Έρευνα: Καταναλωτικά είδη περιέχουν επιβλαβείς χημικές ουσίες ακόμα και σε πολύ υψηλές συγκεντρώσεις

Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, Ερευνητικά Κέντρα και Δημόσιες Αρχές συνεργάστηκαν στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Έργου «LIFE AskREACH» που υλοποιείται σε 15 χώρες και διεξήγαγαν αναλύσεις σε προϊόντα κολύμβησης, κηπουρικής και DIY. Η έρευνα έδειξε ότι πολλά είδη εξακολουθούν να περιέχουν χημικές ουσίες που είναι επιβλαβείς για τον άνθρωπο, το περιβάλλον ή ακόμα και για τα δύο. Οι ουσίες αυτές ενδέχεται να προκαλέσουν καρκίνο, να επιδράσουν βλαπτικά στο DNA, να διαταράξουν το ορμονικό σύστημα ή είναι εξαιρετικά σταθερές και συσσωρευτούν στο περιβάλλον. Ορισμένα από τα αντικείμενα που αναλύθηκαν δεν θα έπρεπε καν να κυκλοφορούν νόμιμα στην ευρωπαϊκή αγορά.

Με βάση την αναλυτική αναφορά, αγοράστηκαν 106 είδη τα οποία στάλθηκαν σε ανεξάρτητο και διαπιστευμένο εργαστήριο και αναλύθηκαν για ουσίες που προκαλούν πολύ μεγάλη ανησυχία (SVHC).  Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι:

• Σχεδόν το ένα τρίτο των αντικειμένων που αναλύθηκαν περιείχαν τουλάχιστον μια SVHC
• 10 αντικείμενα περιείχαν SVHC πάνω από το όριο του 0,1% κατά βάρος.
• Οι ενώσεις SVHC που ανιχνεύτηκαν είναι:
• οι φθαλικοί εστέρες DIBP, DEHP και DBP που δρουν ως πλαστικοποιητές – τουλάχιστον μία από τις ενώσεις αυτές βρέθηκε σε 6 από τα προϊόντα που ελέγχθηκαν. Οι φθαλικοί εστέρες βρέθηκαν σε συγκεντρώσεις έως και 23% κατά βάρος, πράγμα που σημαίνει ότι σχεδόν το ένα τέταρτο του προϊόντος ήταν κατασκευασμένο από αυτές τις επιβλαβείς ουσίες. Τέτοιες υψηλές συγκεντρώσεις πλαστικοποιητών βρέθηκαν για παράδειγμα σε γάντια κηπουρικής και ακόμη και σε μια ποδιά ζωγραφικής για παιδιά.
• χλωριωμένες παραφίνες μικρής ανθρακικής αλυσίδας short-chain chlorinated paraffins (SCCPs) – ανιχνεύτηκαν σε δύο αντικείμενα και
• πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (PAHs) benz[a]anthracene, benzo[a]pyrene, chrysene και benzo[k]fluoranthene – βρέθηκαν σε ένα προϊόν. Αυτές οι ενώσεις υπόκεινται σε περιορισμούς σύμφωνα με τον κανονισμό της ΕΕ για τα χημικά REACH και το προϊόν δεν ήταν κατάλληλο για διάθεση στην αγορά της ΕΕ.

Παρόλο που η ύπαρξη πολλών SVHC εξακολουθεί να επιτρέπεται σε καταναλωτικά προϊόντα, πρέπει  να κοινοποιείται κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού όπως και στους καταναλωτές. Οι καταναλωτές μπορούν να ζητήσουν πληροφορίες για την ύπαρξη SVHC σε οποιοδήποτε προϊόν, από οποιαδήποτε εταιρεία που πωλεί ή μεταπωλεί αυτό το προϊόν. Εάν υπάρχει SVHC πάνω από συγκέντρωση 0,1 % κατά βάρος, ο έμπορος λιανικής, ο εισαγωγέας και ο παραγωγός είναι νομικά υποχρεωμένος να παράσχει στον καταναλωτή αυτές τις πληροφορίες. Αυτό είναι θεσμοθετημένο δικαίωμα σύμφωνα με τον κανονισμό REACH της ΕΕ για τα χημικά. Κάνοντας χρήση αυτού του «δικαιώματος στη γνώση», οι καταναλωτές μπορούν να προστατευθούν από το να αγοράζουν, να χρησιμοποιούν και να έχουν στο σπίτι τους προϊόντα με όλο και περισσότερες τοξικές χημικές ουσίες.

http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2023/02/ask-600-x-400.jpg

Η εφαρμογή smartphone «Scan4Chem», μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους καταναλωτές για τη σάρωση του γραμμικού κώδικα (barcode) ενός προϊόντος και την άμεση λήψη πληροφοριών από την ευρωπαϊκή βάση δεδομένων μας, σχετικά με την ύπαρξη SVHC σε αυτό. Εάν οι ζητούμενες πληροφορίες δεν έχουν εισαχθεί από τις αρμόδιες εταιρείες στη βάση δεδομένων, ένα αίτημα που δημιουργείται αυτόματα μπορεί να σταλεί στον πωλητή λιανικής ή/και στον παραγωγό.

http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2023/02/ask2-600-x-400.jpg

Συνιστούμε ανεπιφύλακτα στους καταναλωτές να κατεβάσουν την εφαρμογή «Scan4Chem» και να ζητήσουν πληροφορίες για όλα τα αντικείμενα που τους ενδιαφέρουν. Η ανταπόκριση των εταιρειών και τελικά η υποκατάσταση επιβλαβών ουσιών σε καταναλωτικά προϊόντα θα βελτιωθεί μόνο εάν οι καταναλωτές δείξουν το ενδιαφέρον τους και αρχίσουν να το απαιτούν. Το "Scan4Chem" διευκολύνει τους καταναλωτές να υψώσουν τη φωνή τους. Μετά την αρχική ρύθμιση, τα αιτήματα SVHC μπορούν να σταλούν σε λιγότερο από ένα λεπτό, απευθείας στα καταστήματα.

http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2023/02/ask3-600-x-400.jpg

Στην Ελλάδα η εφαρμογή Scan4Chem και το έργο AskREACH υλοποιείται και υποστηρίζεται από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών σε συνεργασία με τον εθελοντικό οργανισμό ECOCITY.

Η εφαρμογή είναι διαθέσιμη δωρεάν για iOS και Android:

GOOGLE PLAY: https://play.google.com/store/apps/details?id=de.uba.scan4chem

APP STORE: https://apps.apple.com/us/app/scan4chem/id1205416098

Επιπλέον, έχει αναπτυχθεί και αντίστοιχο web-app https://www.askreach.eu/web-scan4chem/

Οι προμηθευτές που επιθυμούν να συνεισφέρουν στο πρόγραμμα και να καταχωρίσουν τα στοιχεία των προϊόντων τους στη βάση δεδομένων AskREACH μπορούν να επικοινωνήσουν στο email [email protected] και [email protected]. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος επιλεγμένες εταιρείες μπορούν επίσης να δοκιμάσουν δωρεάν ένα εργαλείο ΙΤ που διευκολύνει την επικοινωνία τους κατά μήκος όλης της εφοδιαστικής αλυσίδας (επικοινωνία στο email: [email protected]).

1. Αναλυτική αναφορά σχετικά με τα αποτελέσματα της έρευνας που διενεργήθηκε σε προϊόντα κολύμβησης, κηπουρικής και DIY
2. Βίντεο με επεξηγήσεις για τις SVHCs και τη λειτουργία της εφαρμογής Scan4Chem (στον σύνδεσμο https://we.tl/t-v59klMHaVA)

Περισσότερες πληροφορίες για το ευρωπαϊκό πρόγραμμα LIFE AskREACH και την εφαρμογή Scan4Chem μπορείτε να βρείτε:

https://www.askreach.eu/

Υποχρεώσεις και απαγορεύσεις που απορρέουν από τη νομοθεσία:

http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2023/02/ask4-600-x-600.jpg

SVHCs (Substances of Very High Concern): Εάν κάποιο αντικείμενο περιέχει SVHCs σε συγκεντρώσεις μεγαλύτερες από 0,1% w/w, ο κατασκευαστής είτε ο λιανοπωλητής του αντικειμένου υποχρεούται να παρέχει πληροφορίες σχετικά με την παρουσία SVHCs, εφόσον αυτό ζητηθεί από κάποιον καταναλωτή (Κανονισμός REACH).

Τέσσερις φθαλικοί εστέρες (DEHP, DBP, BBP, and DIBP) έχουν απαγορευτεί στα αντικείμενα καθημερινής χρήσης στην ΕΕ από τον Ιούλιο του 2020 (Παράρτημα XVII Κανονισμός REACH).

SCCPs (short chain chlorinated paraffins): Αντικείμενα που περιέχουν τις ουσίες αυτές σε συγκεντρώσεις μεγαλύτερες από 0,15% δεν θα πρέπει να διατίθενται στην αγορά της ΕΕ (Κανονισμός POP, Persistent Organic Pollutants).

Πληροφορίες σχετικά με τις χημικές ουσίες που ανιχνεύθηκαν:

http://greenagenda.gr/wp-content/uploads/2023/02/ask5-600-x-400.jpg

Φθαλικοί εστέρες - Phthalates: Οι φθαλικοί εστέρες, είναι μια ομάδα περίπου 40 ενώσεων που χρησιμοποιούνται κυρίως ως πλαστικοποιητές στην παραγωγή του  PVC. Κάποιοι από αυτούς έχουν επιδράσεις στο ενδοκρινικό σύστημα, το οποίο σημαίνει πως παρεμβαίνουν στη λειτουργία των ορμονών του οργανισμού προκαλώντας επιπλοκές γονιμότητας ή βλάβες στα έμβρυα, διαταράσσοντας την παραγωγή τεστοστερόνης ή επιδρώντας στη λειτουργία των όρχεων.

Οι πλαστικοποιητές μπορεί να εξατμίζονται από τα αντικείμενα και οι άνθρωποι εκτίθενται σε αυτούς μέσω της αναπνοής ή της δερματικής επαφής.

Οι ενώσεις SCCPs είναι τοξικές για του υδρόβιους οργανισμούς ακόμα και σε χαμηλές συγκεντρώσεις, διαταράσσουν ενδοκρινικές λειτουργίες και είναι ύποπτες για καρκινογένεση στους ανθρώπους. Χρησιμοποιούνται κυρίως ως λιπαντικές ουσίες κατά την κοπή των μετάλλων αλλά και στην παραγωγή μαλακών πλαστικών και ως επιβραδυντές φλόγας σε αντικείμενα από PVC. Από το 2017 οι ενώσεις αυτές προστέθηκαν στη λίστα των ενώσεων της Συνθήκης της Στοκχόλμης προκειμένου να απαγορευτούν παγκοσμίως. Έκτοτε απαγορεύεται η διάθεση στην αγορά αντικειμένων με περιεκτικότητα σε SCCPs μεγαλύτερη από 0,15%.