Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τα αυθαίρετα (από το ΤΕΕ Δυτικής Μακεδονίας)

Με την εφαρμογή του νέου νόμου (4178/2013) επιχειρείται να αρθούν τα προβλήματα που προκάλεσε ο προηγούμενος νόμος του 2011, ο οποίος και ακυρώθηκε από το ΣτΕ. Ήδη κατά τις πρώτες μέρες εφαρμογής του νέου νόμου, κατατέθηκαν αρκετές χιλιάδες δηλώσεις, καθώς πολλοί ιδιοκτήτες επιχειρούν να τακτοποιήσουν εκκρεμείς υποθέσεις, προκειμένου να προβούν σε πώληση του ακινήτου τους.

Αξίζει να τονιστεί πως για πρώτη φορά δίδεται η δυνατότητα στον ιδιοκτήτη (και στον εξουσιοδοτημένο μηχανικό) να παρακολουθεί όλη την πορεία τακτοποίησης του ακινήτου του καθώς, με την πληρωμή του παραβόλου, η δήλωση αποκτά αριθμό ηλεκτρονικής ταυτοποίησης (κλειδάριθμο). Επιτρέπεται έτσι η ενημέρωση για την πορεία υπαγωγής στη ρύθμιση, την καταβολή των δόσεων, την καταχώριση των πληρωμών έως την ολοκλήρωση της διαδικασίας.

Η «Βίβλος» των Αυθαιρέτων

Εφόσον ενδιαφέρεστε για την νομιμοποίηση αυθαιρεσιών στο ακίνητό σας, ο παρακάτω οδηγός του ΤΕΕ Δυτικής Μακεδονίας παρέχει όλα τα απαραίτητα σημεία, που οφείλετε να γνωρίζετε.

1. Τα αυθαίρετα εντάσσονται στο νέο νόμο ανάλογα με την ημερομηνία κατασκευής τους: Συγκεκριμένα αυθαίρετα που ανεγέρθηκαν: α) Πριν απ' την 9.6.1975 θα μπορούν να εξαιρεθούν μόνιμα από την κατεδάφιση με την πληρωμή μόνο ενός μικρού ποσού, το οποίο έχει οριστεί στα 500 ευρώ. Τα κτήρια αυτά να έχουν αποκλειστική χρήση κατοικίας. β) Πριν απ' την 1.1.1983, ο ιδιοκτήτης τους εκτός από το ποσό των 500 ευρώ πρέπει να πληρώσει και το 15% του υπολογιζόμενου προστίμου. γ) Πριν απ' τον Ιούλιο του 2011 (που άρχισε ο κύκλος των τακτοποιήσεων με τον προηγούμενο «νόμο Παπακωνσταντίνου» και το ΥΠΕΚΑ θέτει μετά την εφαρμογή του «κόκκινη γραμμή» για νέες νομιμοποιήσεις), οι ιδιοκτήτες θα πληρώνουν το υπολογιζόμενο πρόστιμο και θα εντάσσονται ανάλογα με το μέγεθος τις παράβασης στις τρεις κατηγορίες (μικρής, μεσαίας, μεγάλης παράβασης). δ) Τα αυθαίρετα με ημερομηνία κατασκευής από 1.1.1983 έως 1.1.2003 θα έχουν μία έκπτωση στο υπολογιζόμενο πρόστιμο της τάξης του 20%.

2. Τα αυθαίρετα εντάσσονται στο νέο νόμο με βάση και τη βαρύτητα της παράβασης: Ειδικότερα προβλέπεται: α) Μικρές αυθαιρεσίες: Τακτοποιούνται για πάντα και χωρίς καταληκτική ημερομηνία υπαγωγής, με την καταβολή ποσού 500 ευρώ. Υπάγονται παραβάσεις σε κτήρια με οικοδομική άδεια όπως για παράδειγμα πέργκολες, μπάρμπεκιου, χωρίσματα δωματίων με γυψοσανίδες κ.ά., παραβάσεις οι οποίες δεν μεταβάλλουν τον όγκο του κτίσματος και τη δομημένη επιφάνεια.
Η αλλαγή διαμερισμάτωσης δεν θεωρείται, πλέον, αυθαιρεσία. β) Μεσαίες παραβάσεις: Αφορά υπέρβαση που δεν ξεπερνά το 40% της δόμησης ή το 20% του ύψους που ορίζει η οικοδομική άδεια. Σε αυτές τις περιπτώσεις περιλαμβάνονται οι περισσότεροι ημιυπαίθριοι. Το πρόστιμο υπολογίζεται με βάση το μέγεθος της αυθαιρεσίας. Υπάρχει καταληκτική ημερομηνία υπαγωγής 3 εξάμηνα από την ισχύ του νόμου (μέχρι τον Φεβρουάριο του 2015). Η εξαίρεση από την κατεδάφιση είναι οριστική. Για την ολοκλήρωση της διαδικασίας η δήλωση πρέπει να ενταχθεί στην ηλεκτρονική ταυτότητα κτηρίου. γ) Μεγάλες παραβάσεις: Σε αυτή περιέχοντα τα εξ ολοκλήρου αυθαίρετα κτίσματα και κατασκευές που δεν διαθέτουν οικοδομική άδεια, καθώς και όσα έχουν άδεια αλλά η υπέρβαση δόμησης ή κάλυψης είναι περισσότερο από 40% από όσο προβλέπει η άδεια. Το πρόστιμο υπολογίζεται με βάση το μέγεθος της αυθαιρεσίας.
Υπάρχει καταληκτική ημερομηνία υπαγωγής 3 εξάμηνα από την ισχύ του νόμου (μέχρι τον Φεβρουάριο του 2015). Τα κτήρια αυτά θα εξαιρούνται τις κατεδάφισης μόνο για 30 χρόνια. Το καθεστώς αυτό θα μπορεί να αλλάξει αν η περιοχή όπου είναι δομημένο το αυθαίρετο κτίσμα μπει στο σχέδιο και αν ο ιδιοκτήτης αγοράσει το απαραίτητο ποσό συντελεστή κάνοντας χρήση της τράπεζας γης. Προβλέπεται επίσης για τα αυθαίρετα αυτής της κατηγορίας έλεγχος εντός επταετίας υποχρεωτικά από τους αρμόδιους ελεγκτές δόμησης.

3. Το πρόστιμο υπολογίζεται με βάση την αξία και την επιφάνεια του αυθαιρέτου: Το ενιαίο ειδικό πρόστιμο υπολογίζεται με βάση το εμβαδόν, επί την τιμή ζώνης, που ίσχυε στην περιοχή του ακινήτου την 28/07/2011, ανεξαρτήτως της χρήσης αυτού, επί το συντελεστή 15% και επί τους συντελεστές τετραγωνιδίων, που ορίζονται στο νομοσχέδιο. Δηλαδή με βάση τον τύπο: Τετραγωνικά μέτρα Χ 15% Χ τιμή ζώνης Χ συντελεστές τετραγωνιδίων. Παράλληλα το παράβολο υπέρ του ελληνικού Δημοσίου, το οποίο αποτελεί έσοδο του κρατικού προϋπολογισμού και δεν επιστρέφεται σε καμία περίπτωση, διαμορφώνεται ανάλογα με την επιφάνεια του αυθαιρέτου από 500 ευρώ για μικρά διαμερίσματα μέχρι 10.000 ευρώ για αυθαίρετα μεγαθήρια μεγαλύτερα των 5.000 τ.μ.

4. Οι δόσεις των προστίμων είναι έως 102, δηλαδή εξόφληση σε 8,5 χρόνια για όσους σπεύσουν να δηλώσουν το αυθαίρετό τους. Οι δόσεις αποπληρωμής είναι είτε εξαμηνιαίες είτε μηνιαίες, ανάλογα με τις δυνατότητες των πολιτών. Οπότε όποιος υπαχθεί στον νέο νόμο: α) Το πρώτο εξάμηνο από τη δημοσίευση του νόμου, το πρόστιμο καταβάλλεται εντός προθεσμίας 17 εξαμήνων, δηλαδή 102 μηνών. β) Το δεύτερο εξάμηνο από τη δημοσίευση του νόμου, το πρόστιμο πρέπει να καταβληθεί εντός 14 εξαμήνων, δηλαδή 84 μηνών. γ) Το τρίτο εξάμηνο από τη δημοσίευση του νόμου το πρόστιμο καταβάλλεται εντός 10 εξαμήνων, δηλαδή 60 μηνών. Σε κάθε περίπτωση η ελάχιστη εξαμηνιαία δόση ορίζεται στα 300 ευρώ, δηλαδή 50 ευρώ το μήνα.

5. Ισχύουν εκπτώσεις με βάση τον τρόπο καταβολής του προστίμου: Συγκεκριμένα: α) Σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής, μέσα στο πρώτο εξάμηνο, παρέχεται έκπτωση 20% επί του συνολικού προστίμου. β) Εάν καταβληθεί το 30% του προστίμου μέσα στο πρώτο εξάμηνο, η έκπτωση περιορίζεται στο 10% του προστίμου. γ) Για κύρια και μοναδική κατοικία ιδιοκτήτη (μέχρι 70 τ.μ.+15.τ.μ. για κάθε τέκνο) σε οικισμούς άνω των 3.000 κατοίκων παρέχεται έκπτωση 60% του προστίμου.

6. Για ειδικές ομάδες του πληθυσμού ισχύουν ξεχωριστές εκπτώσεις. Ειδικότερα : α) ΑμεΑ 80% και άνω, έκπτωση 85% β) ΑμεΑ 67% με ατομικό εισόδημα έως 18.000 ή οικογενειακό έως 24.000, έκπτωση 80% για την κύρια κατοικία. γ) Παλιννοστούντες ομογενείς και μόνιμοι κάτοικοι Θράκης έκπτωση 80% για την κύρια κατοικία. δ) Τέκνα παλιννοστούντων έκπτωση 50% για την κύρια κατοικία. ε) Πολύτεκνοι, έκπτωση 80% για κύρια και 50% για τη δευτερεύουσα κατοικία. ζ) Τρίτεκνοι με ατομικό εισόδημα έως 25.000 ή οικογενειακό έως 40.000 ευρώ, έκπτωση 70% για την κύρια κατοικία. η) Μονογονεϊκές οικογένειες, με εισοδηματικά κριτήρια τριτέκνων έκπτωση 70% για την κύρια κατοικία. θ) Μακροχρόνια άνεργοι, έκπτωση 30% για την κύρια κατοικία.

7. Οι 562.263 ιδιοκτήτες που δήλωσαν αυθαίρετα με τον προηγούμενο «νόμο Παπακωνσταντίνου» (ν. 4014/2011) καλούνται να ενταχθούν στο νέο νόμο 4178/2013: Το ΥΠΕΚΑ καλεί και τους 562.263 ιδιοκτήτες να δηλώσουν υπαγωγή στο νέο νόμο, ώστε να είναι «θωρακισμένοι» σε περίπτωση δικαστικής προσφυγής κατά της τακτοποίησης του αυθαιρέτου τους, καθώς ο «νόμος Παπακωνσταντίνου» έχει κριθεί αντισυνταγματικός από το Συμβούλιο της Επικρατείας και εντός του Σεπτεμβρίου αναμένεται να καθαρογραφεί και να τεθεί σε ισχύ η σχετική απόφαση.
Ειδικότερα από τους 562.263 ιδιοκτήτες: α) Οι 389.659 ιδιοκτήτες που έχουν ήδη καταβάλει παράβολο και η διαδικασία εξόφλησης του προστίμου έχει ολοκληρωθεί είτε βρίσκεται σε εξέλιξη καλούνται να υποβάλουν απλή δήλωση υπαγωγής στο νέο νόμο του ΥΠΕΚΑ. Η δήλωση θα γίνει με απλή συμπλήρωση ηλεκτρονικής φόρμας μέσω του συστήματος δηλώσεων αυθαιρέτων, που διαχειρίζεται το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, μέσω μηχανικού και το υπουργείο αναφέρει ότι θα έχει συμβολικό ή μηδενικό τίμημα, αφού πρόκειται για πολύ απλή διαδικασία. β) Οι 172.572 δηλώσεις που έχουν γίνει με τον προηγούμενο «νόμο Παπακωνσταντίνου», το ΥΠΕΚΑ λέει ότι εφόσον δεν έχει καταβληθεί το προβλεπόμενο παράβολο, ακόμη και εάν βρίσκονται σε φάση επεξεργασίας θεωρούνται ως μη υποβληθείσες και πρέπει να υποβληθούν ξανά από την αρχή, με το ανάλογο κόστος.

8. Προβλέπεται συμψηφισμός προστίμων (μεταξύ των ν. 4014/2011 και ν. 4178/13) και ευνοϊκή ασφαλιστική και φορολογική αντιμετώπιση για όσους δηλώσουν: Ειδικότερα: α) Οσοι είχαν ήδη κάνει χρήση των διατάξεων του 4014/11 και έχουν καταβάλει μέρος του ειδικού προστίμου θα μπορούν να υπαχθούν στον νέο νόμο με συμψηφισμό των καταβληθέντων ποσών. β) Για αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσεις που δηλώνονται στο νόμο, δεν οφείλονται αναδρομικά βεβαιωμένες ασφαλιστικές εισφορές (ΙΚΑ κ.λπ.) και οποιοσδήποτε φόρος, πρόστιμο ή τέλος. γ) Για κατοικίες, κατά τον υπολογισμό της αξίας προκειμένου να επιβληθεί οποιοσδήποτε φόρος (μεταβίβασης, κληρονομιάς, ακίνητης περιουσίας, ΤΑΠ, προσδιορισμός τεκμηρίου διαβίωσης), εφαρμόζεται μειωτικός συντελεστής 50% για όλους τους χώρους τόσο σε υπόγεια όσο και σε εσωτερικούς εξώστες και σοφίτες.

9. Ο νέος κύκλος δηλώσεων αυθαιρέτων συνδυάζεται με την ηλεκτρονική καταγραφή των αυθαιρέτων: Οι δηλώσεις αυθαιρέτων θα καταχωρίζονται σε τέσσερις διαφορετικές ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων, των υπουργείων Περιβάλλοντος, Οικονομικών, μέσω της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων (ΓΓΠΣ), του Κτηματολογίου και της ΔΕΗ. Δημιουργείται πρώτη φορά στα χρονικά η δυνατότητα διασταυρώσεων στοιχείων ακινήτων τόσο για πολεοδομικούς όσο και φορολογικούς σκοπούς. Η ηλεκτρονική διασταύρωση των στοιχείων θα οδηγήσει και στον εντοπισμό των αδήλωτων αυθαιρέτων.
Οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων που δεν θα μπουν στις ρυθμίσεις τακτοποίησης και νομιμοποίησης θα έχουν συνδυαστικά προβλήματα με την Εφορία, αδυναμία μεταβίβασης του ακινήτου, ενώ παράλληλα θα αντιμετωπίσουν τα προβλεπόμενα αυστηρά πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης που προβλέπει η οικιστική νομοθεσία για τα αυθαίρετα. Σημειώνεται ότι στην ηλεκτρονική βάση του ΥΠΕΚΑ, τη λεγόμενη «ηλεκτρονική ταυτότητα» του κτηρίου, άμεσα θα καταγραφούν τα αυθαίρετα που θα δηλωθούν προς νομιμοποίηση. Επίσης από τις επόμενες εβδομάδες θα κινηθεί η διαδικασία να δηλώνονται τα ακίνητα σε περιπτώσεις μεταβιβάσεων και σταδιακά σε βάθος δεκαετίας προβλέπεται καταγραφή συνολικά του κτηριοδομικού πλούτου της χώρας.

10. Βαριές ποινές και πρόστιμα για όσους δεν δηλώσουν το αυθαίρετό τους. Με ειδική διάταξη στο νέο νομοσχέδιο προβλέπεται πρόστιμο ανέγερσης ίσο με το 30% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου και ετήσια πρόστιμα διατήρησης σε ποσοστό 5% της αξίας του αυθαιρέτου. Ο εντοπισμός των αυθαιρέτων θα γίνεται από τους τακτικούς ελέγχους των ελεγκτών δόμησης. Επίσης από την υπηρεσία ελέγχου και κατεδαφίσεων αυθαιρέτων, που θα χρησιμοποιεί πλέον και δορυφορικές αποτυπώσεις του δομημένου περιβάλλοντος. Ο εντοπισμός του αυθαιρέτου θα είναι αναπόφευκτος με την εφαρμογή της ηλεκτρονικής ταυτότητας του κτηρίου, που θα είναι υποχρεωτική για όλες τις δικαιοπραξίες επί του ακινήτου και θα εκδίδεται με ευθύνη μηχανικού.

11. Δυνατότητα νομιμοποίησης και για εξ αδιαιρέτου ιδιοκτησίες: Στις εντός σχεδίου περιοχές κάθε ιδιοκτήτης είναι υπεύθυνος να νομιμοποιήσει την αυθαιρεσία που έχει στο ακίνητό του. Στις εκτός σχεδίου περιοχές, όπου δεν επιτρέπεται η σύσταση οριζόντιας και κάθετης ιδιοκτησίας, ο κάθε ενδιαφερόμενος έχει τη δυνατότητα να τακτοποιήσει αυθαιρεσίες που τον αφορούν. Προβλέπεται επίσης η δυνατότητα στο 65% των συνιδιοκτητών ακινήτου να προσφύγουν στη Δικαιοσύνη και να ζητήσουν με αγωγή τη σύσταση διηρημένων ιδιοκτησιών.

12. Τα αυθαίρετα του Δημοσίου και της Εκκλησίας νομιμοποιούνται δωρεάν. Για τα δημόσια κτήρια οι νομιμοποιήσεις αυθαιρεσιών θα γίνονται χωρίς την καταβολή προστίμων. Οι ίδιες ευνοϊκές ρυθμίσεις θα ισχύσουν και για ακίνητα τα οποία έχουν μεταβιβαστεί προς εκποίηση στο ΤΑΙΠΕΔ. Συλλήβδην, χωρίς την καταβολή προστίμου ή παραβόλου νομιμοποιούνται τα αυθαίρετα της Εκκλησίας σε ναούς και μητροπολιτικά κτήρια, ενώ επανέρχεται η ναοδομία, χωρίς αρμοδιότητα αδειοδότησης ναών για ιδιώτες. Επίσης, χωρίς πρόστιμα νομιμοποιούνται και οι αυθαιρεσίες σε εγκαταστάσεις της ΔΕΗ Α.Ε. Επίσης συστήνεται και πάλι Υπηρεσία Δόμησης στην Εκκλησία της Ελλάδας, η οποία θα ασκεί τις αρμοδιότητες του ν. 4030/11 περί νέου τρόπου έκδοσης αδειών δόμησης και ελέγχου κατασκευών. Θα εκδίδει άδεια δόμησης για μητροπολιτικά μέγαρα, ιερές μονές και ιερούς ναούς, εφόσον ανήκουν σε εκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα και τα προσκτίσματά τους. Η Υπηρεσία Δόμησης της Εκκλησίας θα εποπτεύεται από το ΥΠΕΚΑ.

13. Δημιουργείται «Τράπεζα Γης» του Δημοσίου, η οποία θα διαχειρίζεται δικαιώματα ακινήτων με μεταφορά συντελεστή: Το ΥΠΕΚΑ θα εκδίδει τίτλο που ενσωματώνει το δικαίωμα μεταφοράς συντελεστή δόμησης. Ο τίτλος θα είναι ονομαστικός και θα μεταβιβάζεται αποκλειστικά μέσω της ηλεκτρονικής διαδικασίας της «Τράπεζας Γης», η οποία θα μπορεί: Να προβαίνει σε αγορά τίτλων δικαιώματος μεταφοράς συντελεστή δόμησης, με σκοπό τη δημιουργία ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων, τη δημιουργία χώρων στάθμευσης ιδίως σε περιοχές όπου υπάρχει πολεοδομική επιβάρυνση.Να μεταβιβάζει αποκτηθέντες τίτλους δικαιώματος μεταφοράς συντελεστή δόμησης για να νομιμοποιηθούν μεγάλες πολεοδομικές παραβάσεις ή εξ ολοκλήρου αυθαίρετα κτίσματα εφόσον αυτά έχουν ενταχθεί στο νέο νόμο ή σε ωφελούμενα ακίνητα εντός Ζωνών Συγκέντρωσης Δικαιώματος Δόμησης. Να προβαίνει σε αγορά ακινήτων ή τμημάτων αυτών, ιδιοκτησίας οικοδομικών συνεταιρισμών ή ενώσεων οικοδομικών συνεταιρισμών που ολόκληρη η έκτασή τους ή μέρος αυτής βρίσκεται εντός ιδιωτικών δασικών εκτάσεων, με σκοπό τη δημιουργία τίτλων δικαιώματος μεταφοράς συντελεστή δόμησης. Αυτούς τους τίτλους θα παραχωρεί έναντι ανταλλάγματος στον συνεταιρισμό ή στην ένωση, προκειμένου να αποκτούν οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί δυνατότητα δόμησης.

Πηγή: http://www.taxheaven.gr/news/news/view/id/15218