Δίχως εξασφαλισμένη χρηματοδότηση για το 2016 οι Φορείς Διαχείρισης πολύτιμων περιοχών της χώρας

Η στρόφιγγα της κοινοτικής χρηματοδότησης κλείνει στο τέλος του έτους για τους Φορείς Διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών της χώρας. Ετσι είναι ορατός πλέον ο κίνδυνος να... κατεβάσουν ρολά από το 2016 οι περιβαλλοντικοί «φρουροί» της ελληνικής φύσης και το υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας αναζητεί λύσεις.

Στη νέα πολιτική ηγεσία του υπουργείου επικρατεί έντονος προβληματισμός, καθώς χρόνια τώρα στη ρητορική του ο ΣΥΡΙΖΑ έδινε πάντα έμφαση στα ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος. Ωστόσο δεν είναι μόνο η προσπάθεια να καλυφθούν κάποια κενά στην προστασία πολύτιμων περιοχών της ελληνικής γης. Οι απανωτές συσκέψεις κατά το τελευταίο διάστημα συνδέονται με την προσπάθεια να μην πληγεί ο ανεκτίμητος φυσικός πλούτος της χώρας, σε μια περίοδο που δρομολογούνται αναπτυξιακές παρεμβάσεις. Το ζήτημα τίθεται διότι πολλές από τις προστατευόμενες περιοχές γειτνιάζουν με σημεία υψηλού ενδιαφέροντος για τουριστική ανάπτυξη, έρευνες για υδρογονάνθρακες και σπάνιες γαίες, κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου στη Βόρεια Ελλάδα (TAP) κ.τ.λ.

Προ εβδομάδων ξεκίνησε, με πρωτοβουλία του αναπληρωτή υπουργού κ. Γιάννη Τσιρώνη, διαβούλευση με εκπροσώπους των Φορέων. Tο επόμενο ραντεβού είχε κλειστεί για μετά το Πάσχα, στις 20 Απριλίου, προκειμένου να συζητηθούν οι προτάσεις που έχουν πέσει στο τραπέζι για τη χρηματοδότηση και λειτουργία των Φορέων Διαχείρισης, με δεδομένο ότι στο επόμενο ΕΣΠΑ 2015-2020 οι δαπάνες για τα λειτουργικά έξοδα και τη μισθοδοσία τους δεν είναι επιλέξιμες.

Αλλά και ως σήμερα, με τους κανόνες του τρέχοντος προγράμματος, οι δαπάνες που συνδέονται με την καθημερινή λειτουργία τους δεν είναι επιλέξιμες. Ωστόσο η Πολιτεία είχε επιλέξει την οικονομική τους ενίσχυση, μέσω του ΕΠΠΕΡΑΑ (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη», εντάσσεται στο ΕΣΠΑ 2007-2013) και των ΠΕΠ (Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων), αδιαφορώντας αν αυτό προσκρούει σε αθέτηση υπογραμμένων συμφωνιών και παραβίαση της νομιμότητας. Αλλωστε η πλήρης τήρηση του προγράμματος δεν θα επέτρεπε τη λειτουργία των Φορέων.

Οι επιλογές που έχει το υπουργείο είναι περιορισμένες. Ή θα πρέπει να βάλει «λουκέτο» στους Φορείς και να δώσει τις αρμοδιότητες στους δήμους και στις περιφέρειες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Μπορεί επίσης να εμπλέξει, έτι περαιτέρω, τα υποστελεχωμένα δασαρχεία, τα οποία ωστόσο αποτελούν τον πιο έμπειρο φορέα για τη διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων, ή να αναζητήσει πόρους από άλλες πηγές, προκειμένου να συνεχιστεί η λειτουργία τους.

Οι προτάσεις για τη συνέχιση της χρηματοδότησής τους από δημόσιες πηγές περιλαμβάνουν το Πράσινο Ταμείο. Επειδή όμως το 2012 με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου το 97,5% του αποθεματικού του κατέληξε στη... μαύρη τρύπα του προϋπολογισμού, ο κ. Τσιρώνης σκοπεύει να ζητήσει πίσω από το υπουργείο Οικονομικών την προίκα του Ταμείου, ή έστω ένα μέρος της, προκειμένου να μπορέσει να εκπληρώσει τον αρχικό του στόχο, δηλαδή τη χρηματοδότηση δράσεων για την προστασία και αναβάθμιση του περιβάλλοντος.

Συμπληρωματικά των κρατικών χρηματοδοτήσεων, θα μπορούσαν να αναζητηθούν πόροι από ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία (όπως το πρόγραμμα Life κ.ά.) κατά την προγραμματική περίοδο 2014-2020, ώστε να εξασφαλιστεί η οικονομική βιωσιμότητα του εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών.

Ωστόσο, αν το σενάριο αυτό αποτύχει, υπάρχουν προτάσεις που εμπλέκουν ιδιωτικούς πόρους ως πηγές χρηματοδότησης ή την αυτοχρηματοδότηση. Ορισμένες από αυτές αφορούν την είσπραξη αντιτίμου για την είσοδο στην προστατευόμενη περιοχή (π.χ. στο φαράγγι Σαμαριάς) και στα εθνικά πάρκα, για τη συμμετοχή σε δραστηριότητες ψυχαγωγίας, σε ξεναγήσεις και για τη στάθμευση οχημάτων ή την καταβολή τελών για άδεια φωτογράφισης ή κινηματογράφησης κ.τ.λ. Επίσης οι Φορείς θα μπορούσαν να έχουν έσοδα από διόδια ή αντισταθμιστικά έσοδα από δραστηριότητες που επηρεάζουν μια προστατευόμενη περιοχή, όπως π.χ. οι ομπρέλες στο θαλάσσιο πάρκο στη Ζάκυνθο, ή από όσους δραστηριοποιούνται εκεί (επιχειρήσεις, δήμοι κ.τ.λ.).

Σύμφωνα με το Ελληνικό Δίκτυο Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, για την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών και της μισθοδοσίας στους 28 Φορείς Διαχείρισης υπολογίζεται ότι απαιτούνται περίπου 8 εκατ. ευρώ.

Ο μοναδικός Φορέας ο οποίος δεν έχει άμεσο πρόβλημα επιβίωσης είναι της Πάρνηθας γιατί χρηματοδοτείται και από το καζίνο με περίπου 500.000 ευρώ τον χρόνο, κονδύλι που καλύπτει οριακά τη μισθοδοσία 26 ατόμων και τα λειτουργικά του έξοδα. Ωστόσο απαιτούνται άλλες 500.000 ευρώ - που σήμερα εκταμιεύονται από το ΕΠΠΕΡΑΑ - για τη χρηματοδότηση δράσεων προστασίας και διαχείρισης.

Οι προειδοποιήσεις της Κομισιόν και οι ειδικές ζώνες διατήρησης

Χωρίς εποπτεία το 70% των οικοσυστημάτων

Η πολιτεία ποτέ δεν στήριξε τους Φορείς Διαχείρισης. Αντί να είναι ένα εργαλείο προστασίας των προστατευόμενων περιοχών, τους χρησιμοποίησε περισσότερο ως «άλλοθι» απέναντι στις ευρωπαϊκές απαιτήσεις. Παρ' όλα αυτά οι Φορείς Διαχείρισης παραμένουν η βασική δομή προστασίας της βιοποικιλότητας στη χώρα μας καλύπτοντας ωστόσο μόνο το 25%-30% των προστατευόμενων περιοχών. Οι υπόλοιπες εξακολουθούν να είναι διαχειριστικά ακάλυπτες.

Ετσι, σύμφωνα με την υπεύθυνη πολιτικής για το φυσικό περιβάλλον του WWF Ελλάς κυρία Ιόλη Χριστοπούλου, «προκύπτει εμφατικά ότι η απόφαση για το μέλλον των Φορέων Διαχείρισης πρέπει να αποτελέσει μέρος μιας ευρύτερης προτεραιότητας: της οργάνωσης ενός λειτουργικού εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών ως μέρος ενός αναδιοργανωμένου διοικητικού μηχανισμού προστασίας, διαχείρισης, παρακολούθησης και φύλαξης του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας. Με τον τρόπο αυτόν η Ελλάδα θα μπορέσει όχι μόνο να προστατέψει τα πιο σημαντικά στοιχεία της ελληνικής φύσης και να συμμορφωθεί με τη σχετική (διεθνή, ευρωπαϊκή και εθνική) νομοθεσία, αλλά και να ανοίξει βιώσιμες αναπτυξιακές προοπτικές σε πολλές περιοχές της χώρας».

Η σκέψη για κατάργηση των υφιστάμενων φορέων θεωρείται παρακινδυνευμένη, καθώς η διαχείριση και προστασία της ελληνικής φύσης θα πρέπει να ξεκινήσει από το «σημείο μηδέν», με κίνδυνο μια εκ νέου παραπομπή στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ηδη τον Μάρτιο του 2014 η χώρα μας έλαβε προειδοποιητική επιστολή από την Κομισιόν, η οποία κίνησε την προδικαστική διαδικασία για μη αποστολή στοιχείων για την αξιολόγηση της κατάστασης διατήρησης των προστατευόμενων περιοχών. Στις 27.2.2015 έλαβε και δεύτερη προειδοποιητική επιστολή για ανεπαρκή ολοκλήρωση των Ειδικών Ζωνών Διατήρησης.

Οσον αφορά την υποχρέωση της χώρας μας να διαχειριστεί και τις υπόλοιπες προστατευόμενες περιοχές, οι οποίες σήμερα δεν υποστηρίζονται από κάποια δομή, υπάρχει η σκέψη να επεκταθούν χωρικά οι περιοχές ευθύνης των υφιστάμενων Φορέων Διαχείρισης ώστε να συμπεριλάβουν όσες έχουν παρόμοια οικοσυστήματα. Για όσες μείνουν εκτός, μπορεί να δημιουργηθούν ειδικές διευθύνσεις στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις ή στους δήμους.

Πηγή: http://www.tovima.gr/society/article/?aid=702986