Το ΣτΕ αποφασίζει για τα αυθαίρετα σε πιλοτές

Η νομιμότητα ή μη της «τακτοποίησης» πολεοδομικών παρανομιών σε κοινόχρηστους χώρους ακινήτου, χωρίς τη συναίνεση όλων των συνιδιοκτητών, τίθεται αύριο στην κρίση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας. Πρόκειται για ένα ζήτημα που παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς δεν αφορά μόνο υποθέσεις «κλεισίματος» ενός τμήματος κοινόχρηστου χώρου, αλλά δυνητικά κάθε διαφοροποίηση από την οικοδομική άδεια που επηρεάζει τους κοινόχρηστους χώρους ενός κτιρίου. Η υπόθεση κρίθηκε αντισυνταγματική από το Ε΄ Τμήμα, αλλά παραπέμφθηκε σε ανώτερο βαθμό λόγω σοβαρότητας.

Ο τρόπος που η συγκεκριμένη υπόθεση έφτασε στο ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Σε μια τριώροφη πολυκατοικία στον Δήμο Παπάγου – Χολαργού, ο ιδιοκτήτης κατοικίας στο ισόγειο επέκτεινε παράνομα το σπίτι του στον χώρο της πιλοτής. Κατόπιν επιχείρησε να το νομιμοποιήσει το 2010 (με τον δεύτερο νόμο για τους ημιυπαίθριους). Ωστόσο, ένας συγγενής του και συνιδιοκτήτης αντιδρούσε και κατάφερε να ακυρώσει την τακτοποίηση από τον συγκεκριμένο νόμο, αλλά και την επανάληψή της στον ν. 4014/11 και ακολούθως στον ν. 4178/2013.

Εγινε νέα προσπάθεια «τακτοποίησης» από τον παρανομούντα, αυτή τη φορά με τον ν. 4495/2017, ο οποίος πλέον επέτρεπε νομιμοποίηση παρανομιών σε κοινόχρηστο χώρο με απλή πλειοψηφία (50%) των συνιδιοκτητών. Η δήλωση έγινε πλέον δεκτή και έτσι ο διαμαρτυρόμενος συγγενής προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, ζητώντας την ακύρωσή της. Να σημειωθεί ότι ο αυθαιρετών «πέρασε» την υπόθεσή του από τους τέσσερις στους πέντε νόμους για τα αυθαίρετα που έχουν γίνει από το 2009 έως σήμερα.

Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (αρ.91/2024) δικαίωσε τον διαμαρτυρόμενο συγγενή, με δύο βασικά επιχειρήματα:

• Πρώτον, επισημαίνεται ότι σύμφωνα με την πολεοδομική νομοθεσία οι κοινόχρηστοι χώροι ενός κτιρίου προορίζονται για χρήση από όλους τους ενοίκους, οι δε κοινόχρηστοι χώροι στο οικόπεδο του κτιρίου αφήνονται ακάλυπτοι για πολεοδομικούς λόγους (δηλαδή για να εφαρμοστεί το ρυμοτομικό σχέδιο, να τηρηθούν οι αποστάσεις ανάμεσα στα κτίρια και βέβαια για να μην υπάρχει υπέρβαση της κάλυψης του κτιρίου). Επομένως, το κλείσιμο τέτοιων χώρων «χωρίς να ερευνάται αν αντίκειται στους ισχύοντες όρους και περιορισμούς δομήσεως του οικείου ρυμοτομικού σχεδίου και αν υπάρχει υπέρβαση της επιτρεπόμενης κάλυψης (…) και μάλιστα με απλή πλειοψηφία των συνιδιοκτητών (…) προσκρούει στο άρθρο 24 του Συντάγματος, διότι έχει ως συνέπεια να ανατρέπεται και να νοθεύεται ο ορθολογικός πολεοδομικός σχεδιασμός».

• Δεύτερον, το παράνομο κλείσιμο χώρων που προορίζονται για όλους τους ενοίκους ενός κτιρίου «αντίκειται αφενός στις συνταγματικές αρχές του κράτους δικαίου και του σεβασμού και προστασίας του ανθρώπου, αφετέρου δε στη συνταγματική αρχή της ισότητας». Κι αυτό γιατί η πολιτεία «οφείλει να εγγυάται υπέρ των πολιτών την πιστή εφαρμογή των νόμων και να προασπίζει τα νομίμως και όχι τα παρανόμως κτηθέντα αγαθά» και όσοι τηρούν τον νόμο να μη βρίσκονται «σε μειονεκτική μοίρα».

Η υπόθεση παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας όπου δικάζεται (εκτός απροόπτου) σήμερα. Η απόφαση για το ζήτημα αυτό θα έχει ευρύτερη σημασία. Οχι μόνο γιατί σε περίπτωση που ο προσφεύγων δικαιωθεί δεν θα μπορεί να συνεχιστεί η νομιμοποίηση αυθαιρέτων σε κοινόχρηστους χώρους. Αλλά και γιατί, ανάλογα με τη διατύπωσή της, μπορεί να αφορά εντελώς διαφορετικές περιπτώσεις: όχι μόνο κάποιον που έκλεισε έναν χώρο, όπως εν προκειμένω την πιλοτή. Αλλά και τις περιπτώσεις νομιμοποίησης της απόκλισης ενός διαμερίσματος από τα σχέδια της οικοδομικής άδειας εις βάρος των κοινόχρηστων χώρων της πολυκατοικίας, κάτι πολύ συνηθισμένο σε κτίρια του ’70 και του ’80 για το οποίο οι ιδιοκτήτες δεν φέρουν ευθύνη (καθώς τα διαμερίσματα διαμορφώνονταν και πωλούνταν έτσι από τον εργολάβο).