Ηλεκτρονικά απόβλητα: 14,8 κιλά/κάτοικο ετησίως στην Ελλάδα – Πού ανακυκλώνουμε

Σε 14,8 κιλά ανήλθε η μέση παραγωγή ηλεκτρονικών και ηλεκτρολογικών αποβλήτων ανά κάτοικο στην Ελλάδα το 2012, ενώ συνολικά παρήχθησαν 165.810 μετρικοί τόνοι. Την ίδια χρονιά διατέθηκαν συνολικά στην ελληνική αγορά 222.530 μετρικοί τόνοι νέου ηλεκτρολογικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού ή 19,86 κιλά ανά Έλληνα.

Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει ότι καταλήγει στα σκουπίδια ποσότητα ηλεκτρονικών αποβλήτων που αντιστοιχεί στα τρία τέταρτα των νέων συσκευών που αγοράζονται.

Τα στοιχεία ανήκουν στην πρωτοβουλία Solving the E-Waste Problem (StEP), που υποστηρίζεται από τα Ηνωμένω Έθνη, ΜΚΟ και κυβερνήσεις.

Η έκθεση της StEP συνοδεύεται από τον πρώτο παγκόσμιο «Χάρτη Ηλεκτρονικών-Ηλεκτρολογικών Αποβλήτων» (στη διεύθυνση http://www.step-initiative.org/index.php/WorldMap.html).

Περιλαμβάνονται στοιχεία από 184 χώρες και υπολογίζεται ότι παρήχθησαν παγκοσμίως σχεδόν 48,9 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι ηλεκτρονικών αποβλήτων ή, κατά μέσο, 19,6 κιλά ανά κάτοικο του πλανήτη.

Μέχρι το 2017 αναμένεται ο ετήσιος παγκόσμιος όγκος αποβλήτων ηλεκτρονικού και ηλεκτρολογικού εξοπλισμού να έχει φθάσει τα 65,4 εκατ. τόνους, αυξημένος κατά 33% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2012.

Οι συντάκτες της έκθεσης αναφέρουν χαρακτηριστικά ότι εάν αυτός ο όγκος φορτώνονταν σε φορτηγά των 40 τόνων το ένα πίσω από το άλλο, η νοητή αλυσίδα τους θα τύλιγε τα τρία τέταρτα του Ισημερινού της Γης.

Παλιές τηλεοράσεις, ψυγεία, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, οθόνες και περιφερειακά, κινητά τηλέφωνα, κάμερες, παιχνιδομηχανές που καταλήγουν στα σκουπίδια θα ζυγίζουν το 2017 όσο 200 ουρανοξύστες Empire State ή έντεκα Μεγάλες Πυραμίδες της Γκίζας.

Τα πρωτεία στην απόρριψη ηλεκτρονικών αποβλήτων έχουν πάρει οι αναπτυσσόμενες χώρες, με ηγέτιδα την Κίνα, ωστόσο οι ΗΠΑ παραμένουν στην κορυφή του εν λόγω καταλόγου με 9,4 εκατ. τόνους το 2012 ή 29,8 κιλά ανά άτομο.

Στην Ευρώπη, τα περισσότερα απόβλητα συνολικά δημιουργεί η Γερμανία, αλλά τα περισσότερα ανά κεφαλή η Νορβηγία.

Ανά τεμάχιο, τα περισσότερα απόβλητα είναι κινητά τηλέφωνα ενώ ανά βάρος τηλεοράσεις και οθόνες υπολογιστών.

Στην ανακύκλωση ή την επαναχρησιμοποίηση καταλήγει το 56% του συνολικού βάρους των συσκευών.

Υπολογίζεται ότι περίπου τα δύο τρίτα των χρησιμοποιημένων συσκευών (56% του συνολικού βάρους) συλλέγονται για ανακύκλωση ή και επαναχρήση.

Τα ηλεκτρονικά απόβλητα είναι ιδιαιτέρως επιβαρυντικά για το περιβάλλον καθώς περιέχουν διάφορες τοξικές ουσίες, όπως μόλυβδο, υδράργυρο, κάδμιο, αρσενικό κ.α. Προκαλούν ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα, της ξηράς και του ατμοσφαιρικού αέρα. Μεγαλύτερες χωματερές των ηλεκτρονικών αποβλήτων της Ευρώπης είναι οι χώρες της δυτικής Αφρικής, όπου εξάγονται ποσότητες που κυμαίνονται μεταξύ 250.000 και 1,3 εκατ. τόνων ετησίως.

Η ευρωπαϊκή νομοθεσία απαιτεί την ανακύκλωση των Αποβλήτων Ηλεκτρολογικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) σε πιστοποιημένες μονάδες, όπου ανακτώνται υλικά όπως ο χαλκός, ο χρυσός, το ασήμι κλπ. και εμποδίζεται η διαρροή επικίνδυνων βαρέων μετάλλων όπως ο μόλυβδος, ο υδράργυρος, το κάδμιο, το εξασθενές χρώμιο κ.α.

Εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης μόλις το ένα τρίτο των ΑΗΗΕ ανακυκλώνεται μέσω των εγκεκριμένων συστημάτων, ενώ αντιστοιχούν σε ποσοστό άνω του 4% των συνολικών αστικών αποβλήτων στην Ευρώπη.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει την αύξηση της ανακύκλωσης των ΑΗΗΕ στο 85% μέχρι το 2019, δηλαδή περίπου 20 κιλά ανά άτομο.

—Τι γίνεται στην Ελλάδα

Σύμφωνα με τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ), τον αρμόδιο φορέα του υπουργείου Περιβάλλοντος για το σχεδιασμό και την εφαρμογή της ανακύκλωσης στην Ελλάδα, στη χώρα μας η ετήσια παραγωγή αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού εκτιμάται στους 140.000 – 180.000 τόνους ετησίως. Τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού έχουν προσδιοριστεί από την ελληνική νομοθεσία (με βάση το ΠΔ 117/2004) ως ρεύμα αποβλήτων προτεραιότητας, λόγω της επικινδυνότητάς τους, της ταχείας αύξησης του όγκου τους και των σημαντικών επιπτώσεων που προκαλεί η παραγωγή του ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού στο περιβάλλον.

Η ευθύνη για την οργάνωση της χωριστής συλλογής και αξιοποίησης των ΑΗΗΕ επιβάλλεται στους παραγωγούς, δηλαδή σε κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που διαθέτει για πρώτη φορά στην ελληνική αγορά προϊόντα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, ανεξάρτητα από τη χώρα προέλευσης τους, είτε αυτά προορίζονται για οικιακή, είτε για επαγγελματική χρήση. Υποχρεωμένοι να συμμετέχουν στο σύστημα είναι δύο επαγγελματικές κατηγορίες, οι παραγωγοί και οι διακινητές (διανομείς) ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού.

Μέχρι σήμερα έχουν εγκριθεί δύο συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης για τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού. Τα συστήματα αυτά είναι η εταιρία Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. από το 2004 και, πιο πρόσφατα (2009) η Φωτοκύκλωση ΑΕ.

Η Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. συνεργάζεται με τους δήμους της χώρας για την οργάνωση δημοτικών σημείων συλλογής, με «μάντρες» παλαιών μετάλλων όπου οργανώνονται σημεία συλλογής με την τοποθέτηση ειδικών εμπορευματοκιβωτίων (η κατηγορία αυτή αποτελεί την μεγαλύτερη πηγή ΑΗΗΕ), με διακινητές και διανομείς ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, με οργανισμούς και δημόσιες υπηρεσίες, με αυτόνομες επιχειρήσεις και με πανεπιστημιακά ιδρύματα.

Για τις εργασίες συλλογής – μεταφοράς, αποθήκευσης και επεξεργασίας των ΑΗΗΕ, η εταιρεία Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. συνεργάζεται με αδειοδοτημένους ιδιώτες υπεργολάβους, οι οποίοι διαθέτουν την απαιτούμενη υποδομή και τις άδειες που προβλέπονται από την περιβαλλοντική νομοθεσία της χώρας. Η επεξεργασία των ΑΗΗΕ γίνεται σε εννέα αδειοδοτημένες μονάδες επεξεργασίας ΑΗΗΕ σε όλη τη χώρα, όπου γίνεται η πλήρης αποσυναρμολόγηση και η απορρύπανσή τους.

Η Φωτοκύκλωση ΑΕ εστιάζεται στην πανελλαδική οργάνωση της εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων φωτιστικών ειδών και λαμπτήρων, καθώς και των μικρών συσκευών. Οι συμμετέχοντες στο σύστημα είναι εταιρείες παραγωγής και εισαγωγής φωτιστικών ειδών και εισαγωγείς λαμπτήρων. Η συλλογή των λαμπτήρων και των φωτιστικών γίνεται μέσω 2.700 σημείων και 300 ειδικών κάδων αντίστοιχα, που είναι τοποθετημένοι σε 51 νομούς της χώρας.

Δεν υπάρχει ακόμα στην Ελλάδα εργοστάσιο επεξεργασίας των λαμπτήρων. Έτσι, οι λαμπτήρες αποθηκεύονται προσωρινά, μέχρις ότου συγκεντρωθούν επαρκείς ποσότητες, οπότε και αποστέλλονται για επεξεργασία σε εξειδικευμένες μονάδες στο εξωτερικό. Τα φωτιστικά παραδίνονται σε δύο συμβεβλημένες εγχώριες μονάδες ανακύκλωσης.

Πηγή: http://www.econews.gr/2013/12/16/ilektronika-apovlita-109487/