Γιατί βουλιάζει ο κάμπος της Θεσσαλίας

Η γη εξακολουθεί να βουλιάζει στη Θεσσαλία. Εκτεταμένες καθιζήσεις, που σε ορισμένα σημεία υπερβαίνουν τα 30 εκατοστά σε χρονικό διάστημα σχεδόν τριών ετών, διαπιστώνουν οι επιστήμονες νοτίως της λίμνης Κάρλα.

Πρόσφατες μετρήσεις που πραγματοποίησε με gps το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αθηνών στο Στεφανοβίκειο δείχνουν εδαφική υποχώρηση 32 εκατοστών από το 2013 έως και την άνοιξη του 2015, καθιστώντας φανερό ότι το πρόβλημα που απασχολεί την τοπική κοινωνία εδώ και χρόνια συνεχίζει να εξελίσσεται.

Ερευνα του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών, που πραγματοποιήθηκε με τη χρήση σύγχρονων τεχνολογιών και δορυφόρων, είχε καταγράψει την περίοδο 2007-2011 εδαφικές παραμορφώσεις της τάξης των 13 εκατοστών ανά έτος σε μια σημαντική γεωγραφική έκταση. Αιτία η υπεράντληση του υδροφόρου ορίζοντα για την κάλυψη γεωργικών αναγκών και η ταυτόχρονη μη αναπλήρωσή του λόγω μειωμένων βροχοπτώσεων και κλιματικής αλλαγής.

Οξύτερο πρόβλημα

Σύμφωνα με την έρευνα, οξύτερο πρόβλημα αντιμετωπίζει η περιοχή που οριοθετείται από τα χωριά Στεφανοβίκειο, Νίκη, Μέλισσα, Κυψέλη, Ριζόμυλο. Οι κάτοικοι βλέπουν τους τοίχους των σπιτιών τους να σκίζονται στα δύο, αφού οι συνέπειες των καθιζήσεων, όπως εξηγούν οι ειδικοί, είναι παρόμοιες με αυτές που προκαλεί ο Εγκέλαδος, με τη διαφορά ότι στην περίπτωσή τους εκδηλώνονται σε χρονικό διάστημα ετών και όχι ακαριαία.

Η επιστημονική ομάδα του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου με επικεφαλής τον κ. Ισαάκ Παρχαρίδη, αναπληρωτή καθηγητή και ειδικό στην Παρατήρηση της Γης από το Διάστημα, συνεχίζει τη μελέτη της περιοχής στο πλαίσιο των διακρατικών προγραμμάτων Ελλάδα - Κίνα ΕΣΠΑ με χρηματοδότηση από τη Γενική Γραμματεία Ερευνας και Τεχνολογίας. Πλέον προχωρά στην ανάλυση των δεδομένων που προέκυψαν από το ένα έτος λειτουργίας του δορυφόρου Sentinel 1, ενώ ενδιαφέρον να συνεχιστούν οι έρευνες έχει εκφράσει και η κινεζική κυβέρνηση μέσω του Πανεπιστημίου Σιτσουάν.

«Η λεκάνη της Θεσσαλίας εμφανίζει μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον γιατί περιλαμβάνει εκτεταμένες καλλιέργειες και εμφανίζει σημαντικές καθιζήσεις», λέει μιλώντας στο «Εθνος» ο κ. Παρχαρίδης. «Καθιζήσεις εντοπίζονται και αλλού στην Ελλάδα, με διαφορετικά, όμως, αίτια, όπως στο Καλοχώρι της Θεσσαλονίκης, όπου πλέον έχει εισβάλει και η θάλασσα, αλλά και σε άλλες περιοχές του κόσμου που υφίστανται έντονη γεωργική δραστηριότητα και άντληση νερού.

Ομως στη Θεσσαλία οι τιμές των καθιζήσεων είναι αρκετά υψηλές, υπερβαίνουν τα δέκα εκατοστά ετησίως και οι επιπτώσεις στο δομημένο περιβάλλον είναι εμφανείς. Κατά την επιτόπια έρευνα που πραγματοποιήσαμε στην περιοχή διαπιστώσαμε ότι έχουν ήδη καταστραφεί σπίτια, έχουν απομακρυνθεί οικογένειες, ενώ σε αρκετά κτίρια υπάρχουν ρωγμές που θα απαιτούσαν ίσως ελέγχους για το κατά πόσο είναι κατοικήσιμα. Το πρόβλημα αφορά περίπου δεκαπέντε χωριά», προσθέτει.

Το καλοκαίρι

Οπως εξηγεί από την πλευρά του ο δρ Αθανάσιος Γκανάς, διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, ο οποίος έχει την ευθύνη για τις μετρήσεις που πραγματοποιεί ο σταθμός του Ινστιτούτου στο Στεφανοβίκειο, το φαινόμενο γίνεται εντονότερο τους καλοκαιρινούς μήνες λόγω της έλλειψης βροχών. «Αυτό σημαίνει ότι μετά το φετινό καλοκαίρι αναμένουμε ακόμη μεγαλύτερη υποχώρηση του εδάφους», λέει. Σημειώνεται ότι το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο είχε κληθεί στην περιοχή στην αρχική φάση εκδήλωσης των καθιζήσεων προκειμένου να διερευνηθεί αν το φαινόμενο οφείλεται σε τεκτονικές διεργασίες ή στην υπεράντληση υδάτων.

ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΙΝΑ

Μελέτη του κάμπου από το Διάστημα

Η μέθοδος της συμβολομετρίας από δορυφόρους ραντάρ, μια τεχνολογία αιχμής, χρησιμοποιείται για την έρευνα στη λεκάνη της Θεσσαλίας από τον κ. Παρχαρίδη και την επιστημονική του ομάδα. Οπως χαρακτηριστικά δηλώνει στο «Εθνος» ο κ. Γιώργος Μπενέκος, υποψήφιος διδάκτωρ στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, «το ερευνητικό αυτό έργο μού έδωσε τη σημαντική δυνατότητα να συνεργαστώ ως νέος επιστήμονας με αντίστοιχους Κινέζους συναδέλφους σε θέματα υψηλής τεχνολογίας...».

Μόνο τυχαίο δεν μπορεί να θεωρηθεί το ενδιαφέρον των Κινέζων επιστημόνων για τις εδαφικές παραμορφώσεις σε αυτό το κομμάτι ελληνικής γης. Σεισμοί, πλημμύρες, καθιζήσεις και οι αρνητικές συνέπειές τους είναι φαινόμενα κοινά στις δύο χώρες. Ο κ. Παρχαρίδης έχει συνεργαστεί και κατά το παρελθόν με το Πανεπιστήμιο του Σιτσουάν σε έρευνες για τη μετασεισμική παραμόρφωση της πόλης Πενγκ Ζου στην Κίνα και για την παραμόρφωση της ορεινής λεκάνης του Σιτσουάν, η οποία πλήττεται συχνά από καταστροφικούς σεισμούς.

Προγράμματα

Ο ίδιος είναι, άλλωστε, ένας επιστήμονας με μεγάλη εμπειρία στην παρακολούθηση εδαφικών παραμορφώσεων μέσω δορυφόρων και με συμμετοχή σε αντίστοιχα προγράμματα τόσο στην Ελλάδα -για παράδειγμα στην περίπτωση της διέγερσης του ηφαιστείου της Σαντορίνης το 2012 ή του σεισμού της Κεφαλονιάς το 2014- όσο και στο εξωτερικό, όπως αυτό που αφορούσε την εξέταση της εδαφικής παραμόρφωσης στην Αλεξάνδρεια κοντά στο Δέλτα του Νείλου.

Οι καθιζήσεις συνιστούν φαινόμενο με πολύ σοβαρές συνέπειες και συγκεντρώνουν το ενδιαφέρουν της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας. Την τελευταία πενταετία προωθείται σε παγκόσμιο επίπεδο ερευνητικό πρόγραμμα -χρηματοδοτούμενο από την Παγκόσμια Τράπεζα- που αφορά πόλεις με πληθυσμό άνω των 10 εκατομμυρίων κατοίκων, οι οποίες κινδυνεύουν λόγω κλιματικής αλλαγής να υποστούν καθίζηση και να καλυφθούν από τη θάλασσα.

Στην ομάδα του κ. Παρχαρίδη συμμετέχουν επίσης οι ερευνητές Μιχάλης Φουμέλης, Ελενα Παπαγεωργίου, Πηνελόπη Κουρκούλη, Ευαγγελία Γκάρτζου, Μαρία-Λουίζα Δρακάτου, Σωτηρία Ζαφειρίου, Σπύρος Νεοκοσμίδης, Βύρωνας Στεργιόπουλος, Κωνσταντίνος Δερδελάκος, Χρήστος Μπουντζουκλής, Σοφία Μιτουλάκη και Αστέριος Παπαστέργιος.

Πηγή: http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=64233627