Η ακτινογραφία των πυρκαγιών: Τα οκτώ βασικά συμπεράσματα και οι μεγάλοι μεταπυρικοί κίνδυνοι

Τις πρόσφατες πυρκαγιές στην Ελλάδα ακτινογραφούν σε τεύχος 260 και πλέον σελίδων ο καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής Εφαρμοσμένης Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών και Πρόεδρος του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ Ευθύμης Λέκκας και ομάδα 46 επιστημόνων, συγκεντρώνοντας στοιχεία από επιτόπια έρευνα και σύγχρονα μέσα τηλεπισκόπησης.

Από την ακτινογραφία των δασικών πυρκαγιών στη χώρα μας το τελευταίο διάστημα προκύπτουν τα ακόλουθα συμπεράσματα:

1. Οι δασικές πυρκαγιές του Αυγούστου 2021 ήταν μέρος μιας από τις πιο σοβαρές αντιπυρικές περιόδους των τελευταίων δεκαετιών στην Ελλάδα, και εκδηλώθηκαν με τη μορφή μεγα-πυρκαγιών και πολλαπλών ταυτόχρονων πυρκαγιών σε διάστημα περίπου 25 ημερών.
2. Μεταξύ των σημαντικότερων επιπτώσεων των πυρκαγιών ήταν οι καταστροφές σε πολλαπλά δασικά οικοσυστήματα και σε εκατοντάδες ιδιοκτησίες, επηρεάζοντας τις κοινωνικοοικονομικές δραστηριότητες.
3. Μεταξύ των πολλών παραγόντων, που δυσχέραναν τη μάχη για την κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών, ήταν η πολύπλοκη γεωμορφολογία και η έλλειψη προσβασιμότητας σε τμήματα των περιοχών.
4. Οι πυρκαγιές αναμένεται να επηρεάσουν σε διαφορετικό βαθμό (ανάλογα με την τοποθεσία και τη σοβαρότητα) τις υδρογεωμορφολογικές διεργασίες των καμένων περιοχών. Τα αυξημένα ποσοστά διάβρωσης και απορροής αναμένεται να οδηγήσουν σε αυξημένη συχνότητα μεταπυρικών πλημμυρών, λασπορροών και κατολισθήσεων για χρονική περίοδο, που δεν μπορεί να εκτιμηθεί, αλλά μπορεί να κυμαίνεται από 2 έως 15 χρόνια με βάση την τρέχουσα βιβλιογραφία.
5. Λόγω των μεταπυρικών αυτών φαινομένων, μέρος του οδικού δικτύου και των πλημμυρικών πεδίων των πυρόπληκτων περιοχών αναμένεται να παρουσιάζουν σε μεγάλο βαθμό πρόσθετους κινδύνους κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Ειδικά, κατολισθήσεις, λασπορροές και πλημμύρες σε δρόμους, ιρλανδικές διαβάσεις και παράκτιες οδούς.
6. Μέρη των καμένων περιοχών έχουν υψηλό δυναμικό πλημμύρας, με πλούσιο ιστορικό πλημμυρών (ειδικά στη Βόρεια Εύβοια). Το πρόβλημα σε αυτές τις περιοχές αναμένεται να ενταθεί.
7. Πρέπει να δοθεί προσοχή σε ροές πλούσιες σε φερτά, που θα μπορούσαν να βλάψουν τις υποδομές και να μπλοκάρουν κρίσιμες διατομές του υδρογραφικού δικτύου (όπως συνέβη στις πλημμύρες της Κινέτας και της Μάνδρας). Τα παραπάνω πρέπει να ληφθούν υπόψιν στον σχεδιασμό ή επανασχεδιασμό των υποδομών.
8. Είναι σημαντική η διεξαγωγή λεπτομερών μελετών μετριασμού των μεταπυρικών κινδύνων σε όλες τις πυρόπληκτες περιοχές με ταχεία αξιολόγηση τους και ο προγραμματισμός έξυπνων δομικών και μη δομικών μέτρων για τη μείωση κινδύνου από πλημμύρες, κατολισθήσεις κ.ά. φαινόμενα.

Πρόκειται για το 25ο τεύχος της έκδοσης Newsletter of Environmental, Disaster, and Crises Management Strategies, το οποίο είναι διαθέσιμο εδώ, η ψηφιακή αποτύπωση (Ηub) του οποίου είναι προσβάσιμη εδώ.