότητας. Οι δε επιλογές που θα κάνει αναμένεται να συνεισφέρουν στην καλλιέργεια υγιούς επιστημονικής ατμόσφαιρας και ερευνητικής κουλτούρας. Είπε ακόμη, ότι το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας θα έχει σαφώς διακριτό ρόλο από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας , πό την οποία ουδεμία αρμοδιότητα αφαιρείται. Όσον αφορά το κόστος λειτουργίας του Ιδρύματος, είπε ότι αυτό δεν αναμένεται να ξεπεράσει το 2,5% του ποσού.

Ως προς τον σχεδιασμό για την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας, ο κ. Φωτάκης είπε ότι το Ίδρυμα αποτελεί τον πρώτο κρίκο για την ανάπτυξη που βασίζεται στην αξιοποίηση της γνώσης και που προέρχεται από την έρευνα. Θα ακολουθήσει μια επόμενη φάση, για την αξιοποίηση του ερευνητικού προϊόντος και την ενθάρρυνση της υγιούς καινοτόμου επιχειρηματικότητας. Η φάση αυτή, όπως εξήγησε, αφορά και start up και επιχειρήσεις έντασης γνώσης, και γι' αυτό θα δημιουργηθεί ταμείο από δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους. Η νέα αυτή πρωτοβουλία είναι μέρος του συνολικότερου σχεδιασμού της κυβέρνησης πρόκειται να ανακοινωθεί σύντομα.

«Είναι προφανές ότι με το ΕλΙδΕΚ δημιουργείται ένας θεσμός μακράς πνοής, που αποτελεί βαθιά μεταρρύθμιση στον χώρο της έρευνας και θα λειτουργεί ως καταλύτης. H λέξη "καταλύτης" είναι δανεισμένη από τις φυσικές επιστήμες και σημαίνει κάτι που είναι πολύ μικρό, αλλά μπορεί το αποτέλεσμα που επιφέρει να έχει μεγάλη απήχηση για τις μελλοντικές εξελίξεις. Φιλοδοξία είναι, πράγματι, να αποτελέσει κάποτε το αντίστοιχο MSF στην Αμερική ή το DFG της Γερμανίας», είπε ο αναπληρωτής υπουργός.

Ο κ. Φωτάκης ενημέρωσε τη Βουλή για στοιχεία του δείκτη έντασης έρευνας και ανάπτυξης στη χώρα κατά το 2015, στοιχεία που δείχνουν ότι οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη έφτασαν το 0,96% του ΑΕΠ.

Α. Χαρίτσης: Πρώτη προτεραιότητα η ανάσχεση της φυγής νέων επιστημόνων στο εξωτερικό

Ο υφυπουργός αρμόδιος για το ΕΣΠΑ, Αλέξης Χαρίτσης, υπογράμμισε ότι η κυβέρνηση αποδίδει κεντρική σημασία στην έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη, ως πυλώνες του παραγωγικού μοντέλου που θέλουμε να προωθήσουμε. Είπε ότι το υπουργείο Οικονομίας συνεργάζεται πολύ στενά με τον τομέα έρευνας του υπουργείου Παιδείας, ώστε αφενός να εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση των πρωτοβουλιών του υπουργείου Παιδείας και αφετέρου για να σχεδιαστεί η σύνδεση της ερευνητικής δραστηριότητας με την παραγωγή. Στόχος είναι ο μετασχηματισμός της ελληνικής οικονομίας σε μια οικονομία έντασης γνώσης που επενδύει στην έρευνα και τεχνολογική καινοτομία. Ο Αλέξης Χαρίτσης, αναφερόμενος στο brain drain που συντελέστηκε την περίοδο της κρίσης, είπε ότι στόχος δεν μπορεί να είναι πλέον μια οικονομία φθηνού εργατικού δυναμικού, αλλά μια οικονομία που θα παράγει υπηρεσίες και προϊόντα κοινωνικά χρήσιμα και με σημαντική προστιθέμενη αξία. Βασικό πλεονέκτημα της Ελλάδας είναι το επιστημονικό δυναμικό της, επιστήμονες και μηχανικούς. Παρόλα αυτά η Ελλάδα βρίσκεται χαμηλά στην υιοθέτηση καινοτομιών. «Αποτελεί λοιπόν πρώτη προτεραιότητα για την κυβέρνηση η ανάσχεση της τάσης φυγής των νέων επιστημόνων στο εξωτερικό», είπε και εξήγησε ότι οι δράσεις για να γίνει αυτό στηρίζονται σε τρεις άξονες: Στήριξη νέας δυναμικής επιχειρηματικότητας σε όλες τις μορφές της, ενίσχυση της έρευνας και της δουλειάς στα ερευνητικά ιδρύματα της χώρας, σύνδεση της έρευνας με την παραγωγή.

Ειδικά για τη νομοθετική πρωτοβουλία που αναλαμβάνει το υπουργείο Παιδείας και τη χρηματοδότησή της, ο Α. Χαρίτσης εξήγησε ότι έχουν εξασφαλιστεί πόροι από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων 180 εκατ. ευρώ και η δανειακή αυτή σύμβαση συνδέεται με μια σειρά κοινές πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει το τελευταίο διάστημα το υπουργείο Οικονομίας με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και δείχνει και την εμπιστοσύνη και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Συμπληρωματικά σε αυτούς τους πόρους προχώρησε ο προγραμματισμός της δέσμευσης πόρων και από το εθνικό σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, ήδη έχουν δεσμευτεί πόροι για την επόμενη τριετία, δηλαδή 5 εκατομμύρια για το 2016, 15 εκατομμύρια για το 2017 και από 20 εκατομμύρια για το 2018 και το 2019. Συνολικά, η πολιτική της κυβέρνησης είναι η αξιοποίηση στο μέγιστο βαθμό των δυνατοτήτων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, είπε ο υφυπουργός Οικονομίας και σημείωσε ότι συνολικά για το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας θα δοθούν 240 εκατομμύρια την τριετία. Ταυτόχρονα θα γίνει και αξιοποίηση πόρων του ΕΣΠΑ και ενισχύεται η εφαρμοσμένη έρευνα σε πανεπιστημιακά ιδρύματα, δηλαδή, χρηματοδοτούνται νέοι ερευνητές και ερευνήτριες με 106 εκατομμύρια ευρώ και ήδη τα σχετικά προγράμματα έχουν εξαγγελθεί από τα υπουργεία Οικονομίας και Παιδείας. Σημαντικά κονδύλια κατευθύνονται όμως από τους πόρους του ΕΣΠΑ και για τη διασύνδεση της οικονομίας με την έρευνα, συνολικά 1 δισ. ευρώ θα κατευθυνθεί για την ενίσχυση της έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης και καινοτομίας, μέσω του επιχειρησιακού προγράμματος ΕΠΑνΕΚ «Ανταγωνιστικότητα-Επιχειρηματικότητα-Καινοτομία», ενώ ήδη έχουν εξειδικευτεί δράσεις 500 εκατομμυρίων ευρώ και έχουν δημοσιευθεί προσκλήσεις 110 εκατομμυρίων ευρώ και μέσα από τις δράσεις αυτές επικαιροποιείται ο χάρτης ερευνητικών υποδομών. Το υπουργείο Οικονομίας προετοίμασε επίσης τη δράση «Ερευνώ-Δημιουργώ-Καινοτομώ».

Οι θέσεις των κομμάτων

«Η ίδρυση αυτού του θεσμού γίνεται με όρους ανάπτυξης, δεν γίνεται με όρους της σημερινής κρίσης, δεν γίνεται για να διαχειριστούμε την κρίση. Δεν γίνεται για να διαχειριστούμε τη μιζέρια», ανέφερε ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ, Κωνσταντίνος Γαβρόγλου και υπογράμμισε ότι «η Βουλή ψηφίζει την ίδρυση και τη λειτουργία ενός νέου θεσμού, ενός νέου ιδρύματος που θα μπορεί να προσδιορίζει μαζί με τις κατευθύνσεις της έρευνας και τη χρηματοδότησή της» και ότι «είναι ένας ανεξάρτητος οργανισμός και είναι ένας θεσμός ο οποίος συνηθίζεται να λειτουργεί κι έχει αποκτήσει τεράστιο κύρος σε χώρες της Ευρώπης σίγουρα, αλλά και στις Ηνωμένες Πολιτείες».

«Πρόχειρο, κακογραμμένο, με πάρα πολλές αναντιστοιχίες, μεταξύ των διατάξεων του σχεδίου νόμου και της αιτιολογικής έκθεσης, το οποίο ελάχιστα μοιάζει με το αρχικό σχέδιο της διαβούλευσης», χαρακτήρισε το νομοσχέδιο η Μαρία Αντωνίου από τη ΝΔ, η οποία αμφισβήτησε τη σκοπιμότητα δημιουργίας του νέου φορέα, διότι οι σκοποί του υπό σύσταση Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας, ταυτίζονται απόλυτα με τους σκοπούς της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας. «Όλα χτίζονται χαοτικά μέσα στο νεφέλωμα του ΣΥΡΙΖΑ και πολύ φοβάμαι ότι το μόνο που σας ενδιαφέρει είναι να ελέγχετε την πορεία των χρηματοδοτήσεων, όπως άλλωστε κάνατε και με τις επιλογές των προέδρων ερευνητικών κέντρων», ανέφερε η Μαρία Αντωνίου.

«Το να ψηφίζουμε νομοσχέδια που φέρουν την υπογραφή Φίλη, για εμάς είναι πολιτική μόλυνση», είπε ο βουλευτής της Χρυσής Αυγής, Αντώνης Γρέγος. Είπε επίσης, ότι είναι οξύμωρο και ειρωνικό να προχωράει η θέσπιση ενός νέου φορέα, του Εθνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας, με δανειακή σύμβαση και αβέβαιο μέλλον, παρά το γεγονός ότι η επιστημονική και ερευνητική κοινότητα αξίζουν κάθε βοήθειας και στήριξης.

Ο Δημήτρης Κωνσταντόπουλος, από τη Δημοκρατική Συμπαράταξη, μίλησε για έλλειμμα του ουσιαστικού πολιτικού σχεδιασμού για την Παιδεία από την κυβέρνηση, για προχειρότητα της ηγεσίας, του υπουργείου να νομοθετήσει, χωρίς όραμα και φυσικά χωρίς διαβούλευση. Ανέφερε ωστόσο, ότι επειδή η κυβέρνηση έκανε δεκτές αρκετές προτάσεις για νομοτεχνικές βελτιώσεις, προτάσεις των φορέων και επειδή ενσωμάτωσε παρατηρήσεις των ειδικών αγορητών, το νομοσχέδιο κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση και γι' αυτό η Δημοκρατική Συμπαράταξη θα ψηφίσει «ναι».

Από το ΚΚΕ, ο Σταύρος Τάσσος υπογράμμισε, ότι η καπιταλιστική αγορά είναι εκείνη που ορίζει τι θα ερευνήσει ο ερευνητής. Σκοπός, είπε, είναι το καπιταλιστικό κέρδος με την ένταση της εκμετάλλευσης, τις ελαστικές εργασιακές σχέσεις, ενώ σημείωσε ότι το κόμμα του παλεύει για τη σύνδεση της καλής έρευνας που γίνεται στα πανεπιστήμια με την κοινωνία και τις ανάγκες της. Κατήγγειλε επίσης ότι στο όνομα της αυτοτέλειας, το ΕΛΙΔΕΚ και δι' αυτού οι ερευνητές θα γίνονται κυνηγοί προγραμμάτων.

«Θεωρούμε το δάνειο με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων σε μεγάλο βαθμό σαν μια προσωπική προσπάθεια του κ. Φωτάκη να βρει πόρους για την έρευνα σε μια δύσκολη εποχή. Είναι αντικειμενικά από τους ελάχιστους υπουργούς, ίσως και ο μόνος, που είχε ήδη διακριθεί στον χώρο του πριν αναλάβει το υπουργείο και έχει ολοκληρωμένη άποψη για το αντικείμενο», αναγνώρισε ο Γιώργος Μαυρωτάς από το Ποτάμι. Είπε ακόμη ότι το Ποτάμι βλέπει θετικά την προσπάθεια μερικής ανάσχεσης του brain drain, αλλά εξέφρασε επιφυλάξεις για το ενδεχόμενο να υπάρξουν αλληλοεπικαλύψεις με άλλους φορείς και το ενδεχόμενο πολυδιάσπασης κονδυλίων.

Ως μια πρωτοβουλία που θα έπρεπε να έχει αναληφθεί εδώ και πολύ καιρό, αναγνώρισε την σύσταση του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Τεχνολογίας ο Θανάσης Παπαχριστόπουλος από τους ΑΝΕΛ και είπε πως όλοι θα πρέπει να την δουν θετικά γιατί η χώρα έχει ανάγκη να ενισχύσει την έρευνα και τεχνολογία.

Από την Ένωση Κεντρώων, ο Ιωάννης Σαρίδης, είπε ότι είναι άμεση η ανάγκη για τη νομοθέτηση ενός πλαισίου διασύνδεσης των αποτελεσμάτων της έρευνας και της καινοτομίας με την αγορά και τον παραγωγικό κλάδο, με την αληθινή οικονομία, δηλαδή. «Ο μόνος τρόπος, για να μπορέσουμε να αποπληρώσουμε τα δανεικά και ταυτόχρονα να επιτρέψουμε στην έρευνα και στην καινοτομία να δώσουν την πολλαπλασιαστική τους ισχύ στην εθνική προσπάθεια για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, είναι να φροντίσουμε για την αξιοποίηση των καινοτόμων αποτελεσμάτων της έρευνας», είπε ο κ. Σαρίδης.

Η τροπολογία για τα μη αδειοδοτημένα κανάλια

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης του νομοσχεδίου η κυβέρνηση δέχθηκε τα πυρά της ΝΔ επειδή την περασμένη Παρασκευή κατέθεσε την τροπολογία για τα μη αδειοδοτημένα κανάλια, τροπολογία η οποία αποσύρθηκε προκειμένου να προηγηθεί η συζήτηση στη Διάσκεψη των Προέδρων για τη συγκρότηση του ΕΣΡ.

Η κοινοβουλευτική εκπρόσωπος της ΝΔ Νίκη Κεραμέως, ανέφερε ότι «η τροπολογία, υπό το βάρος της κατακραυγής της αξιωματικής αντιπολίτευσης και της κοινωνίας αποσύρθηκε». «Εσείς που δημιουργήσατε, τεχνητά, αδιέξοδο στη συγκρότηση του ΕΣΡ, επικαλείστε την ανάγκη για συναίνεση και ενώ το θέμα εκκρεμεί στο ΣτΕ, εισάγετε αιφνιδιαστικά τροπολογία για τη μεταφορά αρμοδιοτήτων, που ορίζει το Σύνταγμα, από το ΕΣΡ στη Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης», ανέφερε η κ. Κεραμέως και πρόσθεσε: «Η ΝΔ διαμηνύει προς πάσα κατεύθυνση ότι θα συναινέσει στη συγκρότηση του ΕΣΡ, όταν και μόνο όταν επιστρέψουν όλες οι αρμοδιότητες στο ΕΣΡ. Δεν θέλουμε το ΕΣΡ μαριονέτα, δεν το θέλουμε το ΕΣΡ μέσα σε ένα άδειο κέλυφος».

Ο Θανάσης Θεοχαρόπουλος, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος Δημοκρατικής Συμπαράταξης, αναφερόμενος στην τροπολογία, είπε ότι αυτό που συνέβη ήταν μια θεσμική εκτροπή. «Τάξη δεν μπαίνει χωρίς τη συγκρότηση ΕΣΡ και ρίχνοντας μαύρο σε βιώσιμους τηλεοπτικούς σταθμούς», ανέφερε ο κ. Θεοχαρόπουλος. Είπε επίσης ότι κακώς η ΝΔ και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν βοήθησαν στη συγκρότηση ΕΣΡ το προηγούμενο διάστημα και πρόσθεσε ότι η απόσυρση της τροπολογίας αποδεικνύει πως είναι απαραίτητη η συγκρότηση ΕΣΡ.

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του Ποταμιού, Γιώργος Αμυράς, πρότεινε ο πρόεδρος της Βουλής να αναλάβει την πρωτοβουλία συγκρότησης του ΕΣΡ αμέσως μετά την απόφαση του ΣτΕ που θα κρίνει τη συνταγματικότητα του νόμου. Μέχρι τότε, είπε, θα πρέπει να υπάρξει ένα μορατόριουμ και τα κόμματα να δεσμευτούν πως όποια και αν είναι η απόφαση του ΣτΕ αυτή θα γίνει σεβαστή και αμέσως μετά όλοι να συμβάλουν για τη συγκρότηση του ΕΣΡ.

Πηγή: www.kathimerini.gr/879579/article/epikairothta/ellada/sthn-voylh-to-8ema-toy-brain-drain