Ξεμένουμε από άμμο: Το πιο υποτιμημένο εμπόρευμα στον κόσμο κινδυνεύει με αφανισμό

Η έλλειψη άμμου, της φυσικής πρώτης ύλης με την μεγαλύτερη κατανάλωση μετά το νερό, θα αποτελέσει μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του 21ου αιώνα, σύμφωνα με τους ειδικούς.

Νομίζαμε ότι θα υπάρχει σε αφθονία και ότι θα υπάρχει για πάντα. Κι όμως... Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου ότι η άμμος του πλανήτη τελειώνει! Μπορεί να είναι το πιο υποτιμημένο εμπόρευμα του πλανήτη, είναι όμως ταυτόχρονα και η πιο πολυχρησιμοποιημένη φυσική πρώτη ύλη μετά το νερό. Τη χρησιμοποιήσαμε επί αιώνες για να κατασκευάσουμε κτήρια, δρόμους, γέφυρες, ακόμη και τζάμια για παράθυρα, ηλεκτρονικούς υπολογιστές και κινητά τηλέφωνα. Η αλόγιστη χρήση της στο βωμό της ανθρώπινης ανάπτυξης σηματοδοτεί αυτό που πολλοί θεωρούσαν αδιανόητο: Κινδυνεύουμε να ξεμείνουμε από άμμο!

Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι ο κίνδυνος έλλειψης αυτής της «ευτελούς» για πολλούς πρώτης ύλης, θα μπορούσε να αποτελέσει μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του 21ου αιώνα, για την πορεία της κλιματικής αλλαγής και όχι μόνο.

Σύμφωνα με τον υπεύθυνο του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP), Πασκάλ Πεντούτζι, η έλλειψη της άμμου δεν είναι παρά «ο ελέφαντας στο δωμάτιο».

«Πιστεύουμε ότι η άμμος βρίσκεαι παντού. Ότι δεν θα τελειώσει ποτέ. Και όμως σε ορισμένες περιοχές αρχίζει να συμβαίνει» δηλώνει στο CNBC, τονίζοντας πως αν δεν ληφθούν έγκαιρα μέτρα, μέσα στην επόμενη δεκαετία ενδέχεται να μιλάμε για ένα πρόβλημα που θα έχει μαζικές επιπτώσεις.

Πώς θα μπορούσαμε όμως να υπολογίσουμε με ακρίβεια την κατανάλωση της άμμου ανά τον πλανήτη; Θεωρητικά μοιάζει σχεδόν αδύνατο. Η παραγωγή τσιμέντου όμως θα μπορούσε να μας δώσει μία τάξη μεγέθους που να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, κάθε χρόνο παράγονται 4,1 δισ. τόνοι τσιμέντου και για την παραγωγή κάθε τόνου τσιμέντου χρειάζονται 10 τόνοι άμμου. Γεγονός που πρακτικά σημαίνει ότι καταναλώνουμε ετησίως 40 με 50 δισ. τόνους άμμου και αυτό αποκλειστικά και μόνο για τον κατασκευαστικό κλάδο.

Αν ο αριθμός αυτός δεν σας λέει τίποτα, σκεφτείτε ότι με την ποσότητα αυτή θα μπορούσαμε να χτίζουμε ένα τοίχο ύψους 27 μέτρων και πλάτους 27 μέτρων που να περικυκλώνει τη Γη. Κάθε χρόνο!

Υπολογίζεται ότι η χρήση της άμμου υπερτριπλασιάστηκε την τελευταία εικοσαετία,κυρίως λόγω της αστικοποίησης.

Ο... πολύτιμος κόκκος άμμου

Η άμμος βρίσκεται σχεδόν παντού στον πλανήτη. Από τις παραλίες μέχρι τις ερήμου. Δεν είναι όμως όλα τα είδη άμμου κατάλληλα για τη χρήση που επιθυμεί ο άνθρωπος.

Οι κόκκοι της ερήμου, που διαβρώνονται από τον άνεμο και όχι από το νερό, είναι πολύ λείοι και στρογγυλεμένοι για να ενωθούν για κατασκευαστικούς σκοπούς. Για το λόγο αυτό προτιμάται άμμος που εξάγεται από βυθούς, ακτές, λατομεία και ποτάμια σε όλο τον κόσμο.

Αρκεί μία απαγόρευση για να λυθεί το πρόβλημα; Οι ειδικοί απαντούν κατηγορηματικά όχι. Και τούτο διότι υπάρχουν ολόκληρες κοινότητες, πόλεις, ακόμη και χώρες που οικονομικά εξαρτώνται από την εξόρυξη άμμου.

Ο UNEP προειδοποιεί ακόμη και για «μαφία της άμμου», που απαρτίζεται από κατασκευαστές, dealers και επιχειρηματίες, σε χώρες όπως η Καμπότζη, η Σιέρα Λεόνε, η Κένυα και το Βιετνάμ, που δεν διστάζουν να προβούν ακόμη και σε δολοφονίες ακτιβιστών που απειλούν να ρίξουν φως στις δραστηριότητές τους.

Ενας τρόπος να λυθεί το πρόβλημα είναι να μπει επιτέλους μια τάξης στο χάος της παραγωγής άμμου σύμφωνα με τους ειδικούς, μέσα από ειδικά ρυθμιστικά πλαίσια και νέες πιο φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές.

«Ένας κόκκος άμμου, είναι ένας κόκκος αλλαγής» όπως λέει χαρακτηριστικά ο ιδρυτής του SandStories.org, Κίραν Παρέιρα. Ηδη, πολλές ευρωπαϊκές πόλεις κινούνται σε αυτή την κατεύθυνση, όπως η Ζυρίχη που κατασκευάζει κτήρια από ανακυκλωμένο κατά 98% σκυρόδεμα. Κάτι αντίστοιχο σκοπεύει να κάνει και το Αμστερνταμ, που έχει θέσει ως στόχο την μείωση των φυσικών πόρων κατά το ήμισυ ως το 2030.