Oscar Niemeyer: Ο αρχιτέκτονας ενός καλύτερου κόσμου

«Ποιητής του μπετόν», «Απόστολος της καμπύλης», «Αρχιτέκτονας του αισθησιασμού»... Τα προσωνύμια δεν λείπουν για να περιγράψουν τον Oscar Niemeyer, ιερό τέρας της αρχιτεκτονικής του 20ου αι., ο οποίος έσβησε σε ηλικία σχεδόν 105 ετών.

Η ορθή γωνία δεν τον έλκυε, ούτε η ευθεία γραμμή, «σκληρή, άκαμπτη, μια επινόηση του ανθρώπου», όπως έλεγε. Σημείο αντιδικίας με τον Le Corbusier, με τον οποίο είχε δουλέψει σε νεαρή ηλικία και του οποίου αναγνώριζε την επίδραση πάνω του. Και τούμπαλιν, υπογράμμιζε.

Ο Oscar Niemeyer ξεχώρισε εξαιτίας της ελευθερίας των μορφών του, σχεδιασμένων με μονοκονδυλιές. Ήταν εραστής της καμπύλης, «ελεύθερης και αισθησιακής», της καμπύλης που συναντούσε στα βουνά της Βραζιλίας, στα ποτάμια της, τις ακτές της και «στα κορμιά των γυναικών της».

Από αστική οικογένεια, το πλήρες όνομά του ήταν Oscar Ribeiro de Almeida de Niemeyer Soares. Τα “Ribeiro” και “Soares” είναι πορτογαλικής προέλευσης. Το “Almeida” είναι αραβικό και το “Niemeyer” γερμανικό. Πίστευε πως έτρεχε ακόμα λίγο μαύρο και λίγο ινδιάνικο αίμα στις φλέβες του.

Ισχυριζόταν, με κείνη την απαράμιλλη γοητεία του, ότι η γερμανική καταγωγή του δεν είχε καμιά επίδραση στο χαρακτήρα του. Εκτός ίσως σε επίπεδο αποτελεσματικότητας: 600 έργα σε 70 χρόνια καριέρας. Εκ των οποίων, ακόμα και σήμερα, 20 είναι εργοτάξια.

Αποτελεσματικότητα που ανέδειξε αυτόν το θαυμαστό μουσικό του οπλισμένου σκυροδέματος σε θεμελιωτή το 1960 -μαζί με τον μέγα Lucio Costa και τον Roberto Burle Marx- της Brasilia, της νέας πρωτεύουσας στη θέση της γενέτειράς του, του Ρίο ντε Τζανέιρο.

Τη μέρα που ο Le Corbusier είπε στον Niemeyer ότι «η αρχιτεκτονική είναι επινόηση», ο Βραζιλιάνος έκανε τη ρήση του πυξίδα. Ταυτόχρονα, θεωρούσε την αρχιτεκτονική του φίλου του θλιβερά λετουργική. Ήθελε μια αρχιτεκτονική πιο ελεύθερη, πιο ανάλαφρη, που να διαθέτει τη χάρη των παλιών αποικιακών εκκλησιών. Έτσι έγινε σύμβολο ενός νέου μοντερνισμού, ιδεολογικοποιημένου. Έγινε μύθος.

Η Brasilia, μνημείο παγκόσμιας πολιτιστιστικής κληρονομιάς από το 1987, δημιουργήθηκε εκ του μηδενός, στη γεωγραφική καρδιά της χώρας, το Planalto Central. Τη «χαρά» τού την έδωσε ο μέλλον Πρόεδρος Juscelino Kubitschek. Ήταν το 1940. Στον Υπουργό Αμύνης που τον ρωτά αν αυτό που θα αναλάβει θα είναι μοντέρνο ή κλασικό, ο φίλος μας απαντά «Σε περίπτωση πολέμου, θα θέλατε όπλα μοντέρνα ή κλασικά;»

Το πραξικόπημα του 1964, ξαποστέλνει τον Niemeyer στη Γαλλία. Είναι καλοδεχούμενος τόσο από τον Malraux όσο κι απ’ τον de Gaulle. Μια σειρά εμβληματικά κτίρια ακολουθούν. Για την έδρα του κομμουνιστικού κόμματος π.χ. ο Ζορζ Πομπιντού σχολιάζει: «Το μόνο καλό πράγμα που έκαναν οι κομμουνιστές». Ήταν το 1965. Από τα πιο διάσημα κτίσματά του, η Γραμματεία του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Το Pritzker, το αντίστοιχο Νόμπελ Αρχιτεκτονικής, του απονεμήθηκε το 1988.

Ο γοητευτικός αυτός άνθρωπος, με την τεράστια προσωπικότητα και την αστείρευτη ζωτικότητα, απολάμβανε στη χώρα του το status του σταρ, παρόμοιο με κείνο ενός ποδοσφαιριστή ή ενός τραγουδιστή. Πράγμα αδιανόητο για αρχιτέκτονα.

Αλλά δεν ήταν μόνο αρχιτέκτονας. Με το αριστοκρατικό του κεφάλι με το αχανές μέτωπο και τα μάτια από πυρακτωμένο κάρβουνο, απέκτησε το όνομα ενός δίκαιου ανθρώπου, γνωστού για την αφιλοκέρδεια και την αδιαπραγμάτευτη πίστη του στο ιδανικό της κοινωνικής δικαιοσύνης. «Δύο κομμουνιστές έχουν απομείνει στον κόσμο, ο Όσκαρ και εγώ», δήλωνε ο Φιντέλ Κάστρο το 1995.

Το 1928, ο Niemeyer παντρεύεται την Annita Bildo, με την οποία απέκτησε ένα κοριτσάκι. Η σχέση τους θα διαρκέσει 76 χρόνια. Στα 98 του, παντρεύεται την 60χρονη γραμματέα του. Στο ατελιέ του στην Κοπακαμπάνα, μια φράση δεσπόζει στον τοίχο, μαζί μ’ ένα χέρι που κρατάει ένα λουλούδι: «Por um mundo melhor». Για έναν καλύτερο κόσμο.

Πηγή : Andro.gr [ http://www.andro.gr/empneusi/oscar-niemeyer-o-architektonas-enos-kaluterou-kosmou/ ]