Αφιέρωμα ανακύκλωση συσκευασιών: Ποιοι εγγράφονται στο Εθνικό Μητρώο Παραγωγών

Προκειμένου να εφαρμοστεί το νομοθετικό πλαίσιο για την ανακύκλωση στη χώρα μας, σχεδόν το σύνολο των επιχειρήσεων που παράγουν ή εμπορεύονται προϊόντα έχουν υποχρέωση εγγραφής στο Εθνικό Μητρώο Παραγωγών (ΕΜΠΑ), δηλώσεων ποσοτήτων και συνεργασίας με Συλλογικά ΣΕΔ.

Σημειώνεται ότι το πιστοποιητικό εγγραφής στο Ε.Μ.ΠΑ. είναι αναγκαίο προαπαιτούμενο προκειμένου να διατεθεί ένα προϊόν στην ελληνική αγορά ή να διακινηθεί μέσω των αλυσίδων εφοδιασμού και να τοποθετηθεί από αυτές στην αγορά.

Επίσης σημειώνεται ότι η εγγραφή στο ΕΜΠΑ είναι υποχρέωση και για τη συμμετοχή μιας επιχείρισης σε διαγωνισμούς του δημοσίου, δηλαδή για να είναι προμηθευτής του δημοσίου.

Η υποχρέωση εγγραφής στο ΕΜΠΑ

Ποιες επιχειρήσεις έχουν υποχρέωση εγγραφής στο Εθνικό Μητρώο Παραγωγών (Ε.Μ.ΠΑ.);

Οι υπόχρεοι ορίζονται στο πλαίσιο του ν. 4496/2017, που συμπληρώνει και τροποποιεί το ν. 2939/2001 και αναλυτικότερα, για το ΕΜΠΑ σύμφωνα με τις παρ. 1, άρ. 4Β ν. 4496/17&παρ. 1, αρ. 2 και την ΥΑ 181504/16 (ΦΕΚ 2454 Β/9-8-16).

Στο Εθνικό Μητρώο Παραγωγών (Ε.Μ.ΠΑ.) εγγράφονται υποχρεωτικά:

Οι παραγωγοί συσκευασιών, δηλαδή εκείνοι οι "παραγωγοί συσκευασίας" (κατά την έννοια της παραγράφου 16 του άρθρου 2 του ν.2939/2001, ως ισχύει), οι οποίοι:

• συσκευάζουν προϊόντα ή αναθέτουν σε τρίτο τη συσκευασία προϊόντων, με σκοπό να τα διαθέσουν στην ελληνική αγορά,
• εισάγουν συσκευασμένα προϊόντα με σκοπό τη διάθεσή τους στην ελληνική αγορά, και
• οι παραγωγοί πλαστικών σακουλών μεταφοράς (σ.σ. σακούλες μεταφοράς, με ή χωρίς λαβή, από πλαστικό υλικό, οι οποίες διατίθενται στους καταναλωτές στο σημείο πώλησης εμπορευμάτων ή προϊόντων) (παρ. 2, άρθρο 4Β, Ν.2939/2001, όπως τροποποιήθηκε με τον ν. 4496/2017 και ισχύει)

Οι παραγωγοί ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών, δηλαδή κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο το οποίο, διαθέτει, για πρώτη φορά και κατ’ επάγγελμα στην αγορά, ηλεκτρικές στήλες ή συσσωρευτές, συμπεριλαμβανομένων αυτών που είναι ενσωματωμένες σε συσκευές ή οχήματα, ανεξαρτήτως της χρησιμοποιούμενης τεχνικής πώλησης, συμπεριλαμβανομένης της εξ αποστάσεως επικοινωνίας, όπως ορίζεται στις κείμενες διατάξεις σχετικά με την προστασία των καταναλωτών κατά τις εξ αποστάσεως συμβάσεις (πωλήσεις). (παρ. 12, άρθρο 2, ΚΥΑ με αρ. 41624/2057/Ε103/10 (ΦΕΚ 1625 Β/11-10- 2010))

Οι παραγωγοί ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΗΗΕ), δηλαδή οιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, το οποίο:

1. είναι εγκατεστημένο στη χώρα και κατασκευάζει ΗΗΕ με την επωνυμία ή το εμπορικό σήμα του ή αναθέτει τον σχεδιασμό ή την κατασκευή ΗΗΕ, τον οποίο διαθέτει στην αγορά με την επωνυμία ή το εμπορικό σήμα του εντός της ελληνικής επικράτειας,
2. είναι εγκατεστημένο στη χώρα και μεταπωλεί εντός της ελληνικής επικράτειας με την επωνυμία ή το εμπορικό σήμα του εξοπλισμό παραγόμενο από άλλους προμηθευτές, όπου ο μεταπωλητής δεν θεωρείται «παραγωγός» εφόσον η μάρκα του παραγωγού αναγράφεται στον εξοπλισμό σύμφωνα με το σημείο (i),
3. είναι εγκατεστημένο στη χώρα και διαθέτει στην αγορά κατ’ επάγγελμα ΗΗΕ από τρίτη χώρα ή από άλλο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ή
4. πωλεί ΗΗΕ στη χώρα μέσω εξ αποστάσεως επικοινωνίας απευθείας σε ιδιωτικά νοικοκυριά ή σε χρήστες πλην των ιδιωτικών νοικοκυριών και είναι εγκατεστημένος σε άλλο κράτος μέλος ή σε τρίτη χώρα, ανεξάρτητα από το ποια τεχνική πωλήσεων χρησιμοποιεί, συμπεριλαμβανομένης της εξ αποστάσεως επικοινωνίας. (παρ. 1 (στ), άρθρο 3, ΚΥΑ ΗΠ 23615/651/Ε.103/2014)

Οι παραγωγοί οχημάτων, δηλαδή, ο κατασκευαστής ή ο εισαγωγέας του οχήματος, αλλά και των ανταλλακτικών των οχημάτων και του καταλυτικού του μετατροπέα (παρ. 7 του αρ. 2 του ΠΔ 116/2004, όπως ισχύει)

Οι παραγωγοί ελαστικών, δηλαδή, ο κατασκευαστής ή ο εισαγωγέας του ελαστικού, είτε αυτό εισάγεται / κατασκευάζεται ως αυτοτελές προϊόν είτε αποτελεί μέρος του οχήματος, συμπεριλαμβανομένων και των εισαγωγέων μεταχειρισμένων ελαστικών (παρ. 6, αρ. 2, του ΠΔ 109/2004)

Οι παραγωγοί λιπαντικών ελαίων, δηλαδή, κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που παράγει λιπαντικά έλαια ή αυτός του οποίου η επωνυμία αναγράφεται στο τελικό προϊόν (παρ. 8, αρ. 2 του ΠΔ 82/2004), αλλά και αυτός που εισάγει λιπαντικά έλαια, αφού στη Διαχείριση Λιπαντικών Ελαίων περιλαμβάνεται τόσο η παραγωγή λιπαντικών ελαίων, αλλά και η διάθεση στην αγορά (εμπορία), συμπεριλαμβανομένης και της εισαγωγής λιπαντικών ελαίων προκειμένου να καταλήξουν στο χρήστη ή στο τελικό καταναλωτή. (παρ. 7, αρ. 2 του ΠΔ 82/2004)

Εκτός από τους παραπάνω, στο Εθνικό Μητρώο Παραγωγών μπορεί να εγγράφονται μεταγενέστερα και οι παραγωγοί άλλων προϊόντων, εφόσον υπάρξει σχετική νομοθετική πρόβλεψη. (παρ. 4, αρ. 1, ΥΑ 181504/16 (ΦΕΚ 2454 Β/9-8-16).

Η συνεργασία με τα ΣΣΕΔ - Παραδείγματα

Σημειώνεται ότι οι επιχειρήσεις ενδέχεται να πρέπει να συμβληθούν με περισσότερα του ενός Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ).

Παράδειγμα: 

μια εταιρεία που εισάγει ηλεκτροτεχνικές συσκευές, θα πρέπει να συμβληθεί με ένα ΣΣΕΔ διαχείρισης ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, αλλά και ένα ΣΣΕΔ διαχείρισης συσκευασιών (π.χ. πιεσόμετρα).

Πρακτικά, σχεδόν όλες οι επιχειρήσεις που εισάγουν ή παράγουν οποιοδήποτε είδος προϊόντος οφείλουν να συμβληθούν με ΣΣΕΔ Συσκευασιών, καθώς όλα τα προϊόντα ακόμη και αυτά που δεν διατίθενται στον τελικό καταναλωτή συσκευασμένα, διακινούνται σε δευτερογενή (π.χ. χαρτόκουτες) ή/και τριτογενή συσκευασία.

Ενδεικτικά παραδείγματα, για επιχειρήσεις που οφείλουν να εγγραφούν στο Ε.Μ.ΠΑ. και να συμβληθούν με Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ):

• Μια επιχείρηση που εισάγει μπαταρίες αυτοκινήτων, θα πρέπει να συμβληθεί με ένα ΣΣΕΔ ηλεκτρικών συσσωρευτών (μπαταρίες) και ΣΣΕΔ συσκευασιών
• Μια επιχείρηση που ή κατασκευάζει ή εισάγει ή συσκευάζει λιπαντικά, θα πρέπει να συμβληθεί με ένα ΣΣΕΔ απόβλητων λιπαντικών ελαίων και ένα ΣΣΕΔ συσκευασιών λιπαντικών
• Μια επιχείρηση που εισάγει λάστιχα αυτοκινήτων οφείλει να συμβληθεί με ένα ΣΣΕΔ ελαστικών αυτοκινήτων και ένα ΣΣΕΔ συσκευασιών
• Μια επιχείρηση που εισάγει καινούργια ή μεταχειρισμένα αυτοκίνητα από το εξωτερικό (ανεξάρτητα με το εάν πρόκειται για χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης), οφείλει να συμβληθεί με ΣΣΕΔ Οχημάτων και ΣΣΕΔ ελαστικών αυτοκινήτων
• Μια επιχείρηση που εισάγει ενδύματα από τρίτη χώρα, σε χάρτινα κιβώτια, οφείλει να συμβληθεί με ΣΣΕΔ συσκευασιών, εφόσον τα προϊόντα που εισάγει περιέχονται π.χ. σε κούτες συσκευασίας
• Ένα συσκευαστήριο φρούτων που διαθέτει στην αγορά (χονδρική ή λιανική πώληση) φρούτα π.χ. σε πλαστικό κουτάκι με μεμβράνη, σε χάρτινη κούτα, σε πλαστικό διχτάκι, κλπ. οφείλει να συμβληθεί με ΣΣΕΔ συσκευασιών
• Ένα τυπογραφείο, χρησιμοποιεί συσκευασίες (π.χ. χαρτόκουτα, πλαστικά τσέρκια) για να διακινήσει τα προϊόντα του (βιβλία, εκτυπωμένα φυλλάδια, κλπ), θα πρέπει να συμβληθεί με ΣΣΕΔ συσκευασιών
• Ένας αγροτοτουριστικός συνεταιρισμός ο οποίος διαθέτει στην τοπική αγορά συσκευασμένα προϊόντα π.χ. μαρμελάδες, γλυκά, κλπ σε γυάλινες συσκευασίες και ζυμαρικά σε χάρτινες ή πλαστικές συσκευασίες, πρέπει να συμβληθεί με ένα ΣΣΕΔ συσκευασιών
• Ένας παραγωγός που κατασκευάζει ή εισάγει πλαστικές σακούλες πρέπει να συμβληθεί με ένα ΣΣΕΔ συσκευασιών

Οι μεταπωλητές

Έχει υποχρέωση εγγραφής στο Ε.Μ.ΠΑ. μια επιχείρηση που απλώς μεταπωλεί προϊόντα;

Στην περίπτωση αυτή, πρόκειται για επιχείρηση που είναι απλώς διακινητής προϊόντων, και δεν έχει υποχρέωση εγγραφής στο Μητρώο. Όμως, ο διακινητής συσκευασίας και άλλων προϊόντων, οφείλει να «μη διακινεί προϊόντα, οι παραγωγοί των οποίων δεν έχουν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις των παραγράφων 2 και 11 του άρθρου 4Β». (παρ. 1, αρ. 12 & παρ. 1, αρ. 16, ν. 2939 όπως τροποποιήθηκε με ν. 4496/2017, και ισχύει) Δηλαδή, θα πρέπει να ελέγχει τους προμηθευτές του και να επιβεβαιώνει ότι όλοι οι προμηθευτές του που θεωρούνται με το νόμο υπόχρεοι παραγωγοί, είναι εγγεγραμμένοι στο Ε.Μ.ΠΑ. όπως ορίζει ο νόμος και αναγράφουν το μοναδικό αριθμό μητρώου της επιχείρησής τους πάνω στα παραστατικά που του αποστέλλουν.

Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει μια επιχείρηση που απλώς μεταπωλεί προϊόντα, σε σχέση με το ν. 4496/2017;

Εάν σε έλεγχο προκύψει ότι έχει γίνει παραλαβή προϊόντων με παραστατικά που δεν αναγράφουν τον Αριθμό Μητρώου Παραγωγού και δεν υπάρχει το πιστοποιητικό ότι ο προμηθευτής συμμορφώνεται με τη νομοθεσία, υπάρχουν οι σχετικές επιπτώσεις του νόμου. Η παράβαση της συγκεκριμένης υποχρέωσης (διακίνηση προϊόντων από μη εγγεγραμμένους στο Ε.Μ.ΠΑ. παραγωγούς) επιφέρει διοικητικό πρόστιμο ύψους από 500 έως 50.000€. (παρ. 3, αρ. 20Α, ν. 2939 όπως τροποποιήθηκε με ν. 4496/2017, και ισχύει) Επίσης, διοικητικές κυρώσεις προβλέπονται και για τον έμπορο που διακινεί πλαστική σακούλα, αφού όπως σαφώς αναφέρεται στο νόμο, η μη αναγραφή των στοιχείων που πρέπει πάνω στην πλαστική σακούλα που χρησιμοποιεί ένας έμπορος (τόπος, ημερομηνία παραγωγής και αριθμός του παραγωγού) επιφέρει διοικητικό πρόστιμο ύψους από 200 έως 5.000€. (παρ. 12, αρ. 20Α, ν. 2939 όπως τροποποιήθηκε με ν. 4496/2017, και ισχύει)

Αναλυτικές πληροφορίες και πλήρη κατάλογο της νομοθεσίας, μπορείτε να βρείτε και στην ιστοσελίδα του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης [www.eoan.gr/el/content/17/mitroo]